Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü HiT117 Yeni İletişim Teknolojileri dersi "Dijital Reklamcılık ve Hukuki Boyutu" konulu ders notudur. Hazırlayan Mustafa Cıngı

2. HotWired, 1994’te yayın hayatına başlayan ticari bir web dergisidir. Bu dergide yayımlanan “Have you ever
clicked your mouse right HERE? YOU WILL (Daha önce hiç BURAYA tıkladın mı? TIKLAYACAKSIN)” içerikli
reklam, web dünyasında yayımlanan ilk reklam olarak kabul edilmektedir. Reklam tıklandığında AT&T (A.B.D.
Telekom Şirketi)’nin sitesine yönlendirmektedir.
Web 1.0 Döneminde Dijital Reklamcılık Çalışmaları

3. Reklamcılık alanının da her dönemde olduğu gibi bu dönemde de kapıları tüm gelişmelere açıktır ve her yeni mecrayı potansiyel bir
reklam alanı olarak görmekte hiç de geri kalmamıştır. Dijital imkânların sonuna kadar kullanıldığı bu dönemde display reklamların
verildiği web sitelerinin yanı sıra Google, YouTube, Facebook ve Instagram en büyük reklam alanları olarak öne çıkmıştır.
Bunda elbette milyarlarca dünya vatandaşının en çok bu mecraları kullanıyor oluşu ön plandadır.
Web 2.0 Döneminde Dijital Reklamcılık Çalışmaları

4. Web 3.0 Döneminde Dijital Reklamcılık Çalışmaları
İnsanların yerine düşünüp onların yerine hareket eden akıllı cihazlar söz
konusu olunca reklam verenlerin hedef kitlelerinin değişmesi de oldukça
olası görünmektedir.
Eğer markete sipariş veren insan değil de bir buzdolabı ise, marketin hedef
kitlesinin buzdolapları olmaması için hiçbir neden yok. Ya da bir kuaförden
ya da restorandan randevu alan bir insan değil de onun akıllı telefonu ise o
zaman kuaförlerin ve restoranların hedef kitleleri de en az insanlar kadar
bu cihazlar da olmak durumunda kalacaktır.
Dolayısıyla reklamda yepyeni bir dönemin başlangıcından söz etmek de
mümkündür.

5. Dijital Reklamların Avantajları
• Hedef kitlelerin bu mecralarda sosyo-demografik ve
ekonomik kriterler başta olmak üzere fazla pek çok kritere
göre seçilebilmesi, daraltılıp genişletilebilmesi.
• Coğrafi ve zamansal sınırların aşılıyor olması. Böylelikle
daha fazla hedef kitleye ulaşılabiliyor olması.
• Reklamların yapısı gereği sadece gösterime değil, anlık
etkileşime de imkân tanıyor olması. Günümüz
reklamlarında telefon etme, uygulama indirme, form
doldurma ve çekilişe katılma gibi taktikler reklam veren
işletmelerce yoğun olarak kullanılmaktadır.
• Yapılan reklamların beğeni ve paylaşımlarla organik olarak
yayılma imkânına sahip olması
• Konvansiyonel mecralarla kıyaslandığında oldukça düşük
bütçelerle dev kitlelere ulaşılabilmeye imkân tanıması.

6. Dijital Reklamların Avantajları
• Reklamların verimliliğinin TV, radyo, gazete,
dergi gibi konvansiyonel mecralara göre çok
daha isabetli analiz edilebiliyor olması.
Hangi reklamdan gelen site ziyaretçisinin (trafik)
fazla olduğu, hangi saatlerin uygun olduğu,
tıklamanın mı yoksa gösterimin mi daha verimli
olduğu, kullanıcının siteye girişi, çıkışı,
görüntülemesi, tıklaması, sitede kaldığı süre gibi
pek çok ayrıntılı verinin elde edilip analizlerinin
yapılabilmesi, diğer mecralarda asla sahip
olunamayan imkânlardır.
Günümüzde sıklıkla konuşulan veri madenciliği
de bu imkânlar sayesinde ortaya çıkmıştır. Veri
madenciliği, çok büyük veriler içinden ihtiyaç
olan bilgiyi bulup edinmektir. Elde edilen veriler
ile pazarlama stratejilerine ciddi katkılar
yapılabilmektedir. O nedenle günümüzde kurum,
kuruluş ve organizasyonlar pazarlama
çalışmalarında veri madenciliğine
yönelmektedirler.

