More Related Content Similar to Bài giảng luật dân sự phần chung – ts. ngô huy cương (20) Bài giảng luật dân sự phần chung – ts. ngô huy cương2. 2
Ch
¬ngI-Kh¸iniÖmluËtd©nsù
Cã rÊt nhiÒu qui t¾c liªn quan tíi ®êi sèng con ngêi
C¸c qui t¾c cña luËt d©n sù lu«n g¾n bã víi ®êi
sèng thêng nhËt cña con ngêi, æn ®Þnh, kh«ng bÞ
¶nh hëng nhiÒu bëi c¸c trµo lu chÝnh trÞ
C¸c qui t¾c nµy ®îc h×nh thµnh sím nhÊt
Lý do : C¸c quan hÖ do luËt d©n sù ®iÒu tiÕt lµ c¸c
quan hÖ hÕt søc c¬ b¶n cña ®êi sèng con ngêi vît
trªn mäi thêi ®¹i
4. 4
C¸chgi¶iquyÕtc¸cmèiquanhÖ
Th«ng thêng trong c¸c nÒn tµi ph¸n ngêi ta thêng
mîn c¸c gi¶i ph¸p cña LuËt La M· ®Ó gi¶i quyÕt c¸c
mèi quan hÖ nªu trªn
Quan hÖ gi÷a tr¸i chñ vµ ngêi thô tr¸i x¸c ®Þnh lµ
quan hÖ nghÜa vô; vµ luËt ®iÒu chØnh nã lµ luËt
nghÜa vô hay luËt vÒ quyÒn ®èi nh©n
Quan hÖ gi÷a mäi ngêi liªn quan tíi vËt ®îc ®iÒu
tiÕt bëi luËt tµi s¶n mµ t¹i ®©y c¸c vËt quyÒn ®îc
xem lµ ph¹m vi truyÒn thèng cña nã
5. 5
§èit
îng®iÒuchØnhcñaluËtd©nsù
Ph¸p ®iÓn ho¸ luËt d©n sù ®· ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn
xö lý xung quanh c¸c mèi quan hÖ c¬ b¶n
Ngêi ta cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c quan hÖ cña luËt d©n sù
thµnh hai lo¹i quan hÖ lµ: Quan hÖ tµi s¶n; vµ Quan
hÖ nh©n th©n
Tuy nhiªn quan hÖ tµi s¶n vµ quan hÖ nh©n th©n lµ
c¸c quan hÖ c¬ b¶n vµ chñ yÕu trong x· héi do nhiÒu
ngµnh luËt ®iÒu chØnh
LuËt d©n sù chØ ®iÒu chØnh mét phÇn c¸c quan hÖ nµy
6. 6
SödôngthuËtng÷kh¸c
QuyÒn s¶n nghiÖp vµ quyÒn ngo¹i s¶n nghiÖp
QuyÒn s¶n nghiÖp nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vËt
chÊt, kinh tÕ bao gåm quyÒn ®èi vËt vµ quyÒn ®èi
nh©n
QuyÒn ngo¹i s¶n nghiÖp nh»m tho¶ m·n c¸c nhu
cÇu tinh thÇn
8. 8
Khoa học luật dân sự, luật dân sự và giáo
trình luật dân sự
L m t môn khoa h c pháp lý nghiên c u các nguyên lý
à ộ ọ ứ
pháp lý, các i u ki n, ho n c nh c u t o nên ng nh
đ ề ệ à ả ấ ạ à
lu t dân s (
ậ ự c n phê phán quan i m g n khoa h c pháp
ầ đ ể ắ ọ
lu t dân s v i pháp lu t dân s th c nh nh Giáo
ậ ự ớ ậ ự ự đị ư “
trình lu t dân s Vi t Nam c a Tr ng i h c Lu t
ậ ự ệ ” ủ ườ Đạ ọ ậ
H N i n m 2006, trang 23
à ộ ă )
Lu t dân s l m t ng nh lu t i u ti t các quan h
ậ ự à ộ à ậ đ ề ế ệ
nhân thân v t i s n phát sinh trong i s ng th ng
à à ả đờ ố ườ
nh t c a con ng i
ậ ủ ườ
Giáo trình lu t dân s l t p h p các b i gi ng d ki n,
ậ ự à ậ ợ à ả ự ế
cung c p cho h c viên nh ng thông tin, ki n th c, v
ấ ọ ữ ế ứ à
cách th c nghiên c u, c ng nh ti p c n th c ti n pháp
ứ ứ ũ ư ế ậ ự ễ
lý trong l nh v c lu t dân s
ĩ ự ậ ự
9. 9
TÝnhchÊtcñac¸cquanhÖtµis¶nvµquanhÖ
nh©nth©ntrongluËtd©nsù
Sù cÇn thiÕt x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña c¸c quan hÖ nµy
trong luËt d©n sù
TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña quan hÖ tµi s¶n:
- Chñ thÓ cã quyÒn b×nh ®¼ng, tù ®Þnh ®o¹t
- Trao ®æi, ®Òn bï ngang gi¸
- Nh»m tho¶ m·n môc ®Ých tiªu dïng
TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña quan hÖ nh©n th©n:
- Ph©n lo¹i thµnh hai nhãm: Kh«ng g¾n víi tµi s¶n vµ g¾n
víi tµi s¶n
- Ranh giíi rÊt mong manh víi c¸c ngµnh luËt kh¸c
10. 10
BLDSx¸c®Þnh®èit
îng®iÒuchØnh
BLDS quy ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý, chuÈn mùc ph¸p lý
cho c¸ch øng xö cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n, chñ thÓ
kh¸c; quyÒn, nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ vÒ nh©n th©n
vµ tµi s¶n trong c¸c quan hÖ d©n sù, h«n nh©n vµ
gia ®×nh, kinh doanh th¬ng m¹i, lao ®éng (BLDS
2005, §iÒu 1, ®o¹n 1)
Lu ý: C¸c quan hÖ trªn gäi lµ quan hÖ d©n sù theo
nghÜa cña BLDS 2005
11. 11
BLDSquy®ÞnhvÒquyÒnnh©nth©n
Tõ §iÒu 24 ®Õn §iÒu 51 cña BLDS 2005
C¨n cø vµo HiÕn ph¸p, ph¸t huy truyÒn thèng, thuÇn
phong, mü tôc
C¸ch thøc quy ®Þnh:
- Qui ®Þnh c¸c quyÒn vµ c¬ së thùc hiÖn
- X¸c ®Þnh giíi h¹n nh»m ng¨n c¶n viÖc l¹m dông x©m
h¹i trËt tù c«ng céng vµ ngêi thø ba
- X¸c ®Þnh nghÜa vô t«n träng quyÒn cña ngêi kh¸c
- Qui ®Þnh c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ
12. 12
Ph
¬ngph¸p®iÒuchØnh
Mçi ngµnh luËt cã mét ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh riªng lµ
sù kÕt hîp riªng c¸c yÕu tè ®iÒu cña ph¬ng ph¸p ®iÒu
chØnh nãi chung:
- X¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý ®· ®îc ®iÓn h×nh ho¸, m« h×nh
ho¸
- X¸c ®Þnh c¬ së ph¸t sinh, biÕn ®æi hoÆc chÊm døt c¸c
quan hÖ ph¸p luËt
- X¸c ®Þnh tÝnh chÊt quyÒn vµ nghÜa vô chñ thÓ
- X¸c ®Þnh biÖn ph¸p t¸c ®éng khi vi ph¹m nghÜa vô
- X¸c ®Þnh biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn quyÒn
vµ nghÜa vô
17. 17
L
îcsöd©nluËtViÖtNam
10/10/1945, Hå Chñ TÞch ký S¾c lÖnh sè 90/ SL cho phÐp
gi÷ luËt lÖ cò
2/5/ 1950, ban hµnh S¾c lÖnh sè 97/ SL cho phÐp ¸p dông
luËt cò kh«ng tr¸i víi tinh thÇn cña S¾c lÖnh nµy
1959, ChØ thÞ sè 772/ CT- TATC ®×nh chØ viÖc ¸p dông
ph¸p luËt phong kiÕn ®Õ quèc
ThËp kû 60-80, c¶i t¹o vµ x©y dùng CNXH
ThËp kû 80, cã nhiÒu v¨n b¶n liªn quan ®Õn luËt d©n sù
28/10/1995, Quèc héi kho¸ IX, Kú häp thø 8 th«ng qua
BLDS cã hiÖu lùc 1/7/1996
20. 20
Nh÷ngtr
ênghîp¸pdông
luËtd©nsù
* KÕt qu¶ mµ c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ¸p
dông luËt d©n sù lµ c¸c quyÕt ®Þnh cho c¸c vô viÖc
cô thÓ
* C¸c vô viÖc nµy cã thÓ chia thµnh c¸c lo¹i sau:
- C«ng nhËn hay b¸c bá mét quyÒn lîi
- X¸c ®Þnh mét nghÜa vô cô thÓ cho mét chñ thÓ nhÊt
®Þnh
- ¸p dông mét hay nhiÒu chÕ tµi cho ngêi vi ph¹m
nghÜa vô ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi kh¸c
21. 21
Nguyªnt¾c¸pdôngluËtd©nsù
CÇn lu ý tíi: Cam kÕt cña c¸c bªn, c¸c qui ®Þnh trong v¨n b¶n
ph¸p luËt, ¸n lÖ, tËp qu¸n, häc thuyÕt ph¸p lý, lÏ c«ng b»ng
Thø tù u tiªn ¸p dông trong BLDS 2005: (1) Ph¸p luËt;(2)
Tho¶ thuËn cña c¸c bªn; (3) TËp qu¸n; (4) ¸p dông t¬ng tù
(§iÒu 3, BLDS 2005)
Nguyªn t¾c ¸p dông t¬ng tù:
- T¬ng tù luËt d©n sù (t¬ng tù ®iÒu luËt)
- T¬ng tù ph¸p luËt
Lu ý: §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông tËp qu¸n vµ t¬ng tù lµ tËp qu¸n vµ qui
