Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Διδακτικής

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
npapastam@yahoo.gr http://nikosictedu.blogspot.com
Νίκος Παπασταματίου, φυσικός, επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος κλΠΕ04
Επικαιροποίηση #3 Μάιος 2013

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Νίκος Παπασταματίου ● ΣΥΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ● Μάιος 2013
Κιμωλιοπίνακας
vs
Υπολογιστή…
Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδακτική
http://b-epipedo.cti.gr/epimorfotiko_yliko/ylikogenikomeros.pdf / Ενότητα 2.2

Μέθοδος διδασκαλίας είναι ένα πρότυπο οργάνωσης του µαθήµατος
και της συµπεριφοράς του εκπαιδευτικού κι αποτελεί ένα οργανωµένο
σύνολο διδακτικών στοιχείων, που εφαρµόζεται µε συστηµατικό τρόπο σε µια
σειρά µαθηµάτων.
Στρατηγική διδασκαλίας αποτελεί ευρύτερη έννοια από εκείνη της
μεθόδου διδασκαλίας, μπορεί να περιλαµβάνει περισσότερες από µια
μεθόδους και συνιστά σκόπιμη διδακτική παρέµβαση µε βάση συγκεκριµένες
αρχές, με σκοπό να υλοποιήσει συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους.
Μοντέλο διδασκαλίας αποτελεί µια διδακτική πρόταση, που
περιλαµβάνει την ιεράρχηση των εκπαιδευτικών προτεραιοτήτων,
συγκεκριµένες διδακτικές διαδικασίες και προσδιορίζει τον τρόπο µε τον
οποίο οργανώνεται η τάξη και γενικότερα η διδασκαλία.
Βασικές έννοιες και ορισμοί: από το ειδικό στο γενικό
-Ποιοι είναι οι στόχοι της διδασκαλίας;
-Ποιο είναι το παρεχόμενο της διδασκαλίας;
-Σε ποιον απευθύνεται;
-Πώς το προσφέρω;[παιδαγωγικές μέθοδοι]
-Ποια είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα;
Δύο τα βασικά είδη: επαγωγική και απαγωγική.
Κατά περίπτωση χαρακτηρίζεται ως αναλυτικο-
συνθετική, ολιστική, διερευνητική, συγκριτική,
διαθεματική, επιστημονική κ.ά.
Κριτική, επαγωγικο-υποθετική, απαγωγική,
μονολογικό-διαλεκτική, κατευθυνόμενη
διερεύνηση, ομαδοσυνεργατική κ.ά.
http://www.fctel.uncc.edu/pedagogy/enhancinglearning/150TeachingMethods.html

Διδακτικό σενάριο (σχέδιο μαθήματος) παράλληλη
έννοια, που περιγράφει μια διδακτική κατάσταση με εστιασμένο
γνωστικό αντικείμενο, συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους,
διδακτικές αρχές και σχολικές πρακτικές.
Ένα διδακτικό σενάριο μπορεί να έχει διάρκεια περισσότερων
της μιας διδακτικής ώρας.
Βασικές έννοιες και ορισμοί: από το ειδικό στο γενικό

Στέλλα Βοσνιάδου, Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, εκδ. Gutenberg, 2006
http://www.ibe.unesco.org/publications/EducationalPracticesSeriesPdf/prac07gr.pdf
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές…
● Η μάθηση απαιτεί την ενεργό και εποικοδομητική συμμετοχή
του μαθητή.
● Η μάθηση είναι πρωτίστως μία κοινωνική δραστηριότητα και η
συμμετοχή στην κοινωνική ζωή του σχολείου είναι βασική για να
υπάρξει μάθηση.
● Οι άνθρωποι μαθαίνουν καλύτερα όταν συμμετέχουν σε
δραστηριότητες που θεωρούν χρήσιμες για την πραγματική ζωή
και έχουν σχέση με την κουλτούρα τους.

Στέλλα Βοσνιάδου, Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, εκδ. Gutenberg, 2006
● Οι νέες γνώσεις δομούνται πάνω στη βάση των όσων ήδη
καταλαβαίνουμε και πιστεύουμε.
● Οι άνθρωποι μαθαίνουν αξιοποιώντας αποτελεσματικές και
ευέλικτες στρατηγικές που τους βοηθούν να καταλαβαίνουν,
να σκέφτονται λογικά, να απομνημονεύουν και να λύνουν
προβλήματα.

● Οι μαθητές πρέπει να ξέρουν πώς να σχεδιάζουν και να
παρακολουθούν τη μάθησή τους, πώς να θέτουν τους δικούς
τους μαθησιακούς στόχους και πώς να διορθώνουν τα λάθη
τους.
● Ορισμένες φορές η προϋπάρχουσα γνώση (“ιδέες μαθητών)
μπορεί να εμποδίζει το δρόμο προς τη μάθηση κάτι νέου. Οι
μαθητές πρέπει να μάθουν πώς να επιλύουν τις εσωτερικές
αντιφάσεις και να αναδομούν τις υπάρχουσες έννοιες, όποτε
χρειάζεται.

