Contenu connexe
Similaire à Research method
Similaire à Research method (20)
Research method
- 2. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
មាតិកា
ស្ចកតីស្តើម.................................................................................................... ទ្យាំរ័រទ្យី ១
I. ្ញ្ញែទ្យូសៅ ........................................................................................... ទ្យាំរ័រទ្យី២
ា
១. ន្ិយមន្័យ ..................................................................................... ទ្យាំរ័រទ្យី២
២. ទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងគតិយុតត ..................................... ទ្យាំរ័រទ្យី ៣
ក. ភាររបទាក់រកឡាគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយុតណខមរ ...... ទ្យាំរ័រទ្យី ៤
ន ត
ខ. ភារណែកសចែរីគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយុតត ............. ទ្យាំរ័រទ្យី ៥
ន
II. លកខែាៈរបហាក់របណែលគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត ......... ទ្យាំរ័រទ្យី ៦
ន
១. ការរគប់រគង ន្ិងចាត់ណចងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ ...................... ទ្យាំរ័រទ្យី ៦
២. ការរួមសាមគគីចាំស ោះកាតរវកិចចរប្់្ែរ័ទ្យធ ................................... ទ្យាំរ័រទ្យី ៧
III. លកខែាៈណបលកគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត ........................... ទ្យាំរ័រទ្យី ៨
ន
១. របរ័ន្ធរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ ...................................... ទ្យាំរ័រទ្យី ៨
២. មរែភារនន្្ែរ័ទ្យធមាង ............................................................. ទ្យាំរ័រទ្យី ១០
ខ
ស្ចកតី្ន្និោន្ ............................................................................................. ទ្យាំរ័រទ្យី ១៣
ឋ
ឯកសារសោង ............................................................................................... ទ្យាំរ័រទ្យី ១៤
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី i
- 3. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយតនន្ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតិរប្់្ែរ័ទ្យធ
ុ ត ត
ស្ចកតីស្តើម
សៅកនុងជីវភាររ្់សៅរបចាាំនងងរប្់សយើង ណតងណតមាន្ការរាស្រ្័យគ្នជ្រុាំ
ន
អាក់ខាន្ស ើយ ណដ្លកិចចទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងគ្នសនោះ
ន ជ្ធមមតាតរតវវាន្រគប់រគងសោយ
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ណដ្លសគណតងណតអន្ុវតតរវាងគ្នន្ឹងគ្ន។ បុណន្ត ក៏មាន្ទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងមួយ
ន ន
ចាំន្ួន្សទ្យៀត រតវវាន្្សរមចឲ្យ្ថិតសរកាយអាន្ុភារគតិយុតត (ការរគប់រគងនន្ចាប់)
ណដ្លជ្ឆន្ទាៈនន្ការ្សរមចសោយ គូភាគី ក់រ័ន្ធ។ សៅកនុងសនោះ សគសឃើែថា ការ
អន្ុវតត សោយសោងសៅតាតមន្ី តិវ ិជជមាន្ ាន្្តល់ឲ្យន្ូ វអាន្ុភារតាតម្លូវចាប់ជ្ង
ការអន្ុវតតតាតមទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ សោយសារណតចរ ឹកលកខែាៈនន្ចាប់ មាន្លកខែាៈ
ចាប់បងខាំ ន្ិ ងោក់ រិន្័យ ្ទុយសៅន្ឹ ងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ ណដ្លមិ ន្មាន្លកខែាៈចាប់បងខាំ
សនោះស ើយ ស លមាន្ណតទ្យែកមម្ូលវចិ តតណតបុ ស្ោះ។
ឌ ណ
សោយសារណតទ្យាំែាំនន្ទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត
មាន្លកខែាៈទ្យូ លាំទ្យូោយ ណដ្លជ្សែតុនាំឲ្យរកុមសយើងខ្ាំុន្ឹង្ូមសលើកន្ូ វទ្យាំនក់
ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ ន្ិងអាន្ុភារនន្ន្ី តិវ ិជជមាន្ ណតសៅសលើការរគប់ រគងរទ្យរយ
្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ។ មិន្ណតបុស្ោះ
ណ សដ្ើមបីឲ្យកាន្់ណតមាន្ភាររបតយ័កសន្ឹង
របធាន្បទ្យសន្ោះ រកុមសយើងខ្ាំុន្ឹង្ូមសធវើការលមអិតសៅសលើណតករែណដ្លសកើតមាន្សៅ
ី
សលើទ្យឹកដ្ី នន្ររោះរាជ្្ចរកកមពុជ្ តាតាំងរី ្ម័យបុ រាែកាល រែូតមកទ្យល់
បចចុបបន្ន្ម័យ្ងណដ្រ។
សោយសារណតទ្យាំ នក់ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ ោប់ ន្ិងន្ីតិវ ិជជមាន្សៅកមពុជ្រតវវ
ាន្្ាភាប់គ្នោង្អិតរមួយ ណដ្លនាំឲ្យរកុមសយើងខ្ាំុន្ឹងសលើកមកបង្ហែអាំ រី (I)
ជ ន ា
្ញ្ញែទ្យូសៅនន្ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតនន្ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ
ា ត
រប្់្ែរ័ទ្យ, (II) លកខែាៈរបហាក់របណែលគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារ
ធ ន
គតិយុត, ន្ិង(III) លកខែាៈណបលកគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត ណដ្ល
ត ន
្ុទ្យធ្ឹងជ្បចច័យ្រមាប់ការ្ិការបធាន្បទ្យសន្ោះ។
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 1
- 4. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
I. ្ញ្ញែទ្យូសៅ
ា
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយុតត ្ុទ្យធណតបញ្ា តិ្ាំរាប់រគប់រគងមន្ុ្សទាាំងកាយ
ត
វ ិការ ចិតត ឥរ ិោបង ្កមមភារណដ្លណ្តងស ើងរីតាតមរយោះមសន្សញ្តននន្អារ
ច
មមែ។ រ ីឯ រទ្យរយសកើតសចែរីការឲ្តាំនលរប្់មន្ុ្ស្ាំរាប់យកមកកាំែត់រីភារ
៏
នងលងូលរ មាន្តាំនល មាន្ឥទ្យធិរល ភារបរ ិ្ុទ្យធតាតមមន្ុ្សរគប់គ្នណដ្លរតវវការវា។
ន
សតើទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់សលើ ការរគប់រគងរទ្យរយរប្់្ែរ័ទ្យធមាន្អន្ុភារគតិយុតត
ោង្?
