Mendimi filozofik ne Antikitet

O
FRFABRIKAM RESIDENCES
PROJEKT KURRIKULAR
Tema: ANTIKITETI GREKO-
ROMAK
Nëntema: Mendimi filozofik në Antikitet
28NE
ANËTARËT:
1 .O lgert Nu h i ( Kr yetar )
2 .Migen a Breg u ( An ëtare )
3 .Brisild a Zen elaj ( An ëtare )
4 .X h u lia Bu zu kja ( An ëtare )
DEGËT E FILOZOFISË
1.Filozofia
F i l o z o f i a ë s h të s t u d i m i i p ye t j e ve t ë
p ë r g j i t h s h m e d h e t h e m e l o r e p ë r e k z i s te n cë n ,
d i j e n , v l e ra t , a r s ye n , m e n d j e n d h e g j u h ë n .
-Filozofia merret me problemet e përgjithshme dhe
fundamentale rreth çështjeve si ekzistenca, dituria, e
vërteta, bukuria, ligji, drejtësia, vlefshmëria, mendja, dhe
gjuha. Filozofia dallohet nga mënyrat e tjera të zgjidhjes së
këtyre problemeve (siç janë misticizmi ose mitologjia) nga
qasja kritike dhe sistematike e saj si dhe mbështetja në
argumente të arsyeshme.
4
FR
2.Metafizika
Me t a f i z i k a ë s h të d e gë e f i l o z o f i s ë q ë m e r r e t m e
s h p j e g i m i n e n a t y r ë s s ë b o të s . A j o k a s i p i kë s y i n i m
te s h p j e go j ë n a t y r ë n e q ë n i e s d h e r e a l i te t i t .
• Ajo shtron pyetje të tilla si:
• Cila është natyra e realitetit?
• A ka Perëndi dhe çfarë vetish zotëron ai?
• Cili është roli (vendi) i njeriut në gjithësi?
• Përse është gjithësia dhe si u krijua?
• Cili është dallimi midis shpirtit dhe lëndës?
• A zotëron njeriu një shpirt të pavdekshëm, a ka ai një dëshirë
të lirë?
5
FR
• Ai përfshin pyetje në lidhje me drejtësinë, ligjin,
pronën dhe të drejtat dhe detyrimet e qytetarit.
• Politika dhe etika janë tema të lidhura
tradicionalisht, pasi që të dy diskutojnë çështjen
se si njerëzit duhet të jetojnë së bashku.
F ilozofia politike është studimi i qeverisë dhe
marrëdhënia e individëve (ose familj eve dhe
klaneve ) me komunitetet përfshirë shtetin .
3.Filozofia politike
6
F ilozo fia e mendjes është d e g ë e filozo fisë e
cila studio n n a ty rë n e mendjes , ngjarjeve
mendo re , funksio neve mendo re , tipareve të
mendjes , vetëdijes , d h e marrëdhënien e ty re
me trupin fizik , veçanërisht me trurin .
4.Filozofia e mendjes
7
• Ajo quhet edhe teoria e vlerësimit apo aksiologji e
cila studion vlerat shqisore apo emocionalo-
shqisore, të ashtuquajtura
nganjëherë gjykim i ndjenjave dhe shijes.
E s t e t i ka ë s h t ë d i s i p l i n ë f i l o z o f i ke q ë m e r r e t
m e n a t y r ë n d h e s h p r e h j e n e s ë b u k u r ë s n ë a r t .
5. Estetika
8
F ilozo fia e fesë merret me py etje q ë përfshijnë
fe n ë d h e idetë fetare n g a n j ë këndvështrim
filozo fikisht neutral ( n ë krahasim me teo lo gjinë
q ë fillo n n g a bindjet fetare ) .
6.Filozofia e fesë
9
FILOZOFIA NË GREQINË E LASHTË
10
• Filozofët, ishin ata që nuk u mjaftuan me shpjegimet e
pranuara nga shumica e njerëzve. Ata kërkuan përgjigje
të bazuara në arsye dhe në vëzhgimin e drejtpërdrejtë
të proceseve.
F ilozofia perëndimore nis 2 5 0 0 vj et më parë
në Greqinë e L ashtë . N j erëzit nga naty ra e
ty re , j anë qenie kureshtare . Ata j anë
përpj ekur t ’ i shpj egoj në fenomenet e
ndr y shme naty rore , me anë të forcave të
mbinaty rshme .
1.Lindja e filozofisë
•F i l o zo f i a g r e k e , p a r a n d i k i m i t t ë S o k r a t i t , m o r i
e m r i n “ f i l o zo f i a p a r a s o k r a t i k e ” . A j o p ë r f s h i n k o n t r i b u t i n
e d i j e t a r ë v e t ë n j ë p e r i u d h e a k o m a f i l l e s t a r e t ë
f i l o zo f i s ë .
•Ë s h t ë t r a s h ë g u a r s h u m ë p a k n g a v e p r a t e t y r e .
M e g j i t h ë n a i v i t e t i n s h k e n c o r t ë k o h ë s , a t a h o d h ë n b a za t
e f i l o zo f i s ë m o d e r n e , s e p s e p ë r g j i g j e t e p y e t j e v e t ë t y r e
i k ë r k u a n n ë s h k a q e t ë n a t y r s h m e d h e r a c i o n a l e .