● Η μάθηση είναι καλύτερη, όταν το υλικό είναι οργανωμένο
γύρω από γενικές αρχές και εξηγήσεις, αντί να βασίζεται στην
απομνημόνευση απομονωμένων στοιχείων και διαδικασιών.
● Οι μαθητές χρειάζονται βοήθεια από τον εκπαιδευτικό για να
μάθουν να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους.
● Η μάθηση είναι μία πολύπλοκη γνωσιακή δραστηριότητα,
που δε χωράει βιασύνη. Απαιτείται σημαντικός χρόνος και
εξάσκηση, για να αρχίσει να συγκροτείται η (επι)δεξιότητα σε
έναν τομέα.

● Υπάρχουν βασικές αναπτυξιακές διαφορές στη μάθηση. Καθώς
τα παιδιά αναπτύσσονται, διαμορφώνουν νέους τρόπους
αναπαράστασης του κόσμου, αλλάζουν τις διαδικασίες και τις
στρατηγικές που χρησιμοποιούν για να διαχειριστούν αυτές τις
αναπαραστάσεις και υπάρχουν σημαντικές ατομικές διαφορές στη
μάθηση (πολλαπλή νοημοσύνη Gardner).
● Η μάθηση επηρεάζεται καθοριστικά από την ύπαρξη κινήτρων
για το μαθητή. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους
μαθητές να αποκτήσουν περισσότερα κίνητρα για μάθηση με τη
συμπεριφορά τους και τα λεγόμενά τους.

Χαρακτηριστικά της
παραδοσιακής αντίληψης
για τη μάθηση
Χαρακτηριστικά της σύγχρονης
αντίληψης για τη μάθηση
Η γνώση προκύπτει από την
παθητική αποδοχή.
Η γνώση ανακαλύπτεται και
κατακτάται από το μαθητή.
Η μάθηση είναι μια μοναχική πορεία. Η μάθηση είναι κοινωνική διαδικασία.
Η μάθηση είναι μονοδιάστατη και
ακολουθεί ένα μόνο δρόμο.
Η μάθηση είναι σφαιρική (ολιστική)
και οδηγούμαστε σε αυτήν από
διάφορα μονοπάτια.
Σύγχρονες και παραδοσιακές αντιλήψεις για τη μάθηση
http://b-epipedo.cti.gr/portal/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=25&Itemid=828

Χαρακτηριστικά της
παραδοσιακής αντίληψης
για τη μάθηση
Χαρακτηριστικά της σύγχρονης
αντίληψης για τη μάθηση
Η μάθηση εστιάζεται στις γνωστικές
ανεπάρκειες των μαθητών.
Η μάθηση εστιάζεται στα
ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των
μαθητών.
Πηγή πληροφόρησης είναι μόνο ο
δάσκαλος και το βιβλίο.
Η πληροφόρηση προέρχεται από
ποικίλες διαφορετικές πηγές.
Η γνώση αναπαράγεται.
Η γνώση παράγεται από τους
μαθητές.
Ο δάσκαλος μεταφέρει γνώση.
Ο δάσκαλος διευκολύνει τη σύνδεση
της γνώσης με την πραγματικότητα.
Σύγχρονες και παραδοσιακές αντιλήψεις για τη μάθηση

Σύγχρονες διδακτικές μέθοδοι και ΤΠΕ
…Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης που αποδίδουν μεγάλη
σηµασία στον κοινωνιοπολιτισµικό παράγοντα, συνηγορούν υπέρ
της οργάνωσης μαθημάτων στα οποία να ευνοείται η κοινωνική
αλληλεπίδραση και η συνεργατική, η ομαδική μάθηση και η
εφαρμογή τους ευνοείται ιδιαίτερα από τη χρήση των ΤΠΕ…
http://www.thirteen.org/edonline/concept2class/coopcollab/index.html

...και ολονέν και περισσότερο αυτή καθεαυτή η ύπαρξη των
ΤΠΕ στη διδασκαλία συμβαίνει να «ακυρώνει» εμπράκτως
ορισμένες παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας, καθώς
διανοίγει νέες δυνατότητες, που δεν είναι δυνατόν να
αγνοηθούν. Και αυτό γίνεται επειδή…

… η πλοήγηση στο Διαδίκτυο καθιστά πλέον πολύ πιο
εύκολη την πρόσβαση των μαθητών σε ένα τεράστιο απόθεμα
πληροφοριών για οποιοδήποτε σχεδόν θέμα από αυτά που
περιλαμβάνονται στη σχολική ύλη, κι όχι μόνο.
Με άλλα λόγια, η χρήση των ΤΠΕ είναι διδακτικά «ασύμβατη»
µε ορισμένες από τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας,
ενώ, αντίθετα, φαίνεται να είναι πολύ πιο ταιριαστή µε ορισμένες
άλλες (…)