សដ្ើ មបីឲ្យកាន្់ ណតមាន្ភាររបតយ័កស រកុមសយើងខ្ាំុន្ឹង្ូមសលើកមកបង្ហែ ឲ្យ
ា
កាន្់ណតជ្ក់ (១) អាំរីអីវសៅជ្ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត ន្ិង(២) ទ្យាំនក់
ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងគតិយុតត មុន្ន្ឹងឈាន្សៅរកភារ្ុីជសរៅនន្ របធាន្
បទ្យ។
១. ន្ិយមន្័យ
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ សកើតសចែរីបន្សាំ កយរវាង ទ្យាំសន្ៀម + ទ្យាំោប់។
ទ្យាំសន្ៀម ជ្ បសវែ ្្ប់ធាប់ណបបបទ្យ1។ ទ្យាំោប់មករី្នត់សដ្ើមធាប់ មាន្
ី ត ន ល
ន្័យ ថាណតងណតរណមង ឬណដ្លមាន្ទ្យាំោប់ ឬណដ្លធាប់2។ ស
ល លគឺ បន្សាំទាាំងរីរ កយ
សន្ោះ បសងកើតាន្ជ្ កយទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ណដ្លមាន្អតថន្័យថា ការណតងណតទ្យាំោប់សធវើ
ឬអន្ុវតត របតិបតតិ ោងជ្ប់ោប់ដ្ណដ្លៗ ជ្លាំោប់តៗគ្ន កនុងតាំបន្់ ឬកណន្លងរបជុាំ
ន
្មួយ។
គតិយុតត គឺ ជ្កសនងចាប់ណដ្លទាក់ទ្យងន្ឹ ងចាប់ ណដ្លរតឹមរតវវតាតម
ទ
ចាប់3 ។
រទ្យរយ គឺ ជ្វតថុធន្ធាន្្មបតតិ4។ ណខមរសយើងណតងណតសរបើរា្់ កយសន្ោះ សៅ
ន្ឹងវតថុ មាន្តាំនល ដ្ូចជ្ មា្ រាក់ សែើយររមទាាំងមាន្មា្់ជ្អនករគប់រគង្ង
ច
1
វចនន្ុរកមណខមរ ្សមតច្ងឍរាជជួន្្ត
2
វចនន្ុរកមណខមរ ្សមតច្ងឍរាជជួន្្ត
3
្នន្ុរកមណ្នករដ្ឋបបសវែ
ទ ី
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 2
- 5. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ណដ្រ។ បុណន្ត ការសរបើរា្់ កយសន្ោះ សគសរចើន្ភាប់
ជ កយសៅន្ឹ ងរទ្យរយ្មបតតិ ឬធន្ដ្ូច
ជ្ រទ្យរយ្មបតតិ រទ្យរយសដ្ើមបីយកសៅសរបើកាំែត់អតថន្័យឲ្យទ្យូោយ ន្ិង សោងតាតម
ការសរបើរា្់ កយសរចន្៏ ្រមាប់ ្ាំគ្នល់ន្័យស្សងៗ សៅសលើកមមវតថុ។ ចាំណែក
ឯការសរបើ រា្់ កយសរចន្៏ សៅកនុងន្័យ គតិយុតតសគសរចើន្សឃើែ កយដ្ូចជ្ រទ្យរយ
្កមម រទ្យរយ្មបតតិរម រទ្យរយ្មបតតិសោយណ
ួ ក រទ្យរយ្មបតតិជ្មូលោន្5………។
ឋ
កយទាាំងអ្់សន្ោះ រិតណមន្ណតមាន្ន្័យដ្ូច ចាំស ោះ កយរទ្យរយ បុ ណន្តសៅសរលណដ្ល
មាន្បន្សាំ កយរវាង កយស្សងៗសនោះ វាន្ឹ ងកាយ
ល ជ្ន្័យបញ្ញក់រីអតថន្័យស្សង
ជ
សែើយវាអាស្រ្័យសលើអតថន្័យសលើវ ិ្័យយកសៅសរបើ រា្់ ្ងណដ្រ។ ឧទាែរែ៏
សៅកនុងវ ិ្័យចាប់ អកសរសាស្ត្ត ែជជកមម………។
ិ
២. ទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងគតិយតត
ុ
សៅកនុងរបរ័ ន្ចាប់ Civil Law ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ជ្របភរមួយោង្ាំខាន្់ នន្
ធ
ន្ីតិ សែើយវាក៏មាន្ឥទ្យធិរលសៅសលើការអន្ុ វតត កនុងជីវភាររបចាាំនងង្ងណដ្រ។ មិន្ណត
បុស្ោះ សៅកនុងការអន្ុវតតមួយចាំ ន្ួន្ ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ រតវវាន្យកមកបាំ សរែបណន្ថម
ណ
សៅកនុងភារខវោះចសនោះនន្ចាប់ ។ ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ជ្វ ិធាន្ណដ្លសកើតមករី ការសរបើជ្
ល
ទ្យូសៅ កនុងរយោះសរលោងយូរ ន្ិងសកើតជាំសន្ឿមូយថា ការមិ ន្សគ្នររវ ិធាន្ណដ្លសគនាំ
គ្នសរបើរគប់គ្នសនោះ គឺ ជ្កាំែុ្ណដ្លរតវវោក់រិន្័យ្ងណដ្រ។ សៅរបសទ្យ្អា
ន ន ឺមង់
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ជ្របភរនន្ន្ីតិស្មើន្ឹងចាប់ បុណន្ត សៅារាាំង ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ជ្របភរ
បនប់បន្សាំនន្ន្ីតិ។ ចាំ ណែកឯសៅរបសទ្យ្កមពុជ្វ ិែ ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ ោប់ាន្សដ្ើរតួនទ្យី
ទ
ោង្ាំខាន្់សដ្ើមបីបាំសរែបណន្ថមឲ្យចាប់ ជ្រិស្្ សោយសារភារខវោះចសនោះ នន្
ល
ចាប់ បចចុបបន្ន6។ សោយសែតុណត ភារខវោះចសនោះនន្ចាប់ សទ្យើបប្លឲ្យទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ
ល ត
ោប់កាយសៅជ្របភរនន្ន្ីតិ។ សយើងរកសលកសៅប្របសទ្យ្ ដ្ូចជ្ អូរទ្យី្
ល ត
ន្ិង អុីតាតលី សយើងសឃើែថា ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់មាន្តាំ នលគតិយុតតាន្លុោះរតាតណតមាន្
4
វចនន្ុរកមណខមរ្សមតចជួន្្ត
5
្នន្ុរកមរដ្ឋបបសវែ
ទ ី
6
ស្ចកតីស្តើមនន្ន្ីតិ(ទ្យាំរ័រ២៥ចាំន្ុច៤៣)
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 3
- 6. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ចាប់អន្ុញ្ញត7។ សន្ោះជ្កតាតណដ្ល ្បញ្ញក់ឲ្យសឃើែថា រុាំណមន្្ុទ្យណតចាប់ខវោះ
ា ត ជ ធ
ចសនោះ ឬខវោះរបភរ សទ្យើបទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់កាយជ្ន្ីតិសនោះសទ្យ ណតវាអាចជ្ការរគប់រគង
ល ល
ឬឲ្យបាំសរែបណន្ថម សរ ោះណតទ្យាំោប់នន្ការអន្ុវតតរបចាាំនងង ឬជ្របនរែទ្យមាប់ តៗគ្ន
ី ល ន
រប្់រលរដ្ឋណដ្លរុាំអាចសាោះបង់ាន្ ឬជ្្នត់គាំន្ិតរបជ្ជន្ ណដ្លឲ្យតនមលសៅសលើ
ភារយុតិតធម៌តាតមរយាៈទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ សនោះ។
ក. ភាបរបទាក់រកឡាគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយតណខមរ
ន ុ ត
ការវ ិតតន្៏ជ្របវតតិសាស្ត្ត នន្ចាប់ណខមររតវវាន្ណបងណចកជ្រីរ ្ម័យកាល
ធាំៗ។
្ម័យកាលទ្យី១ ចាប់រីអា្ចរកដ្ាំបូងសគ ណដ្លមាន្សៅឧបទ្យវីបឥែចិ ន្
ូឌ
ណដ្លសគាន្ឲ្យសឈាោះថា ចាប់ណខមរបូរាែ ន្ិង ្ម័យកាលទ្យី ២ គឺ ចាប់រី្ម័យ
ម
កាលរកុងអងគរ រតវវាន្ាក់ណបក ន្ិងសាោះបង់ សចាលរែូតដ្ល់កមពុជ្បចចុបបន្ន
្ម័យណដ្លសគឲ្យសឈាោះថា ណខមរ្ម័យទ្យាំសន្ើប8។ ណ្អកតាតមរបវ ិតតសាស្ត្តណខមរ ាន្ឲ្យ
ម
សឃើែថា ណខមរមាន្របរ័ន្ធចាប់ ន្ិង ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ រប្់ខួលន្តាតាំងរី សរលចាប់កសកើត
ទ្យឹកដ្ីដ្ាំបូងស ើងមកសមលោះ។ សា្នជាំសន្ឿ ្រមាប់ អន្ុវតត ទ្យមាប់សគ្នររ ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ
ល
ោប់ របនរែី ការរបតិបតតិតៗគ្ន
ន ក៏កាយសៅជ្កូន្ចាប់តូចរប្់របជ្ជន្ណខមរ
ល
្រមាប់យកសៅអន្ុវតតជ្សរៀងរាល់នងង ដ្ូចជ្ ការជួែដ្ូររក្ុី9 ការសរៀប
អា ែ៍រិ ែ៍10 ការកាត់សទា្11 ្ន្តតិកមម12 ជ្សដ្ើម។ ចាំណែកឯទ្យរមង់ ឬការ
រគប់រគង របសទ្យ្ ន្ិ ងវ ិ្័យយុតិ តធម៌ រតវវាន្ចងរកងជ្ចាប់ ការអន្ុវតតបន្តគ្ន ឬ
ន
សចែរីទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់របនរែណខមរដ្ឹកនាំសោយររោះមហាកសរត13។
ី សរកាយមក
សទាោះជ្មាន្វ ិតតន្៍ ន្ិង បដ្ិវតតន្៍ររោះមហាកសរតរី្ម័យកាល ចាប់ណខមរបុរាែ
7
ស្ចកតីស្តើមន្ីតិ (ទ្យាំរ័រ២៥ ចាំន្ុច៤៣)
8
ស្ចកតីស្ើមន្ីតិ(ទ្យាំរ័រ២សៅ៣)
ត
9
ស្ចកតីស្ើមន្ីតិ(ទ្យាំរ័រ៤ ចាំន្ុច១០)
ត
10
ស្ចកតីស្ើតមន្ីតិ(ទ្យាំរ័រ៤ ចាំន្ុច១២ ទ្យាំរ័រ៨ ចាំន្ុច១៨)
11
ស្ចកតីស្ើតមន្ីតិ (ទ្យាំរ័រ៤ ចាំន្ុច១១)
12
ស្ចកតីស្ើតមន្ីតិ (ទ្យាំរ័រ៣-ចាំន្ុច១៤)
13
ស្ចកតីស្ើតមន្ីតិ (ទ្យាំរ័រ៨- ចាំន្ុច១៩, ទ្យាំរ័រ៨- ចាំន្ុច២០, ទ្យាំរ័រ១០- ចាំន្ុច២១)
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 4
- 7. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ឈាន្ចូ លដ្ល់ចាប់ណខមរ្ម័យទ្យាំសន្ើប (រីឆ្ាំ១៣៣៦-ដ្ល់បចចុបបន្ន)
ន ក៏ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ
ោប់ ន្ិងចាប់ចា្់ៗ ណដ្លបន្សល់រី ្ម័យបុរាែកាលាន្សៅណតបន្តការអន្ុវតត
ន្ឹង កាយសៅជ្ការយកគាំរូ
ល សដ្ើមបីសធវើកាំណែទ្យរមង់ ចងរកងជ្ចាប់្រមាប់ការ
អភិវឌ្ឍន្៏របសទ្យ្ ន្ិង បរងួបបរងួមរបសទ្យ្ឲ្យកាយជ្រដ្ឋទ្យាំសន្ើបមួយ14។
ល
សៅសរលខលោះការអន្ុវតតរបចាាំនងង រប្់របជ្ជន្ណខមរមាន្ការរិាកណបងណចក