•K ë t a f i l o zo f ë u m u n d u a n t a s h p j e g o n i n b o t ë n d u k e u
n i s u r n g a e l e m e n t e t e s a j p ë r b ë r ë s e .
•P ë r f a q ë s u e s i t m ë k r y e s o r ë t ë p a r a s o k r a t i k ë v e , j a n ë :
Ta l e s i , P i t a g o r a , H e r a k l i t i , D e m o k r i t i .
2.Filozofët
parasokratikë (shek. VI
p.e.r.)
12
FR
13
-Problemi kryesor që parashtruan filozofët parasokratikë, ishte: “Cili është
elementi bazë në themel të gjithçkaje që na rrethon?” Shpjegimet e tyre
paraqesin përpjekjet e para për të kuptuar botën jashtë kuadrit të mitologjisë
dhe teologjisë.
Talesi: uji - substanca themelore që qëndron në themel të gjithçkaje
Pitagora: numri - gjithçka në gjithësi është në përputhje me numrat dhe raportet
matematikore
Herakliti: zjarri (logosi hyjnor) - vendos ekuilibrin e gjithësisë
Demokriti: atomet - në përbërje të gjithçkaje
Tales i is hte filozof d h e matematikan grek . Au tor i
vep rave filozofike të cilat m ë von ë n ga s h u më
s h ken cëtarë merren s i p ikën is j e e p u n ës s ë tyre .
Talesi kishte p arallogaritu r saktësisht Zën ien e
d iellit për datën 2 5 maj 5 8 5 p.e.s .
- Ta l e s i b ë n s h p j e g i m e t e t i j m b i n a t y r ë n d u ke u
b a z u a r n ë e l e m e n t e t n ë t ë d h e t h o t s e u j i l u a n r o l t ë
p a z ë v e n d ë s u e s h ë m , s e p s e n g a a i r r j e d h i n g j ë r a t t j e r a .
3.Talesi (rreth 620 – 546 p.e.r.)
14
I s h t e m a t e m a t i k a n d h e f i l o zo f g r e k . N ga
p a s u r i a e p u n i m e v e - s h k r i m e t
e re t o r i kë s , e t i kë s , l i g j i t , f i l o zo f i s ë
d h e g ra m a t i kë s , i s h t e n j ë f i l o zo f g r e k , q ë
ko n s i d e r o h e j s i m ë i h e r s h m i d h e m ë i
r ë n d ë s i s h m i i s o f i s t ë v e .
4.Pitagora (lindi në vitin 570 p.e.r.)
15
Herakliti ishte n jë filozof g rek d h e
an ëtar i familjes mb retërore të Efesit .
Në lashtësi ai është filozofi i idesë se
zjarrit , është kriju esi i b otës d h e i
n jerëzve . N j ë th ën ie e tij p ër zjarrin
është :
"Gj ith çka s h en d eroh et n e zj arr d h e
zj arri shenderohet ne gj ithçka , siç
këmb eh et ari m e n j ë mall d h e n j ë mall
me arin . "
5. Herakliti (lindi në vitin 535 p.e.r.)
16
• Demokriti është filozofi më i madh
materialist antik grek. Ka udhëtuar nëpër
Egjipt, Babiloni, Iran e në vende të tjera.
Është autor i shumë veprave, jo vetëm
filozofike, por edhe të shkencave të tjera.
• Ky mendonte se çdo gjë që ekziston
përbëhet prej thërmiave të imta - atomeve.
• Ai ka shqyrtuar çështjen mbi formën e
Tokës, shkaqet e tërmeteve, erërave,
vërshimeve të Nilit etj. Sipas Demokritit,
forma e Tokës vazhdimisht ndërrohet.
6.Demokriti (460-380 p.e.r.)
17
Perfaqesuesit e filozofise antike
18
• Sokrati (469 – 399 p.e.r.), nuk shkroi asnjë rresht dhe
nuk u mbajt si orator i madh. Ai nuk krijoi ndonjë
shkollë apo teori filozofike, por ishte filozofi, që pati një
ndikim të fuqishëm në shekujt e mëvonshëm.
• Platoni (rreth 427 – 347 p.e.r.), ishte nxënës i Sokratit.
Ai pranon se, mendja njerëzore është e aftë ta njohë
botën dhe realitetin ku jeton.
• Aristoteli (384 – 322 p.e.r.) Është një nga mendimtarët
më të shquar të lashtësisë, që hodhi themelet e
filozofisë dhe ndikoi në të gjithë brezat pas tij.
1.Perfaqesuesit e filozofise antike
• Sokrati ishte një filozof i lashtë grek.
• Ndihmesa e tij më e rëndësishme në
mendimin filozofik është mënyra e
hulumtimit, e njohur si përzgjedhje, që
e zbatoi në shqyrtimin kritik të
koncepteve themelore morale. Për këtë
arsye Sokrati njihet si babai
i etikës apo filozofisë morale si
dhe filozofisë në përgjithësi.
1.Sokrati
20
FR
21
Etika e sjelljes dhe morali – Sokrati
• Sokrati besonte në vlerën universale të koncepteve të tilla, si: morali, virtyti,
drejtësia etj.
• Qëllimi i jetës, sipas tij, është të kujdesesh për shpirtin. Kjo arrihet përmes
