1. Κούτρα Αθανασία-Καγκασίδου Κυριακή-Ετίς Ζέρια
Η Παναγιά του Παγγαίου: Ιερά Μονή Παναγίας
Εικισιφοινίσσης
(Η ιστορία του μοναστηριού στο χώρο και στο χρόνο)
Κρηνίδες 2012-2013
1

2. Η Παναγιά του Παγγαίου: Ιερά Μονή Παναγίας
Εικισιφοινίσσης
(Η ιστορία του μοναστηριού στο χώρο και στο χρόνο)
2

3. Ομάδα Γ΄
1.Κούτρα Αθανασία
2.Καγκασίδου Κυριακή
3.Ετίς Ζέρια
Εποπτεία
1.Καρατζόγλου Αλέξανδρος
2.Γκούμα Όλγα
3

4. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος………………………………………………………………………………………………5
Εισαγωγή……………………………………………………………………………………………....6
Κεφάλαιο Α΄
Τουρκοκρατία………………………………………………………………………………………..8
Κεφάλαιο Β΄
Παγκόσμιοι πόλεμοι και Βουλγαρική κατοχή………………………………….10
Κεφάλαιο Γ΄
Η ανασύσταση της μονής…………………………………………………………………..13
Επίλογος……………………………………………………………………………………………..15
Βοβλιογραφία………………………………………………………………………………………16
4

5. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας(Project), μιας ομάδας μαθητών της Α'
Λυκείου, είχε ως θέμα του την Παναγιά του Παγγαίου και για την ακρίβεια
την Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης.
Η ομάδα μας η οποία αποτελείται από τους μαθητές Κούτρα Αθανασία,
Καγκασίδου Κυριακή και Ετίς Ζέρια είχε ως επιμέρους υποθέμα την
καταγραφή της ιστορίας του μοναστηριού στο χώρο και στο χρόνο. Ιδιαίτερη
έμφαση δόθηκε στην περίοδο της τουρκοκρατίας, στους Βαλκανικούς και
παγκοσμίους πολέμους, καθώς και στην ανασύσταση και επαναλειτουργία του
ιερού προσκυνήματος.
Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν κυρίως η άντληση πληροφοριών από
το διαδίκτυο, από την προτεινόμενη με το θέμα βιβλιογραφία καθώς και από
τις εισηγήσεις των εποπτευόντων καθηγητών τους οποίους και ευχαριστούμε
θερμά για τη βοήθειά τους.
5

6. Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
Δεν σώζονται πηγές σχετικές με την ιστορία της Μονής για περίοδο
αρκετών αιώνων, από το θάνατο του κτήτορα. Αρχαιολογικές ενδείξεις
οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τον 11ο αιώνα κτίσθηκε εκ νέου το «καθολικόν»
των Εισοδίων της Θεοτόκου πού αργότερα διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες. Η
Μονή κατέστη «σταυροπηγιακή», δηλ. εξαρτιόταν από το Οικουμενικό
Πατριαρχείο. Ειδήσεις περί της Εικοσιφοινίσσης έχουμε από το Φεβρουάριο
του 1320 και το Μάιο του 1395, ενώ νέα λάμψη γνώρισε το Μοναστήρι από το
1472, όταν σε αυτό ήρθε να εγκαταβιώσει ο παραιτηθείς από το θρόνο του
Οικουμενικός Πατριάρχης άγιος Διονύσιος, πού θεωρείται ὁ δεύτερος
κτήτορας της Μονής. Στο διάστημα πού παρέμεινε εδώ, ανήγειρε πολλά νέα
κτίσματα, επισκεύασε παλαιά, καλλώπισε τον κυρίως ναό εσωτερικά κι
εξωτερικά. Ιδιαίτερα τιμούσε τον άγιο ως πνευματικό της πατέρα η χριστιανή
σουλτάνα Μάρω, μητριά του Μωάμεθ Β΄ Πορθητού (1451 - 1481), η οποία
ευεργέτησε με μεγάλες δωρεές την Μονή και ετάφη σε αυτήν το 1487.
Σιγίλια υπέρ των προνομίων της Μονής εξέδωσαν οι πατριάρχες Συμεών ο
Τραπεζούντιος (1474) και Μάξιμος (1477).
Επί των ημερών του Διονυσίου, ο οποίος εκλήθη στον πατριαρχικό θρόνο για
δεύτερη φορά και το 1491, οπότε παραιτήθηκε με τη θέληση του, επέστρεψε
στην Μονή, η Εικοσιφοίνισσα απέκτησε μεγάλη ακμή και αίγλη. Το 1507
ζούσαν εκεί 24 ιερομόναχοι, 3 ιεροδιάκονοι και 145 μοναχοί. Περιέρχονταν
την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, ενίσχυαν τούς Χριστιανούς κι
απέτρεπαν τούς εξισλαμισμούς. Αυτό όμως προκάλεσε την οργή τούρκου
τοπάρχη, ο οποίο την 23η Απριλίου 1507 κατέστρεψε το Μοναστήρι του αγίου
Γεωργίου (σήμερα Παλαιοχώριο Παγγαίου) και την 25η Αυγούστου του ίδιου
χρόνου κατάσφαξε και τούς 172 μοναχούς της Εικοσιφοίνισσας, χωρίς να
πειράξει τα ιερά κτίσματα.
Η ιστορία τη μονής είναι άρρηκτα δεμένη με την μακραίωνη παράδοση του
Παγγαίου όρους και της Μακεδονίας. Από την ίδρυση της υπήρξε σημείο
αναφοράς και θρησκευτικό κέντρο για τους πληθυσμούς της περιοχής – μια
παράδοση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Οι ιδρυτικές παραδόσεις της μονής Εικοσιφοίνισσας πλαισιώνουν την
καθημερινότητα της και καθοδηγούν τους προσκυνητές . Η θερμή υποδοχή
και φιλοξενία που προσφέρουν τα μέλη της κοινότητας στον επισκέπτη
αποτελούν προϋπόθεση του προσκυνήματος. Χωρίς την ευλογία, την
καθοδήγηση και την προσευχή της κοινότητας δεν θα ξεκλειδώσει τη κιβωτό
των πνευματικών δώρων που προσφέρει και δεν θα κατανοήσει την
6

7. πολύπλοκη ιστορική διάσταση της μονής του Παγγαίου και των περιπετειών
μέσα στον χρόνο για τη διατήρηση της.
Σύμφωνα με τη ανώνυμη αφήγηση του βίου του οσίου, ο Γερμανός ήταν
μοναχός στην Παλαιστίνη όταν μετά από ένα θείο όραμα στον ύπνο του
αποφάσισε να διασχίσει τη Μεσόγειο και να αναζητήσει τη μοναστική άσκηση
στην περιοχή της Μακεδονίας. Η προσωνυμία Εικοσιφοίνισσα έχει
τοπογραφικό περιεχόμενο και συνδέεται με τον τόπο προέλευσης του
κτήτορα, μία όαση με φοίνικες κοντά στη μονή Τιμίου Προδρόμου στον
Ιορδάνη ποταμό.
Μετά από μακρά περιπλάνηση ο Γερμανός έφθασε στο λιμάνι της αρχαίας
Νεαπόλεως και βυζαντινής Χριστουπόλεως ( της σημερινής Καβάλας ) ,
όπου δεύτερη αγγελοφάνεια του υπέδειξε να μεταβεί στο της « Ποπολίας
αντίκρυ όρος…». Όντας ξένος στην περιοχή ο Γερμανός κατευθύνθηκε σε
λάθος ορεινή τοποθεσία, πιθανότατα την περιοχή της Σκοπιάς Σερρών, όπου
και ίδρυσε ναό αφιερωμένο στη Θεοτόκο. Τρίτη αγγελοφάνεια του αποκάλυψε
τον σωστό προορισμό της μοναστικής του αναζήτησης, το δύσβατο όρος
Παγγαίο όπου και έκτισε και δεύτερο ναό προς τιμή της Παναγίας.
7