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយុតត សរ ោះថាមាន្ទ្យមាប់ ខលោះ ឬទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់របនរែមួយ
ល ី
ចាំន្ួន្ ណដ្លរុាំណមន្ជ្ចាប់ ក៏ រតវវរបជ្ជន្ណខមរយកមកបញ្លសៅកនុងគតិយុតតសៅ
ូជ
សរលយកសៅអន្ុវតតរែូតស្ទើរណតចាក់ឬ្ោងមាាំសៅសែើយ។
ុ ្ូមបីណតកនុងរបរ័ ន្ធ
យុតាតធិការ សៅរកមកាត់ កីតឲ្យយកទ្យាំនមទ្យាំោប់សធវើជ្កតាតរួម្សាំ ក៏ដ្ូចជ្ោន្តសដ្ើមបី
ថ ត
សឆ្ោះសៅរកយុតិធម៌ ន្ិង ដ្ាំស្ោះស្រសាយស្សងៗ សដ្ើមបីឲ្យស្រ្បសៅតាតមទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ
ព ត
ោប់របនរែលអរប្់ណខមរ។
ី
ខ. ភារណែកសចែរីគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិង គតិយតត
ន ុ
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់រតវវាន្ទ្យទ្យួលសាល់ថា
គ ាន្ចូលខលួន្កនុងវ ិធាន្មួ យសៅកនុង
របរ័ន្ធចាប់ ន្ិង ្នត់គាំន្ិតរប្់ណខមរ បុណន្តសទាោះជ្ោង្ក៏រុាំមាន្អាន្ុភារ ន្ិង
រប្ិទ្យិភារដ្ូចគ្នន្ឹងចាប់ណដ្រ។
ធ ន ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ វារគ្នន្់ណតជ្វ ិធាន្មួយកនុងការ
ជួយជុាំរែឲ្យសលបឿន្ចាប់ ន្ិង ការអន្ុវតតឲ្យកាន្់ណតមាន្រប្ិទ្យិធភារ ន្ិងតមាភារ
ុ ល
្ងគមណតបុស្ោះ បុណន្ត វារុាំមាន្ការចាប់បងខាំ ន្ិង ោក់សទា្ទ្យែចាំស
ត ឌ ោះ្កមមភារ
បាំ ន្ ឬណដ្លាន្សធវើឲ្យបោះ ល់ដ្ល់្្ប់ធាប់សាធារែាៈ
ត ន ដ្ូចចាប់ស ើយ
សែើយក៏មាន្ ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ ខលោះាន្្ទុយន្ឹ ងចាប់ ណដ្លជ្កតាតសធើវឲ្យរបរ័ន្ធគតិយុតត
ត
រុាំាន្ទ្យទ្យួលសាល់ សែើយរតវវាន្រារាាំងមិន្ឲ្យមាន្ការអន្ុវតត្ងណដ្រ។ ឧទាែរែ
គ ៍
កនុងវ ិ្័យឯកជន្ណដ្ល ក់រ័ន្សៅន្ឹង អា
ធ ែ៏រិ ែ៏: កូន្ស្រ្ីរបុ្ សរលសរៀប
អា ែ៍រិ ែ៍រតវវមាន្ការឯកភាររីឪរុកមាយ
ត សែើយសាមីខួលន្ខាងស្រ្ីរុាំមាន្
14
ស្ចកតីស្ើតមន្ីតិ (ទ្យាំរ័រ១១- ២០)
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 5
- 8. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
្ិទ្យិធសរជើ្សរ ើ្ គូស្រ្ករ ឬបសញ្ែឆន្ទោះរប្់ខួន្ ាន្ស
ច ល ើយដ្ូច កយទ្យាំសន្ៀមថា “ន្ាំ
មិន្ធាំជ្ងន ិ”។15
II. លកខែាៈរបហាក់របណែលគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត
ន
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ក៏ជ្របភរនន្ចាប់្ងណដ្រ ណដ្លសធវើឱ្យចាប់ ន្ិង ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំ
ោប់មាន្លកខែោះស្រ្សដ្ៀងគ្នកនុងករែមួយចាំន្ួន្។ ទាក់ទ្យងសៅន្ឹង ការរគប់រគង
ន ី
រទ្យរយ្មបតតិ ន្ិង ការទ្យទ្យួលខុ្រតវវរប្់្ែរទ្យធ័តាតាំងរី្ម័យបុរាែ ណដ្លរុាំ
ទាន្់មាន្ ចាប់រគប់រគង លុោះមកទ្យល់បចចុបបន្ន ណដ្លមាន្ចាប់ណចង វាមាន្លកខែោះ
ដ្ូចគ្នខលោះៗ ។
ន
១. ការរគប់រគង ន្ិងចាត់ណចងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ
រគួសារាន្វ ិវតតជ្សរចើ ន្ រែូតដ្ល់្រវនងង សយើង្សងកតសឃើែថា រគួសារ
្រវនងង គឺមិន្ដ្ូច្ម័យសដ្ើមណដ្លជ្្ម័យ ្កតិភូមិសនោះ ។ ្រវនងងរគួសារមាន្
តនមលមួយជ្ក់ោក់ សែើយរុាំ្ូវមាន្រទ្យឹ្ីន្សោាយ្មួយ
ត ហាន្បោះ
៊ា ល់
ស ើយ ។ រកុមរគវសារទាាំងសនោះមាន្លកខែោះជាំសន្ឿរួម សែើយចាំស ោះសរឿងស្ដ្ឋកិចច
ន្ិង ន្សោាយ រួកសគណងរការួមគ្ន ។ ចាំន្ុចសន្ោះមាន្ន្័យថា ទាាំងបតីទាាំងរបរន្ធ
ន
មាន្្ិទ្យិឋស្មើគ្នកនុងការសរបើរា្់ ចាត់ណចងរទ្យរយ្មបតតិ ណដ្លរួកសគរកាន្សដ្ើមបី
ន
្គត់្គងរគួសារ ។ ចាំណន្កឯ របរន្ធណដ្លមាន្រាក់ណខ មាន្អាំ្ចចាយវាយរាក់ណខ
រប្់ខួន្ាន្សោយស្រ ី។ មាន្ន្័យថា ្ម័យសនោះ ្ែរទ្យឋ័មាន្្ិទ្យិឋសរែទ្យី កុង
ល ន