Τα σύγχρονα περιβάλλοντα εργασίας και τα εκπαιδευτικά
λογισμικά προσφέρουν πολλές δυνατότητες για επικοινωνία και
συνεργασία: άμεση, σύγχρονη επικοινωνία (µε ήχο, εικόνα,
γραπτό κείμενο), συνεπεξεργασία κειμένων, εικόνων και
ντοκουμέντων πάσης φύσεως, από κοινού επίλυση προβλημάτων,
διαμοίραση ψηφιακών πόρων, παιχνίδια ρόλων και συλλογικών
κατασκευών, συμμετοχή σε ψηφιακές κοινότητες, ιστολόγια και
wikis, ασύγχρονες επικοινωνίας.
http://el.wikipedia.org/ Βοήθεια //wiki
http://aibaliotis.blogspot.com/2007/03/blog-post_01.html
http://el.wikipedia.org/ Πύλη Κοινότητας
http://www.myheritage.gr/%CE%AD%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BD%CE%B1/ Αναζητείστε
τους προγόνους σας
http://webquest.org/index.php

Νέος ρόλος του
εκπαιδευτικού
μαθητή
Διευκολύνει το σχηματισμό
ομάδων συνεργασίας και το
διάλογο μεταξύ των μελών.
Αποτελεί μέλος μιας ομάδας με
κοινό στόχο.
Ενθαρρύνει και υποστηρίζει
μαθητικές πρωτοβουλίες.
Αναλαμβάνει την αποπεράτωση
έργου και αναπτύσσει την
ανάλογη δράση.
Σχεδιάζει το περιβάλλον
μάθησης, ώστε να προωθείται η
αυτονομία, η αλληλεπίδραση και
οι επιλογές.
Αλληλεπιδρά με συμμαθητές της
ίδιας ομάδας για την εκπλήρωση
του στόχου.

μαθητή
Εντάσσει την αποκτηθείσα
γνώση σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο.
Αναζητά τη σύνδεση της γνώσης
με την πραγματικότητα.
Χρησιμοποιεί ποικίλες
στρατηγικές για να καλύψει όλα
τα ενδιαφέροντα.
Καλλιεργεί τα ταλέντα του και τα
χρησιμοποιεί σε όλα τα γνωστικά
πεδία.
Αξιολογεί τη διαδικασία της δικής
του διδασκαλίας.
Επιβλέπει τη διαδικασία μάθησής
του και αυτό-αξιολογείται.

μαθητή
Υποστηρίζει και διευκολύνει τον
αναστοχασμό (self-reflection) επί
της διαδικασίας μάθησης.
Αναστοχάζεται την όλη προσπά-
θεια που κατέβαλε, στέκεται
κριτικά και λαμβάνει αποφάσεις
για τη μελλοντική του δράση.
Κάνει χρήση διαφόρων
εργαλείων για την παρακολού-
θηση της πορείας μάθησης.
Παρακολουθεί καθημερινά τη
διαδικασία της διδασκαλίας /
μάθησής του και τα αποτελέ-
σματα αυτής.

Συνεργατική μάθηση
είναι η μάθηση μέσω συνεργασίας.
Βασίζεται στις σύγχρονες θεωρίες, που υποστηρίζουν ότι η
μάθηση είναι μια κοινωνική διαδικασία ή/ και μπορεί να
βελτιωθεί μέσα από μια κοινωνική διαδικασία.
http://www.geocities.com/pee2000mac/symbosio/matsf.doc
http://www.netschoolbook.gr/synerg.html

Είναι γεγονός ότι η ομαδική εργασία γενικώς είναι πιο
ευχάριστη από την ατομική, διότι συμβαδίζει με την ανάγκη των
παιδιών για δράση και ενέργεια, τους δίνει την ευκαιρία να
χρησιμοποιήσουν μεθόδους, αρχές και λεξιλόγιο, τα οποία
έχουν διδαχθεί.
Ντροπαλοί και εσωστρεφείς μαθητές, οι οποίοι έχουν
αναστολές και δύσκολα εμπλέκονται στις μαθησιακές
δραστηριότητες, μπορούν στα πλαίσια της ομαδικής εργασίας
να συμμετέχουν ενεργητικά στα δρώμενα της τάξης.

