Улаанбаатар Их Сургууль
Бизнесийн менежментийн тэнхим
Лекц :№1
Сэдвийн нэр: Үйлчилгээний маркетингийн тухай
ойлголт
Хичээлийн кредит: 3
Хичээлийн индекс: ВА339
Судлах анги: АЖМ-4

•
•
•
•
Хүн үүсэн бий болсон тэр үеэс өнөөг
хүртэл хөгжлийн хэд хэдэн үе шатыг даван
туулж ирсэн бөгөөд үүнийг үйлдвэрлэл
худалдаа бизнесийн талаас авч үзвэл 4 үе
шаттай байдаг.
Үйлдвэрлэлийн эрин үе
Бүтээгдэхүүний эрийн үе
Худалдааны эрин үе
Маркетингийн үзэл баримтлал гар чирсэн
үе

Маркетингийн үндсэн зарчим бол хэрэглэгчийн
баримжаалал юм. Үүнийг:
• Хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээ, хүсэл хандлагыг
судлан гаргаж авсан мэдээлэлээ бизнесийн шийдвэр
боловсруулах, хэрэгжүүлэхэд ашиглах.
• Үйлдвэрлэл үйлчилгээний үр ашгийг дээшлүүлэх
зорилгоор бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлийн
шаардлагад дээд зэргээр нийцүүлэх.
• Тухайн компанийн бизнесийн чиглэлд шаардагдах
эрэлтийг бүрдүүлэхийн тулд боломжит бүхий л
аргаар зах зээл хэрэглэгчийн эрэлтэд нөлөөлөх
гэсэн өргөн утгаар авч үздэг.

Үйлчилгээний шинж чанарууд
• Хэрэглэгчид үйлчлүүлэхээсээ өмнө биет бүтээгдэхүүний адил
түүнийг барьж, сонсож, харж, үнэр, амтыг мэдэр чадахгүй.
үйлчилгээг үнэлэх нотлон харуулах нь бэрхшээлтэй. Гэхдээ зар
сурталчилгаа нь үйлчлүүлэгчдийн оюун санаанд тухайн санал
болгож буй үйлчилгээний талаарх бодит төсөөллийг бий
болгохд чухал нөлөөтэй. Тур оператор компаниуд санал болгож
аяллынхаа тухай дүрѐ бичлэг, брошур гэх мэт бодитоор
харагдах зүйлүүдийг бий болгосноор үйлчилгээгээ жуулчдад
өмнө нь мэдрүүлэх боломжтой.
• Үйлчлүүлэгчид тухайн үйлчилгээг зөвхөн түр зуурын хугацаанд
л эзэмшдэг онцлогтой бөгөөд жуулчдад аяллын дараа сэтгэгдэл
дурсамж л үлддэг. Аяллын үед худалдан авсан билэг дурсгал,
ном сэтгүүл болон фото зураг дүрс бичлэг зэрэг нь үүнийг
сэргээн сануулж байдаг.

• Үйлчилгээг хадгалж болохгүй учир тухайн цаг үед
нь үйлчлүүлэгчидэд борлуулах шаардлагатай.
Жишээ нь: зорчигчгүй ниссэн онгоцны суудал,
зочингүй хоносон зочид буудлын өрөө нь тухайн
үеийн алдагдал болоод өнгөрдөг. тиймээс хүчин
чадлаа эрэлтэд нийцүүлэх хэрэгтэй болдог бөгөөд
шаардлагатай үед үнээ бууруулах нь зохистой
байдаг.
• Үйлчилгээ түүний хэрэглээ нь үргэлж нэгэн зэрэг
буюу үйлчилгээг хангагч болон хэрэглэгч нь
үйлчилгээний явцад өөр хоорондоо харилцсанаар
хийгдэж байдаг. Энэхүү хоорондын харилцсанаар
хийгдэж байдаг. Энэхүү хоорондынхарилцаа нь
хэрхэн явагдсанаас цаашдын амжилт шалтгаална.

