SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  7
Télécharger pour lire hors ligne
JERONIM DE RADA
Punoi:
Klasa:
Shkolla:
Përmbajtja:
Biograa
Titujt e veprave
Vepra Skënderbeu I Pafan
Jeronim De Rada
Jeronim de Rada (Girolamo de Rada), lindi në vitin 1814 dhe vdiq
në vitin 1903, ishte poet, publicist, folklorist, lolog dhe mësues,
themeluesi i letërsisë dhe i kulturës arbëreshe.
Emri: Jeronim
Mbiemri: De Rada
Lindi më: 1814
Vendlindja: Makia
Kalabrisë Itali
Vdiq më:1903
Profesioni: Poet, publicist,
folklorist, lolog dhe
mësues
BIOGRAFIA
lind në Makia të Kalabrisë
Umësimet e para i kreu në
kolegjin e Shën Adrianit të
Shën Mitër Koronës. Më 1834 shkoi
për të studiuar drejtësi në Napoli, ku
mori pjesë gjallërisht në lëvizjen
politike dhe kulturore të kohës. Më
1848 nxori të parën gazetë shqiptare
"L'Albanese d'Italia", në të cilën
shprehu pikëpamjet e tij për ngjarjet e
kohës. Pas dështimit të revolucionit më
1848 e mbylli gazetën dhe i zhgënjyer u
tërhoq në fshatin e tij të lindjes deri në
llim të viteve 60 të shek. XIX. Duke
nisur nga v. 1861, në jetën e De Rada
nisi një fazë e re, kur ai shfaqet si një
nga gurat më në zë te Rilindjes sonë
Kombëtare. Pas traktatit Parimet e
estetikës (Principii di estetica, 1861)
botoi veprat lashtësia e kombit shqiptar
("Antichità della nazione albanase",
1864) dhe Rapsodi të një poeme
arbëreshe ("Rapsodie d'un poema
albanese", 1866), që luajtën një rol të
rëndësishëm për propagandimin e
çështjes kombëtare shqiptare. Hyri në
korrespondencë me patriotët shqiptarë
dhe me personalitetet kulturore
evropiane, dashamirë të Shqipërisë,
ndoqi me interes të gjallë ngjarjet në
Shqipëri. Më 1878 përkrahu Lidhjen
Shqiptare të Prizrenit dhe ngriti zërin
kundër gjymtimit tokësor të Shqipërisë.
Një ndihmesë të çmuar çështjes
kombëtare i dha me revistën "Flamuri
Arbrit", që botoi në vitet 1883-1885.
Në "Testamentin politik" (1902)
shprehu optimizmin në të ardhmen e
Shqipërisë dhe pakënaqësinë e tij ndaj
politikës imperialiste të Italisë ndaj
atdheut të të parëve.
Zhvilloi një veprimtari të frytshme edhe
në fushën e studimeve gjuhësore ; u
kushtoi vemendje çështjeve të prejardhjes
së shqiptarëve dhe të gjuhës shqipe, duke
mbrojtur lashtësinë e tyre. De Rada është
nga të parët studiues vendës të strukturës
gramatikore të shqipes. Në të dy veprat
gramatikore që hartoi (1870, 1894) vuri
në dukje aspekte të patheksuara më parë
nga dijetarë shqiptarë dhe albanologë dhe
dukuri gjuhësore të pastudiuara ose të
panjohura.
Në veprat e tij gjuhësore jepen të dhëna
me interes për të folmet arbëreshe. Bëri
përpjekje të vijueshme për një alfabet të