Η ομαδική εργασία επιτρέπει από τη φύση της τον έλεγχο
από την ομάδα, την αλληλοβοήθεια των μελών της και τη
διόρθωση των λαθών σε μια χαλαρή, ευχάριστη και πλήρως
υποστηρικτική ατμόσφαιρα και ενθαρρύνει τους μαθητές σε
συζητήσεις γύρω από το αντικείμενο της εργασίας.
Επίσης, επιτρέπει στους μαθητές την αυτόνομη επεξεργασία του
υλικού και γενικώς μεταθέτει την ευθύνη και την πρωτοβουλία της
μάθησης από το δάσκαλο στο μαθητή.

Συνεργατική μάθηση vs ομαδοσυνεργατικής μάθησης
Η συνεργατική μάθηση (collaborative learning) και η ομαδοσυνεργατική
μάθηση (cooperative learning) διαφέρουν με βάση τον τρόπο με τον
οποίο διαχωρίζεται η κατανομή της ομαδικής εργασίας.
Με άλλα λόγια, στην συνεργασία/cooperation η εργασία έχει χωριστεί
(ιεραρχικά) σε ανεξάρτητες υποεργασίες, ενώ στη
συνεργασία/collaboration οι γνωστικές διαδικασίες μπορούν να
χωριστούν (ιεραρχικά) σε διασταυρωμένα επίπεδα.
http://en.wikipedia.org/wiki/Collaborative_learning
http://en.wikipedia.org/wiki/Cooperative_learning

Συνεργατική μάθηση vs ομαδοσυνεργατικής μάθησης
Έτσι ορίζουμε ως:
 Collaboration την αμοιβαία δέσμευση των συμμετεχόντων σε
μια συντονισμένη προσπάθεια για επίλυση του προβλήματος.
 Cooperation την κατανομή του έργου, κάθε άτομο είναι
υπεύθυνο για ένα μέρος της δουλειάς.
??
http://www.aegean.gr/culturaltec/skammas/4ETDE110/01-Introduction.ppt#2

Συνεργατική μάθηση: ομάδες μαθητών
Η οργάνωση των μαθητών σε ομάδες έχει κάποιο ‘’διδακτικό
κόστος’’, μια και ο εκπαιδευτικός είναι υποχρεωμένος να λάβει μερικές
αποφάσεις που είναι σημαντικές, αφού θα πρέπει να εκτιμήσει τα
μεγέθη των ομάδων, τον τρόπο µε τον οποίο θα σχηματισθούν, τον
τρόπο µε τον οποίο θα αλληλεπιδρούν οι ομάδες, τα αναμενόμενα
αποτελέσματα, όπως και µια σειρά άλλων παραγόντων όπως είναι ο
λεγόμενος διδακτικός θόρυβος (παράγοντες των οποίων η
πολυπλοκότητα αυξάνει λόγω του νέου τρόπου οργάνωσης), η
διαχείριση του χρόνου κ.ά.

Τα κριτήρια συγκρότησης των ομάδων ποικίλλουν και
ως τέτοια μπορούν να χρησιμοποιηθούν η φιλία, οι
συμπάθειες, η γειτνίαση του τόπου κατοικίας, τα κοινά
ενδιαφέροντα, οι κλίσεις, το πνευματικό επίπεδο, η διδακτέα
ύλη κλπ.
Το ιδανικό μέγεθος της ομάδας εξαρτάται από τη
δραστηριότητα με την οποία ασχολείται.
Συγκρότηση ομάδων: περισσότερα 

Όσο μεγαλύτερη είναι η ομάδα:
● Τόσο μεγαλύτερη είναι η αυτοπεποίθησή της σχετικά με τα ευρήματά
της και τόσο μεγαλύτερη η πρόκληση στην άποψη μιας αυθεντίας.
● Τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ορθής εκτέλεσης του έργου.
● Τόσο μεγαλύτερο είναι το εύρος των εμπειριών, στις οποίες βασίζονται
τα συμπεράσματά της.
● Τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσκολία επίτευξης συναίνεσης και τόσο πιο
αργή η διαδικασία λήψης αποφάσεων.
● Τόσο λιγότερο χρόνο χρειάζεται ο εκπαιδευτικός, προκειμένου να
περάσει από όλες τις ομάδες και να τις ελέγξει.

Όσο μικρότερη είναι η ομάδα:
● τόσο ενεργητικότερα είναι τα μέλη της και για αυτό,
● τόσο λιγότερα μέλη παραμένουν αδρανή και
● τόσο πιο γρήγορα λαμβάνεται μια απόφαση.
Η ιδεώδης ομάδα της σχολικής εργασίας αποτελείται συνήθως
από 2-5 μέλη.

Συνεργατική μάθηση, τα πέντε βήματα
Η λειτουργία της συνεργατικής μάθησης στην τάξη ακολουθεί
τα εξής πέντε βήματα:
1. Καθορισμός του σκοπού.
2. Δόμηση της εργασίας.
3. Διδασκαλία και αξιολόγηση της συνεργατικής διαδικασίας.
4. Έλεγχος και καθοδήγηση της αποδοτικότητας της ομάδας.
5. Αξιολόγηση.