shqyrtimit të jetës tonë, çdo ditë. Ai shprehet se: “Një jetë që nuk shqyrtohet, nuk ia
vlen të jetohet”.
• Më shumë se pasuria apo statusi i lartë, fitimi i dijeve është qëllimi kryesor i jetës.
• Sokrati, besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë. Dituria është virtyt,
ndërsa ligësia dhe vesi janë mungesa e diturisë.
• Meqënëse dituria lidhet pazgjidhshmërisht me moralin, atëhere e vetmja mënyrë e
mirë për njerëzit, është të shqyrtojnë vazhdimisht vetveten.
• Platoni ishte një filozof i greqisë antike dhe
ka jetuar në Athinë prej 427 p.e.s. deri 347
p.e.s., ai vlen si nje ndër filzofët më të
rëndësishem të historisë, student i Sokratit,
autor i disa dialogjeve filozofike dhe
themelues i Akademisë në Athinë ku studioi
edhe Aristoteli. Kjo Akademi qëndroi nëntë
shekuj me rradhë
Platon i (rreth 4 2 7 – 3 4 7 p . e. r. ), is hte
nxën ës i So kratit . Ai p ran on s e, men d j a
n j erëzore ës htë e aftë ta n j o h ë b otën d h e
realitetin ku j eton .
2.Platoni (427 - 347 p.e.r.)
22
FR
23
Etika e sjelljes dhe morali – Plutoni
• Platoni vlerëson si të moralshme, jetën të bazuar në sjellje të rregullta, me virtyt
dhe mirësi. Virtyt, sipas tij, është njohja e vërtetë e pasojave të të gjitha veprimeve.
Kjo njohje në jetën reale, do të bënte të mundur dallimin mes gjërave të
parëndësishme dhe atyre që vërtet ia vlejnë.
• Për Platonin, tre janë virtytet më të rëndësishme të shpirtit njerëzor: maturia,
kurajo dhe urtësia. Kur të tria këto funksione arrihen, shpirti ynë është në harmoni
dhe paqe.
• Politika, sipas tij, është e lidhur me moralin. Sikurse drejtësia është virtyt i njeriut të
ndershëm, politika është tipar që karakterizon shoqërinë e mirë.
• Aristoteli ishte filozof, mendimtar dhe shkencëtar i
shquar i Greqisë antike. Konsiderohet gjeniu më i
madh intelektual i botës antike perëndimore. Ai
luhatet midis idealizmit dhe materializmit. Aristoteli
ishte themelues i shkollës peripatetike si dhe
themelues dhe sistematizues i shumë shkencave dhe
disiplinave shkencore.
Aristoteli es htë n j ë n ga men d imtarët m ë të
s h q u ar të las htës is ë , q ë h od h i th emelet e
filozofis ë d h e n d ikoi n ë të gj ith ë b rezat p as tij .
3.Aristoteli (384 - 322 p.e.r.)
24
FR
25
Etika e sjelljes dhe morali – Aristoteli
• Aristoteli, mes shumë të tjerash, njihet për konceptin e tij mbi:
• Virtytin, si “mesi i artë”: njeriu duhet të zbulojë masën e duhur të sjelljeve të tij.
• Lumturia, për Aristotelin, është e mira, që njeriu mund ta arrijë përmes një jete në
ekuilibër, ku virtyti i përmbahet rregullit të mesit të artë.
• Koncepti mbi njeriun si kafshë politike (zoon politicon), që do të thotë se si qytetar,
individi është i lidhur natyrshëm me shtetin dhe problemet e politikës.
• Aristoteli thekson rolin e arsyes, të të menduarit dhe urtësisë filozofike, në
zgjedhjen e sjelljes së drejtë, që na udhëheq në jetën e përditshme.
• Virtytet kryesore të moralit janë: kurajo, maturia, drejtësia, toleranca, miqësia dhe
vetëbesimi.
FR
26
• besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë me njëra -
tjetrën.Sokrati
• vlerësonte si virtyt, njohjen e pasojave të të gjitha veprimeve.
Platoni
• mendonte se, virtyti është “mesi i artë”, ku njeriu duhet të gjej
masën e duhur të pasioneve dhe veprimeve të tij.Aristoteli
FILOZOFIA NË ROMËN E LASHTË
27
• Periudha helenistike, fillon me vdekjen e Aleksandrit të Madh,
në vitin 323 p.e.s., deri në pushtimin romak të mbretërisë së
Egjiptit, në vitet 31-30 p.e.s.
• Gjatë kësaj periudhe vihet re një qytetërim i ri, që gërsheton
elementet e kulturës greke me ato të vendeve të Lindjes.
• Pas pushtimeve të Aleksandrit të Madh, ndodhën shumë
ndryshime në strukturën politike të shteteve.
• - Së pari, dobësimi i qytetërimit grek, për shkak të
konflikteve të brendshme, mes qytet – shteteve.
• - Së dyti, krijimi brenda pellgut të Mesdheut, i mbretërive