përbashkët të shqipes që të jepte një
sistem sa më të plotë dhe të përshtatshëm
për shqipen me karaktere latine, të
plotësuara me shenja diakritike. Në
veprimtarinë gjuhësore të De Rada duhet
përmendur edhe organizimi i dy
kongreseve gjuhësore të shqipes, i pari
(1895) në Koriliano Kalabro, i dyti
(1897) në Lungro (Kongreset gjuhësore
arbëreshe). Dha me vetmohim mësimin e
shqipes në Kolegjin arbëresh të Shën
Mitër Koronës për dhjetëvjeçarë të tërë
gjersa vdiq.
Mjaft e gjerë është edhe veprimtaria
poetike e De Rada Nisi të botojë që herët
por shkrimi që i solli famën si poet me
talent të shquar është poema lirike-epike
Këngët e Milosaos (1836), vepra e parë e
letërsisë sonë me vlera të mëdha artistike.
Në qendër të veprës është historia e një
çifti të ri që bashkohet pas shumë
pengesash. Autori nuk kuzohet me
dënimin e paragjykimeve klasore që
pengonin lumturinë e të rinjve; në
vepër kumboi ideja e detyrës ndaj
atdheut dhe e gatishmërisë për të
luftuar për mbrojtjen e tij. Historia e
dashurisë fatkeqe midis dy të rinjve
nga rrethet aristokratike të Shqipërisë
së shekullit XV është edhe në qendër të
poemës Serana Topia, mbi të cilën
poeti punoi në vitet 1839-1843. I
pakënaqur nga puna e tij, De Rada
këtë subjekt e rimori në poemën
Pasqyra e një jete njerëzore (1898)
duke e zgjeruar dhe duke trajtuar në të
një problematikë më aktuale për
kohën, luftën kundër pushtuesit
otoman. Vepra më e rëndësishme e De
Radaës është Skënderbeu i pafan, të
cilën e mbajti në duar një kohë të gjatë
(1837-1896). Në vepër janë shkrirë
mjaft nga këngët dhe poemat që kishte
botuar më parë. Aty u shpreh në
mënyrë më të plotë dhe më të qartë
patosi kombëtar që kishte frymëzuar
veprën e De Radës Ndonëse nuk ka
njësi veprimi dhe vazhdimësi, poema
jep një tablo të gjerë të Shqipërisë në
shek. XV, të bëmat e lavdishme të
popullit, dashurinë e tij të aktë për
jetë të lirë dhe të pavarur, gjallërinë e
mahnitshme që shfaqi përballë
sulmeve të egra të armiqve. Në qendër
të veprës është konikti midis
shqiptarëve dhe osmanëve, dhënë me
anë skenash ku paraqiten beteja të
ashpra e të furishme, që shquhen nga
ngjyresa e theksuar historike dhe
imtësitë shprehëse. Heroi kombëtar
shfaqet në vepër si burrë shteti i shquar
dhe trim i rrallë, që diti me mençurinë
dhe me heroizmin e tij të ngrejë
popullin e vet në luftë çlirimtare të
p a s h o q e . N ë k a r a k t e r e t e
personazheve të tjera mishërohet
heroizmi dhe trimëria e shqiptarëve.
Skënderbeu i pafan është kryevepra e
De Radës në të u dukën në mënyrë të
qartë veçoritë kryesore të talentit të
tij, si mjeshtër i tablove të gjera
