1. Lêi nãi ®Çu
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc CHND Trung Hoa trong mét thËp kØ r-
ìi võa qua kÓ tõ bíc ngoÆt lÞch sö Héi nghÞ Trung ¦¬ng III kho¸ XI §¶ng
Céng S¶n Trung Quèc (th¸ng 12/1978), ®· thu hót sù chó ý cña thÕ giíi
còng nh cña níc ta. RÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· viÕt vÒ hiÖn tîng
chuyÓn m×nh ®i lªn cña ®Êt níc khæng lå vèn tr× trÖ nµy víi tèc ®é cao,
liªn tôc mµ chØ cã c¸c “Con rång nhá ch©u ¸” míi s¸nh ®îc.
Trong nh÷ng n¨m x©y dùng Trung Quèc hoµ nhËp vµo dßng
ch¶y kinh tÕ cña thÕ giíi th× thêi k× c¶i c¸ch lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t
triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña Trung Quèc trªn vò ®µi
kinh tÕ thÕ giíi. Thùc hiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ, Trung Quèc ®· tõ bá nÒn kinh
tÕ kÕ ho¹ch tËp trung cao ®é, chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng
XHCN mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶.
Thµnh tùu cña cuéc c¶i c¸ch ®· khai th«ng luång ch¶y cho
nh÷ng trµo lu míi mµ tríc ®©y cha bao giê cã ®îc ë níc nµy. §ã lµ viÖc
t×m lèi tho¸t cho x· héi. C¸ch ®©y kh«ng l©u, mét nhµ lÝ luËn ph¬ng T©y
®· ®Æt c©u hái “nh÷ng vÊn ®Ò gay g¾t mµ nh©n lo¹i ph¶i ®¬ng ®Çu kh«ng
thÓ gi¶i quyÕt b»ng con ®êng TBCN ®îc, nhng mét x· héi kh«ng ph¶i T
b¶n mµ ®øng v÷ng vµ hÊp dÉn lµ x· héi thÕ nµo? §èi víi nh©n lo¹i ®ang
®i t×m mét lèi tho¸t, ®ã lµ cuéc thö nghiÖm g©y xóc ®éng vµ cã ý nghÜa
nhÊt trong c¸c cuéc thö nghiÖm”. NÕu coi cuéc c¶i c¸ch ë Trung Quèc
nh÷ng n¨m qua lµ mét cuéc thö nghiÖm th× trong chÆng ®êng ®Çu tiªn
cuéc thö nghiÖm ®ã ®· thµnh c«ng dï gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ vÊp v¸p.
§èi víi ViÖt Nam- níc l¸ng giÒng gÇn gòi cña Trung Quèc- c«ng
cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ mµ Trung Quèc ®· tiÕn hµnh trong nh÷ng n¨m qua
sÏ lµ bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u cho qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ trong n-
íc, sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ non trÎ cña ViÖt Nam dÇn héi nhËp
víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
1

2. A - Níc CHND Trung Hoa trªn chÆng ®êng
lÞch sö nöa thÕ kØ vµ híng tíi t¬ng lai
§óng 3 giê chiÒu ngµy 01/10/1949, trªn lÔ ®µi qu¶ng trêng
Thiªn An M«n lÞch sö, tríc cuéc mÝt tinh cña 30 v¹n qu©n d©n thñ ®« B¾c
Kinh, Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng ®· ®äc”tuyªn ng«n cña chÝnh phñ nh©n
d©n trung ¬ng níc CHND Trung Hoa”tuyªn bè víi toµn thÕ giíi sù ra ®êi
cña níc CHND Trung Hoa.
Tõ ®Êy ®Õn nay h¬n nöa thÕ kØ ®· tr«i qua.
Trong thêi gian nµy, trªn thÕ giíi vµ ë Trung Quèc ®· cã bao sù ®æi
thay. Nhng ý nghÜa träng ®¹i cña sù kiÖn lÞch sö ®ã vÉn kh«ng thÓ thay
®æi, nã më ®êng cho Trung Quèc tiÕn lªn x©y dùng CNXH, tiÕn hµnh hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt níc, ®ãng gãp phÇn xøng ®¸ng cña m×nh vµo cuéc ®Êu tranh
chung cña nh©n lo¹i v× nh÷ng môc tiªu cña thêi ®¹i: Hoµ b×nh, ®éc lËp
d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi.
LÞch sö 50 n¨m cña níc CHND Trung Hoa kÓ tõ ngµy thµnh lËp
cho tíi nay cã thÓ chia lµm ba giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n ®i lªn 1949-1957 gåm thêi k× kh«i phôc kinh tÕ, c¶i
c¸ch d©n chñ (1949-1952) vµ thêi k× thùc hiªn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ,
c¶i t¹o XHCN (1953-1957).
+ Giai ®äan khã kh¨n vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ (1958-1978) gåm
phong trµo “nh¶y vät” (1958-1965) vµ phong trµo “ c¸ch m¹ng v¨n ho¸”
(1966-1978).
+ Giai ®o¹n c¶i c¸ch më cöa hiÖn ®¹i ho¸ XHCN (1978 ®Õn nay).
I. Thµnh tùu trong nh÷ng n¨m ®Çu cña CHND Trung Hoa-c¶i c¸ch
d©n chñ, c¶i t¹o XHCN vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi (1949-1957)
N¨m 1940 Mao Tr¹ch §«ng ®· viÕt t¸c phÈm “bµn vÒ chñ nghÜa
d©n chñ míi”, trong ®ã «ng chñ tr¬ng sau khi c¸ch m¹ng giµnh l¹i chÝnh
quyÒn Trung Quèc sÏ x©y dùng mét x· héi d©n chñ míi t¬ng ®èi l©u dµi,
sau ®ã míi x©y dùng x· héi XHCN. Theo ý tëng cña Mao Tr¹ch §«ng, x·
héi d©n chñ míi cã nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã thµnh phÇn
kinh tÕ TBCN vÉn ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ë møc ®é nhÊt ®Þnh vµ nÒn
chÝnh trÞ d©n chñ nh©n d©n, tøc nÒn chuyªn chÝnh liªn hiÖp gi÷a bèn giai
cÊp: v« s¶n, n«ng d©n, tiÓu t s¶n vµ t s¶n d©n téc, do giai cÊp t s¶n l·nh
®¹o. Ba n¨m kh«i phôc kinh tÕ c¶i c¸ch d©n chñ (chñ yÕu lµ c¶i c¸ch
ruéng ®Êt víi khÈu hiÖu”ngêi cµy cã ruéng”) lµ sù më ®Çu cho viÖc x©y
2

3. dùng x· héi d©n chñ míi (mµ cho tíi ®Çu n¨m 1952 Chñ tÞch Mao Tr¹ch
§«ng dù kiÕn sÏ kÐo dµi kho¶ng 15 n¨m). Nhng ®Õn th¸ng 9/1952, Mao
Tr¹ch §«ng l¹i quyÕt ®Þnh chuyÓn sang “qu¸ ®é lªn CNXH” vµ chñ tr¬ng
sÏ x©y dùng thµnh c«ng CNXH trongthêi gian vµi ba kÕ ho¹ch 5 n¨m, më
®Çu lµ kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (tõ n¨m 1953-1957).
