ένα φύλλο εργασίας για μαθητές λυκείου που σκοπεύει στην επαφή των μαθητών με τα έργα των ποιητών και στην αισθητική τους ανταπόκριση σε αυτά

1. Η γενιά του Τριάντα
Ποίηση
Τι ονομάζουμε«λογοτεχνικήγενιά»;
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Ποια η διαφορά απότη«λογοτεχνικήσχολή»;
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Ποιες άλλεςλογοτεχνικέςγενιέςγνωρίζετε;
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Οι μελετητές έγραψαν για σχετικά....
 Με τον όρο ‘γενιάτουΤριάντα’ εννοούμεστη
λογοτεχνία,κατάτρόπο γενικό καισυμβατικό,τους νέουςσυγγραφείςπουεμφανίστηκαν μέσαστηδεκαετία
1930 με 1940. (M.Vitti)
 μια καινούργια ομάδα νέων (εκείνη που ο Θεοτοκάς πρώτος ονόμασε «γενεά του 1930») έκανε, σύμφωνα με
τον Ελύτη,«την εμφάνισήτης γεμάτητόλμη,αξιοπρέπεια,ενημέρωσηκαιπολιτισμό» γιανα εκτοπίσει —κάπως
πρόωρα— στο παρελθόν τους «νέους του 1920» με την επιβολή του δικού της ισχυρού μύθου. […]οι
τυχοδιώκτες της ψυχής και του πνεύματος» και, συγχρόνως, «οι νέοι διανοούμενοι, ανεκδήλωτοι ακόμα
και άγνωστοι, που θα αναλάβουν αύριο την πνευματική καθοδήγηση του Ελληνισμού» και θα
προωθήσουν «μια ελληνική πνευματική αναγέννηση». […]
 Με το 1935, φτάνουμεστον πιο σημαντικό χρόνο τηςνέας ποίησης. Είναι μια
χρονιά δημιουργική, μια χρονιά θεμελιωμάτων, μια χρονιά-μήτρα. Τον Γενάρη του
1935, πρωτοεκδίδεται το περιοδικό Τα Νέα Γράμματα, που σε λίγο θα αποβεί το
κύριο όργανο της νέας ποίησης, ο καθρέφτης όλων των νεωτέρων τάσεων, ο
κριτικόςαπολογητήςκαιο ενισχυτής κάθε πραγματικά νέας ποιητικής προσπάθειας.
Το Μάρτη του ίδιου χρόνου, κυκλοφορούν δυο από τα πιο βασικά έργα της
νεώτερηςποίησης,το ΜυθιστόρηματουΓιώργουΣεφέρη,που μ’ αυτό ο ποιητής της
Στροφήςθα μας παρουσιαστείπερπατώντας σταθερά στουςκαινούριουςποιητικούς
δρόμους, και η κλασική πλέον Υψικάμινος του Ανδρέα Εμπειρίκου, το βιβλίο με το
οποίο έκαμε ο υπερρεαλισμός την επίσημη και την υπεύθυνη εμφάνισή του στην
Ελλάδα. Και το Νοέμβριο του 1935, από τις σελίδες των Νέων Γραμμάτων θα
πρωτοεμφανιστεί ο Οδυσσέας Ελύτης, ένας από τους πιο δυνατούς μοχλούς της
νέας ποίησης, η σημαντικότερη ποιητική μορφή έπειτα και μαζί με τον Σεφέρη.
 […] η οργάνωση του ποιήματος με νέες αρχές καταρρίπτει την έννοια της αρμονίας όπως είχε εννοηθεί στα
πλαίσια της συνθετικής αστικής σκέψης ως συνύπαρξη του ωραίου με το αληθινό σύμφωνα με τους κανόνες.