historike dhe i përshkrimit me zotësi të
botës së brendshme të heronjve, të
mendimeve dhe të ndjenjave më të
thella e më të fshehta të njeriut. Si
poet, sidomos në Këngët e Milosaos,
De Rada u çmua lart edhe nga rrethet
letrare evropiane.
De Rada luajti një rol të madh në
historinë e letërsisë shqiptare ; ai
është i pari që shkroi vepra me frymë
kombëtare. Figura e tij ngrihet si
gura më e kulluar dhe më e
fuqishme e letërsisë dhe e botës
arbëreshe. Ndikimi i tij mbi
shkrimtarët arbëreshë bashkëkohës
ishte i madh ; tradita poetike shkruar
prej tij vijon të jetojë e përtërirë
edhe në letërsinë e sotme arbëreshe.
Pas Çlirimit në Shqipëri janë botuar
të adoptuara veprat e tij kryesore.
Mban titullin "Mësues i Popullit”
KALABRI - ITALI
VENDLINDJA E DE RADËS
TITUJT E VEPRAVE
• Milosao
• Një pasqyrë e jetës njerëzore
• Serafina Topia
• Skënderbeu I pafan
• Fjamuri i Arbërit (revistë)
• Rapsodi të një poeme shqiptare, mbledhur në kolonitë e rrethit të Napolit,1983
Prishtinë: Rilindja
• Antichità della nazione albanese e sua affinità con gli Elleni e i Latini 1997
Cosenza Brenner
• Këngë të milosaut : poemë 2002 Tiranë : Naim Frashëri
• Autobiografia, 2000 Tiranë: Onufri
• Parime të estetikës : mendime rreth jetës dhe qëllimeve të saj (ekstrakte) 2003
Tiranë : Globus R
SKËNDERBEU I PAFAN
Skenderbeu i pafat, një nga kryeveprat e De Radës, të cilën e mbajti në
duar një kohë të gjatë (1837-1896). Në vepër janë shkrirë mjaft nga
këngët dhe poemat që kishte botuar më parë. Aty u shpreh në mënyrë
më të plotë dhe më të qartë patosi kombëtar që kishte frymëzuar veprën
e De Radës Ndonëse nuk ka njësi veprimi dhe vazhdimësi, poema jep një
tablo të gjerë të Shqipërisë në shek. XV, të bëmat e lavdishme të popullit,
dashurinë e tij të aktë për jetë të lirë dhe të pavarur, gjallërinë e
mahnitshme që shfaqi përballë sulmeve të egra të armiqve. Në qendër të
veprës është konikti midis shqiptarëve dhe osmanëve, dhënë me anë
skenash ku paraqiten beteja të ashpra e të furishme, që shquhen nga
ngjyresa e theksuar historike dhe imtësitë shprehëse. Heroi kombëtar
shfaqet në vepër si burrë shteti i shquar dhe trim i rrallë, që diti me
mençurinë dhe me heroizmin e tij të ngrejë popullin e vet në luftë
çlirimtare të pashoqe. Në karakteret e personazheve të tjera mishërohet
heroizmi dhe trimëria e shqiptarëve. Skënderbeu i pafat është kryevepra e
De Radës në të u dukën në mënyrë të qartë veçoritë kryesore të talentit
të tij, si mjeshtër i tablove të gjera historike dhe i përshkrimit me zotësi të
botës së brendshme të heronjve, të mendimeve dhe të ndjenjave më të
thella e më të fshehta të njeriut.