N¨m 1957 chÝnh phñ Trung Quèc tuyªn bè ®· hoµn thµnh tríc thêi
h¹n kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt. VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ: Tæng gi¸ trÞ s¶n
phÈm c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 18,4%,
n¨m 1957 ®¹t 78,4 tØ nh©n d©n tÖ (NDT), cïng n¨m ®ã tæng gi¸ trÞ s¶n
phÈm n«ng nghiÖp ®¹t 60,4 tØ (NDT).
VÒ c¶i t¹o XHCN, n¨m 1957 c«ng nghiÖp XHCN chiÕm 67,5%,
c«ng nghiÖp TB nhµ níc chiÕm 32,5%, c«ng nghiÖp TBCN coi nh bÞ triÖt
tiªu. Trong n«ng nghiÖp ®Õn cuèi n¨m 1956 ®· cã 96,3% sè n«ng hé trong
c¶ níc vµo c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp (trong ®ã cã 87,8% n«ng hé vµ c¸c
hîp t¸c x· cao cÊp). ChÝnh trong thêi gian nµy, thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch
tËp trung cao ®é ®· h×nh thµnh.
Díi ¸nh s¸ng cña nh÷ng nhËn thøc ngµy nay, kh«ng cÇn ph©n tÝch
nhiÒu chóng ta cã thÓ kÕt luËn: C¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt qu¸ nhanh nh vËy
lµ nãng véi, kh«ng phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt
lóc bÊy giê. ThÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung cao ®é sau ®ã còng ®· béc
lé nh÷ng khiÕm khuyÕt cña nã. Nhng mÆt kh¸c, chóng ta còng kh«ng thÓ
phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ tÝch cùc cña c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN. Qua c¶i
t¹o XHCN ®èi víi c«ng th¬ng nghiÖp TBCN, khu vùc kinh tÕ nhµ níc cßn
qu¸ yÕu kÐm ®· cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét bíc t¹o c¬ së vËt chÊt ®Çu
tiªn cho qu¸ tr×nh c¶i c¸ch CNXH sau nµy. Phong trµo tËp thÓ ho¸ n«ng
nghiÖp qu¸ nãng véi, tæ chøc qu¶n lÝ hîp t¸c x· cha tèt, nhng tËp thÓ ho¸
ruéng ®Êt lµ mét thµnh qu¶ cÇn kh¼ng ®Þnh. ThÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp
trung cao ®é cã nhiÒu khiÕm khuyÕt, duy tr× qu¸ l©u sÏ lµm x¬ cøng ho¹t
®éng kinh tÕ. Nhng trong bèi c¶nh Trung Quèc nh÷ng n¨m 1950, thÓ chÕ
kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung cao ®é cã vai trß lÞch sö cña nã. Trong ®iÒu
kiÖn kinh tÕ cßn qu¸ yÕu kÐm nã t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ níc cã thÎ ph©n bè
nguån lùc, tæ chøc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
Tãm l¹i, mÆc dÇu cßn trong giai ®o¹n “dß ®¸ qua s«ng”, mß mÉm
trªn con ®êng x©y dùng x· héi míi, nhng nhê sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña
§¶ng vµ nhµ níc, nhê sù nhiÖt t×nh lao ®éng cña hµng tr¨m triÖu lao ®éng
võa ®îc gi¶i phãng khái chª ®é cò, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi Trung Quèc
3

4. ®½ ph¸t triÓn theo híng ®i lªn, c«ng cuéc x©y dùng XHCN ®¨ thu ®îc
nh÷ng thµnh qu¶ bíc ®Çu quan träng.
II. Nh÷ng n¨m khã kh¨n cña CHND Trung Hoa, phong trµo
”nh¶y vät “ vµ “c¸ch m¹ng v¨n ho¸ “(1958-1977)
Th¸ng 9-1956, §¶ng Céng S¶n Trung Quèc häp ®¹i héi VIII, nhËn
®Þnh c¶i t¹o XHCN vÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh, tõ nay m©u thuÉn chñ yÕu ë
Trung Quèc lµ m©u thuÉn gi÷a CNXH tiªn tiÕn víi søc s¶n xuÊt x· héi
cßn l¹c hËu. Do vËy nhiÖm vô cña toµn §¶ng, toµn d©n trong giai ®o¹n
míi lµ tËp trung nç lùc ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn c«ng
nghiÖp ho¸ ®Êt níc, tõng bíc ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ vËt chÊt
vµ v¨n ho¸ cña nh©n d©n. VÒ ®êng lèi x©y dùng kinh tÕ, ®¹i héi VIII võa
chèng b¶o thñ, võa chèng nãng véi m¹o hiÓm, chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ
mét c¸ch c©n ®èi v÷ng ch¾c.
Nhng ®Õn th¸ng 5/1958 §¶ng Céng S¶n Trung Quèc l¹i tiÕn hµnh
k× häp lÇn thø II cña ®¹i héi VIII, phñ nhËn nghÞ quyÕt cña k× häp thø
I.Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng cho r»ng m©u thuÉn chñ yÕu tríc m¾t cña
Trung Quèclµ m©u thuÉu gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n, gi÷a con
®êng XHCN vµ con ®êng TBCN.C¨n cø vµo ý kiÕn cña Chñ tÞch Mao, ®¹i
héi ®· ®Ò ra ®êng lèi chung “dèc hÕt søc lùc, v¬n lªn hµng ®Çu, x©y dùng
XHCN nhiÒu, nhanh, tèt, rÎ “ vµ ph¸t triÓn “®¹i nh¶y vät” sau ®ã l¹i xuÊt
hiÖn ph¸t triÓn “c«ng x· nh©n d©n” ë n«ng th«n.