Εργασίες και σχέδια συνεργατικής έρευνας (projects)
Με την στενή έννοια του όρου οι εργασίες και τα σχέδια
συνεργατικής έρευνας (projects) δεν αποτελούν μεθόδους
διδασκαλίας, μολονότι οδηγούν σε αποτελέσματα μάθησης και
μάλιστα πολύ πιο εντυπωσιακά από όλες σχεδόν τις άλλες μεθόδους
διδασκαλίας.
Λίγες μέθοδοι διδασκαλίας εξασφαλίζουν τη δυνατότητα στον
εκπαιδευτικό να μεταδώσει στους μαθητές του ένα τόσο ευρύ φάσμα
γνώσεων και δεξιοτήτων.

Εργασίες και σχέδια συνεργατικής έρευνας
(projects)
Η επιτυχία των projects οφείλεται στο γεγονός ότι η όλη
εργασία των μαθητών κατευθύνεται από εσωτερικά κίνητρα
μάθησης.
Και από την άλλη, λίγες μέθοδοι διδασκαλίας μπορούν να
οδηγήσουν σε τόσο μεγάλη σπατάλη χρόνου, δραστηριοτήτων και
αποτελεσματικότητας (…)

Η ολοκλήρωση μιας εργασίας και η εκτέλεση ενός σχεδίου συνερ-
γατικής έρευνας αποτελούν μια δημιουργική διαδικασία. Μερικά
βήματα που είναι συνήθη σε μία τέτοια διαδικασία είναι τα εξής:
 Η επιλογή του θέματος.
 Η συγκεκριμενοποίηση των στόχων.
 Ο συνεργατικός σχεδιασμός.
 Η αναζήτηση πηγών.
 Η εκτέλεση.
 Η παρουσίαση του τελικού προϊόντος.
 Η αξιολόγηση.
http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/ELA1/atk%20meuodos%20project.htm
http://www.pi-schools.gr/download/programs/Oloimero/oloimero_03_05/eishghseis_hmer_05/GenikoSxima.pdf

Τρία σημαντικά πλεονεκτήματα των εργασιών συνεργατικής
έρευνας (project) είναι:
● Τονίζει τη σημασία που έχει η διαδικασία της μάθησης και όχι το
αποτέλεσμα.
● Βοηθάει τους μαθητές και τους μαθαίνει να θέτουν στόχους.
● Στηρίζεται στην ομαδική εργασία και στη συνεργασία.

Μάθηση με διερεύνηση (διερευνητική μέθοδος)
Στη μάθηση με διερεύνηση (inquiry-based learning) ή
μάθηση μέσω μικρών ερευνών οι μαθητές εμπλέκονται σε
δραστηριότητες και εργασίες που τους ενθαρρύνουν να
παίξουν το ρόλο του παραγωγού της γνώσης (αντί για τον
παραλήπτη).
Ο εκπαιδευτικός κατευθύνει, καθοδηγεί και συσχετίζει τη
δραστηριότητα με τα αντικείμενα του προγράμματος
σπουδών.
http://en.wikipedia.org/wiki/Inquiry-based_learning

Μάθηση με διερεύνηση (διερευνητική μέθοδος)
Οι μαθητές:
 Εκφράζονται με το γραπτό και το συμβολικό/ λογικομαθηματικό
λόγο.
 Κάνουν πειράματα, επικοινωνούν, διαχειρίζονται πληροφορίες.
 Κατασκευάζουν και ελέγχουν μοντέλα.
 Συνθέτουν εργασίες και εμπλέκονται σε διάλογο με τους
συμμαθητές τους.
 Διατυπώνουν κριτική, αμφισβήτηση, υποθέσεις, συμπεράσματα.

Πρόβλημα και επίλυση προβλημάτων
Πρόβλημα αποκαλείται συνήθως µια κατάσταση κατά
την οποία το άτομο προσπαθεί να επιτύχει ένα
συγκεκριμένο σκοπό και πρέπει να βρει τα μέσα και
τους τρόπους, ώστε να τον επιτύχει. Κατά συνέπεια η
επίλυση προβλημάτων (problem solving) αναφέρεται
στις προσπάθειες που καταβάλλει ένα άτομο
προκειμένου να επιτύχει ένα σκοπό, για τον οποίο δεν
έχει έτοιμη µια λύση.
http://en.wikipedia.org/wiki/Problem_solving
http://psychology.about.com/od/problemsolving/f/problem-solving-steps.htm

Για την επίλυση σαφώς διατυπωμένων προβλημάτων
χρησιμοποιούμαι συνήθως αλγορίθμους, δηλαδή,
σταθερούς κανόνες ή διαδικασίες, που εξασφαλίζουν τη
σωστή απάντηση, αν τις ακολουθήσουμε σωστά.