Contenu connexe

Tendances

Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)
Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)
Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)Rexhino Kovaci
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriDonikaLici
 
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Edward Newgate
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriutDonart Geci
 
Filozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIFilozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIDenisa Caushi
 
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperiLojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperiAlimerko Brunilda
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi manomano46
 
Ndre Mjeda - 2015
Ndre Mjeda - 2015Ndre Mjeda - 2015
Ndre Mjeda - 2015Riku Verri
 
Problemet e arsimit e shkolles sot
Problemet e arsimit e shkolles sotProblemet e arsimit e shkolles sot
Problemet e arsimit e shkolles sotGenti Mustafaj
 
JETA DHE VEPRAT E CHARLES BAUDELAIRE
JETA DHE VEPRAT E  CHARLES BAUDELAIREJETA DHE VEPRAT E  CHARLES BAUDELAIRE
JETA DHE VEPRAT E CHARLES BAUDELAIREAnja Cami
 
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"Oksana Kamberi
 
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne ShqiperiProjekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne ShqiperiMarinela Abedini
 

Tendances (20)

Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)
Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)
Individi perball shtetit ne epoka te ndryshme (epoka moderne)
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në Shqipëri
 
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore ShqiptareShkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
 
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriut
 
Don kishoti
Don kishotiDon kishoti
Don kishoti
 
" Hamleti"
" Hamleti"" Hamleti"
" Hamleti"
 
Filozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIFilozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVII
 
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperiLojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
 
Ulliam shekspir
Ulliam shekspirUlliam shekspir
Ulliam shekspir
 
Uji eshte jete
Uji eshte jeteUji eshte jete
Uji eshte jete
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi
 
Ndre Mjeda - 2015
Ndre Mjeda - 2015Ndre Mjeda - 2015
Ndre Mjeda - 2015
 
Djemtë e rrugës Pal
Djemtë e rrugës PalDjemtë e rrugës Pal
Djemtë e rrugës Pal
 
PROJEKT : SKENDERBEU
PROJEKT : SKENDERBEU PROJEKT : SKENDERBEU
PROJEKT : SKENDERBEU
 
Problemet e arsimit e shkolles sot
Problemet e arsimit e shkolles sotProblemet e arsimit e shkolles sot
Problemet e arsimit e shkolles sot
 
JETA DHE VEPRAT E CHARLES BAUDELAIRE
JETA DHE VEPRAT E  CHARLES BAUDELAIREJETA DHE VEPRAT E  CHARLES BAUDELAIRE
JETA DHE VEPRAT E CHARLES BAUDELAIRE
 
Dritëro agolli
Dritëro agolliDritëro agolli
Dritëro agolli
 
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"
Gjeografi: "Aspirat e popullit shqiptar per te hyre ne Bashkimin Evropian"
 
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne ShqiperiProjekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
 

En vedette

Naim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijNaim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijDiana Lamaj
 
Naim Frasheri (projekt)
Naim Frasheri (projekt)Naim Frasheri (projekt)
Naim Frasheri (projekt)Egla Mërzheku
 
PROJEKT: GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS”
PROJEKT: GJERGJ FISHTA  DHE  ” LAHUTA E MALCIS” PROJEKT: GJERGJ FISHTA  DHE  ” LAHUTA E MALCIS”
PROJEKT: GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS” #MesueseAurela Elezaj
 
Konstantin kristoforidhi m
Konstantin kristoforidhi mKonstantin kristoforidhi m
Konstantin kristoforidhi mNderim12
 
Sami Frasheri Serena Mane
Sami Frasheri Serena ManeSami Frasheri Serena Mane
Sami Frasheri Serena Manelira kuca
 
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreHumanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreExhitah Vasija
 
Lahuta e Malcis - At Gjergj FISHTA
Lahuta e Malcis   - At Gjergj FISHTALahuta e Malcis   - At Gjergj FISHTA
Lahuta e Malcis - At Gjergj FISHTAMarjan DODAJ
 
Don kishoti i mances power point
Don kishoti i mances power pointDon kishoti i mances power point
Don kishoti i mances power pointjurgenveizi1
 
iliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesiliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesssuseree34b8
 
Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareOlsi Sita
 
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)Kristjana Duni
 
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"Matilda Gremi
 

En vedette (20)

Jeronim de rada
Jeronim de radaJeronim de rada
Jeronim de rada
 
Naim Frasheri
Naim FrasheriNaim Frasheri
Naim Frasheri
 
Naim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijNaim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tij
 
Iliada (Homeri)
Iliada (Homeri)Iliada (Homeri)
Iliada (Homeri)
 
Naim Frasheri (projekt)
Naim Frasheri (projekt)Naim Frasheri (projekt)
Naim Frasheri (projekt)
 
Romantizmi
RomantizmiRomantizmi
Romantizmi
 
PROJEKT: GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS”
PROJEKT: GJERGJ FISHTA  DHE  ” LAHUTA E MALCIS” PROJEKT: GJERGJ FISHTA  DHE  ” LAHUTA E MALCIS”
PROJEKT: GJERGJ FISHTA DHE ” LAHUTA E MALCIS”
 