Nh÷ng n¨m “®¹i nh¶y vät” víi c¸c ph¸t triÓn “toµn d©n lµm gang
thÐp”, “s¶n lîng n«ng nghiÖp mçi n¨m t¨ng gÊp ®«i” v.v...®· lµm tæn h¹i
rÊt lín nÒn kinh tÕ vµ ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn ®êi sèng cña nh©n
d©n.S¶n xuÊt c«ng nghiÒp mÊt c©n ®èi nghiªm träng.Tõ n¨m 1957 ®Õn
n¨m 1960 s¶n lîng l¬ng thùc gi¶m 26,4% (tõ 195 triÖu tÊn gi¶m xuèng
143,5 triÖu tÊn) trong khi d©n sè t¨ng 15,5 triÖu ngêi. Hµng tiªu dïng
c«ng nghiÖp cùc k× khan hiÕm. N¹n ®ãi diÔn ra hÕt søc nghiªm träng tõ
thµnh phè ®Õn n«ng th«n. §Õn th¸ng 9/1960 chÝnh phñ Trung Quèc ®·
chñ tr¬ng chuyÓn sang “®iÒu chØnh, cñng cè, bæ sung, n©ng cao”, h¹n chÕ
nh÷ng sai lÇm vµ tæn thÊt do phong trµo “nh¶y vät” t¹o ra. §Õn n¨m 1965,
theo thèng kª cña chÝnh phñ, tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng
59,9% so víi 1957, riªng s¶n lîng l¬ng thùc chØ míi xÊp xØ møc n¨m
1957.
Bíc vµo n¨m 1966, Mao Tr¹ch §«ng ®· ph¸t ®éng cuéc ®¹i c¸ch
“
m¹ng v¨n ho¸ v« s¶n”, ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®éng v« cïng to lín trong
4

5. ®êi sèng kinh tÕ,chÝnh trÞ, x· héi ë Trung Quèc. Trong n«ng nghiÖp,
Trung Quèc tËp trung ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng, ®Æc biÖt lµ c«ng
nghiÖp qu©n sù. ë Trung Quèc thêi k× nµy chi phÝ qu©n sù rÊt cao, thêng
chiÕm kho¶ng 10% tæng s¶n phÈm x· héi, chiÕm 40% trong tæng sè ng©n
s¸ch nhµ níc.
Trong n«ng nghiÖp, c¸c c«ng x· nh©n d©n l¹i quay trë vÒ víi chÝnh
s¸ch t¨ng cêng x· héi ho¸ t liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng. Kinh tÕ phô cña
gia ®×ng n«ng d©n bÞ xo¸ bá. Ho¹t ®éng tµi chÝnh nhµ níc ®Èy nhanh tÝch
luü tõ n«ng nghiÖp do vËy ®êi sèng kinh tÕ ngêi lao ®éng gÆp nhiÒu khã
kh¨n. Trªn thùc tÕ qua ba n¨m ®Ønh cao cña thêi “®¹i c¸ch m¹ng v¨n ho¸
v« s¶n” s¶n lîng c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu ®Òu gi¶m sót vµ
kh«ng t¨ng.
B¶ng 1: S¶n lîng mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu
Nh×n vµo tiÒm lùc c«ng nghiÖp cña Trung Quèc trong mét sè ngµnh
so víi mét sè níc trªn thÕ giíi lµ thÊp kÐm. NÕu s¶n lîng tÝnh b×nh qu©n
theo ®Çu ngêi vÒ ®iÖn: Trung Quèc kÐm MÜ 67 lÇn, kÐm Liªn X« 28 lÇn,
kÐm Anh 32 lÇn. VÒ thÐp kÐm Liªn X« 20 lÇn, kÐm MÜ 19 lÇn, kÐm NhËt
32 lÇn...
Víi n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt ngµy cµng tr× trÖ, v× vËy thu nhËp cña
ngêi lao ®éng thÊp, ®ång thêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ngò cèc gi¶m xuèng 15%
so víi tríc ®ã (1953-1957) lµ 28%.
Do s¶n xuÊt c«ng-n«ng nghiÖp ë t×nh tr¹ng nãi trªn nªn ngo¹i th-
¬ng còng bÞ gi¶m xót. Tíi n¨m 1971 kim ng¹ch ngo¹i th¬ng míi ®¹t b»ng
n¨m 1959 lµ 4,4 tØ (USD).
Nh vËy, trong thêi k× “ c¸ch m¹ng v¨n ho¸ ”, do chÝnh s¸ch kinh tÕ
®Æt ra ë Trung Quèc lµ cha ®óng hoµn c¶nh, nh : chÕ ®é ph©n phèi s¶n
phÈm theo nhu cÇu trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt x· héi cßn thÊp kÐm, chÝnh
s¸ch qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ… HËu qu¶ lµ chÝnh trÞ - x· héi rèi lo¹n, lßng
d©n li t¸n vµ s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn.
N¨m 1976, Mao Tr¹ch §«ng tõ trÇn, §Æng TiÓu B×nh lªn thay, tiÕp
tôc l·nh ®¹o §¶ng vµ Trung Quèc. Trung Quèc chñ tr¬ng thùc hiÖn “bèn
Chñng lo¹i s¶n phÈm 1966 1967 1968
Ph©n bãn (triÖu tÊn) 9.6 8.1 9.5
Than (triÖu tÊn) 248.0 190.0 205.0
ThÐp (triÖu tÊn) 13.0 10.0 14.0
Xi m¨ng (triÖu tÊn) 17.0 14.0 14.0
L¬ng thùc (triÖu tÊn) 212.0 218.0 212.0
V¶i (tØ mÐt) 6.7 5.5 6.0
5

6. hiªn ®¹i ho¸”: C«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, khoa häc kÜ thuËt vµ quèc
phßng. Môc tiªu “bèn hiÖn ®¹i ho¸” thÓ hiÖn nh÷ng tham väng rÊt lín.