8. Κεφάλαιο Α΄
Το μοναστήρι στους χρόνους της Τουρκοκρατίας
Κατά την Τουρκοκρατία, η συμβολή της Μονής στη διατήρηση της Ορθοδοξίας
και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη, ενώ κατά την ιστορική της διαδρομή
καταστράφηκε πολλές φορές από Τούρκους και Βούλγαρους επιδρομείς. Στις
25 Αυγούστου 1507, οι Τούρκοι έσφαξαν 172 μοναχούς της Μονής, διότι
είχαν ενοχληθεί από τη δράση τους υπέρ της διατήρησης της ελληνικότητας
του πληθυσμού της περιοχής. Τρία χρόνια μετά, 10 μοναχοί από την Ιερά
Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους, ήλθαν στη Μονή για να την ανασυστήσουν.
Μετά την ολοκληρωτική αυτή σφαγή, το Πατριαρχείο πέτυχε το 1510 ή το
1520 να αποσπάσει άδεια του Σουλτάνου για την αναδιοργάνωση της ι.
Μονής, με τη μεταφορά 10 μοναχών από το αγιορείτικο Βατοπέδιο. Μέχρι το
1917 σώζονταν 15 πατριαρχικά σιγίλια (εκδόθηκαν από το 1474 έως το 1857)
που φανερώνουν τη σημασία της Μονής και το μέγα ενδιαφέρον του
Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μεταξύ άλλων το 1798 ήρθε εξόριστος και
παρέμεινε εδώ για 9 μήνες ο εθνομάρτυρας πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ πού
αφιέρωσε και τα δικηροτρίκηρά του.
Η Μονή έζησε νέα εποχή ακμής όταν το 1472 σε αυτή εγκαταβίωσε ο
παραιτηθείς Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Α΄, ο οποίος με τη δράση
και την περιουσία του της έδωσε πνοή ζωής. Για το λόγο αυτό ονομάστηκε
δεύτερος κτήτορας της Μονής και η Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο.
Πατριαρχικά σιγίλια υπέρ της Μονής εξέδωσαν οι Οικουμενικοί Πατριάρχες:
Ιερεμίας Α΄ (1544), Μητροφάνης Γ΄ (1567) και Ιερεμίας Β΄ ο Τρανός
(1573). Το 1610 επισκέφθηκε τη Μονή ο Μητροπολίτης Μυρέων Ματθαίος, ο
οποίος συνέγραψε τον Παρακλητικό Κανόνα της Παναγίας Αχειροποιήτου. Το
1798, μετά την πρώτη του Πατριαρχία, έμεινε ως εξόριστος στη Μονή ο
μετέπειτα Εθνομάρτυρας και άγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄.
Πνευματικό και εθνικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής του, το Μοναστήρι
του Παγγαίου προετοίμασε την εθνική εξέγερση κατά των Τούρκων. Εδώ είχε
το αρχηγείο του ο μεγάλος αγωνιστής Νίκος Τσάρας και εδώ ο Εμμανουήλ
Παππάς όρκισε τούς οπλίτες του και κήρυξε την επανάσταση.
Περίφημη ήταν και η Ελληνική Σχολή της Μονής, στην οποία καλλιεργούνταν
τα γράμματα, για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της περιοχής, ενώ
αξιόλογη υπήρξε και η Βιβλιοθήκη της. Πριν την διαρπαγή της από τούς
8

9. Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων εκ των οποίων οι 430
χειρόγραφοι κώδικες, μεγάλης αξίας.
Στους αιώνες αυτής της ακμής αναγέρθηκαν ή επισκευάσθηκαν πολλά ιερά ή
βοηθητικά κτίσματα, όπως και ο παμπάλαιος κεντρικός ναός των Εισοδίων
της Θεοτόκου, του 11ου αιώνος, πού είχε καταστραφεί από το μεγάλο σεισμό
της 5ης Μαΐου 1829. Η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1842.
Δυσκολίες πέρασε η Εικοσιφοίνισσα το Β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα. Το 1854
αποτεφρώθηκε από πυρκαγιά η δυτική και μέρος της βόρειας πλευράς, το δε
1864 χολέρα αποδεκάτισε τούς μοναχούς. Για την ανόρθωση της Μονής
εργάσθηκαν αρκετοί πατριάρχες και ιδιαίτερα ὁ Μητροπολίτης Δράμας
Χρυσόστομος (1902 - 1910), μετέπειτα μαρτυρικός Μητροπολίτης Σμύρνης
(1922).
Κατά την εποχή της Επανάστασης του 1821, η Μονή είχε καταστεί
πνευματικό και εθνικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και οι ηγούμενοί
της είχαν στενή συνεργασία με τους ηγέτες της επαναστάσεως (Νίκος
Τσάρας, Εμμανουήλ Παπάς) στη Βόρεια Ελλάδα. Η Μονή έπαθε σοβαρές
ζημιές από σεισμό του 1829, αποτεφρώθηκε το 1854 και το 1864 επιδημία
πανώλης αποδεκάτισε την αδελφότητά της.
Μέχρι το 1843 λειτουργούσε εκεί σχολή, ονομαζόμενη Των Κοινών
Γραμμάτων ή Ελληνική Σχολή, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα και λίγες
δεκαετίες λειτούργησε και Γεωργική Σχολή με 3 γεωπόνους.
9

10. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Στα χρόνια των Βαλκανικών και των παγκοσμίων πολέμων.
Ως προπύργιο του Ελληνισμού στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η
Εικοσιφοίνισσα δεν άργησε να δεχθεί και τις εγκληματικές επιθέσεις των
Βουλγάρων. Αυτοί, όταν κατέλαβαν την περιοχή, το 1916, μετά από
μικροεπεισόδια και ενοχλήσεις, αφού την 3η Οκτωβρίου 1916 σφαγιάσθηκε
από «αγνώστους» ο προηγούμενος γέρων Μακάριος, μπήκαν τη Μεγάλη
Δευτέρα, 27 Μαρτίου 1917, στην Μονή κομιτατζήδες Βούλγαροι με
επικεφαλής το συμπατριώτη τους Πανίτσα και τον αρχαιολόγο Βλαδίμηρο Σίς,
έκλεισαν τους μοναχούς στο χώρο του νέου φούρνου, ξυλοκόπησαν τον
ηγούμενο Νεόφυτο και δυο μοναχούς και λεηλάτησαν την Μονή.
Αποχώρησαν, έχοντας φορτώσει σε 18 ημιόνους χειρόγραφα, άμφια και
κειμήλια ανυπολόγιστης αξίας καθώς και το χρυσό κάλυμμα της
αχειροποιήτου Εικόνας. Όταν, μετά τη συνθήκη του Νεϊγύ, το 1923 ο
Καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας Γ. Σωτηρίου, πήγε στη Σόφια για να
ζητήσει επιστροφή των διαρπαχθέντων, βρήκε ελάχιστα. Τα περισσότερα,
διαπιστώθηκε αργότερα, είχαν πουληθεί σε βιβλιοθήκες της Δ. Ευρώπης και
της Αμερικής.
Την 23η Ιουνίου 1917 ο Βούλγαροι υποχρέωσαν όλους τούς μοναχούς να
εγκαταλείψουν την Μονή. Η Εικοσιφοίνισσα αφέθηκε έρημη. Οι μοναχοί
επέστρεψαν στις 10 Οκτωβρίου 1918, μετά την ήττα των Βουλγάρων και
Γερμανών.
Το «θαύμα της μπότας» και του πιστολιού, μαρτυρεί για μια από τις πολλές
ανεπιτυχείς προσπάθειες των Βουλγάρων να συλήσουν την αχειροποίητη
Εικόνα της Θεοτόκου, με τη μεταφορά της στη Βουλγαρία. Την ολοκλήρωση
σχεδόν της καταστροφής της Μονής πέτυχαν οι Βούλγαροι στη διάρκεια του
Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Ενώ κρατούσαν υπό περιορισμό τον ηγούμενο
Γρηγόριο με 12 μοναχούς, έβαλαν φωτιά και έκαψαν τα οικοδομήματα της
Μονής, στις 12 Ιουλίου 1943. Διασώθηκε ο κύριος ναός, αποτεφρώθηκε
όμως ο Ξενώνας με τα 365 δωμάτια και τρία παρεκκλήσια. Σωροί ερειπίων
τώρα, εκεί πού έσφυζε η πνευματική ζωή.
Λεηλασίες υπέστησαν όλα τα θρησκευτικά ιδρύματα της περιοχής. Τα
εκκλησιαστικά ταμεία και όλη η περιουσία των ναών κατασχέθηκαν με νόμο
τον Ιούνιο του 1941 ή τέθηκαν στη διάθεση των βουλγαρικών
εκκλησιαστικών αρχών. Επίσης κατασχέθηκε η περιουσία την Μονών Τιμίου
10

