1. การฝึกจิต
การอบรมจิต การ
พัฒนาจิต
จิตภาวนา
พระโกสนธ์ สุขวฒฺฑโก ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดคมบาง
อ.เมือง จันทบุรี
น.ธ.เอก น.ศ.วิทยาลัยราชภัฏรำาไพพรรณี
มนุษยศาสตร์ (พัฒนาชุมชน)

2. กรรมฐาน
ที่ตั้งแห่ง
การงาน

3. ๑. ละปลิโพธ ๒. เข้าหา
กัลยาณมิตร
๓. รับกรรมฐาน ๔. เข้า
อยู่ในที่ที่เหมาะสม
๕. ปฏิบัติตามวิธีเจริญ
วิธีเจริญกรรมฐาน ๕ ประการ

4. ๑. อาวาสปลิโพธ ๒. กุล
ปลิโพธ
๓. ลาภปลิโพธ ๔. คณ
ปลิโพธ
๕. กัมมปลิโพธ ๖. อัทธาน
ปลิโพธ
๗. ญาติปลิโพธ ๘. อาพาธ
ปลิโพธ ๑๐ ประการ

5. ๑. ราคจริต ๒.
โทสจริต
๓. โมหจริต ๔. สัทธา
จริต
กำาหนดจริต ๖

6. ๑. กสิณ ๑๐
๒. อสุภ ๑๐
๓. อนุสติ ๑๐
๔. พรหมวิหาร ๔
๕. อาหาเร ปฏิกูล
สัญญา ๑
๖. จตุธาตุววัฏฐาน
อารมณ์ของสมถกรรมฐาน ๔๐

7. ๑. กามฉันทะ ความพอใจรัก
ใคร่ ในสิ่งที่น่ารักน่าใคร่
๒. พยาบาท ความไม่พอใจไม่
ยินดี ผูกโกรธ
๓. ถีน มิทธะ ความหดหู่ เซื่อง
ซึม
๔. อุทธัจจ กุกกุจจะ ความ
นิวร
ณ์ ๕

8. ๑. ขณิกสมาธิ สมาธิชั่ว
ขณะ
๒. อุปจารสมาธิ สมาธิจวน
เจียน (ใกล้ฌาน)
ลของการเจริญสมถกรรมฐ

9. a. ปฐมฌาน มีองค์ ๕ คือ วิตก
วิจารณ์ ปีติ สุข เอกัคคตา
b. ทุติยฌาน มีองค์ ๓ คือ ปีติ สุข
เอกัคคตา
c. ตติยฌาน มีองค์ ๒ คือ สุข เอกัคค
ตา
รูป
ฌาน ๔

10. ก. อุดมคติทางศาสนา พ้นกิเลส พ้น
ทุกข์
ข. ความสามารถพิเศษ อภิญญา หู
ทิพย์ ตาทิพย์ ระลึกชาติได้
ค. สุขภาพจิต บุคลิกภาพ มีจิตใจหนัก
แน่น มั่นคง ผ่องใส ฯลฯ
ง. ชีวิตประจำาวัน
๑. จิตใจผ่อนคลาย สงบ เป็นสุข
ประโยชน์ของสมถกรรมฐาน

11. a. เพื่อทิฏฐธรรมสุขวิหาร อยู่
เป็นสุขในปัจจุบัน
๒. เพื่อการได้ญาณทัสสนะ
๓. เพื่อสติสัมปชัญญะ
๔. เพื่อความสิ้นไปแห่งอาสวะ
ประโยชน์ตามพระบาลี

12. วิปัสสนา
การเห็นความเป็นไปต่าง
ๆ ของรูปนาม อย่างแจ่ม
แจ้ง ตามเป็นจริง
วิปัสสนากรรมฐาน

13. สติปัฏฐาน ๔
a. กายานุปัสสนา ความเห็นแจ้ง
ในกาย
๒. เวทนานุปัสสนา ความเห็น
แจ้งในเวทนา
๓. จิตตานุปัสสนา ความเห็น
แจ้งในจิต
อารมณ์ของ
วิปัสสนากรรมฐาน

14. ๑. อาตาปี ความความ
เพียรเครื่องเผากิเลส
๒. สติมา มีสติอยู่เสมอ
๓. สัมปชาโน มีความรู้ตัวทั่ว
พร้อม อยู่ตลอดเวลา
คุณธรรมที่
สำาคัญ

15. ๑. ศรัทธา ความเชื่อ ความ
มั่นใจ
๒. วิริยะ ความเพียร ไม่
ท้อถอย
๓. สติ ความระลึกได้ กำากับ
จำาไว้กับจิต
อินทรีย์ ๕ (คุณธรรมที่สำาคัญ

16. ๑. เกิดปัญญารู้แจ้งเท่า
ทันในอารมณ์
๒. เกิดปัญญารู้แจ้งใน
สภาวธรรม
ผลของการเจริญวิปัสสนา

17. ระยะที่ ๑ ขวาย่างหนอ ซ้ายย่างหนอ
ระยะที่ ๒ ยกหนอ เหยียบหนอ
ระยะที่ ๓ ยกหนอ ย่างหนอ เหยียบ
หนอ
ระยะที่ ๔ ยกส้นหนอ ยกหนอ ย่างหนอ
เหยียบหนอ
ระยะที่ ๕ ยกส้นหนอ ยกหนอ ย่างหนอ
ลงหนอ เหยียบหนอ
การเดินจงกรม ๖ ระยะ

19. ขอให้ทุก
คน
โชคดี มี