7. Dijital Reklamların Avantajları
Bebek ürünleri satan bir işletme, 3 aylık kız
bebekleri için zıbın satın alan müşterilerinin
verilerini doğru analiz edebilirse
• onlara kızları 6 aylık olduğunda ayakkabı
• 1 yaşına geldiğinde diş kaşıyıcı
• 2 yaşına geldiğinde kıyafet
• 5 yaşına geldiğinde de oyuncak, şampuan,
oto koltuğu yükseltici, nevresim takımı vs. pek
çok ürününün reklamını yapabilecektir.
Doğrudan net müşteriyi hedef alabilmeyi
sağlayan veri madenciliği sırf bu nedenle bile
ciddi öneme sahiptir.

8. Dijital Reklamların Dezavantajları
• Milyarlarca insanın Internet kullanıyor
olmasına karşın Internet’e ya da akıllı
telefonlara sahip olmayan milyarlarca insanın
olması. Bu durum reklamların onlara
ulaşamaması anlamına gelmektedir.
• Genç nüfusun web ortamlarında aktif olup
yaşlı nüfusun daha çekingen davranması.
• Reklam verenlerin her an yeni reklam
alanlarının ortaya çıktığı bu mecraya
alışmakta zorlanması.
• Dijital kanalların ve bütçenin doğru
kullanılamaması durumunda başarısız
olunmasından ötürü reklam verenlerde bu
mecraya karşı oluşan önyargı.
• Özellikle sosyal medyada gücün kullanıcılarda
olması nedeniyle işletmelerin bu mecrada
ellerindeki kontrolü kaybetme korkusu.

9. Sık Kullanılan Dijital Reklam Kanalları
• Arama Motoru (Search Engine) Reklamları
Kullanıcıların bir arama motorunda yaptığı arama
sonucunda yapılan aramayla alakalı olarak
kullanıcının karşısına çıkan reklamlardır.
Ülkemizde günlük sayfa görüntülenme sayısına
göre en çok kullanılan arama motoru %96’lık bir
kullanım oranıyla Google’dır. %3’lük kullanım
oranıyla Yandex ikinci sıradadır. Diğer arama
motorları ise %1’lik payı paylaşmaktadırlar.
Google’daki yoğunluğun bu kadar fazla
olmasından ötürü arama motoru reklamı
denildiğinde akla doğrudan Google üzerinden
gerçekleştirilen reklamlar gelmektedir.

10. Sık Kullanılan Dijital Reklam Kanalları
• Görüntülü Ağ (Display) Reklamları
Bir web sitesinde yer alan, üstüne tıklandığında
yönlendirildiği web sitesine kullanıcıyı götüren
görüntülü reklamlardır.

11. Sık Kullanılan Dijital Reklam Kanalları
• Satış Ortaklığı (Affiliate) Reklamları
E-ticaret sitelerinin sıklıkla kullandıkları dijital
reklam tekniklerinden başında gelmektedir. Bir
kullanıcının reklamın yayımlandığı web sitesinden
yönlendirilerek ürün satın alması durumunda
reklamın yayımlandığı siteye belli bir oranda
komisyon ödenmesi şeklindeki reklam tekniğidir.
Kaynak: https://www.brandingturkiye.com/