11. Προδρόμου Σερρών, Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δράμας, Αγίας Τριάδος
και Αγίας Παρασκευής Ζιχνών. Η Μονή Εικσιφοίνισσας, από την οποία
εκδιώχθηκαν οι μοναχοί, υπέστη πολλές ζημιές και αρπαγές. Ναοί,
μοναστήρια, και μητροπολιτικά μέγαρα λεηλατήθηκαν, επί το πλείστον από
Βουλγάρους ιερείς, ενώ αφαιρέθηκαν εικόνες, άμφια, χρυσά και αργυρά
σκεύη, χαλιά, έπιπλα, γραφομηχανές, βιβλία, κ.λπ. Πολλοί ναοί και μονές
υπέστησαν καταστροφές από εσκεμμένες πυρπολήσεις και 482 συνολικά
είχαν καταστραφεί ολοσχερώς μέχρι το τέλος της Κατοχής.
Κατασχέθηκαν επίσης τα αρχεία των Ναών και πολλά καταστράφηκαν για να
μην θυμίζουν την προηγούμενη κατάσταση. Τα εκκλησιαστικά βιβλία στην
ελληνική γλώσσα κατασχέθηκαν και οι Έλληνες υποχρεώθηκαν να αγοράσουν
με εράνους νέα βουλγαρικά εκκλησιαστικά βιβλία από τη Μητρόπολη
Νευροκοπίου και να τα αφιερώσουν στις εκκλησίες τους. Στην περιοχή
δικαιοδοσίας του Μητροπολίτη Νευροκοπίου σβήστηκαν και όλες οι ελληνικές
επιγραφές στο εσωτερικό και το εξωτερικό των ναών και των μονών και
αντικαταστάθηκαν με βουλγαρικές. Ο ηπιότερος, ομολογουμένως,
Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως Κύριλλος εμπόδισε τα βουλγαρικά αστυνομικά
όργανα από παρόμοιες ενέργειες στην περιοχή του.
Γενικώς, στον τομέα της εκκλησίας η πολιτική των βουλγαρικών αρχών ήταν
η χειρότερη δυνατή για στρατό Κατοχής και παραβίαζε κατάφωρα τη Σύμβαση
της Χάγης του 1907 για το Δίκαιο του Πολέμου. Σύμφωνα με τη Σύμβαση την
οποία είχε αποδεχθεί και η Βουλγαρία , η θρησκευτική πίστη και η λατρεία
των κατοίκων κατεχομένων λόγω πολέμου περιοχών πρέπει να γίνονται
σεβαστές από της αρχές Κατοχής. Η ίδια σύμβαση προβλέπει, εξάλλου, ότι η
ιδιοκτησία των θρησκευτικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων πρέπει να
θεωρείται ιδιωματική, ενώ οποιαδήποτε καταστροφή τους απαγορεύεται και
υπόκειται σε νομικές διαδικασίες . Οι παραβιάσεις των όρων της Σύμβασης
επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς, όπως αυτός της εκπαίδευσης, της
οικονομίας, της ιδιωτικής περιουσίας και των λοιπών ατομικών δικαιωμάτων.
11