Konstantin kristoforidhi m
Konstantin kristoforidhi mKonstantin kristoforidhi m
Konstantin kristoforidhi m
 
Sami Frasheri Serena Mane
Sami Frasheri Serena ManeSami Frasheri Serena Mane
Sami Frasheri Serena Mane
 
Mrizi i Zanave
Mrizi i ZanaveMrizi i Zanave
Mrizi i Zanave
 
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreHumanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
 
Lahuta e Malcis - At Gjergj FISHTA
Lahuta e Malcis   - At Gjergj FISHTALahuta e Malcis   - At Gjergj FISHTA
Lahuta e Malcis - At Gjergj FISHTA
 
Don kishoti i mances power point
Don kishoti i mances power pointDon kishoti i mances power point
Don kishoti i mances power point
 
iliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesiliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliades
 
Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare Shqiptare
 
Naim frasheri
Naim frasheriNaim frasheri
Naim frasheri
 
Besa e Sami Frasherit
Besa e Sami FrasheritBesa e Sami Frasherit
Besa e Sami Frasherit
 
Naim Frasheri
Naim FrasheriNaim Frasheri
Naim Frasheri
 
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
 
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"
Gjergj fishta dhe "Lahuta e Malecis"
 

Similaire à Jeronim De Rada

Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe Shqipe
Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe ShqipeLetersia shqiptare e rilindjes Gjuhe Shqipe
Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe ShqipeAjlinda Idrizi
 
Shkrimtare te shquar shkrimtar
Shkrimtare te shquar shkrimtarShkrimtare te shquar shkrimtar
Shkrimtare te shquar shkrimtarDenis Celaj
 
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehet
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehetSami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehet
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehetAlbi Muca
 
Koment vepre (1)
Koment vepre (1)Koment vepre (1)
Koment vepre (1)pjetri
 
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptarePyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare#MesueseAurela Elezaj
 
Pashko Vasa - E verteta mbi Shqiperine dhe Shqiptaret
Pashko Vasa  - E verteta mbi Shqiperine dhe ShqiptaretPashko Vasa  - E verteta mbi Shqiperine dhe Shqiptaret
Pashko Vasa - E verteta mbi Shqiperine dhe ShqiptaretMarjan DODAJ
 
Letersia nen Diktature
Letersia nen DiktatureLetersia nen Diktature
Letersia nen DiktatureOrnela Keçi
 
Biografia e ismail kadares
Biografia e ismail kadaresBiografia e ismail kadares
Biografia e ismail kadaresActuallyican
 
Historia e skenderbeut
Historia e skenderbeutHistoria e skenderbeut
Historia e skenderbeutOmerMaksudi
 
Gjergj Fishta
Gjergj FishtaGjergj Fishta
Gjergj FishtaElio Mema
 
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada by SADIONA ABZAJ
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada  by SADIONA ABZAJGeorge Gordon Byron vs Jeronim De Rada  by SADIONA ABZAJ
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada by SADIONA ABZAJSadiona Abazaj
 
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuha
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuhaPunim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuha
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuhaDriton Nuha
 
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyre
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyreprojekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyre
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyreFatjon Cane
 
Letersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xxLetersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xxJozefKola
 
Humanistet shqiptar
Humanistet shqiptarHumanistet shqiptar
Humanistet shqiptarMarjan DODAJ
 

Similaire à Jeronim De Rada (20)

Jeronim dhe dritero
Jeronim dhe driteroJeronim dhe dritero
Jeronim dhe dritero
 
Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe Shqipe
Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe ShqipeLetersia shqiptare e rilindjes Gjuhe Shqipe
Letersia shqiptare e rilindjes Gjuhe Shqipe
 
Shkrimtare te shquar shkrimtar
Shkrimtare te shquar shkrimtarShkrimtare te shquar shkrimtar
Shkrimtare te shquar shkrimtar
 
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehet
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehetSami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehet
Sami frashri shqipriaqkaqenqeshteqdotebehet
 
