1. Udhezimet nga Shoqata Europiane e
Kardiologjise me rendesi ne
praktiken klinike te mjekut te
pergjithshme
31 Gusht-4 shtator 2019
Punoi: Hysni Dida
Q.Sh.Narte
12.09.2019

3. Pse ky udhezues klinik ?
• Numri i individeve me diabet eshte rritur nga 108 milion ne 1980 ne 422 million ne 2014. Nje
numer prej 600 million pritet ne tere boten ne 2040.
• Prevalenca globale e diabetit ne te rriturit mbi 18 vjec eshte rritur nga 4.7% ne 1980 ne 8.5%
ne 2014. Prevalenca e diabetit eshte rritur me shpejt ne vendet me ekonomi te mesme-te
ulet
• Diabeti eshte shkaktar madhor i verberise, insuficiences renale, goditjeve kardiake, stroke,
dhe amputimeve te gjymtyreve inferiore .
• Ne 2016 u vleresua se 1.6 million vdekje u shkaktuan direkt nga diabeti. 2.2 milion u
vleresuan te vinin nga glicemia e rritur.
• Thuajse gjysma e vdekjeve nga diabeti dhe glicemia e rritur ndodhin para moshes 70 vjec.
OBSH vlereson se diabeti eshte shkaku I shtate per numrin me te madh te vdekjeve ne bote
ne 2016.
• Dieta e shendetshme mesdhetare, aktiviteti fizik I rregullt, mbajtja e nje peshe trupore
normale dhe shmangja e duhanpirjes aktive apo passive qofte eshte menyra per te
parandaluar ose shtyre fillimin e semundjes se DM tip 2.
• Diabeti mund te trajtohet dhe pasojat e tij mund te shmangen ose te shtyhen n kohe me nje
diete te balancuar, aktivitet fizik, mjekim te rregullt, screening I rregullt dhe trjtim per
komplikacionet.

4. Pse ky udhezues klinik ?
Qellimi i ketij udhezuesi klinik eshte per te treguar menaxhimin me te
mire te mundshem te momentit duke marre parasysh gjithe studimet e
kryera vitet e fundit ne parandalimin dhe menaxhimin e efekteve te
diabetit ne zemer dhe vaskulature.

5. Klasa e rekomandimit dhe evidencat

6. Klasa e rekomandimit dhe evidencat

8. Cfare eshte re ne udhezimet
e vitit 2019 vs 2013
2013 2019
Targeti i deshiruar I TA
TA target <140/85 ne te gjithe pacientet Rekomandohen vlera te TA te individualizuara
TA sistolik <130-140mmHg, nese tolerohet edhe nen 130mmHg
por jo me pak se 120 mmHg
Ne te moshuar mbi 65 vjec vlera target duhet te jete midis 130-
140 mmHg
TA diastolic <80mmHg por jo me pak se 70mmHg
Per paciente qe jane ne rrisk te larte per semundje
cerebrovaskulare apo semundje te veshkave nga diabeti
keshillohet nje TA sistolik <130mmHg

9. Cfare eshte re ne udhezimet
e vitit 2019 vs 2013
2013 2019
Ne Dm me rrisk te larte kardiovaskular vlera target e LDL C
<100 mg/dL
Ne DM me rrisk shume te larte kardiovaskular targeti I LDL C
rekomandohet <70mg/dL
Ne paciente me Dm me rrisk kardiovaskular te moderuar
LDL C rekomandohet <100 mg/dL
Ne paciente me DMT2 dhe rrisk te larte kardiovaskular
targeti I LDL C rekomandohet <70 mg/dL ose reduktim me
te pakten 50%
Ne paciente me DMT2 dhe rrisk shuuume te larte
kardiovaskular targeti LDL C eshte <55mg/dL ose reduktim me
te pakten 50%

10. Cfare eshte re ne udhezimet
e vitit 2019 vs 2013
2013 2019
Perdorimi I Aspirines
Perdorimi I aspirines ne paciente me rrisk te
ulet kardiovaskular nuk rekomandohet
Perdorimi I aspirines per parandalim vetem ne
paciente me DM dhe me rrisk te larte ose
shume te larte kardiovaskular
Apirina per parandalim primar nuk
rekomandohet ne paciente me DM me rrisk te
moderuar kardiovaskular.

