1. ความรูทั่วไปเกี่ยวกับ
ศาสนา

2. ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา

ความหมายของศาสนา
คําวา "ศาสนา" มาจากภาษาสันสกฤตวา "สาสนํ" ถาเปนภาษาบาลีวา "สาสนํ" มีความหมายตามรูปศัพทวา

"คําสั่งสอน" ในภาษาอังกฤษใชคําวา "Religion" ซึ่งมีศพทเดิมมาจากภาษาละตินวา Religis คํานี้นักปราชญทาง
ั
ภาษาศาสตรไดสันนิษฐานวามาจากคํา ๒ คํา คือ Relegere ซึ่งแปลวา การปฏิบัติตอ หรือการเกี่ยวของดวยความ
ระมัดระวัง และ Religare ซึ่งแปลวา ผูกพัน
เพราะฉะนั้นคําวา Religion จึงมีความหมายตามรูปศัพทวา การปฏิบัติตอ การเกี่ยวของ แตอยางไรก็ตาม
การจะพิจารณาความหมายตามรูปศัพทเพียงอยางเดียว อาจจะไมสามารถครอบคลุมสารัตถะที่แทจริงของศาสนา
ได จึงควรจะไดศึกษาพิจารณาความหมายหรือคําจํากัดความตามเนื้อหาที่นักปราชญทางศาสนาไดใหไว ซึ่งจะ
แตกตางกันไป ทั้งนีแลวแตประเด็นที่ตองการเนนและสภาพแวดลอม
้ 

3. องคประกอบของศาสนา
การพิจารณาความหมายของศาสนา นักวิชาการไดแบงองคประกอบของศาสนาเปน 6 ประการ ประกอบดวย
1. ผูกอตั้ง หรือ ศาสดา ซึ่งผูกอตังศาสนาพุทธ คือเจาชายสิทธัตถะ ไดออกบวชเปนโยคีสิตธัตถะแลวศึกษาหาความรู
้
บําเพ็ญเพียรดวยความวิริยะอุตสาหะ แสวงหาโมกขธรรมจนคนพบสัจธรรม ตรัสรูเปนองคสัมมาสัมพุทธเจา เมื่อวันขึ้น 15
ค่ํา เดือน 6 ณ ริมฝงแมน้ําเนรัญชรา ตําบลอุรุเวลาเสนานิคม แขวงเมืองพาราณสี ประเทศอินเดีย แลวประกาศศาสนาครั้ง
แรกแกปญจวัคคีย เมื่อวันขึ้น 15 ค่ํา เดือน 8 กอนพุทธศักราช 45 ป ณ ปาอิสิปตนมฤคทายวัน
2. หลักคําสอน หรือศาสนธรรม ทุกศาสนาตองมีหลักคําสอนเปนสารัตถะ เพื่อเปนแนวทางในการปฏิบัต ิในการ
ดําเนินชีวิตในสังคมและหาเปาหมายสุดทายของชีวิต ทางพุทธศาสนาเรียก นิพพาน หลักคําสอนของศาสนาพุทธ
เรียกวา พระธรรม โดยมีการบันทึกลายลักษณอักษรเปนคัมภีร เรียกวา พระไตรปฎก
3. นักบวช สาวก หรือ ศาสนบุคคล ศาสนาพุทธไดมีการสืบทอดกันมาจนถึงปจจุบันนี้ ก็เพราะการปฏิบัติ การศึกษา
และการเผยแผของพระสงฆ เปนหลัก
4. ศาสนิกชน ผูนับถือศาสนาพุทธ เราเรียกวา พุทธศาสนิกชน หมายถึงผูที่เลื่อมใส พระรัตนตรัย แลวศึกษาหลักคํา
สอนขององคสัมมาสัมพุทธเจา มาเปนแนวทางในการดําเนินชีวิต
5. ศาสนสถาน ศาสานวัตถุ หรือสัญลักษณที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา หมายถึง สถานที่ที่ปรากฎในพุทธประวัติ อัน
ไดแกสงเวชชนียสถาน หรือสถานที่ที่ใชในการประกอบพิธีกรรม ทางพุทธศาสนา อันไดแก วัด โบสถ วิหาร เจดีย ศาลา
ั
การเปรียญ หอไตร เปนตน
6. พิธีกรรม หรือพุทธศาสนพิธี หมายถึงกิจกรรม ของพุทธบริษัทตองปฏิบัติเพื่อดํารงไวซึ่งพระพุทธศาสนา อาทิ
การอุปสมบท การทอดผาปา การทอดกฐิน การทําบุญตักบาตรในทุก ๆ วัน หรือในวันสําคัญทางพระพุทธศาสนา เปนตน