Τη θέση της τακτικήςοργάνωσηςτουποιήματοςμέσω τηςτήρησης των μετρικών νόμων καταλαμβάνει πλέον η
παραδοξότητα του ελεύθερου στίχου. (Β. Ρούσσου)
 Στον εθισμό στον χωρίς μέτρο στίχο θα πρέπει να είχαν συντελέσει και πολυάριθμες μεταφράσεις έμμετρων ή
σε ελευθερωμένο στίχο ξένων ποιημάτων, που μεταγράφονται με τη μορφή του ελεύθερου στίχου στα
ελληνικά από τα τέλη του περασμένου αιώνα ως το 1930. […] (Α. Κατσίγιαννη)
 ο ελεύθερος στίχος εκφράζει ένα εντελώς νέο ποιητικό περιεχόμενο και μια νέα αντίληψη για τη φύση και τη
λειτουργία του ποιητικού λόγου. Ο ελευθερωμένος στίχος, παρά τη μορφική ανανέωση που επιφέρει, στην
πραγματικότητασυνδέεταιμεμια παραδοσιακή ποιητική αντίληψη, αυτή του τραγουδιού-ποιήματος, από την
οποία απομακρύνεται οριστικά ο ελεύθερος στίχος. (Γ. Παρίσης)

2. Κυκλώστε τα χαρακτηριστικά της Γενιάς του Τριάντα (στην ποίηση)
Μοντερνισμός Παραδοσιακός στίχος Παρνασσισμός
Σκοτεινότητα νοήματος Ελευθερωμένος στίχος Ελληνικότητα Ηθογραφία
Νατουραλισμός Συναισθηματική αλληλουχία Νεοτερικότητα Ελεύθερος στίχος
Υπαινικτικές παραπομπές Αναγνώριση Υπερρεαλισμός
Τα «μέλη» της Γενιάς (αντιστοιχίστε τις φωτογραφίες με τα ονόματα)
Γ. Σεφέρης
Οδ. Ελύτης
Γ. Ρίτσος
Αν. Εμπειρίκος
Ν. Εγγονόπουλος
Τ. Παπατσώνης
Ν. Καββαδίας
Τα ποιήματα
Γ. Σεφέρη, «Επί Ασπαλάθων» (σελ. βιβλίου 213)
"μυθική μέθοδος": σημαίνει τον αδιάκοπο παραλληρισμό σύγχρονου
και αρχαίου κόσμου α) ως πλαίσιο οργάνωσης και β) ως αντίθεση προς
το διαλυμένο, ιστορικό παρόν. Αποτέλεσμα: καταργούνται πλαίσια,
τόσο στα πρόσωπα (μυθικά/ιστορικά) όσο και στον χρόνο
(παρελθόν/παρόν ==> "χρονικός συνταυτισμός").
Πώς συνδέεταιτο ποίημα με την ιστορική εποχήπου γράφτηκε; ____________________________________
____________________________________________________________________________________
Αντιστοιχίστε τους στίχους με τις πιθανές ερμηνείες
1. «ήταν ωραίο το Σούνιο...»
2. «τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού»
3. «τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο»
4. «Απόμακρα οι αρχαίες κολώνες, χορδές
μιας άρπας που αντηχούν ακόμα»
5. «τον έσυραν παράμερα, τον
καταξέσκισαν»
6. «έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωσε τα
κρίματά του... ο πανάθλιος Τύραννος»
i. ένταση της οργής
ii. επαναστατική διάθεση
iii. μυθική μέθοδος
iv. προειδοποίηση προς τους δικτάτορες
v. μυθική μέθοδος

3. Οδ. Ελύτη, «[Στα χτήματα βασίσαμε όλη μέρα...]» σελ. βιβλ. 250
Ποίηση αισιόδοξη, φωτεινή, εφηβική, όπου το Αιγαίο έχει κεντρική θέση. Περισσότερο αισιόδοξος και φωτεινός
χωρίς να του λείπει ο προβληματισμός. Επηρεάστηκε καθοριστικά από τον υπερρεαλισμό. Έχει την ικανότητα να
δίνει στις υπερρεαλιστικές εικόνες δομή τάξη και λογική.
Υπερρεαλισμός: ψυχικός αυτοματισμός που εκφράζει την πραγματική λειτουργία της σκέψης, της απαλλαγμένης
από λογική και προκαταλήψεις αισθητικές ή ηθικές. Δεν αρνείται την πραγματικότητα, αντίθετα την διευρύνει
και την εμβαθύνει με το να συναιρεί συνειδητό με ασύνειδο κόσμο.