ការសរបើ រា្់ន្ូវរទ្យរយ្មបតតិផ្ទល់ខួលន្សៅតាតមចាំន្ង សោយរុាំចាាំាច់្ួរនាំគ្ន ។
ទ ន
ដ្ូចគ្នសន្ោះណដ្រ កនុងចាប់ណដ្លទាក់ទ្យងន្ឹងការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ ក៏ាន្
ន
ណចងរីការរគប់រគងរទ្យរយរួម ន្ិង រទ្យរយសោយណ ករប្់្ែរទ្យឋ័្ងណដ្រ ។ មារតាត
៩៧៣ រកមរដ្ឋបបសវែ នន្ររោះរាជ្្ចរកកមពុជ្ ឆ្ាំ២០០៧ ាន្ណចងថា រទ្យរយរួម
ី ន
គឺជ្រទ្យរយ្មបតតិទាាំងឡាយ ណដ្លបតីរបរន្ធទាាំង្ងខាង ឬ ណតមាងទ្យទ្យួលាន្សៅ
ខ
15
សរឿងទ្យុាំទាវ , ផ្ទស្រ្ស
ក ន្
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 6
- 9. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
កនុងអាំ ុងសរលអា ែ៏រិ ែ៏ សលើក ណលងណតរទ្យរយ្មបតតិណដ្លកាំែត់កុនងចាំែច
ុ
ខ ន្ិង ចាំែច គ នន្មារតាត ៩៧២ (រទ្យរយ្មបតតិសោយណ
ុ ក) ខាងសលើសន្ោះ។មាន្
ន្័យថា សរកាយអា ែ៏រិ ែ៏ ្ែរទ្យឋ័មាន្្ិទ្យិធណងរការគប់រគង ន្ូវរាល់រទ្យរយ
្មបតតិណដ្លមាន្កនុងអាំ ុងអា ែ៏រិ ែ៏ មិន្ថាវាជ្រទ្យរយណតមាង
ខ នន្្ែរទ្យធ័
្មួយក៏សោយ ្ែរទ្យធ័មាន្្ិទ្យិឋសរបើរា្់រទ្យរយ្មបតតិរម
ួ សៅកនុងទ្យាំ ែាំណដ្ល
ចាាំាច់ សោយណ្អកសលើការចាាំាច់ កុនងជីវភាររបចាាំនងងាន្ ។ មារតាត ៩៧៣ ណចងរី
រទ្យរយសោយណ ករប្់្ែរ័ទ្យឋ ាន្ កាំែត់ថា រទ្យរយ្មបតតិណដ្លកាំែត់ដ្ូចខាង
សរកាមសន្ោះ គឺជ្រទ្យរយ្មបតតិសោយណ កណដ្ល្ថិតសៅសរកាមកមម្ិទ្យិធរប្់ ្ែ
រ័ទ្យឋ្មាក់ ៖
ន
រទ្យរយ្មបតតិណដ្ល្ែរទ្យធ័មាន្មុន្សរលសរៀបអា ែ៍រិ ែ៍ ។
រទ្យរយ្មបតតិណដ្ល្ែរទ្យធ័ទ្យទ្យួ លាន្សោយរបទាន្កមម ្ន្តតិកមម អចច័
យទាន្ សៅកនុងអាំ ុងសរលអា ែ៍រិ ែ៍ ។
រទ្យរយ្មបតតិជ្តនមលតប ណដ្លទ្យទ្យួលាន្រី ការចាត់ណចងរទ្យរយ្មបតតិ
ណដ្លាន្កាំែត់ កុងចាំែច ក ន្ិង ចាំែច ខ ខាងសលើសន្ោះ ។
ន ុ ុ
មាន្ន្័យថារទ្យរយ្មបតតិណដ្លមាន្មុន្សរលសរៀបអា ែ៍រិ ែ៍ ឬ ទ្យទ្យួាន្
សោយរបទាន្កមម ្ន្តតិកមម អចច័យទាន្ សៅកនុងអាំ ុងសរលអា ែ៍រិ ែ៍ ឬ ជ្
តនមលតប រុាំ រតវវាន្ចាត់ទ្យុកជ្រទ្យរយរួមសនោះសទ្យ សែើយក៏រុាំអាចសរបើរា្់ជ្
របសោជន្៍ រម
ួ ាន្ណដ្រ។ ្ែរទ្យធ័ន្ីមួយៗមាន្្ិទ្យិឋសរបើរា្់ ទ្យទ្យួល្ល
របសោជន្៍ ន្ិង រគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ រប្់ខួន្ សោយសរៀងៗខលួន្ាន្។
ល
២. ការរួមសាមគគីចាំស ោះកាតរវកិចចរប្់្ែរ័ទ្យធ
រត ប់មកវ ិែ សគក៏ សឃើែមាន្ករែមួយចាំន្ួន្ ណដ្លបតីរបរន្ធរតវវទ្យទ្យួលខុ្
ី
រតវវសោយសាមគគីភារ ចាំស ោះកាតរវកិចច ករែទាាំងសនោះដ្ូចមាន្កាំែត់សៅកនុងរកម
ី
រដ្ឋបបសវែ ឆ្ាំ២០០៧ ដ្ូចមាន្អតថន្័យបញ្ញក់ខាងសរកាម៖
ី ន ជ
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 7
- 10. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
សសាែ៊ាុយសដ្ើមបីរកាជីវភាររួមរប្់បីរបរន្ធ ន្ិងសសាែ៊ាុយសដ្ើមបីការអប់រ ាំ
ត
ឬការរាាលណងទាាំកូន្ជ្អាទ្យិ៍។
កាតរវកិចច ន្ិងករែកិចចស្សងៗសទ្យៀតណដ្លបតី ឬរបរន្ធទាាំង្ងខាងាន្
ី
ររមសររៀងតាតមលិខិតជ្ោយលកខែអកសរ
៍ ជ្មួយន្ឹងមា្់បាំែល
ច ុ
សៅកនុងអាំ ុងសរលអា ែ៍រិ ែ៍ ឬកាតរវកិចច ន្ិងករែកិចស្សងៗ
ី ច
សទ្យៀតណដ្លបតី ឬរបរន្ធ្មាងាន្ទ្យទ្យួលបន្ទុកសោយមាន្ ការយល់ររម
ខ
តាតមលិខិតជ្ោយលកខែអកសរ រី របរន្ធ ឬបតីមាងសទ្យៀតសៅកនុងអាំ
៍ ខ ុង
សរលអា ែ៍រិ ែ៍។
សសាែ៊ាុយសដ្ើមបីរគប់រគង ន្ិ ងរការទ្យរយរួម ដ្ូចមាន្កាំែត់កុនងមារតាត
៩៧៥ នន្រកមរដ្ឋបបសវែឆ្ាំ២០០៧។ ចាំ ណែកសៅកនុងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ ក៏
ី ន
មិន្ខុ្គ្នអវីបុនន្ណដ្រ រីមារតាត៩៧៥ នន្រកមដ្ណដ្ល្ងណដ្រ។
ន ម
III. លកខែាៈណបលកគ្នរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយតត
ន ុ
ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ រតវវាន្រ ាំសលចសចែន្ូវចាំែចណបលក
ុ
រីគ្ន រវាងការអន្ុ វតតសៅកនុង្ម័ យសដ្ើ ម ណដ្លសយើងសៅថា ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ ន្ិ ង
ន
អន្ុភារគតិ យុតតវ ិជជមាន្។ លកខែាៈណបលកគ្ននន្ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិសៅតាតមការ
ន
អន្ុវតតសោយសោងសៅសលើបរ ិបទ្យនន្ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ ន្ិ ងន្ី តិវ ិជជមាន្ អាចឲ្យសយើង
សឃើែ (១) ការណបងណចកន្ូវរបរ័ន្ធរគប់ រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ មិន្ណត
បុស្ោះសយើងន្ឹងលមអិតសៅសលើករែ (២) មរែភារនន្គូភាគី្ែរ័ទ្យធ។ ថាសតើ
ណ ី
ករែទាាំងសន្ោះមាន្ភារណបលកគ្នោងដ្ូចសមតច សែើយរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធន្ឹង
ី ន
ទ្យទ្យួលាន្ការរគប់រគងោងដ្ូចសមតចសៅនសរលណដ្ល មាន្្ែរ័ទ្យធមាង្
ខ
ទ្យទ្យួលមរែភារ។
១. របរ័ន្រគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធ
ធ
ចាំស ោះទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់រប្់ណខមរសយើង ្តីរីការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់
្ែរ័ទ្យធ គឺរតវវសគ្នររសគ្នលការែ រទ្យរយរួម។ មាន្ន្័យថា សរកាយរីសរលណដ្លគូ
៍
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 8
- 11. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
សាមីភរ ិោសរៀបអា
វ ែ៍រិ ែ៍រច
ួ រទ្យរយ្មបតតិរប្់រួកសគទាាំងរីរន្ឹង កាយជ្
ល
រទ្យរយរួម មិន្មាន្ការណបងណចកោច់សោយណ ករីគ្នស
ន ើ យ។ សៅសរលណដ្ល្ែ
រ័ទ្យធ្មាងសចែសៅរបកប របររក្ុី រាល់លុយកាក់ណដ្លរកាន្រតវវចាត់ទ្យុកជ្
ខ
រទ្យរយរួម។ សៅកនុងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ រប្់ណខមរសយើងតាតាំងរី បុរាែកាល មកសាមី ជ្អនក
វ
សចែសៅរក្ុី ឯភរ ិោជ្សម្ទោះសមើលណងទាាំកូន្ ្ទោះ្ណមបង ន្ិ ងរទ្យរយសៅកនុង្ទោះ។
ដ្ូសចនោះរាល់ចាំែល រប្់សាមីណដ្លរកាន្របរន្ធជ្អនកសមើលណងរកាទ្យុកោក់ ន្ិង
ូ វ
ចាំ្យសៅតាតមការឯកភាររវាងបតីរបរន្ធ។
្ទុយមកវ ិែ សៅកនុងរកមរដ្ឋបបសវែនន្ររោះរាជ្្ចរកកមពុជ្ឆ្ាំ២០០៧
ី ន
ាន្សធវើការណបងណចករបរ័ន្ធរទ្យរយ ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធជ្រីរោច់សោយណ ករីគ្ន
ន
គឺរបរ័ន្រទ្យរយ្មបតតិតាតមកិចច្ន្ា ណដ្លអាចសធវើមុន្ ឬសរកាយ អា
ធ ែ៍រិ ែ៍ាន្
មារតាត៩៦៩ រកមរដ្ឋបបសវែ ន្ិងរបរ័ន្រទ្យរយ្មបតតិណដ្លកាំែត់សោយចាប់ ណដ្ល
ី ធ
រតវវអន្ុ វតត តាតមកនុងករែណដ្លបតីរបរន្ធមិន្ាន្សធវើកិច្ន្ា្តីរីទ្យាំនក់ ទ្យាំន្ងរទ្យរយ
ី ច
្មបតតិសនោះសទ្យ។
របរ័ន្ធរទ្យរយ្មបតតិតាតមកិចច្ន្ា បតី ឬរបរន្ធរតវវសធវើសោយណ្អកសលើការររម
សររៀង រប្់អនកទាាំងរី រ ន្ិ ងរតវវ សធវើជ្ោយលកខែអកសរ បុ ណន្តមិន្អាចសធវើ្ុយន្ឹ ង
៍ ទ
បញ្ា តិ្ីរី្ិទ្យិធទាមទារអាហារកាតរវកិចច
ត ត ន្ិងភាគបរមុងាន្ស ើយ ដ្ូចមាន្
កាំែត់កុនងមារតាត៩៦៩ នន្រកមរដ្ឋបបសវែី ឆ្ាំ២០០៧។
ន ចាំណែកឯរបរ័ន្រទ្យរយ
ធ
្មបតតិណដ្លកាំែត់សោយចាប់មាន្ការណបងណចកជ្រីរគឺ រទ្យរយ្មបតតិសោយណ ក
ន្ិងរទ្យរយ ្មបតតិរម។
ួ
រទ្យរយ្មបតតិសោយណ ក (មារតាត៩៧២ រកមរដ្ឋបបសវែ)
ី ណដ្ល្ថិតសៅ
សរកាមកមម្ិទ្យិរប្់្ែរ័ទ្យធ្មាក់ មាន្ាៈ
ធ ន
រទ្យរយ្មបតតិណដ្ល្ែរ័ទ្យធមាន្សៅមុន្សរលសរៀបអា ែ៍រិ ែ៍ ។
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 9
- 12. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
រទ្យរយ្មបតតិណដ្ល្ែរ័ទ្យធទ្យទ្យួលាន្សោយរបទាន្កមម ្ន្តតិកមម អចច័
យទាន្សៅកនុងអាំ ុងសរលអា ែ៍រិ ែ៍។
រទ្យរយ្មបតតិជ្តនមលតប ណដ្លទ្យទ្យួលាន្រីការចាត់ណចងរទ្យរយ្មបតតិ