4. ประโยชนของศาสนา
ประโยชนของศาสนาที่มีตอตนเอง เชน ทําใหเปนคนมีจิตใจสูง ชวยใหเคารพตนเอง และมีวินัยในตนเอง
ทําใหมีบุคลิกภาพและสุขภาพจิตที่ดี เปนที่เชือถือและยอมรับนับถือของผูอื่น
่
ประโยชนของศาสนาที่มีตอสังคม เชน ชวยใหคนในสังคมอยูรวมกันอยางสันติสุข ชวยคุมครองโลกใหมี
เอกภาพ ภราดรภาพ และสันติภาพ
ประวัติศาสดาของศาสนาตางๆ
ศาสนาสวนมากจะมีศาสดาเปนผูกอตังหรือประกาศศาสนา เพื่อสังสอนใหศาสนิกชนไดปฏิบัติตนเปน
้ ่
คนดี การเรียนรูประวัติศาสดาของศาสนาตางๆ จึงจําเปนสําหรับเราทุกคน เพือการอยูรวมกันในสังคมของผูอื่น
่
ที่นับถือศาสนาทีแตกตางกัน
่

5. ศาสนาพุทธ
เจาชายชาวอินเดีย ทรงพระนามวาเจาชายสิทธัตถะ (ตอมาเปนทีรูจักของผูคนวาพระพุทธเจา)พระองคทรงมีชวิต
่ ี
อยูเมื่อประมาณ 500 ปกอน สมัยของพระเยซู พระองคทรงเห็นวาผูคนตองทุกขยากจากความชราและความเจ็บปวย
เจาชายสิทธัตถะจึงทรงสละราชสมบัติ และทรงธุดงคไป ตามชนบท เพื่อคนหาวาอะไรคือสิ่งที่สําคัญอยางแทจริง
และอะไรคือ "สัจจธรรม" เมือทรงตรัสรูแลวก็ไดสอบสิงที่พระองคทรงเรียนรูนั้นแกผูอื่น ชาวพุทธกลาววาคนที่จะ
่ ่
เปนพุทธมามกะไดนั้น จะตองโตพอที่จะรูวาการเปนคนพุทธนั้นมีความหมายอยางไร
ศาสนาอิสลาม
ชาวมุสลิมที่นับถือศาสนาอิสลามนั้น ศาสดาสําคัญที่สุดของ พวกเขาก็คือ นบีมหะหมัด หรือ พระมหะหมัด ทาน
มีอาชีพเปนพอคาในเมืองเมกกะ เมื่อทานตองการเขาใกลพระเจา ทานจะขึ้นไป บนภูเขาหิราทางทิศเหนือ และจะเขา
ไปในถ้ําที่อยูบนภูเขาสูงนี้เพราะทานจะสามารถอยูตามลําพังและ ใชความคิดได คืนหนึ่งขณะที่ทานอยู ในถ่ํานั้น
ทานไดยินเสียงเสียงหนึ่ง เมื่อเงยหนาขึ้นกเห็นทุตสวรรคปรากฏอยูขางหนาทานทูตองคนั้นไดนําขาวดี ีมาใหทาน
ตั้งแตนั้นเปนตนมาทูตสวรรคก็ปรากฏแกทานบอยครั้งเพื่อนําขาวดีมาใหซึ่งทานจะตองบอกกลาวแกประชาชนในเม
กะตอไปแลว นบีมหะหมัด ก็สอนสิงที่ทูตสวรรคบอกกลาวแกทานนั้นแกประชาชนทังหลายทานสอนวามีพระเจา
่ ้
เพียงองคเดียวเทานั้นพระองคทรงพระนามวา พระเจา(หรือในภาษาอารบิคอานวา "อัลเลาะห") เมื่อชาวมุสลิมเรียก
นามของพระมหะหมัด พวกเขามักจะพวงทายดวยคําอวยพรวา..... "ขอสันติสุขเปนของทานเถิด" คํานี้ในบางครั้งจะ
ปรากฏเปนตัวอักษรวา "นบีมหะหมัด"

