erwerwerwrweeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeewwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwe

1. Сабақтың тақырыбы:
«Қазақстандағы жануарлар мен өсімдіктер әлемі»
Сабақтың мақсаты:
1.Қазақстандағы жануарлар мен өсімдіктер әлемімен таныстыру, адам
өмірдегі, халық шаруашылығығындағы маңызын ұғындыру:
2.Жаңа білімді игерте отырып өмірмен байланыстырып талдай білуге,
өзіндік ой қортындысын жасап, ойын еркін жүйелі түрде жеткізуге үйрету.
3. Пән бойынша өсімдік пен жануарларды түсіне отырып тұжырымдай
білуге баулу. Жан-жануарлардықорғауға тәрбиелеу.
Сабақ әдісі:
Сұрақ жауап, салыстыру топтастыру, талдау.
Сабақтың түрі:
Сайыс сабақ.
Сабақтың типі:
Жаңа білім беру. «Сын тұрғысынан ойлауды» дамыту әдісі.
Көрнекілігі:
Қазақстандағы жануарлар әлемі, Қазақстандағы өсімдіктер әлемі сызбалары,
әр балаға арналған үлестірме қағаздар, Венн диаграммасы, Семантикалық
карта, Маркер
Пән аралық байланыс:
Сурет, Қазақ тілі, Әдебиет,Дүниетаным.
Оқушылардың биология пәніне қызығушылығын, белсенділігін,
ұжымдылығын , ынтымақтастығын арттыру үшін «Сын тұрғысынан ойлау»
технологиясын қолданған тиімді. Сондықтан мен сайыс сабағымды сыни
ойлауды оқу мен жазу арқылы дамыту жобасының негізгі стратегияларын
пайдаландым. «Сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасы: қызығушылығықтан
ояту, мағынаны тану, ой-толғаныс кезеңдерінен түзелді.
1-Фаза. «Қызығушылықты ояту».
Үйрену процесі бұрынғы білетінмен жаңа білімді ұштастырудан тұрады.
2-Фаза. «Мағынаны тану».
Үйренуші жаңа ақпаратпен жұмыс істейді, тапсырма орындайды.
3-Фаза. «Ой-толғаныс».
Үйренуші не үйренгенін саралап қалай қолдану керектігін ой елегенін
саралап қалай керектігін ой елегінен өткізеді.
1-Фаза. «Қызығушылықты ояту»
«Ой-қозғау» Стратегиясы.
1.Жануарлардың табиғаттағы маңызы.
2.Жануарлардың адам өміріндегі пайда-зияны.
3.Қорық дегеніміз, қорықта дегеніміз не?
4.Өсімдіктердің табиғаттағы маңызы.
5.Өсімдіктердің адам өміріндегі, халық шаруашылығының маңызы.
6.Өсімдіктердің дамыуы және өсуі.
2-Фаза. «Мағынаны тану»
Оқушылар оқулықпен жұмыс жасайды.

2. Топтар бойынша жалпы тапсырма оқулықтан «Өсімдіктер мен жануарлар»
тақырыбында оқып шығу тапсырылды. Белгілі уақыттан кейін оқушыларға
топ бойынша төмендегі сұрақтар қойылды.
Айналамыздағы барлық заттар дене деп аталады. Тас, күн, ағаш, құс-
бұлардың бәрі денелер. Денелер өлі және тірі деп бөлінеді. Өлі денелер
тастар, жартастар,тау жыныстары-мұның бәрі өлі табиғатты құрайды. Тірі
денелер-өсімдіктер, жануарлар,саңылауқұлақтар, бактериялар,адамдар-бұлар
тірі табиғатты құрайды, сондықтан оларды ағзалар дейді. Өлі денелер тек
ыдырайды, ал ағзалардың өлі денеден айырмашылығы-қоректенеді,ал
ағзалардың өлі денеден тыныс алады. Дегенмен ағзалар мен өлі денелер бір-
бірімен тығыз байланысты, бір-біріне бағытты, себебі ағзалар айналадағы
ауамен тыныс алады, суды сіңіреді айналадағы ортаға көмірқышқыл газын
және т.с.с. заттарды бөліп шығарады.
Осылайша ағза мен өлі табиғат арасында ұдайы зат алмасу жүреді. Егер зат
алмасу тоқтаса, онда ағза өледі.
Тірі ағзаларды зерттеитін ғылымды биология («биос» -грек сөзі-тіршілік,
логос-ғылым) деген сөзден шыққан.
Табиғат ,Тіршілік, Өсімдік, Жануар өсімдік-табиғат қазынасы, халық
байлығы. Жасыл желектер ауданы шаң маен улы газдан тазартады.Жануар
сөзі парсының «джан-джанвар» деген сөзінен екінші бөлігінен алынған,
«жануарлар әлемі», Сондықтан омыртқа жотасы мүлде болмайтын
мақұлықтар-жәндіктер, ал омыртқа жотасы немесе желісі бар мақұлықтар-
жануарла деп аталады.Қазіргі кезде дүние жүзінде жануарлардың
2миллионан астам түрі бар деп есептеледі, яғни жануарлар түрінің саны
өсімдіктер түрінен 3 есе көп.
1.Тұқымның өнуі неден басталады?
2.Тұқымның өнуі үшін қандай жағдайлар қажет?
3.Өсімдіктер көбеюдің қандай жолдары кездеседі?
4.Эндосперм қандай клеткадан түзіледі?
5.Жануарлар үшін көбеюдің қандай маңызы бар?
6.Жыныстық клеткалар қандай аталады?
Бөлшектенудің мәні неде?
Түрленбей даму қандай жануарларға тән?
Сұрақтарға жауап алынып болғанан кейін әр топ өздеріне таратылған
семантикалық картаны толтырып тақтаға іледі.