ណដ្លាន្កាំែត់ កុងចាំ ន្ុចខាងសលើសន្ោះ។
ន
ចាំណែកឯរទ្យរយ្មបតតិរម នន្មារតាត៩៧៣ រកមរដ្ឋបបសវែ គឺ្ាំសៅសលើរទ្យរយ
ួ ី
្មបតតិទាាំងឡាយ្ណដ្លបតីរបរន្ធទាាំង្ងខាង ឬណតមាងទ្យទ្យួ លាន្សៅកនុង
ខ
អាំ ុងអា ែ៍រិ ែ៍សលើកណលងណតរទ្យរយ្មបតតិណដ្លកាំ ែត់ កុនងចាំ ែចនន្
ុ រទ្យរយ
សោយណ កខាងសលើសន្ោះ។ ជ្រួមមកសយើងសឃើែថា របរ័ន្ធរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ
តាតមទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ គឺរុាំាន្សធវើការណបងណចករទ្យរយ្ជ្ រទ្យរយរួម រទ្យរយ្ជ្
រទ្យរយសោយណ កសនោះសទ្យ គឺសរកាយរីសរៀបអា ែ៍រិ ែ៍រចរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែ
ួ
រ័ទ្យធទាាំង្ង ខាងរតវវចាត់ទ្យុកជ្រទ្យរយរួមទាាំងអ្់ មាន្ន្័យថា រទ្យរយរប្់សាមីក៏
វ
ដ្ូចជ្រទ្យរយរប្់ភរ ិោ សែើយរទ្យរយរប្់ភរ ិោ ក៏ដ្ូចជ្រទ្យរយរប្់សាមី។ បុណន្តសបើ
វ
សយើងរិន្ិតយសមើលសៅកនុងរកមរដ្ឋបបសវែឆ្ាំ២០០៧ សយើងសឃើែថា សៅកនុងរបរ័ន្ធ
ី ន
រទ្យរយ្មបតតិណដ្លកាំែត់សោយចាប់ មាន្ណបងណចកោច់រីគ្នរវាងរទ្យរយរួម
ន ន្ិង
រទ្យរយសោយណ ក។
២. មរែភារនន្្ែរ័ទ្យមាង
ធ ខ
សៅកនុង្ម័យបុ រាែ ជ្ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ចាំស ោះការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ
កនុងករែណដ្ល្ែរ័ ទ្យជ្សាមី ទ្យទ្យួលមរែភារ រទ្យរយ្មបតតិទាាំងអ្់ន្ឹងរតវវ
ី ធ វ
ធាក់សៅសលើកូន្ជ្អនកទ្យទ្យួលបន្ត
ល ណតកនុងករែណដ្ល្ែរ័ ទ្យគ្នន្កូន្សទ្យ
ី ធ ម រទ្យរយ
្មបតតិទាាំងអ្់ន្ឹងរតវវចូ លជ្រទ្យរយ្មបតតិរប្់ជ្តិ។ សបើ កុងករែណដ្ល្ែ
ន ី
រ័ទ្យធជ្ភរ ិោាន្ទ្យទ្យួ លមរែ ភារវ ិែ រទ្យរយ្មបតតិរតវវ្ែរ័ ទ្យជ្សាមី រគប់ រគង
ធ វ
បន្ត។
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 10
- 13. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
រចា្មកវ ិែ សបើសោងតាតមចាប់ នសរលបចចុបបន្ន សៅសរលណដ្ល្ែរ័ ទ្យធ
្មាងទ្យទ្យួលមរែភារ
ខ ្ែរ័ទ្យធជ្បតី ឬរបរន្ធរតវវកាយជ្្ន្តតិជន្ជ្ន្ិចច។
ល
សែើយសបើ កុងករែណដ្លមាន្បុ គលស្សង សរៅរី្ែរ័ទ្យធជ្្ន្តតិជន្ណដ្រ្ែរ័ទ្យធ
ន ី គ
រតវវមាន្លាំោប់ស្មើគ្នន្ឹងបុគគលសនោះ16។
ន
កនុងករែណដ្ល្ែរ័ ទ្យរប្់មរតកជន្
ី ធ ន្ិងបុគគលស្សងសទ្យៀតសរៅរី្ែ
រ័ទ្យធ រតវវកាយជ្្ន្តតិជន្ ចាំណែក មត៍ករប្់្ន្តតិជន្ ន្ឹងរតវវមាន្តាតមកាំែត់
ល
ដ្ូចខាងសរកាមសន្ោះ17 ៖
សបើ្ែរ័ទ្យធ ន្ិងបចាញ្ញតិផ្ទល់រប្់មតកជន្សនោះ ជ្្ន្តតិជន្ ្ែ
ឆ ា ទ
រ័ទ្យធ ន្ិងកូន្ន្ីមួយៗរប្់មតកជន្សនោះ ន្ឹងរតវវទ្យទ្យួលចាំណែកមត៍កស្មើ
គ្ន។
ន
សបើ្ែរ័ទ្យធ ន្ិងឪរុកមាយរប្់មតកជន្ ជ្្ន្តតិជន្ ចាំណែកមត៍ក
ត
រប្់្ែរ័ទ្យធ រតវវជ្១ភាគ៣ ឯចាំណន្ក មត៍ករប្់ឪរុកមាយរតវវជ្២
ត
ភាគ៣។ បុណន្តសបើឪរុករ ឺមាយរប្់មតកជន្ណតមាក់សៅរ្់
ត ន ឪរុករ ឺមា
ត
យសនោះ ន្ិង្ែរ័ទ្យធរតវវាន្ចាំណែកមត៍កស្មើគ្ន។
ន
សបើ ្ែរ័ទ្យធ ន្ិងបុ រវញ្ញតិ ផ្ទល់សរៅរីឪរុកមាយរប្់មតកជន្ ឬបងបអូន្
ា ទ ត
បសងកើតរប្់មតកជន្ ឬអនកទ្យទ្យួល ្ន្តតិកមមជាំន្ួ្បុគលទាាំងសនោះ ជ្
គ
្ន្តតិជន្ ចាំណែកមត៍ករប្់្ែរ័ទ្យធរតវវជ្១ភាគ២ ឯចាំណែកមត៍
ករប្់ បុរវញ្ញតិ ផ្ទល់សរៅរី ឪរុ កមាយរប្់មតកជន្ ឬបងបអូន្បសងកើត
ា ទ ត
រប្់មតកជន្ ឬអនកទ្យទ្យួល្ន្តតិកមមជាំន្ួ្សនោះ រតវវជ្១ភាគ២។
16
មារតាត ១១៦១ រកមរដ្ឋបបសវែី
17
មារតាត១១៦២ រកមរដ្ឋបបសវែី
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 11
- 14. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ដ្ូសចនោះ បញ្ញក់ឱ្យសឃើែថាភារខុ្ណបលកគ្ន
ជ ន នន្ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិ
សរកាយរី្ែរ័ទ្យធ្មាងទ្យទ្យួលមរែភារ តាតមទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់រីមុន្គឺសគរុាំ្ូវឱ្យ
ខ
តនមលចាំស ោះភរ ិោសទ្យ គឺសៅសរលណដ្ល្ែរ័ទ្យជ្បតីសាប់រទ្យរយាន្សៅសលើ កូន្ សបើ
ធ ល
្ែរ័ទ្យធគ្នន្កូន្សទ្យ រទ្យរយ្មបតតិទាាំងអ្់រតវវកាយជ្រទ្យរយ្មបតតិរប្់ជ្តិ ណត
ម ល
សបើ ្ែរ័ ទ្យធជ្ភរ ិោសាប់ វ ិែ រទ្យរយ្មបតតិរតវវាន្សៅសលើសាមី ជ្អនករគប់ រគង។
ល វ
បុណន្ត ចាប់បចចុបបន្នគឺាន្ឱ្យតនមលចាំស ោះ្ែរ័ទ្យធទាាំង្ងខាង សោយកាំែត់ោង
ចា្់សៅកនុងរកមរដ្ឋបបសវែឆ្ាំ២០០៧
ី ន ថា្ែរ័ទ្យធរប្់មតកជន្រតវវកាយជ្
ល
្ន្តតិជន្ជ្ន្ិចច។
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 12
- 15. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ស្ចកតី្ន្និោន្
ឋ
ដ្ូ ចណដ្លាន្បញ្ញក់ លមអិតសៅកនុងណ្នកខាងសលើ ជ្បន្ត ន្ឹងបនប់្ីរីការ
ជ ទ ត
កាំែត់ន្ូវលកខែាៈវ ិន្ិ ច័យនន្ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងអាន្ុភារគតិយុតត ភារស្រ្បគ្ន ន្ិង
ឆ ន
ភារ្ទុយគ្នរវាងទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់
ន ន្ិ ងអាន្ុ ភារគតិ យុតសនោះ
ត ាន្សធវើឲ្យសយើងយល់
កាន្់ណតរបស្ើរស ើងមួយករមិតសទ្យៀតថា ទ្យាំនក់ទ្យាំន្ងរវាងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ន្ិងន្ីតិ
វ ិជជមាន្មាន្លកខែាៈ្អិតរមួតន្ឹងគ្នរិតរាកដ្ណមន្ រែូតដ្ល់ការអន្ុ វតតតាតមណបប
ន
ទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់របនរែី នន្ការរគប់រគងរទ្យរយ្មបតតិរប្់្ែរ័ទ្យធកុងករែខលោះ
ន ី
រតវវាន្សៅណតរកា សរកាមរួបភាររីទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ មកជ្ន្ីតិវ ិជជមាន្្ងណដ្រ។ បុណន្ត
សទាោះបបីជ្ោងសន្ោះកតី ណ្នកមួ យចាំន្ួន្ណដ្លរតវវាន្សឃើែមាន្កនុងការអន្ុវតតន
បុរាែ្ម័ យ រតវវាន្សធវើ្មាែរែកមម សោយាន្លុបបាំាត់ ន្ូវការអន្ុ វតតសនោះ
ណ្អកសៅសលើសគ្នលជាំែរ ការ រ្លរបសោជន្៍គូភាគី (្ែរ័ទ្យ)។
ធ
្រុបស្ចកតីរមមក
ួ ការអន្ុ វតតតាតមណបបទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ ន្ឹ ងរតវវាន្លុប
បាំាត់រីការអន្ុ វតតសៅកនុង្ងគម រប្ិន្សបើការអន្ុ វតតសនោះាន្សធវើឲ្យមាន្ការបោះ
ល់សៅដ្ល់្ងរបសោជន្៍ ្ងគមទាាំងមូ ល ស លសោយសារណត្មភាររវាង
បុរ្ ន្ិងស្ត្តីរតវវាន្ទ្យទ្យួ លសាល់ជ្្កល
គ សែើយកមពុជ្ក៏ជ្ភាគី ណដ្លទ្យទ្យួល
សាល់ ន្ិ ងកាំ រុងណតអន្ុវតតន្ូវសគ្នលន្សោាយ្មភារណយន្ឌ្័ រសន្ោះ្ងណដ្រ។ បុ ណន្ត
គ
ណ្នកមួយចាំ ន្ួន្ណដ្លរតវវាន្រកសឃើែសៅកនុងការអន្ុ វតត កនុងទ្យាំសន្ៀមទ្យាំោប់ ក៏សៅណត
បន្តរកា សោយសារណតភារមិន្អាចផ្ទច់ សចែរីគ្នរវាង របវតតិសាស្ត្ត ន្ិងបចចុបបន្នភា
ត ន
រ។ រែូតនាំសៅរក ការរចាច់បញ្លគ្នរវាង ទ្យាំ សន្ៀមទ្យាំ ោប់ សៅកនុងចាប់ កនុង
ូច ន
សគ្នលបាំ ែង់ ររងី ក ន្ឹងររងឹងន្ូ វអន្ុភារ នន្ការរគបដ្ែប់ សៅសលើ្កមមភារអន្ុ
ត
វតតរប្់របជ្រលរដ្ឋកមពុជ្។
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 13
- 16. សាកលវ ិទ្យាល័យភូមិន្ន្ីតិសាស្ត្ត ន្ិងវ ិទ្យាសាស្ត្តស្ដ្ឋកិចច
ទ មុខវ ិជ្ាៈ វ ិធីសាស្ត្តស្រសាវរជ្វ
ជ
ឯកសារសោង
រកមរដ្ឋបបសវែ សាោះរុមឆ្ាំ២០០៧
ី ភ ន
រកមរដ្ឋបបសវែចា្់ ណក្រមួលសោយ បែត សអង ្ុត ឆ្ាំ១៩៦៧
ី ិឌ ន
ស្ចកតីស្តើមន្ីតិ
មរតកយុតិតធម៌ណខមរ ន្ិរន្ធសោយ បែត ណែ៊ាល ចាំសរ ើន្ សាោះរុ មឆ្ាំ២០០៩-
ិឌ ភ ន
២០១០
្ទាន្ុរកមរដ្ឋបបសវែ ឆ្ាំ២០០៧
ី ន
្ទាន្ុរកមណខមរ ្សមតចររោះ្ងឃរាជ ជួន្ ្ត
សរឿង ទ្យាំទាវ
សរឿង ផ្ទស្រ្ស
ក ន្
ស្រសាវរជ្វ ន្ិងសរៀបសរៀងសោយាៈ ន្ិ្សិតរកុម L4A3 ណែនាំសោយាៈ សោកសាស្តសាចារយ ររាំ រ ិទ្យធី
ត
ទ្យាំរ័រទ្យី 14