6. ศาสนายูดาย
ชาวยิวยกยองใหชายชื่ออับราฮัม "บรรพบุรุษ"ของพวกเขาประมาณสีพันปมาแลวอับราฮัมเชื่อวาพระ
่
เจาทรงสัญญาที่จะประทานลูกหลานใหแก เขา พงศพันธุของเขากลายเปนประชาชนชาวอิสราเอล ตอมา
รูจักกันในนามชาวยิวพวกเขสเชื่อวาพระเจาทรงกระทําการดีใหกับพวกเขาพระองคทรง กระทําการดีแกทก ุ
คนในโลก บุคคลสําคัญอีกบุคคลหนึ่งก็คือ โมเสส เขาเปนผูนําที่ยิ่งใหญชวยลูกหลานของอับราฮัมใหหลุด
พนจากการเปนทาส ในอียิปต และเปนผูนําชาวอิสราเอลเดินทางไปยังดินแดนทีพวกเขาจะสามารถอาศัยอยู
่
ไดอยางเสรี เพื่อทําตามกฎบัญญัติของพระเจา โมเสสและกฎ ตามความเชื่อของชาวยิว พระเจาเปนผูสราง
กฎหมายของชาวอิสราเอล พวกเขาเชื่อวาโมเสสสถิตอยูที่ภูเขา SINAI
ศาสนาซิกส
ชายชื่อนานัก(nanak) เปนพระอาจารย(หรือ คุร) ทานแรกของศาสนาซิกขเกิดเมื่อวันที่ 15 เมษายน
ุ
ค.ศ. 1469 ณ บานชือทัลวันดีปจจุบันอยูใน ประเทศปากีสถาน ประชาชนที่อาศัยอยูในบริเวณนั้น ถาไมนับ
่
ถือศาสนาฮินดูก็จะนับถือศาสนาอิสลาม นานักเห็นวาศาสนาทั้งสองตางมีขอดีและเขาเชื่อ วามนุษยทุกคน
เปนพี่นองกันในสายพระเนตรของพระผูเปนเจา ผูคนเรียกเขาวาคุรุนานัก ("คุร"หมายถึง ครู)หลังสมัยคุรุนา
ุ
นักมีคุรุอีก9ทานคุรุคนสุด ทายในจํานวนนี้ก็ คุรุ โคบินด สิงห (Guru Gobind Sinh) ทานเปนผูกอตั้งกลุม
ภราดรสัมพันธของชาวซิกขเปนที่รูจักในนาม ครอบครัวบริสุทธิ์ หรือกัลสะ

7. ศาสนาคริสต
พระเยซูเกิดเมื่อประมาณสองพันปที่ผานมาแลวในดินแดนปาเลสไตนปจจุบันก็คือประเทศอิสราเอล
พระองคทรงเติบโต ในเมืองนาซาเร็ธ เปนชางไม เมื่อพระชนมายุ 30 พระองครวบรวม"สาวก"ไดกลุมหนึ่งพวกเขา 
เดินทางไปทั่วประเทศกับพระองคพระองคสามารถรักษาโรคภัยดวยการ ใชพระหัตถสัมผัสแตะตองผูปวยและทรง
ทําการอัศจรรยอื่นๆอีกมากมายพระองคทรงใชเรื่องราวที่เกิดขึ้นในชีวิตประจําวันของพวกเขามาสอน พวกเขา
บางครั้งเราเรียกเรื่องราวเชนนี้วาเรื่องอุปาเปรียบเทียบ สําหรับชาวคริสตนั้นเหตุการณที่สําคัญที่สุดในชีวิตของ
พระเยซูคือสิงที่เกิดขึ้น หลังจาก การวายพระชนมของพระองคที่เยรูซาเล็ม เรื่องอุปมาของพระเยซูเกี่ยวกับเหรียญ
่
เงินที่หายไปหญิงคนหนึ่งมีเหรียญเงินอยูสิบอันัวนหนึ่งคน นี้ทําเหรียญเงินหายไปหนึ่งอันเธออาศัยอยูในบานที่มี
หนาตางนอย ดังนั้นเธอจึงตองจุดตะเกียง แลวก็คอยๆ กวาดบานเพื่อหาเหรียญที่หายไป เมื่อพบ เธอตื่นเตนและดี
ใจมาก เอจึงไปเลาใหเพื่อนบานทุกคนฟง "ฉันมีขาวดีมาบอก ฉันพบเหรียญที่ทําหายไปแลว"พระเยซูทรงบอกแก
ประชาชนที่นงฟง พระองคอยูวา พระเจาทรงดีพระทัยเหมือนหญิงคนนี้ เมื่อคนที่ทําผิดบาปและมีชีวิตที่หางเหิน
ั่
จากพระองคนั้นไดหันกลับมาใชชีวติตามวิถีทางที่ ี่พระองคทรงตองการ
พระเยซู ไมมีผูใดรูจริงวาพระเยซูทรงมีหนาตาอยางไรแตก็มีคนวาดภาพของพระองคมากมายนับตังแตสมัยที่ ้
พระองคยังทรงพระชนมอยูใน โลกเมื่อสองพันปที่แลว ภาพที่เห็นนี้วาดไวเมื่อประมาณ 800 ปมาแลว