Σε αντίθεση τα ασαφώς διατυπωμένα προβλήματα απαιτούν
ευρετικές προσεγγίσεις (heuristics), δηλαδή, άτυπες,
διαισθητικές, πρωτότυπες στρατηγικές, οι οποίες κάποιες
φορές αποδίδουν και κάποιες άλλες όχι.
Οι ευρετικές προσεγγίσεις δεν εγγυώνται λύσεις, όπως οι
αλγόριθμοι, αλλά εφαρμόζονται σε ένα ευρύτερο φάσμα
προβλημάτων και επιτρέπουν στους ανθρώπους να
εφευρίσκουν µόνοι τους τις λύσεις.
…η εκπαίδευση έχει σκοπό να εφοδιάσει το
μαθητή με τρόπους, στρατηγικές και
μεθόδους επίλυσης προβλημάτων.

Μέθοδος Project
Σχέδια ερευνητικής εργασίας ή σχέδια εκπαιδευτικής
δράσης (Projects) θεωρούνται οι ομαδικές εργασίες που
εκτελούνται σε σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα (για την
ακρίβεια μεγαλύτερο από µια διδακτική ώρα, αν και η
ολοκλήρωσή τους μπορεί να απαιτήσει και μήνες), τα οποία
αποσκοπούν στην παραγωγή ενός τελικού προϊόντος, το οποίο
και αξιολογείται από τα µέλη της ομάδας.
http://www.psed.duth.gr/SFYROERAKEIM.htm
http://81.186.166.197/sppe/sppe2/sppe/PDFs/1370-1379_sppe.pdf
http://web.auth.gr/virtualschool/1.4/Praxis/ThessalonikiProject.htm
http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/ela1/atk%20meuodos%20project.htm
http://www.alfavita.gr/artra/artro200711013b.php
http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL-A107/

… αποτελεί μια σύνθετη μορφή διδασκαλίας και μάθησης που απαιτεί
ευελιξία από μέρος του δασκάλου, ώστε να αναπτύσσεται και να αξιοποιείται
η πρωτοβουλία, η αυτενέργεια και η κριτική σκέψη των μαθητών του.
Οι προτεινόμενες στους μαθητές εργασίες απαιτούν προσδιορισμό της
ερευνητικής μεθοδολογίας , οριοθέτηση του σκοπού και του στόχου της
έρευνας, προσδιορισμό των υποθέσεων εργασίας καθώς και μια ευέλικτη
διδακτική και ερευνητική πρακτική. Έτσι, ο μαθητής αφήνει το ρόλο του
παθητικού δέκτη και μέσα από ποικίλες δραστηριότητες και μορφές σχολικής
έρευνας συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στον τρόπο λειτουργίας της
ομάδας. Με την προσπάθεια αυτή συμβάλλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που
σχετίζονται με μορφές σύνθεσης και παρουσίασης των ερευνητικών του
αποτελεσμάτων.
http://users.sch.gr/nikbalki/epim_kse/files/Parousiaseis/Method_Project.pdf

Το Σχέδιο ερευνητικής εργασίας, όπως και κάθε εκπαιδευτική
μέθοδος, έχει δεχτεί κριτική, η οποία θα μπορούσε να εντοπιστεί στα
εξής σημεία:
- Έχει θεωρηθεί αναποτελεσματικό ως προς τη στοχοθεσία και
κατά συνέπεια την επίτευξη μαθησιακών στόχων. Το γεγονός ότι ένα
Σχέδιο ερευνητικής εργασίας ξεκινά από τα ενδιαφέροντα, τις
ανάγκες και τις επιθυμίες των μαθητών, έχει συμβάλει στο να
θεωρηθεί ως μια μέθοδος που θυσιάζει τους μαθησιακούς στόχους
στην ευχαρίστηση των παιδιών (…)
http://www.psed.duth.gr/SFYROERAKEIM.html

- Το Σχέδιο ερευνητικής εργασίας έχει δεχτεί κριτική ως
μέθοδος που επικεντρώνεται στο τελικό προϊόν στο οποίο και
αποσκοπεί (λ.χ. στη δημιουργία μιας εφημερίδας) και όχι στην
ίδια τη διαδικασία, μέσω της οποίας θα οδηγηθεί η ομάδα στην
πραγμάτωση του τελικού σκοπού (στο τελικό προϊόν).
http://www.psed.duth.gr/SFYROERAKEIM.html