Аялал жуулчлал нь бусад үйлчилгээнээс
ялгарах онцлогууд
• Аялал жуулчлалын хувьд бусад үйлчилгээнээс илүүтэйгээр
нийлүүлэлтийг удирдан чиглүүлдэг
• Аялал жуулчлалын үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн нь хэд хэдэн
ханган нийлүүлэгчдийн хамтын ажиллагааны оролцоотойгоор
бий болох учир түүнд чанарын хяналт тавих нь бнрхшээлтэй.
Аль нэг байгууллагын дутагдалтай үйл ажиллагаа нь бусдынхаа
нэр хүндэд хортойгоор нөлөөлдөг. жишээ нь зочид буудлын
хоол чанаргүйгээс эсвэл агаарын тээврийн саатал нь тур
операторын үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг.
• Бүтээгдэхүүнийг худалдан авах нь жуулчдын хувьд ихээхэн
эрсдэлтэй зүйл байдаг. Тэд өмнө нь харж, үнэлж болохгүй зүйлд
ихээхэн хэмжээний мөнгө зарцуулж аялалд яваад эцэст нь
сэтгэл дундуур үлдэхээс болгоомжилдог. Түүнчлэн таньж
мэдэхгүй газарт тохь тухгүй байр сууц, тээврийн хэрэгсэл
чанаргүй хоол хүнс хэрэглэх болон гэмт хэрэг зэрэг нь тэднийг
түгшээдэг.

• Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүнийг нэг хэсэг
үйлчлүүлэгчдийн мөрөөдөл, уран сэтгэмжээр бүрэлддэг.
Жуулчдад аяллын талаарх төсөөлөл сонин хачин
зүйлсийн тухай уран сэтгэмж өмнө нь бий болсон
байдаг. Аялал зохион байгуулагчид жуулчдыг өдөөгч
мотевацыг ойлгож мэдэрч маркетингийн хүчин
чармайлтаараа тэдний мөрөөдөлд нөлөөжчадваламжилт
олно.
• Аялал жуулчлал нь гадаад хүчин зүйлсийн нөлөөлөлд
өртөхдөө амархан эмзэг үйлдвэрлэл. Жишээ нь дайн,
бослого, байгалийн гамшиг, байгалийн голомтот өвчин,
эдийн засгийн уналт зэрэг шууд нөлөөлж байдаг.
• Аялал жуулчлалын зах зээлийн эрэлт нь улирлын
хэлбэлзэлтэй.

Аялал жуулчлалын үйлчилгээний мөн чанар
• Үйлчилгээг хүлээн авах хүртэл мөн чанарыг мэдрэх боломжгүй.
Худалдан авах ба үйлчлүүлэхээс өмнө үйлчилгээний мөн
чанарыг мэдрэхгүй харин зөвхөн худалдан авч үйлчлүүлэх
замаар аз туршилт хийх боломжтой байдаг. Үйлчилгээг мэдрэх
боломжгүй байдаг байдал нь хэд хэдэн дутагдалтай. Аялал
жуулчлалын маркетерууд нь мэдрэгдэх боломжит үйлчилгээний
дутагдалтай байдлуудыг тодорхойлж практик амьдрал дээр
тэдгээр сул талуудыг хэрхэн даван туулах талаар арга замууд
боловсруулах арга зүйг эзэмших хэрэгтэй болно.
• Үйлчилгээ олон төрлийн шинжтэй байдаг. Аялал жуулчлалын
үйлчилгээ болох нисэх, зочид буудал, тээвэр, рестораны
үйлчилгээ зэрэгт стандарт тогтоож болно. Энэ стандартын
үйлчилгээнд аялал жуулчлалын оператор хяналт тавихад
хүндрэлтэй. Харин аялал жуулчлалын товчооны оператор нь
цаг агаар хэдийд сайн, байх талаар л зөвөлгөө өгч болох юм.
Зарим үед хэрэглэгчийн худалдан авалт нь тодорхой хүмүүсээс
шалтгаалан байнга өөрчлөгдөж байдаг.

• Аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн нь дээд зэрэг мөнх
шинжтэй. Аялал жуулчлалын салбар дахь эрэлт нь цаг
хугацаатай ихээхэн холбоотой байдаг. Энэ нь онгоцны
суудал зочид буудлын өрөө бүгд л цагтаа борлогдоно
гэж үзэж болохгүй цаг хугацаанаас шалтгаална.
• Үйлчилгээ нь хэрэглэгчээсээ салдаггүй шинжтэй. Аялал
жуулчлалын бүх үйлчилгээг жуулчидаас салган ойлгох
боломжгүй.