8. หลักธรรมของพระพุทธศาสนา
หลักธรรมสําคัญของพระพุทธศาสนาที่สามารถนํามาปฏิบัติเพื่อการอยูรวมกันอยางสันติสุขมีอยูหลายหัวขอ
ในที่นี้จะกลาวถึงหลักธรรมเบื้องตนลางประการ ซึงไดแก
่
เบญจศีล - เบญจธรรม
เบญจศีล หมายถึง ศีล 5 ขอ เปนการรักษาเจตนาที่จะควบคุมกาย และวาจาใหเปนปกติ คือ ไมทําบาป โดย
การละเวน 5 ประการ คือ ละเวนจากการฆาสัตว ละเวนจาก? การลักขโมย ละเวนจากการประพฤติผิดในกาม ละเวน
จากการพูดปด ละเวนจาก การเสพสุรา เบญจศีลทั้ง 5 ขอจะเกิดขึ้นมาไดก็เพราะบุคคลผูนั้นมีเบญจธรรมประจําตัว
เบญจธรรม หมายถึง หลักธรรมที่ควรปฏิบัติ 5 ประการ ไดแก เมตตากรุณา คือ บุคคลใดที่มีเมตตายอมไม
ฆาสัตว สัมมาอาชีพ คือ ประกอบอาชีพที่สุจริต ความสํารวมอินทรีย คือ ระมัดระวัง ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ
ความซื่อสัตย คือ การพูดความจริง

9. เบญจศีล
เบญจศีล เปนเครื่องรักษาเจตนาที่จะควบคุมกาย และวาจาใหเปนปกติ คือ ไมทําบาป โดยการละเวน 5
ประการ คือ
1. ปาณาติบาต คือ ละเวนจากการฆาสัตว และการเบียดเบียนสัตว
2. อทินนาทาน คือ ละเวนจากการลักขโมย ปลนจี้ ฉกชิง วิ่งราว เปนตน
3. กาเมสุมิจฉาจาร คือ ละเวนจากการประพฤติผิด ลวงละเมิดลูกเมียผูอื่น
4. มุสาวาท คือ ละเวนจากการพูดปด พูดคําหยาบ พูดเพอเจอ พูดสอเสียด
5. สุราเมระยะ คือ ละเวนจากการเสพสุรา เพราะเปนสาเหตุใหทําผิดศีลขออื่น

10. เบญจธรรม
เบญจธรรม เปนหลักธรรมที่ควรปฏิบัติ มี 5 ประการ ไดแก
1. เมตตากรุณา คือ บุคคลใดที่มีเมตตายอมไมฆา หรือเบียดเบียนสัตว ดวยรูดีวาทุกชีวิตยอมมี ความรักตัวกลัวตาย
เชนเดียวกับเรา ทําใหไมผิดศีลในขอที่ 1
2. สัมมาอาชีพ คือ ประกอบอาชีพทีสุจริต มีรายได รูจักใชจาย และทีสําคัญรูจักคําวาพอดี และมีหิริโอตตัปปะ คือ
่ ่
ความละอาย และเกรงกลัวตอผลของบาป จึงทําใหไมผิดศีลขอที่ 2
3. ความสํารวมอินทรีย คือ ระมัดระวัง ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ทําให ความใครในกามคุณ คือ การติดในรูป รส
กลิ่น เสียง สัมผัส ลดนอยลง เมือความสํารวมเกิดขึ้น จึงทําใหไมผิดศีลขอที่ 3
่
4. ความซื่อสัตย คือ การพูดความจริง เปนสิงทีทําใหไมเกิดการมุสาวาท ทําใหไมผิดศีลขอที่ 4
่ ่
5. สติ คือ การรูสึกตัว ซึ่งเปนหัวหนาฝายกุศล ทําใหชีวิตไมประมาท เพราะรูวาอะไรดี อะไรชั่ว ทําใหไมเกลือก
กลั้วกับสิงที่จะทําใหชวิตตกต่ํา เชน สุราเมื่อคนดื่มกินก็ทําใหมึนเมาและขาดสติ การมีสติจงทําใหไมผิดศีลขอที่ 5
่ ี ึ

11. จัดทําโดย
นายณรงคเดช บุญพุมพวง
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5
โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร กาญจนบุรี