12. Sık Kullanılan Dijital Reklam Kanalları
• Yeniden Pazarlama (Remarketing) Reklamları:
Dijital reklamcılar tarafından oldukça sık
kullanılan bir reklam tekniğidir. Kullanıcının bir
alışveriş sitesinden bir ürüne bakıp sonrasında o
siteden ayrılıp başka bir siteye, örneğin bir haber
sitesine gitmesi durumunda, o haber sitesinde de
az önce alışveriş sitesinde bakmış olduğu ürünün
reklamını görmesini sağlayan reklam tekniğidir.
Kullanıcının gördüğü reklam genellikle bir
görüntülü reklam ağı (GDN – Google Display
Network) reklamdır ve bu çalışma reklam verenin
yeniden pazarlama çalışmasıdır.

13. Sık Kullanılan Dijital Reklam Kanalları
• Sosyal Medya Reklamları
Başta Facebook, Instagram ve YouTube olmak
üzere sosyal ağlarda ve bloglar, forumlar,
sözlükler gibi diğer sosyal medya platformlarında
verilen reklamlardır. Dünya nüfusunun %45’i,
ülkemizin ise %63’ü sosyal medya platformlarını
kullanmaktadır. Dünyada milyarlarca, ülkemizde
ise milyonlarca kişiye ulaşabilmek için sosyal
medya reklamları oldukça yoğun olarak
kullanılmaktadır.

14. Dijital Reklamcılıkta Pazarlama Hunisi
• Reklam verenlerin amacı eğer marka bilinilirliğini
arttırmaksa hedef kitlenin markayla ilgilenebilmesi veya
ihtiyacı anında aklına markanın gelebilmesi için display
(banner) ve YouTube reklamları gibi marka bilinilirliğini
arttırmaya yönelik reklamlar vermelidir.
• Hedef kitlenin düşünüp değerlendirme ve karar verme
sürecinde ise reklam veren hedef kitleyle etkileşime
girerek potansiyel satışlarını arttırabilmek için başta
Facebook ve Instagram olmak üzere sosyal medya
reklamlarını yoğun olarak kullanması gerekir.
• Yeniden pazarlama (remarketing), e-posta, display/banner
ve YouTube reklamları da yine bu süreçte satış ihtimalini
arttırmak için kullanılabilecek önemli reklam alanlarıdır.
• Kullanıcının satın alma kararını verdiği anda satışı
gerçekleştirmek ve ilerleyen aşamaları sağlamak için de
Google Adwords arama ağı reklamları, satış ortaklığı
(affiliate) ve yeniden pazarlama reklamları oldukça etkilidir.
E-posta reklamları, fiyat karşılaştırma sitelerine verilen
reklamlar ve SMS reklamları da bu süreçte önemli reklam
elemanlarıdır.

15. Google Tabanlı Reklamlar
Google’da sıklıkla kullanılan iki reklam türü vardır.
İlki Adwords arama ağı reklamları, ikincisi ise
görüntülü reklam ağı reklamlarıdır.
Adwords arama ağı reklamları anahtar kelimeler
satın alınarak yapılan reklamlardır. Kullanıcılar
Google üzerinde bir şeyler aradığında aranılan
kelimeler reklam verenin reklam vermek üzere satın
aldığı kelimeler ile uyuşursa Google reklam verenin
reklamını sıralamaya koyar.

16. Google Tabanlı Reklamlar
Google görüntülü reklam ağı ise remarketing
(yeniden pazarlama) reklamlarında kullanılan
modeldir. Bir hareketli ya da sabit bir görsel
hazırlanarak reklam verenin hedef kitlesinin ziyaret
ettiği sitelere verilen reklam türüdür.

17. Facebook Tabanlı Reklamlar
Facebook ve Instagram üzerinden
reklam vermek için de Google reklam
verme sürecine benzer bir süreç
işlemektedir.
Reklam veren “Facebook Business
Manager” platformu üzerinden
reklam türünü belirler, reklamını
hazırlar, hedef kitlesini belirler,
bütçesini oluşturur ve reklamını
yayımlar.