Trong giai ®o¹n ®Çu (1976-1985) s¶n lîng ph¶i tiÕn tíi ®¹t ®îc: thÐp 60
triÖu tÊn, l¬ng thùc 400 triÖu tÊn/n¨m...§Ó thùc hiÖn nh÷ng chñ tr¬ng trªn
Trung Quèc cè g¾ng t¨ng nhanh tÝch luü, ®Èy m¹nh nhËp khÈu trang thiÕt
bÞ vµ vay vèn cña níc ngoµi. TØ lÖ tÝch luü trong thu nhËp quèc d©n t¨ng
tíi 36,5%. Trung Quèc t¨ng cêng ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n, n¨m 1978 lµ
45 tØ NDT (b»ng 1,5 lÇn n¨m 1977). Nguån vèn ®Çu t cña Trung Quèc chñ
yÕu tËp trung cho khu vùc s¶n xuÊt vìi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn
®¹i. Do vËy, khu vùc phi s¶n xuÊt bÞ xem nhÑ. Tõ ®ã, nh÷ng vÊn ®Ò ¨n ë,
v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc trong t×nh tr¹ng thÊp kÐm kh«ng ®îc chó ý.
Nh÷ng diÔn biÕn kinh tÕ ë Trung Quèc nh÷ng n¨m 1976-1978 ®·
ph¶n ¸nh sù n«n nãng, ®©y lµ qu¸ tr×nh tiÕp nèi chñ tr¬ng “®¹i nh¶y vät”
cña thêi gian tríc. Do vËy, nã dÉn tíi hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi nÒn
kinh tÕ xÐt trªn ph¬ng diÖn c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶. Víi n«ng nghiÖp, n¨m
1957 chiÕm tØ träng 43% th× n¨m 1978 h¹ xuèng 27% (trong tæng s¶n l-
îng gi¸ trÞ c«ng-n«ng nghiÖp). Còng trong thêi gian Êy, tØ träng c«ng
nghiÖp tõ 56% t¨ng lªn 72% trong tæng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng-n«ng nghiÖp.
Víi t×nh tr¹ng n«ng nghiÖp nh vËy, nªn trong thêi gian 1976-1978 hµng
n¨m Trung Quèc ph¶i nhËp khÈu mét lîng l¬ng thùc vµ thùc phÈm thêng
chiÕm 20% trong tæng gi¸ trÞ hµng ho¶ nhËp khÈu. C«ng nghiÖp nhÑ còng
trong t×nh tr¹ng t¬ng tù khiÕn cho hµng ho¸ tiªu dïng khan hiÕm, ®êi sèng
cña nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Tãm l¹i, qua ®ã, ta cã thÓ thÊy ®îc Trung Quèc tiÕn hµnh c¶i c¸ch
më cöa trong bèi c¶nh lÞch sö ®Æc thï kh«ng gièng víi bÊt cø níc nµo trªn
thÕ giíi, biÓu hiÖn chñ yÕu nh sau:
Thø nhÊt, c¶i c¸ch më cöa ®îc thùc hiÖn trong bèi c¶nh sù nghiÖp
XHCN ®· tr¶i qua nh÷ng bíc quanh co gian khæ, nhÊt lµ ®· tr¶i qua bµi
häc ®au xãt cña “c¸ch m¹ng v¨n ho¸”, nÒn kinh tÕ ®øng bªn bê sôp ®æ.
Thø hai, c¶i c¸ch më döa ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së søc s¶n xuÊt t¬ng
®èi thÊp.
Thø ba, c¶i c¸ch më cöa ®îc tiÕn hµnh díi thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch
tËp trung cao ®é.
Thø t, c¶i c¸ch më cöa hÇu nh ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së cña chÕ ®é
c«ng h÷u ®¬n nhÊt.
6

7. Thø n¨m,c¶i c¸ch më cöa tiÕn hµnh trong t×nh tr¹ng ®ãng cöa, nöa
®ãng cöa vµ hoµn c¶nh quèc tÕ ®Æc biÖt.
Nh÷ng ®iÒu kiÖn còng nh khã kh¨n trªn ®a Trung Quèc vµo
nh÷ng th¸ch thøc míi trªn con ®êng hoµ nhËp vµo hÖ thèng kinh tÕ thÕ
giíi vµ buéc Trung Quèc ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p, chñ tr¬ng c¶i c¸ch
kinh tÕ nÕu kh«ng muèn bÞ tôt hËu, kh«ng muèn ®a nh©n d©n vµo c¶nh
lÇm than. Tõ ®ã Trung Quèc ®· b¾t tay vµo c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ tõ
n¨m 1978 ®Õn nay.
B - C¶I c¸ch kinh tÕ - mét bíc tiÕn vît bËc
Héi nghÞ trung ¬ng III kho¸ XI §¶ng céng s¶n Trung Quèc ®îc coi
lµ mét cuéc “gi¶i phãng t tëng” më ®êng cho c«ng cuéc c¶i c¸ch thÓ chÕ
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ ë
Trung Quèc.
NhiÖm vô quan trong hµng ®Çu cña cuéc c¶i c¸ch lµ c¶i c¸ch thÓ
chÕ kinh tÕ. Sãng giã cña tiÕn tr×nh c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc h¬n
20 n¨m qua ®· tr¶i qua 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn:
+ Giai ®o¹n thø nhÊt (tõ th¸ng 12-1978 ®Õn th¸ng 9-1984) lµ giai
®o¹n khëi ®Çu cña c¶i c¸ch.Träng ®iÓm cña c¶i c¸ch lµ ë n«ng th«n, ®ång
thêi tiÕn hµnh më réng thÝ ®iÓm quyÒn tù chñ kinh doanh cña xÝ nghiÖp
quèc h÷u ë thµnh phè ®· x©y dung ®Æc khu kinh tÕ.
+ Giai ®o¹n thø hai (tõ th¸ng 10-1984 ®Õn th¸ng 12-1991)lµ giai
®o¹n triÓn khai c¶i c¸ch. Träng ®iÓm cña c¶i c¸ch ë thµnh phè, xÝ nghiÖp
quèc h÷u lµ kh©u trung t©m cña c¶ cuéc c¶i c¸ch, c¶ic¸ch gi¸ c¶ lµ then
chèt. C¶i c¸ch tõ lÜnh vùc kinh tÕ më réng sang c¸c lÜnh vùc x· héi nh
khoa häc kÜ thuËt, gi¸o dôc.