të mëdha të fuqishme të: Maqedonisë, Pergamit, Epirit, Sirisë
dhe Egjiptit.
• Kryeqyteti i Egjiptit, Aleksandria, u kthye shkallë – shkallë në
qendrën e kulturës së lashtësisë, në sajë të Muzeut dhe
Biblotekës së mirënjohur.
1.Zhvillimi i kulturës
gjatë periudhës
helenistike
• Biblioteka e Aleksandrisë, u ndërtua në
Aleksandri, në kryeqytetin e Egjiptit të
lashtë. Ajo kishte si qëllim të mblidhte
veprat e dijetarëve, nga të gjitha
kohërat dhe kulturat, për t’i ruajtur ato
për brezat e ardhshëm. Bibloteka ishte
një institucion kërkimor dhe si e tillë,
përmbante dijet më të reja në shkencat
ekzakte, si: matematikë, fizikë, në
shkenca natyrore etj.
2.Zhvillimi i kulturës
gjatë periudhës romake
29
• Gjatë periudhës romake, filozofia mori karakter
moral, për të ndihmuar njerëzit të gjenin qetësinë
shpirtërore dhe lumturinë, përballë trazirave të
kohës dhe krizës politike dhe sociale.
• Filozofët e kësaj periudhe e përdorën dijen filozofike,
për të treguar mënyrën sesi arrihej kënaqësia dhe
lumturia në jetë.
• Disa nga rrymat më të rëndësishme të kësaj kohe,
ishin: stoicizmi, epikurizmi dhe skepticizmi.
3.Filozofia gjatë
periudhës romake
30
FR
31
4.Drejtimet e reja të filozofisë, gjatë periudhës
helenistike – romake
Kërkimi i lumturisë,
detyrë e filozofisë
antike
Edukimi me vlera
morale
Epikurizmi
Stoicizmi
Kriza dhe
riforcimi i
vlerave qytetare
Skepticizmi
• Filozofia antike është filozofia e botës Greko-
Romake prej shekullit të gjashtë (VI) para Krishtit
deri te shekulli i katërt pas Krishtit.
• Temat e filozofisë antike janë: kuptimi i shkaqeve
fondamentale dhe principet e universit,duke e
shpjeguar atë në një mënyrë ekonomike dhe të
njëtrajtshme; problemi epistemologjik I pajtimit të
dallimeve dhe ndryshimit të universit natyral, me
mundësinë a arritjes së diturisë absolute dhe të
sigurtë mbi të; pyetje rreth gjërave që nuk mund
të perceptohen me anë të shqisave.
5.Filozofia antike
(rreth 600 Par.K.–
rreth Pas. K. 500)
32
FR
33
6.Filozofia në Romën e lashtë
• e mendonte lumturinë pa praninë e vuajtjeve apo frikës ndaj
vdekjes dhe zotave.
Epikurizmi
• besonte se lumturia arrihet përmes një jete me urtësi dhe
kontroll.
Stoicizmi
• rruga drejt lumturisë është mospërfshirja emocionale ndaj asaj
që ndodh rreth nesh.
Skepticizmi
FR
34
7.Etika dhe morali i kohës
Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të
vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin.
• Etika epikuriane, mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga
miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve.
Etika skeptike, pretendon se, qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt
lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
FR
35
8.Tiparet e filozofisë stoike
• Ndryshe nga karakteri popullor i shkollës epikuriane, kjo filozofi i takonte elitës
intelektuale.
• Qëllimi i saj ishte të mësonte njerëzit të jetonin në mënyrë sa më të përshtatshme,
duke u bazuar në moral të rreptë dhe të ngurtë.
• Stoikët nuk i pranonin veset, pas i quanin gjykime të gabuara të arsyes dhe të keqen
e vetme që kërcënonte njeriun.
• Katër pasionet nga të cilat lindin veset, sipas tyre, ishin: dhimbja, kënaqësia,dëshira
dhe frika.
• Për një jetë të virtytshme, gjendja më ideale për njeriun, ishte mungesa e
pasioneve, që arrihej përmes ekuilibrit perfekt të arsyes dhe urtësisë.
FR
36
9.Epikurizmi
• Sipas Epikurit, frika ndaj vdekjes është pengesa kryesore, për të qenë të lumtur gjatë
jetës. Ai mendon se kjo frikë është e kotë. Pas vdekjes, shpirti ynë, sikurse trupi,
pushon së ekzistuari.
• Sipas Epikurit, frika ndaj Zotave ose Perëndive, ishte e kotë. Edhe nëse ato
ekzistonin, nuk mund të ndërhynin në jetën e njerëzve.
•
•
• Filozofia epikuriane
FR
37
10.Qëllimi i jetës, sipas filozofisë së Epikurit, ishte arritja e paqes së
brendëshme shpirtërore. Ai pohon se, nuk mund të jetosh jetë të lumtur,