18. Sık Kullanılan Dijital Reklam Terimleri
• Click (Tıklama): Bir kullanıcının reklama kaç defa tıkladığını
ortaya koyan rakamdır.
• Session (Oturum): Bir kullanıcının siteyi ziyaret etmesidir.
Hareketsiz bir oturumun süresi 30 dakika olarak kabul
edilmektedir. Yani bir kullanıcı bir siteyi ziyaret ederse 1 oturum
olmuş olur.
• View (Görüntüleme): Reklamı kaç kişinin gördüğünü ortaya
koyan rakamdır.
• Conversion (Dönüşüm): Bir sitenin en temel amacı
dönüşümdür. Reklam verenin amaç edindiği
hareket/aksiyonların gerçekleşme oranıdır.
• Site traffic (Site trafiği): Bir web sitesini ziyaret eden kullanıcı
sayısının bütünüdür.
• Page Rank (Sayfa değeri): Google tarafından web sitelerine
verilen, 0 ila 10 arasındaki puandır. Google arama sonuçlarını bu
değere göre sıralamaktadır.
• Attribution (İlişkilendirme): Dönüşümün hangi kanal
üzerinden geldiğini ortaya koyan metriktir.
• UTM tracking (UTM takibi): UTM (Urchin Tracking Module)
kodu, sergilenen reklamlara ait linklerin (bağlantıların) sonuna
konulan parametrelerdir.
• Bounce (Hemen çıkış): Bir kullanıcının web sitesine girdikten
sonra hiçbir şey yapmadan tekrar çıkması bounce (hemen
çıkış) olarak adlandırılmaktadır.
• Landing page (Varış sayfası): Sergilenen reklam tıklandığında
yönlendirilen sayfadır.
• Bidding (Teklif): Verilen reklamın maliyetinin neye göre hesap
edileceğini ortaya koyan metriktir.

19. Dijital Reklamlarda Maliyet Modelleri
• CPM - Cost per Mille (1.000 gösterim başı maliyet): Kimi
kaynaklarda “CPT - Cost per Thousand” olarak da geçen bu
model en sık kullanılan maliyet modellerinden biri olup
reklamın görüntülenmesi durumunda reklam verenin ücret
ödediği türdür. Reklam gösterimi bazen milyonları bulabildiği
için bu maliyet 1.000 kişi üzerinden hesaplanır.
• CPC - Cost per Click (Tıklama başı maliyet): Reklam maliyet
modellerinden en sık kullanılanlarından bir diğeri de CPC’dir. Bir
reklamı kullanıcı gördüğü zaman değil, o reklama tıkladığı
zaman reklam verenin ücret ödediği modeldir.
• CR - Conversion Rate (Dönüşüm oranı): Reklam verenin
amacına göre (ürün satışı, bir form doldurma, telefon etme,
çekilişe veya bir etkinliğe katılma) dönüşümün kaç tıklama
üzerinden geldiği orandır.
• CPV - Cost per Video View (Video seyretme başı maliyet):
Video view, video seyretme sayısıdır.
• ROI - Return on Investment (Yatırımın geri dönüşü): Bir amaç
için yatırılan (harcanılan) meblağın hangi oranda tekrar
kazanıldığını ortaya koyan metriktir.
• ROAS - Return on Ad Spent (Reklam yatırımının geri
dönüşü): Her 1 TL’lik reklam maliyeti karşılığında ne kadar
gelir elde edildiğinin ortaya konduğu metriktir.
Bir reklam 1.000 defa tıklandı fakat ürün
satışı 20’de kaldıysa o zaman CR =
20/1.000 = 0,02’dir. Yani dönüşüm oranı
(CR) %2 dir. Bu oranın düşük mü yoksa
yüksek mi olduğu hedefler doğrultusunda
değerlendirilir, ona göre hedefler ve
stratejiler revize edilebilir.

20. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU KAPSAMINDA
INTERNET ÜZERİNDEN İŞLENEBİLEN SUÇLAR
• İntihara Yönlendirme (Madde 84): Maddede bir kişiyi intihara
azmettiren, onu teşvik eden, intihar kararını kuvvetlendiren ya
da intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişinin iki yıldan
beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı belirtilmektedir.
• Tehdit (Madde 106) ve Şantaj (Madde 107): Sosyal medyada
özellikle yorumlarda birbirini hiç tanımayan insanların sadece
bir futbol takımı paylaşımı üzerinden bile birbirlerine tehditler
ve şantajlar savurduğunu görmek, günümüzde oldukça olasıdır.
Oysa bu fiillerin yapılması durumunda bu suçu işleyenler hapis
cezası ile cezalandırılabilirler.
• İnanç, Düşünce Ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasını
Engelleme (Madde 115): İnsanların din, vicdan, düşünce,
kanaat, düşüncesini açıklama ve yayma hürriyeti anayasal
haklardır. Bu maddeye göre de bir kimsenin inanç, düşünce ve
kanaatlerinden kaynaklanan yaşam tarzına ilişkin tercihlerine
müdahale eden veya bunları değiştirmeye zorlayan kişiye bir
yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.
• Nefret ve Ayırımcılık (Madde 122) Ve Halkı Kin ve
Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama (Madde 216): TCK’ya net
bir tanım yapılmamış olmakla birlikte insanlara dil, ırk,
milliyet, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi düşünce, felsefi inanç,
din veya mezhep farklılığından dolayı aşağılayıcı muameleden
kaynaklanan nefret ve ayrımcı faaliyetlerde bulunulması ve
halkın bir kesiminin diğer kesim aleyhine kin ve düşmanlığa
tahrik edilmesi hapis cezası ile yaptırıma bağlanmış suçlardır.
• Hakaret (Madde 125): Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını
rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden
veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına
saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası
ile cezalandırılır
• Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda
Alınması (Madde 133): Internet kullanıcıları belki hayatları
boyunca kimsenin kimseyle arasındaki konuşmasını
dinlememiş veya kayda almamıştır fakat bu tarz içerikleri
yapanların yayınlarını sosyal medya hesaplarından paylaşmış
olabilirler. İlgili maddenin üçüncü fırkasına göre bu verileri
hukuka aykırı olarak ifşa eden kişiler iki yıldan beş yıla kadar
hapis ve dört bin güne kadar adli para cezası ile
cezalandırılacaktır.

21. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU KAPSAMINDA
INTERNET ÜZERİNDEN İŞLENEBİLEN SUÇLAR
• Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (Madde 134): Kullanıcılar genellikle
kendi özel hayatlarını, evlerini, yediklerini içtiklerini, neredeyse
yaptığı her şeyi anlık olarak paylaşmaktadırlar. Bunlar kişilerin
kendi rızalarıyla aleni paylaşımları olduğu için suç teşkil
etmemekle birlikte kötü niyetli insanların bu fotoğrafları ne
niyetle saklayıp kullanacağı meçhuldür. Ayrıca tanıştığı insanlara
güvenerek özel görüntülerini gönderen kullanıcıları bu
görüntüleri paylaşmakla tehdit eden veya sosyal medyadaki ya
da bulut hafızalarda bulunan görüntüleri hackleyerek (izinsiz
olarak erişerek) bunları sosyal medya ortamlarında yayımlayan
insanların yargılandığı adli vakalarla da günümüzde sıklıkla
karşılaşılmaktadır.
• Yağma (Madde 148): Yağma, kullanıcının bir başkasını,
malvarlığına büyük bir zarar getireceğinden bahisle tehdit
etmesini içermektedir. Esasında maddi unsurlara yönelik olarak
ortaya konmuş bir madde olmakla birlikte günümüzde bir sosyal
medya fenomeninin bir hizmet alabilmek amacıyla hizmet
vereni “benim bu kadar takipçim var, sosyal medyada seni linç
ederiz” şeklindeki tehdidi de bu kapsamda değerlendirilebilir.
• Dolandırıcılık (Madde 157): Her türlü dolandırıcılık suçtur. Bu
konuda ayrıca banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması
(madde 245) veya hırsızlık (madde 141) gibi maddeler başta
olmak üzere TCK’da düzenlenmiş ve hapisle sonuçlanan cezai
yaptırımları içeren maddeler de bulunmaktadır.
• Belgede Sahtecilik: İster resmi belgede olsun (madde 204,
madde 205) ister özel belgede olsun (madde 207, madde
208) bu tür içerikleri hazırlamak suçtur. Hatta doğru olup
olmadığını bilmeden paylaşılan bu tür belgeleri paylaşmak da
cezai yaptırıma tabi olabilecektir.
• Kamu Barışına Karşı Suçlar: Internet ortamında, özellikle
sosyal medya platformlarında yayımlanan içerikler ve yapılan
paylaşımlar arasında korku ve panik yaratmaya yönelik
(Madde 213), suç işlemeyi tahrik edici (Madde 214), suçu ve
suçluyu övücü (madde 215) ve kanunlara uymamaya tahrik
edici (madde 217) içeriğe sahip bir paylaşım bulunması
durumunda bu paylaşımlar cezai yaptırıma tabi olabilecektir.

22. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU KAPSAMINDA
INTERNET ÜZERİNDEN İŞLENEBİLEN SUÇLAR
• Genel Ahlâka Karşı Suçlar: Etik ve ahlâk kurallarının çeşitli
kanunlar ve maddelerle düzenlendiği daha önce belirtilmişti.
Ahlâk kurallarına uyulması durumu, TCK’nın hayâsızca
hareketler (Madde 225) ve müstehcenlik (Madde 226)
maddelerinde de belirtilmiştir.
• Devlet Unsurlarına Karşı Suçlar: Başta sosyal medya ağları
olmak üzere sözlükler, wikiler ve haber sitelerinin yorum
kısımları olmak üzere Internet üzerinde pek çok alanda çeşitli
devlet kurumlarının işleyişiyle alakalı problemler veya eksiklikler
dile getirilmekte, belge niteliğinde çeşitli dokümanlar
paylaşılmakta, eleştiriler yapılmaktadır. Eleştiri hakaret
içermediği müddetçe yaptırıma tabi olmamakla birlikte kimi
paylaşımlar doğrudan hakaret içerdiği için TCK’nın çeşitli
maddelerine göre suç teşkil etmektedir. Ayrıca paylaşılan
belgelerin de niteliğine dikkat edilmesi gerekmektedir zira çeşitli
devlet dokümanlarının yayımlanması kanuni olarak suçtur.
Devlet Unsurları
• Cumhurbaşkanına Hakaret (Madde 299)
• Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin Kurum
Ve Organlarını Aşağılama (Madde 301)
• Devletin Birliğini Ve Ülke Bütünlüğünü Bozmak (Madde 302)
• Devlete Karşı Savaşa Tahrik (Madde 304)
• Askerleri İtaatsizliğe Teşvik (Madde 319)
• Savaşta Yalan Haber Yayma (Madde 323)
• Devletin Güvenliğine İlişkin Belgeler (Madde 326)
• Devletin Güvenliğine Ve Siyasal Yararlarına İlişkin Bilgileri
Açıklama (Madde 328)
• Gizli Kalması Gereken Bilgileri Açıklama (Madde 330)
• Yasaklanan Bilgileri Açıklama (Madde 336)
• Yabancı Devlet Başkanına Karşı Suç (Madde 340)
• Yabancı Devlet Bayrağına Karşı Hakaret (Madde 341)
• 5846 SAYILI FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU
KAPSAMINDA INTERNET KULLANIMI
• E-TİCARET VE HUKUKİ DURUMU

23. TEŞEKKÜRLER