+ Giai ®o¹n thø ba (tõ ®Çu n¨m 1992 ®Õn nay) lµ giai ®o¹n bíc ®Çu
x©y dung thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng XHCN.Träng ®iÓm cña c¶i c¸ch lµ s¸ng
lËp chÕ ®é, chñ yÕu më réng vµ ph¸t triÓn thªm thÞ trêng , x©y dung chÕ
®é xÝ nghiÖp hiÖn ®¹i, x©y dùng hÖ thèng ®iÒu tiÕt vÜ m« míi. NÕu nãi
nhiÖm vô chñ yÕu cña hai giai ®o¹n ®Çu lµ xãa bá chÕ ®é cò, dì bá ng«i
nhµ cò th× nhiÖm vô cña giai ®o¹n thø ba lµ s¸ng lËp thÓ chÕ míi, x©y
dùng ng«i nhµ míi. Tuy nhiªn, chóng t«i sÏ ph©n tÝch theo c¬ cÊu sau.
I.C¶i c¸ch n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt.
7

8. Cuéc c¶i c¸ch lÇn nµy thùc chÊt lµ giao ruéng ®Êt cho n«ng d©n ®Ó
hä thùc sù lµm chñ ®ång ruéng cña m×nh(chÕ ®é kho¸n). ChØ trong 5 ®Õn
6 th¸ng 5,7 triÖu ®éi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· chuyÓn thµnh 180 triÖu ®¬n
vÞ s¶n xuÊt gia ®×nh. Trong thêi gian nµy, toµn bé ruéng ®Êt, gia sóc, n«ng
cô vµ c¸c tµi s¶n c«ng h÷u kh¸c ®· ®îc chia cho c¸c gia ®×nh n«ng d©n.
Cuéc c¶i c¸ch ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®êi sèng n«ng th«n, ®ång thêi còng ®·
lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ó cÇn gi¶i quyÕt.
Sau c¶i c¸ch, toµn bé sè ruéng trªn c¶ níc(kho¶ng 100 triÖu ha) ®·
®îc chia thµnh 1500 triÖu m¶nh nhá, diÖn tÝch trung b×nh mçi m¶nh
kho¶ng mét mÉu(0,067ha). KÕt qu¶ cña cuéc c¶i c¸ch lµ ®¸ng mõng do
Trung Quèc ®· t×m ra c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lÝ n«ng nghiÖp míi phï hîp
víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸ch quan, ®i vµo c¶i c¸ch thùc hiÖn
kho¸n tr¸ch nhiÖm ®Õn tõng hé n«ng d©n ®i ®«i víi c¶i c¸ch chÝnh s¸ch
gi¸ c¶ vµ c¬ chÕ lu th«ng n«ng s¶n, thóc ®Èy n«ng nghiÖp t¨ng trëng vµ
ph¸t triÓn. §i ®«i víi kho¸n hé t¹o ®IÒu kiÖn cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn
Trung Quèc ®· chñ tr¬ng x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp h¬ng trÊn ®Ó ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp n«ng th«n, chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp theo híng c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸. ë ®©y xin ®Ò cËp ®Õn mét trong nh÷ng “®iÓm s¸ng”
®Æc s¾c cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng XHCN Trung Quèc lµ c¸c xÝ nghiÖp h-
¬ng trÊn(h×nh thøc “doanh nghiÖp th«n x·”).
Thêi k× ®Çu c¶i c¸ch, n«ng nghiÖp Trung Quèc ®· ®¹t ®îc nh÷ng
thµnh tùu to lín, lµm rung ®éng c¶ níc, nhng tõ n¨m 1985 s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp bÞ ch÷ng l¹i. N«ng th«n xuÊt hiªn nhiÒu vÊn ®Ò cÊp b¸ch lµm tæn
h¹i ®Õn lîi Ých cña n«ng d©n, t¸c h¹i ®Õn tÝnh tÝch cùc cña s¶n xuÊt. Nhng
kh«ng ph¶I tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ ë n«ng th«n Trung Quèc ®Òu gÆp khã
kh¨n. C¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n ngîc l¹i ®ang rÊt ph¸t ®¹t,
®îc ®¸nh gi¸ cao. Ngay tõ cuèi nh÷ng n¨m 50, ë Trung Quèc ®· xuÊt hiÖn
nh÷ng xÝ nghiÖp x· ®éi: lµ nhng ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh phi n«ng
nghiÖp do c¸c c«ng x· vµ ®¹i ®éi s¶n xuÊt ë n«ng th«n lËp ra. N¨m 1978
cã 1,5 triÖu xÝ nghiÖp x· ®éi víi 28 trÖu lao ®éng. Cuéc c¶i c¸ch ë n«ng
th«n ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò quan trong cho sù ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp x·
®éi nhá s¶n xuÊt t¨ng trëng nhanh, ®ång thêi sè lîng lín lc lîng lao ®éng
cña n«ng th«n còng t¨ng nhanh ®ßi hái c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp thu
nhËn. Do vËy ®Õn n¨m 1983, sè ngêi lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp nµy
t¨ng lªn 32,347 triÖu ngêi. N¨m 1984, xÝ nghiÖp x· ®éi ®æi tªn thµnh “xÝ
nghiÖp h¬ng chÊn” bao gåm c¸c xÝ nghiÖp tËp thÓ cña x· th«n, xÝ nghiÖp
8

9. héi kinh doanh 5 ngµnh lín lµ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng
s¶n, x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i, dÞch vô vµ th¬ng nghiÖp. Tr¶i qua nhiÒu
n¨m, xÝ nghiÖp h¬ng chÊn Trung Quèc kh«ng ngõng lín m¹nh vµ ®· ®ãng
gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Õn cuèi n¨m 1993 tæng sè xÝ
nghiÖp h¬ng chÊn t¨ng lªn tíi 24,592 triÖu, gi¸ trÞ tæng s¶n lîng ®¹t
2902,26 tØ NDT cã 123,451 triÖu lao ®éng, lµm ra 52% gi¸ trÞ rßng t¨ng
thªn cña x· héi. Víi 62% sè t¨ng thu nhËp rßng cña n«ng d©n lµ tõ xÝ
nghiÖp h¬ng chÊn vµ 68% møc thuÕ t¨ng thªm trong n¨m lµ do xÝ nghiÖp
h¬ng chÊn ®ãng gãp, ®· t¹o ra nguån ng©n s¸ch lín cho Trung Quèc.
* Nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn vµ c¶i c¸ch cña n«ng nghiÖp Trung
Quèc
Trong 50 n¨m qua, ®Æc biÖt lµ qua 20 n¨m c¶i c¸ch n«ng nghiÖp
Trung Quèc ®· cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn vÒ c¬ chÕ tæ chøc,
chÝnh s¸ch qu¶n lÝ n«ng nghiÖp thÝch hîp vÒ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ
thuËt, vÒ khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ...
KÕt qu¶ lµ tæng s¶n lîng c¸c lo¹i n«ng s¶n chñ yÕu ®Òu t¨ng trëng
víi møc ®é cao. Thêi gian tõ 1949-1999, tæng s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng 4,5
lÇn, tæng s¶n lîng dÇu ¨n t¨ng 6 lÇn, tæng s¶n lîng ®êng t¨ng 26 lÇn, tæng
s¶n lîng tr¸i c©y t¨ng 25 lÇn, tæng s¶n lîng b«ng v¶i t¨ng 7,5 lÇn, tæng s¶n
lîng thÞt c¸c lo¹i t¨ng 15 lÇn, tæng s¶n lîng thuû s¶n néi ®Þa vµ h¶I s¶n
t¨ng 40 lÇn ... ®· ®¸p øng vÒ c¬ b¶n nhu cÇu l¬ng thùc, thùc phÈm cña x·
héi.
DiÖn tÝch canh t¸c ®Õn n¨m 1999-2000 ®· duy tr× ë møc 95-96 triÖu
ha, trong ®ã diÖn tÝch lóa níc trªn 25 triÖu ha vµ diÖn tÝch ®Êt trång c¹n
kho¶ng 70 triÖu ha. DiÖn tÝch gieo trång hµng n¨m duy tr× ë møc 150 triÖu
ha, trong ®ã diÖn tÝch gieo trång c©y l¬ng thùc lµ 110 triÖu ha.
Thµnh tùu to lín nhÊt cña n«ng nghiÖp Trung Quèc 50 n¨m qua lµ
s¶n xuÊt l¬ng thùc, ®¶m b¶o c¬ b¶n c¸i ¨n cho 1,2 tØ ngêi Trung Quèc:
mçi ngµy tiªu thô 750 triÖu kg l¬ng thùc, 60 triÖu kg thÞt lîn, 10 triÖu kg
dÇu ¨n... Víi diÖn tÝch canh t¸c chØ chiÕm 7% diÖn tÝch canh t¸c cña thÕ
giíi nhng ®Õn nay Trung Quèc ®· s¶n xuÊt ®îc trªn 20% s¶n lîng l¬ng
thùc cña thÕ giíi vµ nu«i sèng ®îc 22% d©n sè cña thÕ giíi. §©y kh«ng
chØ lµ k× tÝch, lµ niÒm tù hµo cña nÒn n«ng nghiÖp Trung Quèc trong nöa
thÕ kØ qua, mµ cßn ®îc coi lµ mét thµnh tùu næi bËt ®¸ng kh©m phôc cña
n«ng nghiÖp thÕ giíi. B×nh qu©n l¬ng thùc cña Trung Quèc n¨m 1949 lµ
197 kg/ngêi b»ng 73% b×nh qu©n l¬ng thùc trªn ®Çu ngêi cña thÕ giíi.
9

10. §Õn n¨m 1995 ®¹t gÇn 400 kg/®Çu ngêi vµ b»ng 98% b×nh qu©n l¬ng thùc
thÕ giíi...
§Õn nay Trung Quèc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ tæng s¶n lîng h¹t cèc,
lóa m×, lóa níc, khoai t©y, rau dÇu lîn vµ c¸. §øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ
tæng s¶n lîng ng«, b«ng, chÌ, tr¸i c©y, cõu vµ lîng gç khai th¸c hµng n¨m.
s¶n lîng n«ng s¶n b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Trung Quèc cha cao v× d©n sè
qu¸ lín(1,2 tØ ngêi) nhng ®èi víi cac n«ng s¶n chñ yÕu ®· cã møc t¨ng tr-
ëng nhanh. Nh s¶n lîng rau xanh b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Trung Quèc lµ
250 kg vît b×nh qu©n cña thÕ giíi. S¶n lîng l¬ng thùc ®¹t gÇn 400kg, thÞt
®¹t gÇn 50 kg, trøng ®¹t 17kg xÊp xØ b×nh qu©n thÕ giíi. Tõ n¨m 1991 ®Õn
nay, s¶n lîng thÞt vµ trøng cña Trung Quèc hµng n¨m ®Òu vît MÜ. S¶n l-
îng rau xanh cña Trung Quèc hiÖn nay ®¹t 320-350 triÖu tÊn/n¨m chiÕm
trªn 50% s¶n lîng rau cña toµn thÕ giíi. S¶n lîng tr¸i c©y c¸c lo¹i cña
Trung Quèc ®¹t kho¶ng 35 tÊn/n¨m, ®øng thø nh× thÕ giíi sau MÜ. Riªng
s¶n lîng t¸o vµ lª cña Trung Quèc nhiÒu gÊp ®«I MÜ. S¶n lîng qu¶ cã mói
cña Trung Quèc ®¹t 7 triÖu tÊn/n¨m ®øng thø 3 thÕ giíi. Trong 10 n¨m
gÇn ®©y, nghÒ trång hoa cña Trung Quèc t¨ng c¶ vÒ diÖn tÝch, s¶n lîng vµ
doanh thu. DiÖn tich trång hoa t¨ng 4,5 lÇn, gi¸ trÞ s¶n lîng t¨ng 5 lÇn.