3. Семантикалық карта.
Ш.Ш.Уалихан
ов
Аристоте
ль
стагрит
Карл
Линней
Халел
Досмухамед
ов
Жануарлар
туралы ғылым
негізін қалаған.
+
Жаратылыстану
ғылымның оқу
құралы жазды.
+
Өсімдіктермен
жануарлардың
белгілерін
анықтады.
+
Қазақстаның
жануарлар
дүниесін
зерттеген
+
Тақтағы үлгі ретінде бір оқушы шығып алдын ала дайындалған осы картаны
толтырады. Әр топ осы үлгі бойынша өз жұмысын тексереді. Топтарға келесі
тапсырма беріледі.Берілген сөздерге Венн диаграммасын құрастыру.
І-топ 1.Өсімдік пен жануар.
2.Картоп пен қауын.
3.Сәбіз бен қызылшаға.
ІІІ-ТОП 1.Жануар мен өсімдік
2.Тырна мен қарылғаш.
3.Жылқы мен түйе.
Мысалы: Бірінші топ оқушылары құрастырған Вен диаграмасын
көрсеттейік, екінші топтың жауабын да көрейік.

4. «Бес жолды» өлең немесе «С Э К К Э Й» ойыны. Тақырпша түйіндеп
тең ойды, сезімді қысқа сөзбен қазақ тілімен байланыстырып ашып жеткізу.
Әр топ өзіне тиісті мағлұматарды пайдалана отырып «Бес жолды»- өлең
құрастырады. Мысалы: күнбағыс
1. Күнбағыс.
2. Жасыл, сары түсті.
3. Өседі, көбейеді, коректенеді.
4. Күнбағыстұқымынан май алуға болады.
5. Күн гүлі.
1. Жануар.т
2. Жыртқыш, алып.
3. Қозғалады, тыныс алады, қоректенеді.
4. Жануарлар жыныстық жолмен көбейеді.
5. Аң.
1. Өсімдік.
2. Әдемі, сұлу.
3. Қоректенеді, өседі.
4. Өсімдіктер минералды заттармен қоректенеді.
5. Гүл.
1. Зат есім – кім? не? 1 сөз
2. Сын есім – қандай? 2сөз
3. Етістік – неғылды? не істеді? қайті? 3 сөз
4. Тақырыпты ашатын сөз тіркестері немесе сөйлем 4 сөз
5. Тақырыптың синонимі ( байланысы)
Мысалы:
1. Қан.
2. Қызыл, сұйық.
3. Ағады, ұиыиды, тасмалдайды.
4. Қан адамға өмір силаушы.
5. Тіршілік көзі.
1. Алма.
2. Көк, сары, қызыл.
3. Өседі, піседі, жинайды.
4. Алманың құрамында дәрумендер көп.
5. Жеміс.
«Атам айтқан даналық сөздер» , Қане кім көп біледі.
Екі топтан әр оқушы шығып «Сөздер сөйлейді» кестесінен бір-бірден
номерді алып жауап береді, мақал-мәтелдердің соңын аяқтайды.
Мысалы:

5. 1. –«Нәсілі жаман сиырдан..........».
2. –«Нар-түйеден, .......»
3. –«Мал өсірсең-қой өсір, ........»
4. –«Атаңнан мал қалғанша, .......»
5. –«Дәрі-шөптен шығады, .........»
6. –«Бағбан болсаң-бақ өсір, ........»
7. –«Ер-елдің көркі,.......»
8. –«Бабалар еккен шынарды,.......»
9. –«Тау бұлағымен көрікті,..........»
10.–«Қораңда малың болсын,........»
Қорапшадағы ойын
Әр қорапшадағы жасырылған жұмбақтарды шешу. Оқушылар
жұмбақтарды жылдам, әрі дұрыс шешуі тиіс. Әділ қазыларға жұмбақтардың
дұрыс жауабы берілдеді. Сол жауаптарға, яғни дұрыс берілген жауаптарына
сай әр топқа балл беріледі.
1. Айт десе жүгірмес
Суға тисе сілкінбес. (........)
2. Тақиям толы сөк,
Таңертең тұрсам жоқ. (..........)
3. Сүйегі қатты
Миы тәтті (.........)
4. Тікен-тікен тік пісте,
Қысы жазы бір түсте. (...........)
5. Жерге қазық қақтым,
Қасына айдар тақтым. (..........)
6. Аспай піскен,
Қайнамай түскен.(..........)
Блум таксономиясы
6.Бағалау
5.Топтау
4.Талдау
3.Қолдану
2.Түсіну
1.Білім

6. 1. Өсімдіктер тіршілік ету үшін қандай жағдайлар қажет?
2. Жануарлардың қалыпты тіршілік етуі үшін қандай жағдайлар қажет?
3. Өсімдік бірлестігі дегеніміз не? Маңызды белгілері.
4. Жануарлардың мекен ету ортасы дегеніміз не?
5. Өсімдңіктердің медицинада алатын орын, адамның денсаулығына
әсері.
6. Жануарлардың адам өміріндегі пайда-зияны.
7. Өсімдіктердің тозаңдану түрлері.
8. Жануарлардың тіршілік ету сипаты.
9. Топтау(бұл кезде әр топтың барлық оқушыларына «Бүгінгі сабақтан
мен не ұқтым?» деген тақырыпта эссе жазу тапсырылады)
10.Қазақстандағы жануарлар мен өсімдіктер әлемімен таныса отырып
қандай пікір айтар едіңдер?
Блумның таксономиясы-оқушыны ойлауға үйрету, сұрақты бірте-бірте
күрделене отырып, шығармашылық ойлауға сатылай көтеруге
көмектеседі. Шығармашылық ойлаудың басымдылығы жағдайында
ойлаудың басқа да деңгейлерін дамытуға әкеледі. Блумның сұрқ қою
өлшемі бір сұрақтың бірнеше дұрыс жауабын табатындай дивергенттік
ойлауға машықтандыруда таптырмайтын құрал.
Қорытындылау. Оқушылардың жаңа тақырыпты қалай меңгергендігі
эссемен танысу барысында анықталады. Сабақты қорытындылап топ
басшыларымен және жюри мүшелерімен біріге отырып оқушылардың
білімін бағалаймыз.

7. Сабақтың жоспары
1.Ұйымдастыру сәті
2.Психологиялық дайындық
Кіріспе
3.Жаңа сабақ
4.Ұранымыз: «Ақыл-ойымызды, күш жігерімізді
білім алуға жұмсау»
5.Топ басшылары топ мүшелерімен таныстыру.
6.«Қызығушылықты ояту», «Ой-қозғау»
стратегиясы.
7.«Мағынаны тану», оқулықпен жұмыс
8.Семантикалық карта толтыру
9.Топтастыру әдісі, Венн диаграммасын құру
10. Мақал-мәтелдер, жұмбақтар жарысы.
11. Ой-толғаныс сатысы. «СЭККЭЙ» немесе
«Бес жолды» өлең әдісі
12. Сурет салу, ой-толғау
13. «Атам айтқан даналық сөздер», Қане кім көп
біледі?
14. Қорапшадағы ойын (танымдық ойын)
15. Блум таксономиясы (жүйесі)
16. Қорытынды.