Shkolla "Lush Kola"-Barbullush

1. AUTIZMI

2. CFARE ESHTE AUTIZMI ?
• 1. Çrregullime të spektrit të autizmit (ASD) janë një grup i paaftësive zhvillimore që mund
të shkaktojnë Crregullimeapo Sfida te rëndësishme komunikimi sociale e sjellje.Ekzistojnë tre
lloje:Çrregullim Autistic: "
• Autizëm. Klasik
• ”Njerëzit me këtë zakonisht kanë vonesa të konsiderueshme të gjuhës, sfidatsociale dhe të
komunikimit, sjelljet e interesat te pazakontë”. Shumë gjithashtu kanë aftësi të kufizuara intelektuale.
• Sindromi i Aspergerit: Simptomat janë shpesh me të buta se e çrregullimit Autistik. Njerëzit me
sindromin e Aspergeritmund të kenë sfida sociale, por zakonisht nuk kanë probleme me gjuhën ose
paaftësi intelektuale.
• Çrregullim zhvillimore Depertues –PDD:Ata me çrregullim të cilat disa nga kriteret ngjajne me
Autizmin dhe disa mesindromin e Aspergerit por jo të dyja
• 2. ASD-Autizmi fillon para moshës 3 vjec dhe mund te zgjase gjatë gjithë jetës së një personi, edhe
pse simptomatmund të përmirësohen me kalimin e kohës?????
• 3. Ekspertët vlerësojnë se 1 në 88 fëmijë ka Autizem.
• 4. Djemtë duket te jene pesë herë më shumë te prekur sesa vajzat nga Autizmi.
• 5. Shkencëtarët nuk janë të sigurt se çfarë e shkakton ASD, por besojne se gjenetika dhe mjedisi luajnë
një rol.

3. SIMPTOMAT
• Është me rëndesi te tregoje që i vërejne tek femija me qëllim të informimit sa më të hollësishem dhe
në një mënyrë që mjeku të ketë bazë për një diagnoze të drejtë.
• Si një nga simptomet e para të autismit është shmangija e kontaktit me sy, ku fëmija i largohet cdo
llojë kontakti me sy, si me femijët e tjerë po ashtu edhe me prindërit, shpeshhere kjo shpjegohet në
mënyrë të gabuar se "femija ka turp", ku fëmija në vend qe ti përgjigjet kontaktit me sy shikon anash
apo në shumicën e rasteve lartë mbi kokën e personit kontaktues.
• Staginimi ne te folur dhe as fillimi i te folurit është një prej shenjave të para te A, mirpo duhet të kemi
kujdes gjatë vlersimit të të folurit si një prej simptomeve të Autizmit është se kjo duhet te hyje vetëm
ne kontekst të A kur sjelljet e përgjithshme janë të crregulluara, sepse është normale që fëmijët
kanë fillime të ndryshme në të folur. Ndodh që fëmija edhe mbasi ka filluar të flase ka filluar ti
"harrojë" fjalët sa që të mbërrijë deri në atë gjendje që nuk mundet të flase asnjë fjalë, që
fatkeqësisht në këtë gjendje mbesin tërë jetën, pra nuk janë më ne gjendje të flasin .. femijet atutik
ndryshe mund te reagojne ne situata te caktura
• Me kalimin e kohes vërehen ndryshime të mëdha në sjelljet e fëmijës duke filluar se fëmija është
shumë i tendosur, qanë "pa arsye", në dallim me fëmijët e tjere ai nuk është në gjendje të luajë me
lodra apo posacërisht të luaje me femijet e moshes se vejtervete, ku gjithnjë e kërkon pranine e
prindit me qellim që ti realizojë dëshirat e veta.
• Po ashtu fëmija nuk është në gjendje (në befasi të prindërve) të kryeje veprime të pavarura si
p.sh.topin hedhur nuk është në gjendje ta kthejë prapë, ose të vendosë një figurë në vendin e duhur
në tabelen përkatëse.

