1. RUMUSAN
PANDUAN RUMUSAN BAHASA MELAYU SPM
Proses mencari dan mengenal pasti isi-isi utama dalam petikan.
Proses mengasingkan isi utama dan isi sampingan, huraian dan bukti.
Panjang rumusan mestilah mematuhi arahan ( tidak melebihi 120pp)
Jumlah isi minimum ( tersurat dan tersirat ialah 8 dan boleh ditulis lebih asalkan tidak melebihi jumlah 
patah kata)
Boleh memetik ayat dalam petikan, asalkan tidak disalin secara terus.
Rumusan sebaik-baiknya ditulis dalam 4 peranggan iaitu perenggan pendahuluan, isi tersurat, isi tersirat dan
kesimpulan.
PENDAHULUAN
Baca dan fahami arahan soalan dengan teliti, kemudian kesan bahagian isi tersurat.
a. Pastikan kata kunci yang terdapat dalam arahan isi tersurat.
b. Gantikan kata kunci tersebut dengan perkataan yang seerti dengannya.
• Faktor / sebab / punca/ elemen
• Akibat / kesan / impak / implikasi / natijah
• Keistimewaan / kelebihan / faedah/manfaat / kebaikan / kepentingan
• Kelemahan / keburukan / kekurangan / kekangan / halangan / batasan / masalah
• Peranan / fungsi / tanggungjawab / tugas.
• Langkah-langkah / cara-cara / kaedah /usaha-usaha / tindakan-tindakan/pendekatan /
strategi/modus operandi
CONTOH SOALAN : Baca petikan dengan teliti, kemudian buat rumusan tentang faktor-faktor (KATA KUNCI
ISI TERSURAT) penderaan pembantu rumah dan kesan (KATA KUNCI ISI TERSIRAT) penderaan terhadap
mereka.
1. Menulis frasa pendahuluan
CONTOH : Petikan membincangkan/ membicarakan/menyatakan ………
Sinonim : Petikan membincangkan punca-punca/ sebab-sebab penderaan pembantu rumah di negara kita
pada masa ini.
ISI TERSURAT
• Isi tersurat ialah isi penting yang terdapat dalampetikan/ teks dan dapat dikesan berdasarkan arahan soalan.
• Jika arahan soalan adalah faktor..... isi tersurat mestilah berkaitan dengan faktor.
• Garis dan nomborkan setiap isi tersurat.Setiap petikan biasanya mengandungi lebih daripada 6 isi tersurat.
• Isi tersurat lazimnya terdapat dalam setiap perenggan petikan.
• Abaikan setiap contoh, misalan, seperti dll. Berikan perhatian kepada isi utama atau isi penting sahaja.
• Pelajar dilarang menyalin bulat-bulat / keseluruhan ayat daripada petikan. Calon mesti menggunakan ayat
sendiri dengan membuat sedikit penggubahsuaian dari ayat asal.
• Beberapa ayat boleh digabungkan dalamayat majmuk tetapi mesti lengkap.
• Untuk mengesan isi tersurat, pelajar DAPAT mengenal pasti perkatan-perkataan yang berikut, jika digunakan
dalam petikan: (Rujuk jadual yang berikut)
Perkataan yang sering kali digunakan dalam ayat-ayat isi tersurat
`1. Punca = Disebabkan / kerana / daripada / oleh sebab/ menyumbang /
2. Kesan = Dapat / telah / mampu / berupaya /akan / boleh mendatangkan / menjadikan / menyebabkan /
membolehkan / meninggalkan / mempengaruhi dan sebagainya.
3. Langkah = Hendaklah / perlu / mesti / harus / wajar / boleh / sepatutnya / wajib

2. Catatan : Selain mengenal pasti arahan dalam soalan dan kata kunci dalam ayat-ayat petikan , pelajar boleh juga
menentukan isi tersurat berdasarkan ayat-ayat yang menggunakan Penanda Wacana sebagaimana jadual yang
berikut:
Mengenal pasti Penanda Wacana Dalam Petikan
1. Walaupun… / Namun begitu. Pertentangan maklumat
2. Selain itu, Lebih daripada itu,Di samping, dan, serta, Kesinambungan maklumat / idea /tambahan
3. Natijahnya, akibatnya, Kesan
4. Juga, malahan Kesinambungan
5. Hal ini demikian kerana , Oleh sebab itu, Sebab
ISI TERSIRAT
• Isi tersirat merupakan ulasan yang munasabah terhadap unsur kedua /kata tugas kedua dalamarahan soalan
• Sekiranya unsur isi tersirat dalam arahan soalan kedua.... kesan-kesan.. maka pelajar hendaklah menulis kesan
yang munasabah.
Contoh :
Penderaan menyebabkan pembantu rumah mengalami tekanan jiwa/ perasaan.
• Jumlah isi tesirat adalah 2 atau 3 isi, tetapi markah maksimum hanya 4 markah.
KESIMPULAN
• Dalam bahagian ini, pelajar mesti mengemukakan 2 unsur yang dapat menyimpul / merumus petikan .
• Unsur pertama ialah menyatakan cadangan/ saranan terhadap isu..... dengan ditandakan dengan kata...
mestilah/ haruslah / hendaklah.
• Unsur kedua ialah menyatakan harapan / penyelesaian terhadap isu. Harapan ini ditandakan dengan kata ...
agar / supaya
Contoh :
Kesimpulannya, kerajaan hendaklah membendung masalah penderaan pembantu rumah dengan segera
agar hak-hak mereka dapat dilindungi ( kesan merupakan isi tersirat )
FORMULA: 4 PERENGGAN ( PSTK )
Petikan membincangkan ( Sinonim kata kunci ) ........................
Antara ( Kata tugasan S ) ialah / adalah......... S1................... dan ......... S2 ................ . Selain itu,
……… S3………… serta ……… S4………… Di samping itu, ……………….. S5…………. dan …………
S6……………………
Antara ( Kata tugasan T ) ialah/adalah………………T1………………................. dan
……………............. T2 ................................................