pa urtësi, ndershmëri dhe drejtësi. Për Epikurin kënaqësia në jetë,
arrihet kur rrethohesh nga miq të mirë dhe je i çliruar nga frikërat apo
dhimbja.
Vdekja është fundi i ndjesive dhe emocioneve
Ne nuk takohemi kurrë me vdekjen!
Nuk duhet t’i trembemi vdekjes
Lumturia jonë, pengohet nga frika e vdekjes
Qëllimi i jetës është lumturia
• Rrugët për arritjen e thelbit të
lumturisë:
• Toleranca ndaj larmishmërisë së
normave shoqërore.
• Mungesa e gjykimeve absolute, për
moralin njerëzor.
• Mospërfshirje emocionale ndaj
ngjarjeve të jetës.
• Ataraksi, qetësi shpirtërore, më pak
vuajtje dhe dhimbje fizike
11.Skepticizmi
38
• Lucius Aneus Seneka,jetoi rreth viteve 4 p.e.s. - 65. Ishte
filozof, politikan, studiues natyre dhe dramaturg i Romës
së lashtë dhe Erës së Argjendtë të letërsisë Latine.
Studioi filozofi dhe gojëtari në Romë. Ai u bë pjesëtar i
doktrinës stoike,që e zbatoi deri në fund të jetës së tij.
• Si filozof,Seneka është i qartë,i thjeshtë e konkret,por
hijerëndë e i thellë.Ai përdor analogjinë,krahasimin
dhe figurat.Filozofia e Senekës përcjellë kuptimin që e
keqja nuk vjen nga gjërat apo sendet,por nga
perceptimi i gabuar për to.Ai na tregon që të mos
paragjykojmë dhe të sillemi drejtë me të gjithë.Ishte I
pari që guxoi të lidhte filozofinë me politikën.E shihte
filozofinë si dritën e së vërtetës.Nuk pranon që bota të
qeveriset nga fati. Ka shkruar shumë vepra
filozofike.Kryevepra e tij është “Letra për Lucilin”.
12.Seneka
39
• Ciceroni lindi më 3 Janar 106 pes dhe vdiq më
7 Dhjetor 43 para Krishtit.Ai ishte një burrë
shteti romak, orator, avokat dhe filozof.
Konsiderohet një nga oratorët më të mëdhenj
të Romës dhe stilistët e prozës.
C i c e r o n i k a s h k r u a r s h u m ë v e p r a m b i : O r a t o r i n ë ,
M i q ë s i n ë , S h t e t i n d h e P l e q ë r i n ë . G j i t h a s h t u a i k a
m b a j t u r s h u m ë f j a l i m e t ë r ë n d ë s i s h m ë s i b u r r ë s h t e t i
d h e a v o k a t .Ve p r a t ë t j e r a t e t i j j a n ë e d h e L e t r a t . A i
f l i s t e n ë v e p r a t e t i j p ë r v l e r a t e s h o q ë r i s ë d h e v l e r a t
t h e m e l o r e t ë n j e r i u t .
13.Ciceroni
40
• Epikuri u lind më 341 para Jezu Krishtit në
ishullin e Samosit, ku kaloi edhe rininë. Prindërit
e tij, Neoklesi dhe Sherastrata, me prejardhje nga
Athina, jetonin si kolonë në ishull që prej
njëmbëdhjetë vjetësh.
Mad j e as n ga vd ekj a n u k d u h et të frikës oh emi d h e
n d aj s aj mu n d të kemi q ën d rim in d iferent :
«Deris a n e ekzistoj më n u k ka vd ekj e , ku rs e ku r
arrin vd ekj a , atëh erë n e m ë n u k j emi ».
14.Epikuri 341-270 p.e.s
41
FR
42
15.Përballje mes filozofëve
Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi
në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin.
Etika epikuriane mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të
rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe
vuajtjeve të të tjerëve.
Etika skeptike, pretendon se qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na
rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
FR
43
16.Pjesëmarrja e Qytetarëve në Jetën
Shoqërore
• Sipas stoikëve, individët duhet të jenë aktivë në jetën sociale dhe politike të vendit.
Po sot? Cili është roli i tyre?
Roli i qytetarëve në
ndryshimet shoqërore
Aktivizimi i të rinjve si forcë
përparimtare
Organizimi nga shoqëria
civile dhe intelektualët
Pjesëmarrja e organizatave
jofitimprurëse
Pjesëmarrja në
jetën shoqërore
FR
44
17.Debat dhe dialog
• Mbani qëndrimin tuaj:
• Cila është rëndësia e pjesëmarrjes aktive të qytetarëve, në jetën shoqërore?
• Cili është roli i shoqërisë civile, në zgjidhjen e problemeve sociale në Shqipëri?
• Sa aktivë duhet të jenë të rinjtë, për të qenë sa më të pranishëm në zgjidhjen e
këtyre problemeve?
• Si mund të organizohen ata?
FABRIK FALEMINDERIT PËR VËMËNDJEN !
1 sur 45