Koment vepre (1)
Koment vepre (1)Koment vepre (1)
Koment vepre (1)
 
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptarePyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare
Pyetjet dhe përgjigjet në letërsi shqiptare
 
Pashko Vasa - E verteta mbi Shqiperine dhe Shqiptaret
Pashko Vasa  - E verteta mbi Shqiperine dhe ShqiptaretPashko Vasa  - E verteta mbi Shqiperine dhe Shqiptaret
Pashko Vasa - E verteta mbi Shqiperine dhe Shqiptaret
 
Letersia nen Diktature
Letersia nen DiktatureLetersia nen Diktature
Letersia nen Diktature
 
Biografia e ismail kadares
Biografia e ismail kadaresBiografia e ismail kadares
Biografia e ismail kadares
 
Historia e skenderbeut
Historia e skenderbeutHistoria e skenderbeut
Historia e skenderbeut
 
Gjergj Fishta
Gjergj FishtaGjergj Fishta
Gjergj Fishta
 
Gjergj Fishta
Gjergj FishtaGjergj Fishta
Gjergj Fishta
 
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada by SADIONA ABZAJ
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada  by SADIONA ABZAJGeorge Gordon Byron vs Jeronim De Rada  by SADIONA ABZAJ
George Gordon Byron vs Jeronim De Rada by SADIONA ABZAJ
 
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuha
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuhaPunim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuha
Punim seminarik ne Gjuhë dhe letersi shqipe Driton nuha
 
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyre
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyreprojekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyre
projekt: shkrimtaret bashkohor shqiptar dhe veprat e tyre
 
Letersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xxLetersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xx
 
Humanistet shqiptar
Humanistet shqiptarHumanistet shqiptar
Humanistet shqiptar
 
Dritero Agolli.
Dritero Agolli.Dritero Agolli.
Dritero Agolli.
 