3. JEJAK SPM 2013 : Panduan Menulis Rumusan Tepat
Assalamualaikum w.b.t dan Salam Sejahtera ,
Cikgu mengambil kesempatan mengucapkan Selamat Hari Raya Aidil Fitri
kepada semua pelajar yang beragama Islam.
Cikgu juga mengucapkan selamat menduduki peperiksaan percubaan SPM bagi
pelajar-pelajar tingkatan lima di SMK Dato' Syed Esa khususnya dan seluruh
negara amnya. Semoga semua pelajar telah pun membuat persediaan yang
rapi.
Kali ini cikgu akan fokus pada soalan rumusan SPM kerana soalan ini
merupakan LUBUK MARKAH dalam kertas 2 Bahasa Melayu SPM.
Pelajar mampu mendapat markah penuh 30 markah bagi soalan ini jika
pelajar berjaya mengemukakan pendahuluan, isi tersurat, isi tersirat, dan
kesimpulan dengan teknik yang tepat. Perkara ini bukanlah sesuatu yang susah
untuk diperoleh.
Malahan sekiranya pelajar tidak dapat mengemukakan isi tersirat sekalipun,
pelajar masih mampu memperoleh 24/30 markah jika berjaya mengemukakan
pendahuluan, isi tersurat, dan kesimpulan dengan betul.
Di sini cikgu kongsikan panduan penting untuk perhatian pelajar terutama ketika
mengulang kaji menjelang peperiksaan.
Ulasan skema pemarkahan soalan rumusan SPM November 2012.
Tips dan panduan untuk mendapat markah maksimum untuk soalan
rumusan
Rujuk Soalan Rumusan SPM NOV 2012
Baca petikan di hawah dengan teliti, kemudian buat satu rumusan
tentang faktor-faktor pemilihan Malaysia sebagai destinasi
pelancongan kesihatan dan faedah-faedah industri pelancongan
kesihatan kepada negara kita Panjangnya rumusan hendaklah tidak
melebihi 120 patah perkataan.

4. Terdapat sedikit perubahan format menjawab soalan rumusan pada soalan SPM
NOVEMBER 2012 iaitu pada bahagian pendahuluan
Pendahuluan:-
a) Mengubah kata kunci dengan perkataan yang sinonim + frasa tambahan
berkaitan dengan tema keseluruhan petikan. (lebih mudah)
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan Tema
Petikan
Frasa Tambahan **
Petikan
membincangkan
punca/ sebab/
alasan pemilihan Malaysia
sebagai destinasi pelancongan
kesihatan
(1 markah)
berbanding dengan
negara lain/ di peringkat
Asia Tenggara/di
peringkat Dunia
( 2 markah)
b) Pengenalan berdasarkan tema keseluruhan petikan rumusan:-
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan
Tema Petikan
Frasa Tambahan **
Petikan
membincangkan
keistimewaan /
kelebihan Malaysia
sebagai
destinasi pelancongan
kesihatan (1 markah)
berbanding dengan negara
lain/ di peringkat Asia
Tenggara/di peringkat Dunia.
( 2 markah)
Cara mengesan tema:
Tema merupakan isu atau persoalan pokok atau utama yang diberi tumpuan
atau diperbincangkan dalam teks. Contohnya, dalam petikateks bertajuk faktor-
faktor pemilihan Malaysia sebagai destinasi pelancongan
kesihatan anda boleh melihat keseluruhan teks membicarakan
tentang keistimewaan atau kelebihan destinasi pelancongan kesihatan
di Malaysia. Oleh sebab itu, frasa untuk kata kunci yang digunakan
ialah keistimewaan/kelebihan. Justeru, pelajar perlu melakukan
banyak latihan untuk menguasai kemahiran mengesan tema dalam
sesuatu teks.
c) Pendahuluan 1 m
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan Tema
Teks
Frasa Tambahan