Recommandé

FILOZOFIA FILOZOFIA
FILOZOFIA #MesueseAurela Elezaj
25.8K vues35 diapositives
Gazeta e shkollesGazeta e shkolles
Gazeta e shkollesValeria Baçi
148K vues12 diapositives
Komunizmi ne shqiperiKomunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiElton Gjoka
49.2K vues14 diapositives
Sëmundjet gjenetikeSëmundjet gjenetike
Sëmundjet gjenetikeXhuLia Muca
50.7K vues15 diapositives
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareOlsi Sita
51.5K vues61 diapositives

Contenu connexe

Tendances(20)

provimi i lirimit 2018 matematikeprovimi i lirimit 2018 matematike
provimi i lirimit 2018 matematike
aulenc gjini53K vues
Regjimi komunist në shqipëriRegjimi komunist në shqipëri
Regjimi komunist në shqipëri
Klea Vyshka40K vues
Qyteterimi ilir !!!!Qyteterimi ilir !!!!
Qyteterimi ilir !!!!
#MesueseAurela Elezaj30.8K vues
Historia e zhvillimit te matematikesHistoria e zhvillimit te matematikes
Historia e zhvillimit te matematikes
Xhuliana Haxhiu203.3K vues
Don kishotiDon kishoti
Don kishoti
Armando Selvija42.1K vues
Dante aligeri, Komedia hynore "Ferri"Dante aligeri, Komedia hynore "Ferri"
Dante aligeri, Komedia hynore "Ferri"
the blue bee84.3K vues
Lojrat populloreLojrat popullore
Lojrat popullore
Kristina Doko91.7K vues
IliretIliret
Iliret
Edlira Ekmekciu11K vues
Figurat letrareFigurat letrare
Figurat letrare
shkumbin muzlijaj197.2K vues
Numrat e thjeshrte dhe te perbere.Numrat e thjeshrte dhe te perbere.
Numrat e thjeshrte dhe te perbere.
Tefik Rika60.9K vues
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne Shqiperi
Denis Lezo44.2K vues
Te drejtat e femijeveTe drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeve
2206200240.9K vues
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriut
Donart Geci63.9K vues
Reviste  Shkencore  ....Rreth se nesermes Reviste  Shkencore  ....Rreth se nesermes
Reviste Shkencore ....Rreth se nesermes
#MesueseAurela Elezaj5.9K vues
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Kristjana Duni74.4K vues
Filozofia gjate shekullit XVIIFilozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVII
Denisa Caushi6.7K vues
Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!
Babai i Filozofisë....Aristoteli !!!!
#MesueseAurela Elezaj27.8K vues