®Þnh t¬ng tù kh«ng ®îc tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c cña BLDS
2005
22. 22
NhiÖmvôcñaluËtd©nsùViÖtNam
§iÒu 1 cña BLDS VN 2005 ®· qui ®Þnh nhiÖm vô cña BLDS
b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p; b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng vµ an toµn
ph¸p lý cña c¸c quan hÖ d©n sù theo nghÜa réng
Ngoµi ra lu©t d©n sù cßn cã nhiÒu nhiÖm vô nh:
- B¶o vÖ lîi Ých toµn d©n
- Thóc ®Èy giao lu d©n sù
- Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
- B¶o ®¶m æn ®Þnh, lµnh m¹nh, gi÷ g×n vµ ph¸t huy truyÒn
thèng, xaay dùng kinh tÕ thÞ trêng
23. 23
C¸cnguyªnt¾cc¬b¶n
T«n träng, b¶o vÖ quyÒn së h÷u vµ c¸c quyÒn kh¸c
®èi víi tµi s¶n
Tù do tù nguyÖn cam kÕt, tho¶ thuËn
B×nh ®¼ng
ThiÖn chÝ, trung thùc
ChÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù
T«n träng ®¹o ®øc, truyÒn thèng
T«n träng, b¶o vÖ quyÒn d©n sù
T«n träng lîi Ých nhµ níc, lîi Ých céng ®ång, quyÒn
vµ lîi Ých cña ngêi kh¸c
Tu©n thñ ph¸p luËt
Hoµ gi¶i trong quan hÖ d©n sù
24. 24
NguåncñaluËtd©nsù
Kh¸i niÖm vÒ nguån: V¨n b¶n, tiÒn lÖ ph¸p, tËp qu¸n ph¸p,
häc thuyÕt ph¸p lý, lÏ c«ng b»ng
C¸c lo¹i nguån
Nguån cña luËt d©n sù ViÖt Nam:
- HiÕn ph¸p
- BLDS vµ c¸c ®¹o luËt
- Ph¸p lÖnh vµ NghÞ quyÕt cña UBTVQH
- NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ...
Lu ý: B×nh luËn kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i nguån cña luËt d©n sù
trong “Gi¸o tr×nh luËt d©n sù ViÖt Nam“ cña §¹i häc LuËt
Hµ Néi, 2006, tr. 31-33)
26. 26
Qui phạm pháp luật theo quan niệm
chung
C n c v o m c c ng ch c a pháp lu t,
ă ứ à ứ độ ưỡ ế ủ ậ
ng i ta chia các qui ph m hay pháp lu t hay các
ườ ạ ậ
qui nh c a pháp lu t th nh ba lo i sau:
đị ủ ậ à ạ
Lu t c ng ch (lois imperatives)
ậ ưỡ ế
Lu t gi i thích (lois interprétatives)
ậ ả
Lu t qui nh (lois dispositives)
ậ đị
L u ý
ư : các qui nh c a lu t dân s a s thu c
đị ủ ậ ự đ ố ộ
phân lo i th hai nêu trên
ạ ứ
27. 27
Ch
¬ngII-QuanhÖph¸pluËtd©nsù
* C¸c luËt gia XHCN thêng dùa vµo c¸c quan ®iÓm triÕt häc
ph¸p quyÒn XHCN (lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p
luËt) ®Ó nghiªn cøu ph¸p luËt
* C¸c quan hÖ x· héi ®îc ®iÒu tiÕt bëi c¸c qui ph¹m ph¸p
luËt theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ®îc gäi lµ c¸c quan hÖ
ph¸p luËt
* C¸c ®iÒu kiÖn nµy bao gåm c¸c sù kiÖn ph¸p lý cô thÓ
(theo quan niÖm cña c¸c luËt gia XHCN) vµ c¸c chñ thÓ t
¬ng øng do qui ph¹m ph¸p luËt x¸c ®Þnh
* Quan hÖ ph¸p luËt lµ h×nh thøc ph¸p lý cña c¸c quan hÖ
x· héi xuÊt hiÖn díi t¸c ®éng ®iÒu chØnh cña c¸c qui
ph¹m ph¸p luËt
50. 50
Ngêi tuyªn bè: Toµ ¸n
§iÒu kiÖn:
- BiÖt tÝch hai n¨m, kh«ng cã tin tøc nµo vÒ cßn sèng
hay ®· chÕt
- Ngêi cã quyÒn hoÆc lîi Ých liªn quan cã quyÒn yªu
cÇu toµ ¸n
HËu qu¶: T¹m thêi ®×nh chØ t c¸ch chñ thÓ; Tµi s¶n
bÞ qu¶n lý theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n (§ 85, 86, 87,
89 BLDS 1995)
TuyªnbèmÊttÝch(§88BLDS1995)