Letersi
LetersiLetersi
Letersi
 
Letersi
LetersiLetersi
Letersi
 

Jeronim De Rada

  • 3. Jeronim De Rada Jeronim de Rada (Girolamo de Rada), lindi në vitin 1814 dhe vdiq në vitin 1903, ishte poet, publicist, folklorist, lolog dhe mësues, themeluesi i letërsisë dhe i kulturës arbëreshe. Emri: Jeronim Mbiemri: De Rada Lindi më: 1814 Vendlindja: Makia Kalabrisë Itali Vdiq më:1903 Profesioni: Poet, publicist, folklorist, lolog dhe mësues
  • 4. BIOGRAFIA lind në Makia të Kalabrisë Umësimet e para i kreu në kolegjin e Shën Adrianit të Shën Mitër Koronës. Më 1834 shkoi për të studiuar drejtësi në Napoli, ku mori pjesë gjallërisht në lëvizjen politike dhe kulturore të kohës. Më 1848 nxori të parën gazetë shqiptare "L'Albanese d'Italia", në të cilën shprehu pikëpamjet e tij për ngjarjet e kohës. Pas dështimit të revolucionit më 1848 e mbylli gazetën dhe i zhgënjyer u tërhoq në fshatin e tij të lindjes deri në llim të viteve 60 të shek. XIX. Duke nisur nga v. 1861, në jetën e De Rada nisi një fazë e re, kur ai shfaqet si një nga gurat më në zë te Rilindjes sonë Kombëtare. Pas traktatit Parimet e estetikës (Principii di estetica, 1861) botoi veprat lashtësia e kombit shqiptar ("Antichità della nazione albanase", 1864) dhe Rapsodi të një poeme arbëreshe ("Rapsodie d'un poema albanese", 1866), që luajtën një rol të rëndësishëm për propagandimin e çështjes kombëtare shqiptare. Hyri në korrespondencë me patriotët shqiptarë dhe me personalitetet kulturore evropiane, dashamirë të Shqipërisë, ndoqi me interes të gjallë ngjarjet në Shqipëri. Më 1878 përkrahu Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe ngriti zërin kundër gjymtimit tokësor të Shqipërisë. Një ndihmesë të çmuar çështjes kombëtare i dha me revistën "Flamuri Arbrit", që botoi në vitet 1883-1885. Në "Testamentin politik" (1902) shprehu optimizmin në të ardhmen e Shqipërisë dhe pakënaqësinë e tij ndaj politikës imperialiste të Italisë ndaj atdheut të të parëve. Zhvilloi një veprimtari të frytshme edhe në fushën e studimeve gjuhësore ; u kushtoi vemendje çështjeve të prejardhjes së shqiptarëve dhe të gjuhës shqipe, duke mbrojtur lashtësinë e tyre. De Rada është nga të parët studiues vendës të strukturës gramatikore të shqipes. Në të dy veprat gramatikore që hartoi (1870, 1894) vuri në dukje aspekte të patheksuara më parë nga dijetarë shqiptarë dhe albanologë dhe dukuri gjuhësore të pastudiuara ose të panjohura. Në veprat e tij gjuhësore jepen të dhëna me interes për të folmet arbëreshe. Bëri përpjekje të vijueshme për një alfabet të përbashkët të shqipes që të jepte një sistem sa më të plotë dhe të përshtatshëm për shqipen me karaktere latine, të plotësuara me shenja diakritike. Në veprimtarinë gjuhësore të De Rada duhet përmendur edhe organizimi i dy kongreseve gjuhësore të shqipes, i pari (1895) në Koriliano Kalabro, i dyti (1897) në Lungro (Kongreset gjuhësore arbëreshe). Dha me vetmohim mësimin e shqipes në Kolegjin arbëresh të Shën Mitër Koronës për dhjetëvjeçarë të tërë gjersa vdiq. Mjaft e gjerë është edhe veprimtaria poetike e De Rada Nisi të botojë që herët por shkrimi që i solli famën si poet me talent të shquar është poema lirike-epike Këngët e Milosaos (1836), vepra e parë e letërsisë sonë me vlera të mëdha artistike. Në qendër të veprës është historia e një çifti të ri që bashkohet pas shumë