5. Petikan
membincangkan
punca/ sebab/
alasan pemilihan Malaysia
sebagai destinasi pelancongan
kesihatan
di Malaysia ( 1 markah)
** Tidak menunjukkan
perbandingan
dengan negara lain.
d) Pendahuluan 1 m
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan
Tema Teks
Frasa Tambahan
Petikan
membincangkan
keistimewaan /
kelebihan Malaysia
sebagai
destinasi pelancongan
kesihatan
di Malaysia. ( 1
markah)
** Tidak menunjukkan
perbandingan
dengan negara lain.
e) Pendahuluan 0 m
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan Tema
Teks
Frasa Tambahan
Petikan
membincangkan
faktor pemilihan Malaysia
sebagai destinasi pelancongan
kesihatan.
(**Istilah faktor tidak
diubah)
di Malaysia ( 0 markah)
f) Pendahuluan 0 m
Frasa permulaan Kata Kunci Berdasarkan
Tema Teks
Frasa Tambahan
Petikan teks
membicarakan
keistimewaan /
kelebihan Malaysia
sebagai
destinasi pelancongan**
di Malaysia. ( 0 markah)

6. (**pelancongan umum
tidak merujuk kepada
pelancongan
kesihatan.)
Panduan menulis Pendahuluan: (Target 2 markah) (rujuk perbincangan di atas)
Isi Tersurat: (Target 12 markah penuh)
1. Kemukakan sekurang-kurangnya 6 isi( lebih mudah kerana isi ada dalam
petikan soalan)
2. Boleh disalin terus dari petikan (tinggalkan huraian & contoh)
3. Salin isi tersurat dengan lengkap. Jangan meninggalkan perkataan sesuka
hati.
4. Tulis satu isi dalam satu ayat.
Contoh: (rujuk soalan rumusan SPM Nov 2012)
isi tersurat 1 - kebanyakan hospital di negara ini mendapat pengiktirafan di
peringkat antarabangsa. (kalau tiada perkataan di peringkat antarabangsa +
0m)
isi tersurat 4 - mempunyai pakar perubatan antara yang terbaik di dunia.
(tiada perkataan di dunia + 0m)
isi tersurat 8 - pusat perubatan swasta di Malaysia menawarkan
pelbagai pilihan penginapan. (tiada perkataan swasta +0m)
Kesimpulan: (Target 2 markah penuh)
1. Mulakan dengan frasa 'Kesimpulannya....'
2. Menggunakan satu ayat sahaja
3. Tulis dalam perenggan keempat
4. Mesti jelas dua bahagian iaitu cadangan+rasionalnya..
menggunakan kata hubung 'agar'
5. mesti merujuk kepada tema soalan
Contohnya:
Setiap rakyat hendaklah bekerjasama untuk memajukan industri
pelancongan kesihatan agar Malaysia terus menjadi perhatian para
pelancong asing (tepat)

7. Setiap rakyat hendaklah bekerjasama untuk memajukan industri
ini agar Malaysia terus menjadi perhatian para pelancong asing
(0 markah)
PANDUAN FORMAT PENULISAN RUMUSAN YANG TEPAT
a) Tulis dalam empat perenggan
iaitu perenggan pendahuluan, isi tersurat, isi tersirat, dan kesimpulan
- Rasionalnya ialah untuk memudahkan pemeriksa untuk mengenal pasti
isi di setiap perenggan. Kita mudahkan pemeriksa ...pemeriksa mudah memberi
kita markah.
b) Jumlah perkataan jangan melebihi 120 patah perkataan.
- Perkataan yang melebihi 120 perkataan itu akan dipotong dan tidak akan
diperiksa oleh pemeriksa. Alangkah ruginya jika ayat/perenggan yang tidak
diperiksa itu mengandungi isi tersirat dan kesimpulan. Walaubagaimanapun,
jika tidak dapat dielakkan maksimum 5 patah perkataan yang melengkapkan
ayat terakhir itu masih diterima.
c) Mulakan setiap perenggan dengan frasa yang tepat dan jelas.
Contoh
Perenggan 1- Pendahuluan
Petikan membincangkan punca/ sebab/ alasan pemilihan Malaysia
sebagai destinasi pelancongan kesihatan di peringkat antarabangsa
Perenggan 2 - Isi tersurat
Antara faktornya/faktor pemilihan Malaysia sebagai destinasi
pelancongan kesihatan
ialah ..........................................................................

8. Perenggan 3 - Isi Tersirat
Antara faedahnya kepada negara ialah............
Perenggan 4 - Kesimpulan
Kesimpulannya, semua pihak haruslah ....................
agar.............................................................
Panduan
Kata Kunci Rumusan (untuk menulis Pendahuluan)
Fokus Utama maksud
Masalah Kekangan
Halangan
Rintangan
cabaran
Faktor Punca
Sebab
Perkara yang menyebabkan
Kepentingan Keperluan
Kebaikan
Faedah
Manfaat
Kelebihan
Keistimewaan
Langkah Alpukah
Strategi
Kaedah
Cara

9. Tindakan yang perlu diambil
Peranan Tugas
Tanggungjawab
Kewajipan
Tujuan Matlamat
Objektif
Motif
Kesan Akibat
Impak
Implikasi
Keburukan Kesan negatif
Kesimpulannya, pihak sasaran mestilah/ haruslah ( cadangan : menyokong/ membanteras/ menangani
terhadap isu ) supaya/ agar( kesan/ alasan ) isi tersirat.
(jumlah perkataan )