- Είναι σκόπιμο να ξεχωρίσουμε τη μέθοδο project από την
ομαδοκεντρική διδασκαλία, γιατί συχνά γίνεται σύγχυση και ταυτίζονται
αυτά τα δυο. Σε κάθε διδασκαλία υπάρχει το τι, δηλαδή, το θέμα ή η
διδακτέα ύλη και το πώς, δηλαδή, η μέθοδος.
- Η ομαδοκεντρική διδασκαλία είναι μια μέθοδος, δηλαδή, απαντά
μόνο στο πώς. Την ύλη την καθορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα ή/και ο
εκπαιδευτικός.
- Στη μέθοδο project το τι και το πώς συνυπάρχουν. Αυτοί που θα
αποφασίσουν με ποιο θέμα/ αντικείμενο θα ασχοληθούν, θα σκεφτούν και
θα προγραμματίσουν και τα βήματα έρευνας και σπουδής του, κάτι
διαφορετικό από τη διδασκαλία με ομάδες εργασίας (…)
http://www.plefsis.gr/project1.htm

Μέθοδος Project, δημιουργικότητα & πλάγια σκέψη
Τα projects έχουν πολλά πλεονεκτήματα καθώς αναμφίβολα
δίνουν στο μαθητή την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει ένα ευρύ
σύνολο γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Του δίνουν,
επίσης, την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει ανώτερες μορφές
μάθησης και νοητικών δεξιοτήτων, λ.χ. δημιουργικότητα,
πλάγια σκέψη, ανάλυση, σύνθεση, αξιολόγηση και τον
ασκούν στην αυτοπειθαρχία.

Η δημιουργικότητα είναι η διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων,
εύρεσης προβλημάτων, είναι εξερεύνηση, πειραματισμός, είναι μια
πνευματική ενέργεια που συνεπάγεται σοβαρή, μελετημένη λήψη
αποφάσεων (Piaget),είναι μια ενέργεια από την οποία προκύπτει μια
ξεχωριστή και αποτελεσματική έκπληξη (Bruner), είναι η ικανότητα που
καθιστά το άτομο ικανό να αντιμετωπίζει με ευαισθησία και πρωτοτυπία τα
διάφορα προβλήματα και δυσκολίες της ζωής, να συμπληρώνει τη γνώση
του με μεθοδικότητα και τάξη, να αναζητεί λύσεις σε κάθε δυσχέρεια και να
τροποποιεί με επιτυχία τις υποθέσεις του (Torrance).
Η δημιουργική σκέψη αποτελείται από τέσσερα στάδια:
Προετοιμασία, εκκόλαψη, έμπνευση, επαλήθευση.
Υπάρχουν τόσοι περίπου
ορισμοί, όσοι και οι
άνθρωποι που έχουν
γράψει τις ιδέες τους σε
ένα κομμάτι χαρτί …

Κάθετη και πλάγια σκέψη
Η πλάγια σκέψη παράγει νέες ιδέες, αντίθετα η κάθετη σκέψη
επεξεργάζεται ήδη υπάρχουσες ιδέες.
«Η κάθετη σκέψη ασχολείται με το σκάψιμο μιας τρύπας πιο
βαθιά. Η πλάγια σκέψη ασχολείται με το σκάψιμο της τρύπας
κάπου αλλού».
Εισηγητής της είναι ο Edward de Bono.
http://en.wikipedia.org/wiki/Edward_de_Bono
http://www.edwdebono.com/
Edward de Bono, 1933-

«… Κάποιοι άνθρωποι έχουν το κίνητρο να είναι δημιουργικοί κι έχουν κάνει
εσωτερική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Κάποιοι έχουν
χρησιμοποιήσει ορισμένες πλευρές της δημιουργικότητάς τους, χωρίς όμως
να την τυποποιούν. Αλλά, με την Πλάγια Σκέψη μπορούμε να
χρησιμοποιούμε πολύ δυνατά δημιουργικά εργαλεία με τρόπο σχεδιασμένο
για το σκοπό μας (…) Η Πλάγια Σκέψη αφορά την αλλαγή τρόπων σκέψης
και την αλλαγή αντιλήψεων περισσότερο από την αξιοποίηση κάποιων που
ήδη υπάρχουν. Αφορά περισσότερο τη διασταύρωση διαφορετικών
μοτίβων σκέψης…», Edward de Bono.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_2_27/10/2002_42017
http://users.att.sch.gr/zskafid/apopsis4.htm

Μέθοδος Project και διαθεματικότητα
Η διαθεματικότητα (thematic teaching ή cross curricular
themes) είναι η επέκταση της ανάλυσης ενός υπό μελέτη
αντικειμένου πέρα από τα αυστηρά όρια της μιας γνωστικής
περιοχής, προκειμένου η μελέτη αυτή να εγγραφεί σε ένα
γενικότερο πλαίσιο και να διασυνδεθεί με άλλες έννοιες.
Ο σχεδιασμός ξεκινά από ένα κεντρικό θέμα και προχωρά με τον
προσδιορισμό των ιδεών/ εννοιών που σχετίζονται με το θέμα,
καθώς και των δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να
αξιοποιηθούν για να διερευνήσουν αυτές τις ιδέες.
http://users.sch.gr/maritheodo/index.php?option=com_content&task=view&id=118&Itemid=40

