water and sanitation

1. Како до ЛАП за правичен пристап
до вода и санитација
Наташа Доковска,
"Новинари за човекови права"
Национална конференција за презентација на ЛАП за
правичен пристап до вода и санитација во
Р.Македонија
4-5.12.2017 , Скопје

2. Новинари за човекови права во соработка со
Институтот за јавно здравје во Македонија и
поддршката на Секретаријатот на УНЕЦЕ за
протоколи за вода и здравје ја спроведовме само
проценката со помош на бодовата картичка за
пристап до вода и санитација во 2015/2016 година.
- Во 3 општини
- Со повеќесекторски пристап
- Вклученост на повеќе од половина од населението во
Македонија
- Мултиетнички карактер
Информација за проектот...

3.  Имплементатори: Новинари за човекови права и
Институрот за јавно здравје
 Подржано од: UNECE
 Партнери:
Релевантни министерства (животна средина, здравство, земјоделство,
шумарство и водостопанство, самоуправа, финансии, социјални работи, јавни
институции и претпријатија за водостопанство, локални заедници, локални
невладини организации и медиуми
Регион: Централна Македонија со општините Скопје,
Велес и Куманово со 6 општини

Имплементација...

4. Имплементација
Временска рамка: Имплементацијата на Проектот беше поделена на две
фази и трае една година:
1 фаза: самооценување
2 фаза: резултати
Активност:
Превод и печатење на картичката
Формирана работна група во сите целни заедници
Организирана работилница за воведување во проектот
Работа на терен - собирање на резултатите
Конференција каде што го претставивме главниот наод
Печатење на резултатите - да ги пренесете резултатите преку
медиуми, завршни конференциски состаноци со главните засегнати
страни

5. Situation of equitable access to water and sanitation

 In every hospital ward there are separate toilets for men and women
and bathrooms for personal hygiene, while other health facilities have
toilets for men and women

 not suitable for maintaining menstrual hygiene
Резултати од само-проценката
Ситуација за правичен пристап до вода и
канализација

 Во секој болнички оддел има посебни тоалети за мажи и жени и
бањи за лична хигиена, додека други здравствени установи имаат
тоалети за мажи и жени

 не е погодна за одржување на менструалната хигиена

6. Резултати од само-проценката
Ситуација за правичен пристап до вода и санитација

Сите образовни институции во градот имаат пристап до безбедна
вода и санитација.
Сите образовни институции во градот и село имаат посебни
тоалети за мажи и жени, како и во поголемите училишта во селата,
а во некои помали подрачни училишта имаат заеднички тоалети.

Но, ниту една од образовните институции нема соодветни
капацитети за одржување на менструалната хигиена.

7. Резултати од само-проценката
Ситуација за правичен пристап до вода и санитација

Скопје има најголем процент на соодветен и правичен пристап до
вода и санитација

Но, во исто време во Скопје, општината Шуто Оризари има највисок
процент на семејства кои живеат во дом без вода и санитација.
Најмногу погодени се жените и девојчињата.
Само 16 проценти од Ромите кои живеат во Скопје имаат тоалет и
бања,
Останатите користат тоалети надвор од своите домови. Само 26
проценти имаат пристап до вода

8. Заклучок

 Воопшто во Македонија граѓаните прибл. 90% имаат пристап до
вода и санитација

 Во целните општини нема јавни тоалети
 Географски диспаритет
 Недостаток на финансиски средства во општините за развој и
одржување на пристапот до вода и канализација
 Недостасува WWTP (освен во општина Куманово)
 Недостаток на МХМ во училиштата (освен во едно приватно
училиште во Велес)
 Недостаток на пристап до вода за пиење и санитација за
бездомници
 Бактериолошки неправилна вода за пиење во руралните средини
(20-40%)
Резултати од само-проценката

9. По процесот на само проценка имавме:
• Конференција со сите инволвирани чинители во
процесот на оценување и разговарајте со нив за
наоѓање
• Печатење и дистрибуција на резултатите
• Прес конференција за да го претстави резултатот до
медиумите и меѓународната заедница во Македонија
• Средби со претставници на локалните заедници
Презентирање на резултатите