§Õn nay c¶ níc cã gÇn 100.000 ha trång hoa t¹o ra nguån thu nhËp 3 tØ
NDT. Hoa cña Trung Quèc b¾t ®Çu v¬n ra thÞ trêng thÕ giíi. Riªng thµnh
phè C«n Minh tØnh V©n Nam cã 350 ha hoa, hµng th¸ng s¶n xuÊt trªn 1
triÖu b«ng hoa vµ b¾t ®Çu xuÊt khÈu sang NhËt vµ mét sè níc kh¸c.
N«ng nghiÖp Trung Quèc chuyÓn ®éng m¹nh mÏ tõ c«ng nghiÖp
cæ truyÒn sang c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
Trong nöa thÕ kØ qua, n«ng nghiÖp Trung Quèc kh«ng chØ dõng l¹i
ë viÖc øng dông khao häc c«ng nghÖ th©m canh cæ truyÒn mµ ®· tÝch cùc
nghiªn cøu, t×m tßi øng dông c¸c c«ng nghÖ míi phï hîp víi yªu cÇu t¨ng
n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i, t¨ng n¨ng suÊt n«ng nghiÖp vµ t¨ng s¶n lîng
®Êt ®ai trong tõng niªn vô s¶n xuÊt.
Tríc hÕt, c«ng nghÖ sinh häc ®îc nghiªn cøu øng dông cã kÕt qu¶
phôc vô cho lai t¹o gièng míi vµ nh©n gièng. Trung Quèc lµ níc ®Çu tiªn
trªn thÕ giíi nghiªn cøu ®îc nhiÒu gièng lóa lai ®a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ
trong 25 n¨m gÇn ®©y trªn diÖn tÝch gÇn 20 triÖu ha, lµm t¨ng n¨ng suÊt tõ
10-25 t¹/ha. KÜ thuËt nh©n gièng b»ng nu«i cÊy m« còng ®îc øng dông
réng r·i ®èi víi mÝa, chuèi....
10

11. VÒ thuû n«ng, ®· x©y dùng mét hÖ thèng hå chøa níc mÆt giÕng n-
íc ngÇm, hÖ thèng kªnh m¬ng vµ m¸y mãc, thiÕt bÞ tíi tiªu ®¶m b¶o cho
h¬n 45 triÖu ha gieo trång.
C¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp còng ph¸t triÓn kh¸ nhanh. N¨m 1950
Trung Quèc míi cã 400 chiÕc m¸y kÐo, ®Õn n¨m 1978 cã 550 ngh×n m¸y
kÐo lín vµ 1,37 triÖu m¸y kÐo nhá. §Õn nay cã gµn 600000 m¸y kÐo lín
vµ gÇn 9 triÖu m¸y kÐo nhá. Møc ®é c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp chñ yÕu hiÖn nay vÒ lµm ®Êt ®¹t 55-60% diÖn tÝch gieo trång, tíi
tiªu, níc 70%, vËn chuyÓn 60%.
Tõ n¨m 1996 ®Õn nay, Trung Quèc ®· ®a vµo øng dông réng r·i
trong s¶n xuÊt 10 h¹ng môc kÜ thuËt míi, trong ®ã cã c¸c gièng lóa lai kÜ
thuËt trång rau ... viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ míi trong n«ng
nghiÖp ®¶m b¶o t¨ng trëng n«ng nghiÖp 40%.
§óc kÕt kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ c¶i c¸ch n«ng nghiÖp thêi gian
qua. §¶ng céng s¶n Trung Quèc ®· häp héi nghÞ trung ¬ng lÇn thø III,
kho¸ XV vµ ®· rót ra 5 kinh nghiÖm c¬ b¶n cña 20 n¨m c¶i c¸ch n«ng
nghiÖp lµ:
1. CÇn ph¶i thõa nhËn vµ b¶o ®¶m ®Çy ®ñ quyÒn tù chñ cña n«ng
d©n, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña n«ng d©n, h¹t nh©n lµ ®¶m b¶o lîi Ých vËt
chÊt cña n«ng d©n, t«n träng quyÒn d©n chñ cña n«ng d©n...
2. CÇn ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu lo¹i së h÷u coi c«ng h÷u lµ chñ thÓ,
thùc hiÖn së h÷u tËp thÓ ®èi víi ruéng ®Êt kinh doanh kho¸n gia ®×nh, t¸ch
quyÒn sö dông víi quyÒn së h÷u, sö dông thÓ chÕ kinh doanh hai tÇng...
3. Kiªn tr× c¶i c¸ch theo híng thÞ trêng, t¹o ra søc sèng míi cho
kinh tÕ n«ng th«n. X©y dùng ®Þa vÞ chñ thÓ cña trang tr¹i trong kinh doanh
tù chñ cña c¸c n«ng hé, khuyÕn khÝch n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng
ho¸ híng vÒ thÞ trêng. C¶i c¸ch thÓ chÕ lu th«ng n«ng s¶n phÈm. T¨ng c-
êng c¶i thiÖn vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc ®èi víi l¬ng thùc.
4.T«n träng ®Çy ®ñ tinh thÇn s¸ng t¹o cña n«ng d©n, dùa vµo quÇn
chóng thóc ®Èy sù nghiÖp vÜ ®¹i cña c¶i c¸ch. Kho¸n hé vµ xÝ nghiÖp h¬ng
trÊn lµ nh÷ng s¸ng t¹o to lín cña n«ng d©n Trung Quèc díi sù l·nh ®¹o
cña §¶ng. Kiªn tr× ®êng lèi c«ng t¸c c¨n b¶n “tõ quÇn chóng mµ ra, ®i
vµo quÇn chóng ”.
5. XuÊt ph¸t tõ toµn côc, coi träng cao ®é n«ng nghiÖp, lµm cho c¶i
c¸ch n«ng th«n vµ c¶i c¸ch thµnh thÞ phèi hîp víi nhau, ph¸t triÓn hµi
11

12. hoµ. Kiªn tr× coi n«ng nghiÖp lµ c¬ së, tõ c¸c mÆt chÝnh s¸ch, khoa häc kÜ
thuËt, ®Çu t hçi trî m¹nh mÏ cho n«ng nghiÖp.
II. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖp lµ nhiÖm vô hµng
®Çu.
1. T¨ng cêng vèn ®Çu t hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ cña c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu hµng xuÊt khÈu.