12. 12

13. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
Η ανοικοδόμηση της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης
Μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όλη η Ελλάδα βρισκόταν σε
κατάσταση όμοια προς την κατάσταση της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης.
Παντού έβλεπε κανείς ερείπια και στάχτη. Όμως, παρά ταύτα, ήδη το 1946 ο
ηγούμενος της Εικοσιφοινίσσης Γρηγόριος Κατσιβάκης μπόρεσε να κτίσει το
ηγουμενείο δαπάνες των ευσεβών Χριστιανών και με δωρεάν προσωπική
εργασία πολλών. Τότε μετέφεραν πανηγυρικώς εις την θέση της και την
θαυματουργό εικόνα, η οποία προ της πυρπολήσεως της Ιεράς Μονής είχε
μεταφερθεί προς φύλαξη εις την κωμόπολη Νικήσιανη. Από τότε δεν έγινε
άλλη προσπάθεια ανοικοδομήσεως. Μόνον το 1957 αναγέρθηκε μικρός
ξενώνας εκ 10 δωματίων δαπάνες χωρικών της Ανατολικής Μακεδονίας.
Η πραγματική ανοικοδόμηση της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης, η οποία
σήμερον ολοκληρωμένη προξενεί τον θαυμασμό των προσκυνητών, άρχισε
μετά την άνοδο εις τον Μητροπολιτικό θρόνο της μαρτυρικής Δράμας το
1965 του σεβασμιότατου Μητροπολίτου κυρού Διονυσίου Κυράτσου (εξ
Αρναίας Χαλκιδικής). Ούτος κατά την πρώτη επίσκεψη του εις την Ιερά
Μονή δοκίμασε βαθύτατη οδύνη καθώς είδε την εξαθλίωση του άλλοτε
περιφανούς αυτού μοναστικού καθιδρύματος, το οποίον επί τόσους αιώνας
στάθηκε φάρος τηλαυγής και αποτελούσε σέμνωμα και καύχημα της
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και στήριγμα και καταφύγιο και
προστασία του λαού κατά τις περιπέτειες του Γένους μας.
Βρήκε ερειπωμένη και εγκαταλελειμμένη την παλαίφατη Ιερά Μονή, η οποία,
αφού πολλές φορές προσέφερε τους μοναχούς της θυσία εις τον βωμό της
Ορθοδόξου πίστεως και του Ελληνισμού, τελικώς προσέφερε και τα κτίρια
της ως ολοκαύτωμα εις τον ίδιον βωμό. Συγκινημένος στάθηκε έμπροσθεν
της εικόνος του ομωνύμου του Αγίου Διονυσίου, του δευτέρου κτήτορα της
Εικοσιφοινίσσης, και έδωσε υπόσχεση να αγωνισθεί, ώστε με την βοήθεια της
υπεραγίας Θεοτόκου να προσδώσει εις το Μοναστήρι την παλαιά του ακμή.
Από τότε η ανοικοδόμηση των κτηρίων της Ιεράς Μονής κατέστη το
προσφιλέστερο του έργον. Εντός δεκαετίας αυτή ολοκληρώθηκε και σήμερα η
Εικοσιφοίνισσα παρουσιάζει ένα αρχιτεκτονικό σύνολον κατά πολύ
μεγαλοπρεπέστερο από ότι ήτο προ της πυρπολήσεως της. Επίσης επετεύχθη
ο ηλεκτροφωτισμός της. Εξ άλλου, συνεχίζονται οι προσπάθειες διά την
συμπλήρωση του καλλωπισμού του κεντρικού Ιερού Ναού και των άλλων
13

14. κτηρίων. Για όλα ταύτα ο Μακαριστός Διονύσιος δικαίως θεωρείται ως ο
τρίτος κτήτορας της Εικοσιφοινίσσης.
Επί των ημερών επετεύχθη και η κατασκευή αμαξωτής οδού μέχρι της Ιεράς
Μονής. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Εικοσιφοίνισσα κατέστη προσιτή σε πολύ
περισσοτέρους προσκυνητές, έγινε αγαπητός τόπος προσκυνηματικών
εκδρομών και ευρύτατα γνωστή εις το Πανελλήνιο.
Αλλά ο Μακαριστός δεν είδε την Ιερά Μονή απλώς ως σύνολον κτηρίων προς
επισκευή και ανοικοδόμηση. Περισσότερη σημασία έδωσε εις την
αναζωογόνηση της μοναστικής ζωής σε αυτή. Όμως τούτο θα ήταν
δυσχερέστατη, εάν εξακολουθούσε αυτή να είναι ανδρική μονή. Διότι το
γειτονικό Άγιο Όρος ελκύει τόσον έντονα τους νέους εκείνους, οι οποίοι
ποθούν το μοναχικό ιδεώδες, ώστε η λειτουργία άλλων ανδρικών
μοναστηριών εις την Βόρεια Ελλάδα να είναι σήμερον προβληματική.
Αντιθέτως, δύνανται να ανθίσουν τα γυναικεία μοναστήρια, γιατί το Άγιο
Όρος είναι άβατο για μοναχές. Τούτο ώθησε τον Μακαριστό Μητροπολίτη
στην απόφαση να μετατρέψει την Εικοσιφοίνισσα σε γυναικεία μονή. Η πράξη
εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας. Σήμερον η αδελφότης της Ιεράς Μονής
αριθμεί 23 μοναχές.
14

15. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ιερός τόπος των αρχαίων Θρακών, το Παγγαίο διατήρησε για αιώνες μια
θρησκευτική παράδοση, η οποία μπορεί να θεωρηθεί πως συνεχίζεται μέχρι
και σήμερα με τη λειτουργία των πολλών μοναστηριών του. Η Ιερά Μονή της
Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, είναι ένα από τα αρχαιότερα εκκλησιαστικά
μνημεία της Ανατολικής Μακεδονίας και ο κυριότερος λατρευτικός χώρος
των πιστών της περιοχής.
Λιμάνι απάνεμο η Εικοσιφοίνισσα με την Παναγιά την Αχειροποίητη αιώνες
τώρα συνεχίζει να γαληνεύει κλυδωνιζόμενες ψυχές, να τις ενισχύει με
αισιοδοξία και να τις στηρίζει στις δύσκολες στιγμές. Η ιστορία της στο διάβα
των αιώνων λαμπρή και μεγάλη.
Πνευματικό και εθνικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, το μοναστήρι του
Παγγαίου προετοίμασε την εθνική εξέγερση κατά των Τούρκων. Εδώ είχε το
αρχηγείο του ο μεγάλος αγωνιστής Νίκος Τσάρας και εδώ ο Εμμανουήλ
Παππάς όρκισε τούς οπλίτες του και κήρυξε την επανάσταση. Περίφημη ήταν
και η Ελληνική Σχολή της Μονής, στην οποία καλλιεργούνταν τα γράμματα,
για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της περιοχής, ενώ αξιόλογη ήταν και
η βιβλιοθήκη της.
Στα χρόνια των Βαλκανικών και παγκοσμίων πολέμων, λεηλατήθηκε και
γνώρισε μεγάλες καταστροφές. Αναγεννήθηκε όμως μέσα από τις στάχτες της
και σήμερα αποτελεί κιβωτό Ορθοδοξίας και πνευματικό φάρο για την
ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο.
Ήταν λοιπόν ιδιαίτερη και για εμάς τους μαθητές της ερευνητικής εργασίας η
ενασχόληση μας με το συγκεκριμένο αντικείμενο, η διαπραγμάτευση του
οποίου θα ήταν αδύνατη χωρίς την συμπαράσταση των εποπτευόντων
καθηγητών μας, τους οποίους και ευχαριστούμε θερμά.
15

16. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α΄ ΒΙΒΛΙΑ
• Μητροπολίτου Δράμας Κ. Κυράτσου: « Ιστορία και θαύματα της Παναγίας
Εικοσιφοινίσσης », Δράμα 2003
• Δρ. Θεοχάρη Μ. Προβατάκη : «Η Μονή Εικοσιφοινίσσης η Αχειροποίητος
του Παγγαίου όρους», Έκδοση της Ανώνυμης Τεχνικής Εταιρίας
Μηχανικών», Αθήνα 1998
• Βασίλη Άτσαλου «Η ονομασία της Ιεράς Μονής της Παναγίας της
Αχειροποιήτου του Παγγαίου, της επονομαζόμενης της Κοσινίτσης ή
Εικοσιφοίνισσας», Έκδοση του ιστορικού αρχείου του Δήμου Δράμας,
Δράμα 1995
• Επισκόπου Μάξιμου Χ. Ξυδά Μητροπολίτου Σερρών και Νιγρίτης, Το
μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες
• Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου, Άγιον Όρος,
εκδόσεις Καστανιώτη
• Ο θησαυρός της Ορθοδοξίας 2000 χρόνια ιστορία-μνημεία-τέχνη
(Πατριαρχεία και αυτοκέφαλες εκκλησίες), Εκδοτική Αθηνών
Β΄ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
• http: yaunatakabara.blog.com
• www.athosmemory.com
• www.dim-krinid.ser.sch.gr/eikosifinissa.htnl
• www.agioritis.pblogs.gr
• www.el.wikipedia.org
• www.alfadramas.gr
• www.paggaioserrewnet.gr
• www.proinos –typos.gr,
• www .to vima.gr
• www.yaunatakabara.blogspot.gr
• http://petrousa.blogspot.gr
16