10.  Резултатите од оценката не се сфати за критики за
локалната власт, туку како поттик за подобрување на
откриените слабости и промовирање на пристапот до
вода и санитација, особено во јавните институции и
училишта ...
 По запознавањето на градоначалниците со резултатите,
почнавме да подготвуваме ЛАП...
 Во соработка со претставници на општините и неколку
координативни состаноци, беа направени ЛАП-и и чекаме
првичното усвојување од страна на советите на општините и
нивното спроведување ...
 Како и за илустрацијата во општина Велес, веднаш по
презентацијата на резултатите, градоначалникот презема
реконструкција на тоалетите во две основни училишта ...
Трета фаза од проектот - ЛАП

11.  Временска рамка
Проектот требаше да трае 5 месеци, од 1 ноември 2016 година до 31
април 2017 година. Но, поради политичката криза во Македонија,
вонредните парламентарни избори и во очекување на локалните
избори, закажани за 15 октомври, сè уште немаме финализирано
проект ...
Досегашни активности вклучуваат:
 Воспоставување на три локални тимови кои ќе работат на
подготовка на ЛАП
 Презентирање на резултатите од самооценувањето до соодветните
локални власти и чинители, дискутирање за можните подобрувања и
постигнување на консензус за приоритетите за делување;
 Развој на нацрт-акција за локален правичен пристап
 Презентирање на нацрт локалниот акциски план до локалните власти
и засегнатите страни за дискусија и одобрување.
До каде сме стасани...?

12. Сè уште треба да:
 Формира управувачки комитет на национално ниво
 Прифаќање на ЛАП од страна на целнит општини
Овие активности досега не се завршени поради
локалните избори и составувањето на Советите кое
неодамна заврши.
Чекори до имплементација на ЛАП

13.  Но, за да немавмее "празни чекори" во имплементацијата на
проектот, и во рамките на актуелната политичка клима во
земјата, направивме неколку активности во насока на
популаризација на ЛАП ...
 Прво, организиравме прес-конференција на која го
презентираме ЛАП подготвен од експертските тимови, ги
откривме приоритетите за секоја од целните општини и
побаравме од медиумите да го наметнат овој приоритет како
еден од победничката комбинација за нив
 Второ, во подготовката на изборната кампања ги
мобилизиравме локалните невладини организации и лобираме
да побараат од идните кандидати за градоначалници да ги
стават своите програми приоритети ... Невладините организации
постојано бараа од идните кандидати
Резултати од проектот

14.  Приоритетни области на активности
 Управувачки рамки за управување за да се обезбеди
правичен пристап / Намалување на географските
разлики / Обезбедување на пристап за ранливите и
маргинализирани групи / Одржување на пристап до
вода и санитарни услови
 Приоритетни мерки и поврзани трошоци
 Анализа на планови / политики, правни и
институционални реформи, промени во постојните
програми, реформи во политиката, насочени
инвестиции, комуникациски напори, градење на
капацитети ..
Главни карактеристики на Акциониот
план за акционерски пристап

15.  Аранжмани за имплементација, вкл. временска рамка
 За да бидат поефикасни и реални, но во согласност со резултатите од
картичките, секоја заедница се обидува да одговори на:
 Цели
 Специфични цели
 Стратегија / закон / план / програма
 Акции
 Временска рамка (краткорочни 0-6m, среднорочни 6m-2y, долгорочни
2y-5y)
 Одговорна институција (општина, влада, ПЗЗ, ПКЕ итн.)
 Неопходни ресурси (општински буџет, национален буџет, донации)
 Индикатори за следење
Главни карактеристики на Акциониот
план за акционерски пристап

16. Научени лекции

 соработка
 Сенс за промени
 Желба за подобрување на ситуацијата во однос на пристап до
вода и санитација

Политичката криза
дисфункцијата на институциите
неефикасност на општините во предизборниот
период

17. По завршувањето на локалните избори и формирањето
на совети на општините ќе започне:
- Процес на прифаќање на ЛАП
- Комуницирање и презентирање на истата до
меѓународната донаторска заедница
- Преговори со Министерството за локална самоуправа
за да се донесе ЛАП во рамки Програмата за поддршка
на осумте плански региони на Македонија
- Реална имплементација на ЛАП
МНОГУМИНА ЖИВЕАТ БЕЗ ЉУБОВ, НО НИКОЈ БЕЗ ВОДА
Прифаќање, комуникација и следни
чекори

18.  Ви Благодарам на вниманието...
За сите информации поврзани со проектот следете не на
www.jhrmk.org
Facebook:
https://www.facebook.com/novinarizacovekoviprava/
Twitter @JhrMkd
#lapwaterandhealth
#accesstowateraccesstohealth