Similaire à Mendimi filozofik ne Antikitet

FilozofiaFilozofia
FilozofiaFitore Fazliu
9.4K vues10 diapositives
Sociologjia - SlideShareSociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShareDoniza Maliqi
7.2K vues15 diapositives
Hyrje në Psikologji.pptxHyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptxDonjetaGeci2
13 vues20 diapositives
Historia e filozofiseHistoria e filozofise
Historia e filozofiseYlliBeka
940 vues20 diapositives

Similaire à Mendimi filozofik ne Antikitet(20)

FilozofiaFilozofia
Filozofia
Fitore Fazliu9.4K vues
Sociologjia - SlideShareSociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShare
Doniza Maliqi7.2K vues
Hyrje në Psikologji.pptxHyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptx
DonjetaGeci213 vues
Historia e filozofiseHistoria e filozofise
Historia e filozofise
YlliBeka940 vues
Psikologji teste pranuesePsikologji teste pranuese
Psikologji teste pranuese
Arbenng11.7K vues
Psikologji pp-permbledhjePsikologji pp-permbledhje
Psikologji pp-permbledhje
Arton Feta84.2K vues
Shpirti - konceptShpirti - koncept
Shpirti - koncept
ali lacej839 vues
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinë
RregullatIslame507 vues
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinë
Lexo dhe Mëso4 vues
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
HarunyahyaAlbanian361 vues
SociologjiaSociologjia
Sociologjia
Taulant Kelmendi8.1K vues
PUNE ME PROJEKTPUNE ME PROJEKT
PUNE ME PROJEKT
ErjonaHaka710 vues

Plus de olinuhi

Shqiperia dhe Bashkimi EuropianShqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi Europianolinuhi
16.6K vues17 diapositives
AutizmiAutizmi
Autizmiolinuhi
1.6K vues7 diapositives

Plus de olinuhi(19)

AutizmiAutizmi
Autizmi
olinuhi1.6K vues
MikrofonatMikrofonat
Mikrofonat
olinuhi535 vues
Shkaqet e ndotjes akustikeShkaqet e ndotjes akustike
Shkaqet e ndotjes akustike
olinuhi36K vues
Pjeset e VeshitPjeset e Veshit
Pjeset e Veshit
olinuhi1.2K vues
Shqiperia TuristikeShqiperia Turistike
Shqiperia Turistike
olinuhi3.3K vues
Te drejtat e femijeveTe drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeve
olinuhi391 vues
Mjedisi yne-lokalMjedisi yne-lokal
Mjedisi yne-lokal
olinuhi22.5K vues
Drejtshkrimi i gjuhes shqipeDrejtshkrimi i gjuhes shqipe
Drejtshkrimi i gjuhes shqipe
olinuhi14.3K vues
RobotëtRobotët
Robotët
olinuhi99 vues
Trevat Shqiptare Ne GreqiTrevat Shqiptare Ne Greqi
Trevat Shqiptare Ne Greqi
olinuhi10.7K vues
Shqiptaret ne italiShqiptaret ne itali
Shqiptaret ne itali
olinuhi1.1K vues
Pastrimi i gjuhes shqipePastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipe
olinuhi8.9K vues