Εντοπίστε τις υπερρεαλιστικές εικόνες του ποιήματος
στ. ............ ...................................................................................................................................................................................................................
στ. ........... ...................................................................................................................................................................................................................
στ. ........... ...................................................................................................................................................................................................................
στ. ........... ...................................................................................................................................................................................................................
Οδ. Ελύτη, «Η τρελή ροδιά» (σελ. βιβλίου 248)
Τι δηλώνει η επιλογήρηματικούπροσώπου;...............................................................................................
Φράσειςπου παραπέμπουνστοελληνικότοπίο:
............................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................ ........
Φράσειςπου δηλώνουναισιόδοξονόημα:
............................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
Ανδ. Εμπειρίκου, «Υψικάμινος» (απόσπασμα)
Επίσημος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού, πρώτος που χρησιμοποίησε την αυτόματη γραφή
δίνοντας έναν πλούτο από εικόνες μέσα από τους χώρους του υποσυνείδητου. Ποίησ η που δεν έχει
ρυθμό και μέτρο, γλώσσα που περιέχει άφθονες λέξεις από την καθαρεύουσα και ην επιστημονική
ορολογία.
Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια*.
Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ'
αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους.
Σκοπός
της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός
της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα* μας. Σκοπός
της ζωής μας είναι η λυσιτελής* παραδοχή της ζωής
μας και της καθεμιάς ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν
στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν* των
υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το
σεσημασμένον δέρας* της υπάρξεώς μας.
*χαμέρπεια: ευτέλεια, μικροί και ασήμαντοι στόχοι (όπως τα ερπετά χάμω στη γη)
*ατελεύτητη μάζα: αιώνια ύλη *λυσιτελής: ωφέλιμη, χρήσιμη *αναμόχλευσις:
ανακίνηση *σεσημασμένον δέρας: δέρμα που φέρει επάνω του αποτυπώματα
Με ποια κριτήρια το κείμενο αυτό
θεωρείται ποίημα;

4. Γ. Σαραντάρης, «Δεν είμαστε ποιητές σημαίνει...» , σελ. 232
ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991)
Αν δε μου ’δινες την ποίηση Κύριε
Αν δε μου 'δίνες την ποίηση, Κύριε,
δε θα 'χα τίποτα για να ζήσω
αυτά τα χωράφια δε θα 'ταν δικά μου.
Ενώ τώρα ευτύχησα να 'χω μηλιές,
να πετάξουνε κλώνους οι πέτρες μου,
να γιομίσουνε οι φούχτες μου ήλιο,
η έρημος μου λαό,
τα περιβόλια μου αηδόνια.
Λοιπόν πώς σου φαίνονται; Είδες
τα στάχυα μου, Κύριε; Είδες τ' αμπέλια μου;
είδες τι όμορφα που πέφτει το φως
στις γαλήνιες κοιλάδες μου;
Κι έχω ακόμη καιρό!
Δεν ξεχέρσωσα όλο το χώρο μου, Κύριε.
Μ' ανασκάφτει ο πόνος μου κι ο κλήρος μου μεγαλώνει.
Ασωτεύω το γέλιο μου σαν ψωμί που μοιράζεται
Ωστόσο
Δεν ξοδεύω τον ήλιο σου άδικα.
Δεν πετώ ούτε ψίχουλο απ' ό,τι μου δίνεις
γιατί σκέφτομαι την ερμιά και τις κατεβασιές του χειμώνα.
Γιατί θα 'ρθει το βράδυ μου. Γιατί φτάνει όπου να 'ναι
το βράδυ μου, Κύριε, και πρέπει
να 'χω κάμει πριν φύγω την καλύβα μου εκκλησιά
για τους τσοπάνηδες της αγάπης.
Γ. Ρίτσος, «Ο τόπος μας» (σελ. βιβλίου 236)
Πολυγραφότερος, πολύστιχα ποιήματα γεμάτα εικόνες, εξαιρετικούς εκφραστικούς τρόπους, με
συχνά πολιτικοκοινωνικό περιεχόμενο. Απευθύνεται στον απλό αναγνώστη, γλώσσα καθημερινή,
διαρκής πειραματισμός με νέες φόρμες
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΖΩΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