11. Cfare eshte re ne udhezimet
e vitit 2019 vs 2013
2013 2019
Trajtimi I diabetit
Metformina eshte linja e pare e trajtimit
te DMT2
Metformina duhet te konsiderohet ne
paciente mbi peshe me DMT2 pa
semundje kardiovaskulare dhe rrisk
kardiovaskular te moderuar

12. Rekomandimet e reja 2019
2019
Vleresimi I rriskut CV EKG qetesise duhet kryer ne gjithe pacientet me DM dhe HTA
ose me Semundje KV te dyshuar
Duhet konsideruar echo femorale ose karotide per dedektim te
pllakes aterosklerotike si nje faktor per rriskun KV
Vleresimi I mikroalbuminurise si nje shenje qe tregon fillimin e
semundjes diabetike renale
Parandalimi I Semundjeve KV Ndryshime ne stilin e jeteses per te parandaluar kalimin nga
preDM ne DM
Kontrolli Glicemise Te matet shpesh me qellim shmangien e hipoglicemive
Menaxhimi I TA Rekomandohen ndryshime te stilit te jeteses
ACE-I dhe ARB rekomandohen me shume sesa B-
bllokues/diuretic ne Trajtimin e HTA shoqeruar me preDM
Rekomandohet nisja e trajtimit per HTA me nje ACE-I/ARB
shoqeruar me nje CCB ose diuretic tiazidik

13. Rekomandimet e reja 2019
2019
Dislipidemia Ne paciente me rrisk shume te larte KV dhe me vlera
persistente te LDL C te larta pavaresisht dozave maximale te
statinave rekomandohet shoqerimi me ezetimibe
Statinat mund te konsiderohen ne paciente Asimptomatik me
DMt1 moshe >30 vjec
Terapia anti trombocitare Keshillohet qe bashke me antitrombocitaret te perdoret dhe
nje PPI (omeprazole)

14. 2019
Terapia hipoglicemike Empagliflozin, canagliflozin, ose dapagliflozin jane te
rekomanduara ne paciente me DM me semundje KV ose me
rrisk te larte/shume te larte per semundje KV per te reduktuar
eventet KV
Empagliflozin rekomandohet ne paciente me DM dhe
semundje KV per te ulur rriskun e vdekjes
Liraglutide, semaglutide, or dulaglutide jane te rekomanduara
ne paciente me DM me semundje KV ose me rrisk te
larte/shume te larte per semundje KV per te reduktuar eventet
KV
Liraglutide rekomandohet ne paciente me DM dhe semundje
KV per te ulur rriskun e vdekjes
SGL2 inhibitoret ulin rriskun e hospitalizimeve ne paciente me
IKK
SGL2 inhibitoret rekomandohen per reduktimin e progresionit
ne Semundje Diabetike te veshkave

20. Algoritmi i vjeter I Mjekimit te Diabetit Mellitus
Tip 2STILI I JETESES (dieta, aktiviteti fizik, kontrolli i peshes)
HbA1C 6.5 - 7.5%
HbA1c 7.6 - 9%
Metformin
HbA1C < 7 %
HbA1c > 7%
Terapi e kombinuar 2 preparate
METFORMIN + Insulino sekretues
ose
Metformin + Incretin Frenues
DPP- 4
Metformin
HbA1C < 7 %
Insulino – terapi +/-
metformin
Bazale + Bolus
HbA1c > 9%
simptoma te hiperglicemise,
dekompensim metabolik
HbA1c > 7 %
Insulino - terapi
Bazale ose Pre-mikst HbA1c < 7%
2-3
muaj
2-3 muaj
2-3 muaj

21. A
l
g
o
r
I
t
m
i
i
r
i
E
S
C