4. • Sindromit te Kanerit dhe tiparet klinike :
• Te folurit -pak apo asgjë,
• Aftësia të kryej veprime te pavarura (pak apo shume e kufizuar),
• Izolimi ne vetëvete, ku nuk ekziston apo shumë e kufizuar dëshira për të komunikuar me
personat e tjerë (prej edhe vjen emri Autizem-i mbyllyr në vetëvete),
• Sa i përket shkallës së intelegjensës te fëmijve me autizëm duhet cekur se kjo është e
ndryshme, ku ka raste që kanë intelegjences së lartë me talente dhe interesime jo të
zakonshme (si p.sh interesimi për numra, për planet e udhëtimit) mirpo fatëkeqsisht femijët
me A Kanerit kanë intelegjence pak më të ulët se normalja.
• Sindromi i Asperger, forme më e butë e Autizmit. Kjo formë është e lehtë si në aspektin e
shfaqjes të simptomeve e po ashtu sa i perket shërimit te vete sëmundjes. Fillon po ashtu
mbas moshës 2 vjecare me paraqitjen e sjelljeve tipike të A, pra duke u perqendruar në
vetëm një veprim, duke levizur të gjitha objektet në formë rrethi pa marrë parasysh se a
është i pershtatshëm (si p.sh. një katror apo një libër), me probleme në të folur ku ka raste
qe deri në moshen 3 vjeqare nuk flasin. Gjitashtu paraqiten forma më të lehta të vetëlëndimit
si dhe një tendencë që në rast të mosrealizimit të dëshires te paraqiten shpërthime të mllefit
në mënyrë ekstreme.

5. SHKAQET
• Që në fillim duhet pasur të qartë, se mjeksia deri në ditët e
sotme nuk e di shkaktarin e autismit, përkundër
perpjekjeve të mëdha që po bëhen posaqërisht në SHBA.
Prandaj kur flasim për shkaqet e autizmit kemi të bëjmë
vetëm me hipoteza të cilat nuk janë të vërtetuara, por të
cilat kanë një bazë shkencore.
• Përsa i perket faktorit gjenetik si shkaktar i autizmit duhet
cekur se shpesh mendohet se prindërit janë ata të cilët
janë "fajtorë" për gjendjen e fëmijës duke pohuar se fëmija
ka trashëguar gjenet prej prindërve, ky mendim është
plotësisht i pasaktë, sepse në të vërtet kur flasim për
gjenet si shkak te A ka të bëjë se materiali trashëgues
(gjenet) janë të dëmtuara dhe si te tilla shkaktojnë
sëmundje si p.sh tek Down sindrom (mongoloizmi) ku
kromozomi 21 është i trefishtë.

6. TRAJTIMI
• Autizmi mendohet nganjëherë si një sëmundje e pashërueshme,
megjithëse ky mendim është i diskutueshëm. Ka shumë terapi autiste
me synime të ndryshme, p.sh. të përmirësimit të shëndetit dhe
mirëqenies, problemeve emocionale, shqisore, vështirësive me
mësimin dhe komunikimin etj. Sa i përket trajtimit të A, ka shumë terapi
që aplikohen duke u nisur prej metodave edukative dhe duke
perfunduar me medikamente.
• Se cila formë do të përdoret, varet së pari prej qëllimit që e
parashtrojmë se në cilën simptomë duam të ndikojmë si p.sh tek
problemet me te folur duhet ti bëhen terapitë tek logopedi, tek
problemi me ndjenjën e vetë trupit dhe ambientit terapit i bënë
ergoterapisti, tek problemi me autoagresione, problemet me gjumë
shumë efikase jane treguar medikamentet që e zbusin gjendjen por jo
edhe ta sherojnë per gjithnjë. Në vendet perendimore bëhen përpjekje
që masat edukative dhe trajtimi të bëhet në shkolla të veçanta për
fëmijë autista, ndërsa trajtimi me medikamente bëhet prej psikiatrave
me shumë përvojë me qëllim të dozimit me kujdes dhe menjanimin e
pasojeve të mundshme.

7. •Shkolla 9-vjeçare “Lush Kola”
Barbullush