Ιστορία γενικής παιδείας γ΄ λυκείου: 8ο μάθημα

1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Α Γ Γ Λ Ι Α 1 8 ο ς - 19ος αι.

2. Η πρόοδος!

3. Ποια τα χαρακτηριστικά της;
• Υποκατάσταση του ανθρώπου από τη μηχανή
• Νέες πηγές ενέργειας
(αντί των παραδοσιακών)
• Νέες πρώτες ύλες, ιδίως ανόργανες

4. Γιατί στην ΑΓΓΛΙΑ;
1) Αύξηση ζήτησης βαμβακερών – αδυναμία παραγωγών και εμπόρων να
την ικανοποιήσουν
2) Νέες εφευρέσεις («κλώστρια Τζένη», ατμομηχανή James Watt 1764)
3) Ύπαρξη απαραίτητων κεφαλαίων για επενδύσεις
4) Διαθέσιμο εργατικό δυναμικό – αγροτικό πλεόνασμα
5) Αποικίες  πηγές πρώτων υλών και αγορές (για τα βιομηχανικά
προϊόντα)
6) Ανεπτυγμένο σύστημα πλωτής και οδικής συγκοινωνίας
7) Μεγάλες ποσότητες γαιάνθρακα (ορυκτός πλούτος)
8) Οι μεσαιωνικές συντεχνίες είχαν ατονήσει  ανεξέλεγκτη παραγωγή
προϊόντων
9) Αναπτυγμενο πιστωτικό σύστημα
10) Ευνοϊκή νομοθεσία για την απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς.

5. • «Στο βαθμό που οι τεχνολογίες της Βιομηχανικής Επανάστασης ήταν
συμφέρουσες μόνο στη Βρετανία», γράφει ο Αμερικανός καθηγητής
Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Robert Allen, «αυτή ήταν και
η μοναδική χώρα που αποκόμιζε οφέλη από την εφεύρεσή τους. Η
Βιομηχανική Επανάσταση περιορίστηκε για πολλά χρόνια στη Βρετανία
διότι οι τεχνολογικές καινοτομίες ήταν προσαρμοσμένες στις βρετανικές
συνθήκες και δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επικερδώς αλλού».
• Η εξήγηση του Allen είναι ότι η Βιομηχανική Επανάσταση έγινε στην
Αγγλία για καθαρά οικονομικούς λόγους. Ήταν κερδοφόρα. Με άλλα
λόγια η Βιομηχανική Επανάσταση έγινε στη Βρετανία και όχι π.χ. στη
Γερμανία, διότι στην πρώτη συνέφερε ενώ στη δεύτερη όχι.

6. Όμως όταν αργότερα, κατά τα μέσα του 19ου αιώνα,
αυτές οι τεχνολογικές καινοτομίες προσαρμόστηκαν με
τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν
επικερδώς και από χώρες με υψηλή τιμή ενέργειας,
όπως η Γαλλία, ή με φτηνά εργατικά χέρια, όπως η
Ινδία, η Βιομηχανική Επανάσταση πήρε πια
παγκόσμιες διαστάσεις και η Βρετανία έχασε την
πρωτοκαθεδρία της.

7. Στις άλλες χώρες της Ευρώπης;
Στην Ευρώπη καθυστέρησε η βιομηχανική επανάσταση λόγω
του ότι δεν υπήρχαν οι συνθήκες της Αγγλίας.
Ανέλαβαν κυβερνήσεις με παρεμβάσεις που δεν επέτρεπαν
τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς
Διασπάθιση
πολύτιμων πόρων
σε ευνοουμένους
επιχειρηματίες
«μετανάστευση
κεφαλαίων» στην
Αγγλία για
επένδυση σε
δυναμικές
επιχειρήσεις
Βέλγιο Γαλλία Γερμανία Βόρεια Ιταλία

8. Εργάτες
Μηχανές

9. Παιδική εργασία

11. Στις 11 Μαρτίου του 1811 το κίνημα των Λουδιτών έκανε την εμφανισή του στη
Βρετανία, καταστρέφοντας μηχανές κλωστοϋφαντουργείων στο Νότιγχαμ.
Η δράση τους μέχρι το 1816 έλαβε χώρα κυρίως στο Γιορκ, το Μάντσεστερ και το
Νότιγχαμ.
Η εμφάνιση του κινήματος κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης και
σε μια δύσκολη οικονομικά εποχή λόγω των Ναπολεόντειων πολέμων, σχετίζεται
με την ανάδειξη της τεχνολογίας ως άμεσης απειλής για τους εργάτες.

12. Σε τι βασιζόταν
το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα;
• στη συνεχή αύξηση του πληθυσμού της Ευρώπης
• στην ελεύθερη μετανάστευση ανθρώπινου
δυναμικού και κεφαλαίων στην Ευρώπη
• στην εκλεκτική ανάπτυξη της βιομηχανίας
• στην ανάπτυξη συγκοινωνιών και επικοινωνιών
• στην ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος
• στην αύξηση του διεθνούς εμπορίου.

14. Βιομηχανικό συγκρότημα οικογένειας Κρουπ:
το 1873 έφτασε να απασχολεί 16.000 εργάτες,
ενώ το 1846 απασχολούσε 122 εργάτες

15. Ατμοκίνητα
μέσα
μεταφοράς

16. Αλωνιστική
μηχανή
Θεριστική
μηχανή

17. βιομηχανικής ανάπτυξης

18. Η παραγωγή χυτοσιδήρου και χάλυβα
(σε εκατομμύρια τόνους)

19. Παραγωγή γαιάνθρακα (σε εκατομμύρια τόνους)

20. Ευρωπαϊκή μετανάστευση προς Η.Π.Α.

21. Στοιχεία παγκόσμιας παραγωγής
προϊόντων πρωτογενή τομέα (σε εκατομμύρια τόνους)
Έτος Σιτάρι Πατάτες Μπαμπάκι Γαιάνθρακες Πετρέλαιο
1850 29.700 3.828 330 8.316 67.000
1914 74.184 72.270 3.630 72.600 53.539.000

22. Ταξιδιωτική άμαξα:
Η μέγιστη απόσταση που μπορούσε να διανύσει
την ημέρα ήταν 40 χλμ.

23. Σύγκριση μεταξύ
παλιών - νέων (ατμοκίνητων)
μέσων μεταφοράς
Απόσταση Λονδίνο - Νέα Υόρκη
Ιστιοφόρο καράβι περίπου 2 μήνες
Ατμόπλοιο 17 μέρες
Απόσταση Νέα Υόρκη - Σαν Φρανσίσκο
Ταξιδιωτική άμαξα (15 άτομα) 2 μήνες
Σιδηρόδρομος (δεκάδες άτομα) 8 μέρες

24. Ανάπτυξη σιδηροδρομικού δικτύου
(σε χιλιόμετρα)

25. Αριθμός πόλεων με περισσότερους
από 100.000 κατοίκους

26. Μέσος όρος ζωής στην Αγγλία το 1840

27. Μικροί ανθρακωρύχοι μόλις έχουν ανέβει από τις στοές (τέλος 19ου αι.)

28. Εξέλιξη τιμής σιταριού και ημερομίσθιου εργατών (1800-1850)

29. Βάση του συστήματος:
ο χρυσός