Μέθοδος Project και διαθεματικότητα
Ο σχεδιασμός πραγματοποιείται χωρίς να παίρνει υπόψη τις
διαχωριστικές γραμμές των μαθημάτων (αναλυτικό
πρόγραμμα κάθε μαθήματος), αφού κύριος σκοπός είναι η
διερεύνηση του θέματος.
Μια διαθεματική προσέγγιση της Αρχής του Αρχιμήδη θα
εξέταζε το ρόλο της στη φυσική, την ιστορία της ανακάλυψής
της, τις εφαρμογές της σε άλλους τομείς των ανθρωπίνων
δραστηριοτήτων κλπ.

Μέθοδος Project και διεπιστημονικότητα
Η διεπιστημονικότητα (inter-disciplinarity) είναι η εμπλοκή
περισσοτέρων από μια γνωστικών περιοχών στην μελέτη ενός
φαινομένου (για παράδειγμα η Αρχή του Αρχιμήδη μπορεί να
μελετηθεί από καθαρά φυσική άποψη, αλλά και από
μαθηματική). Ο σχεδιασμός ξεκινά από την αναγνώριση των
αναλυτικού προγράμματος των διαφορετικών μαθημάτων και
του περιεχομένου και των ικανοτήτων που αυτά στοχοθετούν
και πρέπει να κατακτηθούν από το μαθητή.

E-Portfolio (ηλεκτρονικός χαρτοφύλακας)
… είναι μια νέα προσέγγιση για την αξιολόγηση στην τάξη που
βασίζεται στις ΤΠΕ. Η αξιολόγηση των μαθητών μέσω του
ηλεκτρονικού φακέλου υλικού επιτρέπει στους διδάσκοντες να
αξιολογήσουν την πρόοδο των μαθητών κατά τη διάρκεια
χρονικών περιόδων, που εκτείνονται έως και αρκετά έτη.
Σύγχρονες μέθοδοι αξιολόγησης και ΤΠΕ

Στον ηλεκτρονικό του φάκελο (e-portfolio) ο μαθητής συλλέγει
και οργανώνει ψηφιακά τα αντικείμενα της εργασίας του.
Παραδείγματα αντικειμένων είναι έγγραφα, φωτογραφίες, βίντεο,
σύνθεση μουσικής, παρουσιάσεις, εργασία που γίνεται έξω από
την τάξη (ομαδική εργασία, δουλειές, εκτός διδακτέας ύλης
δραστηριότητες κλπ.), δείγμα γραφικού χαρακτήρα (από
σαρωτή), δείγμα ανάγνωσης (καταγραφή της ανάγνωσης
μαθητών μεγαλοφώνως), πειράματα, γραφικά, λύσεις ασκήσεων
κλπ.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι ηλεκτρονικών φακέλων (e-portfolio):
● Ο αναπτυξιακός, που επιδεικνύει την πρόοδο και ανάπτυξη
δεξιοτήτων για μια χρονική περίοδο,
● o αξιολογικός, που επιδεικνύει την ικανότητα του μαθητή και τη
δεξιότητα για καλά ορισμένες περιοχές και σκοπός είναι να εκτιμηθεί η
ικανότητα μαθητών όπως καθορίζεται από τα πρότυπα προγράμματος,
● ο φάκελος επίδειξης, που επιδεικνύει υποδειγματική εργασία, τελικά
προϊόντα και δεξιότητες των μαθητών, και
● το υβρίδιο των τριών παραπάνω τύπων, μιας που σπάνια θα βρεθεί
ηλεκτρονικός φάκελος που θα χρησιμοποιείται αυστηρά για αξιολόγηση,
ανάπτυξη ή/και για λόγους επίδειξης.
http://e-portfolio.sch.gr/

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του
‘’καταιγισμού ιδεών’’; Θα μπορούσατε να
τον χρησιμοποιήσετε στις διδασκαλίες σας;
Με ποιο τρόπο συνδέεται µε τις ΤΠΕ;
Εντοπίστε σχετικές πηγές στο Διαδίκτυο.

Εκτιμάτε ότι οι προτεινόμενες
ομαδοσυνεργατικές μέθοδοι διδασκαλίας
προσιδιάζουν στο ελληνικό
εκπαιδευτικό σύστημα; Θεωρείτε ότι
υπάρχουν ορισμένα γνωστικά
αντικείμενα στα οποία θα ήταν πιο
αποτελεσματικές;

npapastam@yahoo.gr http://nikosictedu.blogspot.com

Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Διδακτικής

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Διδακτικής

Similar to Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Διδακτικής (20)

More from Nikos Papastamatiou

More from Nikos Papastamatiou (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (14)

Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Διδακτικής