§Ó hiÖn ®¹i ho¸ nÒn c«ng nghiÖp, Trung Quèc tríc hÕt t¨ng cêng
®Çu t cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt b»ng c¸c nguån vèn cña nhµ níc, cña t b¶n n-
íc ngoµi ®a vµo vµ vèn ®i vay cña níc ngoµi. Vèn cña níc ngoµi ®îc sö
dông trong thêi gian tõ n¨m 1979 ®Õn n¨m1992 lªn tíi 98,43 tØ (USD)
trong ®ã cã 34,51 tØ (USD) lµ ®Çu t trùc tiÕp, 60,08 tØ (USD) lµ tÝn
dông. Trung Quèc nhËp nhiÒu thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó thÕ cho c¸c m¸y cò,
khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng thªm nhiÒu
c«ng tr×nh míi, nh»m s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt lîng cao ®Ó
xuÊt khÈu. Trung Quèc ®· dïng 80% sè vèn vay ®îc, chñ yÕu ®Ó ph¸t
triÓn c¸c nghµnh mòi nhän vµ x©y dùng c¬ s¬ vËt chÊt h¹ tÇng cho c«ng
nghiÖp.
§Ó sö dông vèn cã hiÖu, Trung Quèc còng thay ®æi c¸ch qu¶n lÝ
trong c«ng nghiÖp. C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ®îc níi réng quyÒn h¹n
kinh doanh(tù lËp kÕ ho¹ch, tù t×m nguyªn liÖu vµ thÞ trêng tiªu thô...) nhµ
níc chØ lµm nhiÖm vô ®IÒu tiÕt, chØ ®¹o ë cÊp vÜ m«.§Ó cã c¸c mÆt hµng
cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ, Trung Quèc mét mÆt hÕt søc coi
träng viÖc nhËp khÈu kÜ thuËt tõ níc ngoµi, nhng mÆt kh¸c còng ra søc
ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt lîng nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp truyÒn thèng, c¸c mÆt hµng tiªu dïng vèn cã tiÕng nh: t¬ lôa, dông
cô gia ®×nh...Víi chÝnh s¸ch tËn dông nguån nh©n lùc trong níc ®Ó chÕ
biÕn vµ ®Ó b¸n ra níc ngoµi c¸c thµnh phÈm víi gi¸ cao, Trung Quèc võa
gi¶i quyÕt ®îc t×nh tr¹ng thõa lao ®éng, võa thu hót ®îc nhiÒu ngo¹i tÖ
m¹nh.
2. Nh÷ng thay ®æi trong s¶n xuÊt vµ ph©n bè c«ng nghiÖp.
Gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp ®· chiÕm 45% GDP. TØ lÖ hµng c«ng
nghiÖp tham gia vµo c¸n c©n bu«n b¸n víi níc ngoµi ngµy cµng t¨ng.
Trung Quèc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n lîng than, xi m¨ng, v¶i b«ng sîi. Tr-
íc n¨m 1988 Trung Quèc ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn
thèng nh: luyÖn kim, dÖt, c«ng nghiÖp nhÑ vv..GÇn ®©y Trung Quèc tËp
trung ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh: ®iÖn tö, c¬ khÝ
12
Tải bản FULL (28 trang): https://bit.ly/3mcVTlW
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

13. chÝnh x¸c, ho¸ chÊt vµ du lÞch, vv.. nh»m thay ®æi ®¸ng kÓ c¬ cÊu c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp. C¸c trung t©m c«ng nghiÖp cò ë vïng §«ng B¾c
Trung Quèc nh C¸p NhÜ T©n, ThÈm D¬ng, An S¬n víi c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp nÆng ®îc tiÕp tôc ph¸t triÓn.
C¸c thµnh phè B¾c Kinh, Th¸i Nguyªn, Bao §Çu(vïng Hoa B¾c) cã
c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ vµ thùc phÈm.Ngµy nay
vïng h¹ lu s«ng Trêng Giang (Hoa Trung) còng trë thµnh vïng c«ng
nghiÖp quan trong víi hai trung t©m lín: Thîng H¶i, Vò H¸n. Ngoµi ra
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng lîng , khai kho¸ng, ho¸ chÊt còng b¾t ®Çu ®-
îc ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c tØnh vµ thµnh phè miÒn T©y (Lan Ch©u, T©y An...
).§Æc biÖt c¸c mÆt hµng vËt liÖu x©y dùng, ®å gèm, sø, hµng dÖt ®îc s¶n
xuÊt ë kh¾p c¸c vïng n«ng th«n.
B¶ng2: S¶n lîng mét sè ngµnh c«ng nghiÖp (1990)
Lo¹i s¶n phÈm S¶n lîng
Than(triÖu tÊn) 1000
ThÐp(triÖu tÊn) 71
DÇu má(triÖu thïng) 1040
§iÖn(triÖu kw/h) 620000
DÖt b«ng v¶i(triÖu mÐt) 15800
Len, d¹, t¬, lôa(triÖu mÐt) 240
Tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp t¨ng nhanh, møc t¨ng b×nh qu©n
hµng n¨m thêi k× 1978-1992 lµ 13,2%, gi¸ trÞ s¶n phÈm c«ng nghiÖp thêi
k× nµy tÝnh theo gi¸ so s¸nh t¨ng 1,7 lÇn. N¨m 1993 s¶n xuÊt t¨ng trëng
m¹nh mÏ. So víi n¨m 1992 t¨ng tíi 23,6%, gi¸ trÞ s¶n lîng ®¹t 4047,2
tØ(NDT). Gi¸ trÞ tµI s¶n cè ®Þnh cña c«ng nghiÖp c¶ níc n¨m 1993 ®¹t
1996,3 tØ(NDT), so víi con sè 340 tØ(NDT) cña n¨m 1978 th× t¨ng 1656,3
tØ(NDT).Qua x©y dùng c¬ b¶n, n¨ng lùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm chÝnh míi
t¨ng thªm trong thêi gian nµy lµ:
B¶ng 3: N¨ng lùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm chÝnh míi t¨ng thªm
Lo¹i s¶n phÈm S¶n lîng t¨ng thªm
Gang (triÖu tÊn) 13,33
ThÐp (triÖu tÊn) 14,13
Than (triÖu tÊn) 184,35
Nhùa (triÖu tÊn) 1,42
Ho¸ chÊt (triÖu tÊn) 6,64
13 3524917