  • 5. pengesash. Autori nuk kuzohet me dënimin e paragjykimeve klasore që pengonin lumturinë e të rinjve; në vepër kumboi ideja e detyrës ndaj atdheut dhe e gatishmërisë për të luftuar për mbrojtjen e tij. Historia e dashurisë fatkeqe midis dy të rinjve nga rrethet aristokratike të Shqipërisë së shekullit XV është edhe në qendër të poemës Serana Topia, mbi të cilën poeti punoi në vitet 1839-1843. I pakënaqur nga puna e tij, De Rada këtë subjekt e rimori në poemën Pasqyra e një jete njerëzore (1898) duke e zgjeruar dhe duke trajtuar në të një problematikë më aktuale për kohën, luftën kundër pushtuesit otoman. Vepra më e rëndësishme e De Radaës është Skënderbeu i pafan, të cilën e mbajti në duar një kohë të gjatë (1837-1896). Në vepër janë shkrirë mjaft nga këngët dhe poemat që kishte botuar më parë. Aty u shpreh në mënyrë më të plotë dhe më të qartë patosi kombëtar që kishte frymëzuar veprën e De Radës Ndonëse nuk ka njësi veprimi dhe vazhdimësi, poema jep një tablo të gjerë të Shqipërisë në shek. XV, të bëmat e lavdishme të popullit, dashurinë e tij të aktë për jetë të lirë dhe të pavarur, gjallërinë e mahnitshme që shfaqi përballë sulmeve të egra të armiqve. Në qendër të veprës është konikti midis shqiptarëve dhe osmanëve, dhënë me anë skenash ku paraqiten beteja të ashpra e të furishme, që shquhen nga ngjyresa e theksuar historike dhe imtësitë shprehëse. Heroi kombëtar shfaqet në vepër si burrë shteti i shquar dhe trim i rrallë, që diti me mençurinë dhe me heroizmin e tij të ngrejë popullin e vet në luftë çlirimtare të p a s h o q e . N ë k a r a k t e r e t e personazheve të tjera mishërohet heroizmi dhe trimëria e shqiptarëve. Skënderbeu i pafan është kryevepra e De Radës në të u dukën në mënyrë të qartë veçoritë kryesore të talentit të tij, si mjeshtër i tablove të gjera historike dhe i përshkrimit me zotësi të botës së brendshme të heronjve, të mendimeve dhe të ndjenjave më të thella e më të fshehta të njeriut. Si poet, sidomos në Këngët e Milosaos, De Rada u çmua lart edhe nga rrethet letrare evropiane. De Rada luajti një rol të madh në historinë e letërsisë shqiptare ; ai është i pari që shkroi vepra me frymë kombëtare. Figura e tij ngrihet si gura më e kulluar dhe më e fuqishme e letërsisë dhe e botës arbëreshe. Ndikimi i tij mbi shkrimtarët arbëreshë bashkëkohës ishte i madh ; tradita poetike shkruar prej tij vijon të jetojë e përtërirë edhe në letërsinë e sotme arbëreshe. Pas Çlirimit në Shqipëri janë botuar të adoptuara veprat e tij kryesore. Mban titullin "Mësues i Popullit” KALABRI - ITALI VENDLINDJA E DE RADËS
  • 6. TITUJT E VEPRAVE • Milosao • Një pasqyrë e jetës njerëzore • Serafina Topia • Skënderbeu I pafan • Fjamuri i Arbërit (revistë) • Rapsodi të një poeme shqiptare, mbledhur në kolonitë e rrethit të Napolit,1983 Prishtinë: Rilindja • Antichità della nazione albanese e sua affinità con gli Elleni e i Latini 1997 Cosenza Brenner • Këngë të milosaut : poemë 2002 Tiranë : Naim Frashëri • Autobiografia, 2000 Tiranë: Onufri • Parime të estetikës : mendime rreth jetës dhe qëllimeve të saj (ekstrakte) 2003 Tiranë : Globus R
  • 7. SKËNDERBEU I PAFAN Skenderbeu i pafat, një nga kryeveprat e De Radës, të cilën e mbajti në duar një kohë të gjatë (1837-1896). Në vepër janë shkrirë mjaft nga këngët dhe poemat që kishte botuar më parë. Aty u shpreh në mënyrë më të plotë dhe më të qartë patosi kombëtar që kishte frymëzuar veprën e De Radës Ndonëse nuk ka njësi veprimi dhe vazhdimësi, poema jep një tablo të gjerë të Shqipërisë në shek. XV, të bëmat e lavdishme të popullit, dashurinë e tij të aktë për jetë të lirë dhe të pavarur, gjallërinë e mahnitshme që shfaqi përballë sulmeve të egra të armiqve. Në qendër të veprës është konikti midis shqiptarëve dhe osmanëve, dhënë me anë skenash ku paraqiten beteja të ashpra e të furishme, që shquhen nga ngjyresa e theksuar historike dhe imtësitë shprehëse. Heroi kombëtar shfaqet në vepër si burrë shteti i shquar dhe trim i rrallë, që diti me mençurinë dhe me heroizmin e tij të ngrejë popullin e vet në luftë çlirimtare të pashoqe. Në karakteret e personazheve të tjera mishërohet heroizmi dhe trimëria e shqiptarëve. Skënderbeu i pafat është kryevepra e De Radës në të u dukën në mënyrë të qartë veçoritë kryesore të talentit të tij, si mjeshtër i tablove të gjera historike dhe i përshkrimit me zotësi të botës së brendshme të heronjve, të mendimeve dhe të ndjenjave më të thella e më të fshehta të njeriut.