Mendimi filozofik ne Antikitet

  • 1. FRFABRIKAM RESIDENCES PROJEKT KURRIKULAR Tema: ANTIKITETI GREKO- ROMAK Nëntema: Mendimi filozofik në Antikitet
  • 2. 28NE ANËTARËT: 1 .O lgert Nu h i ( Kr yetar ) 2 .Migen a Breg u ( An ëtare ) 3 .Brisild a Zen elaj ( An ëtare ) 4 .X h u lia Bu zu kja ( An ëtare )
  • 4. 1.Filozofia F i l o z o f i a ë s h të s t u d i m i i p ye t j e ve t ë p ë r g j i t h s h m e d h e t h e m e l o r e p ë r e k z i s te n cë n , d i j e n , v l e ra t , a r s ye n , m e n d j e n d h e g j u h ë n . -Filozofia merret me problemet e përgjithshme dhe fundamentale rreth çështjeve si ekzistenca, dituria, e vërteta, bukuria, ligji, drejtësia, vlefshmëria, mendja, dhe gjuha. Filozofia dallohet nga mënyrat e tjera të zgjidhjes së këtyre problemeve (siç janë misticizmi ose mitologjia) nga qasja kritike dhe sistematike e saj si dhe mbështetja në argumente të arsyeshme. 4
  • 5. FR 2.Metafizika Me t a f i z i k a ë s h të d e gë e f i l o z o f i s ë q ë m e r r e t m e s h p j e g i m i n e n a t y r ë s s ë b o të s . A j o k a s i p i kë s y i n i m te s h p j e go j ë n a t y r ë n e q ë n i e s d h e r e a l i te t i t . • Ajo shtron pyetje të tilla si: • Cila është natyra e realitetit? • A ka Perëndi dhe çfarë vetish zotëron ai? • Cili është roli (vendi) i njeriut në gjithësi? • Përse është gjithësia dhe si u krijua? • Cili është dallimi midis shpirtit dhe lëndës? • A zotëron njeriu një shpirt të pavdekshëm, a ka ai një dëshirë të lirë? 5
  • 6. FR • Ai përfshin pyetje në lidhje me drejtësinë, ligjin, pronën dhe të drejtat dhe detyrimet e qytetarit. • Politika dhe etika janë tema të lidhura tradicionalisht, pasi që të dy diskutojnë çështjen se si njerëzit duhet të jetojnë së bashku. F ilozofia politike është studimi i qeverisë dhe marrëdhënia e individëve (ose familj eve dhe klaneve ) me komunitetet përfshirë shtetin . 3.Filozofia politike 6
  • 7. F ilozo fia e mendjes është d e g ë e filozo fisë e cila studio n n a ty rë n e mendjes , ngjarjeve mendo re , funksio neve mendo re , tipareve të mendjes , vetëdijes , d h e marrëdhënien e ty re me trupin fizik , veçanërisht me trurin . 4.Filozofia e mendjes 7
  • 8. • Ajo quhet edhe teoria e vlerësimit apo aksiologji e cila studion vlerat shqisore apo emocionalo- shqisore, të ashtuquajtura nganjëherë gjykim i ndjenjave dhe shijes. E s t e t i ka ë s h t ë d i s i p l i n ë f i l o z o f i ke q ë m e r r e t m e n a t y r ë n d h e s h p r e h j e n e s ë b u k u r ë s n ë a r t . 5. Estetika 8
  • 9. F ilozo fia e fesë merret me py etje q ë përfshijnë fe n ë d h e idetë fetare n g a n j ë këndvështrim filozo fikisht neutral ( n ë krahasim me teo lo gjinë q ë fillo n n g a bindjet fetare ) . 6.Filozofia e fesë 9
  • 10. FILOZOFIA NË GREQINË E LASHTË 10
  • 11. • Filozofët, ishin ata që nuk u mjaftuan me shpjegimet e pranuara nga shumica e njerëzve. Ata kërkuan përgjigje të bazuara në arsye dhe në vëzhgimin e drejtpërdrejtë të proceseve. F ilozofia perëndimore nis 2 5 0 0 vj et më parë në Greqinë e L ashtë . N j erëzit nga naty ra e ty re , j anë qenie kureshtare . Ata j anë përpj ekur t ’ i shpj egoj në fenomenet e ndr y shme naty rore , me anë të forcave të mbinaty rshme . 1.Lindja e filozofisë
  • 12. •F i l o zo f i a g r e k e , p a r a n d i k i m i t t ë S o k r a t i t , m o r i e m r i n “ f i l o zo f i a p a r a s o k r a t i k e ” . A j o p ë r f s h i n k o n t r i b u t i n e d i j e t a r ë v e t ë n j ë p e r i u d h e a k o m a f i l l e s t a r e t ë f i l o zo f i s ë . •Ë s h t ë t r a s h ë g u a r s h u m ë p a k n g a v e p r a t e t y r e . M e g j i t h ë n a i v i t e t i n s h k e n c o r t ë k o h ë s , a t a h o d h ë n b a za t e f i l o zo f i s ë m o d e r n e , s e p s e p ë r g j i g j e t e p y e t j e v e t ë t y r e i k ë r k u a n n ë s h k a q e t ë n a t y r s h m e d h e r a c i o n a l e . •K ë t a f i l o zo f ë u m u n d u a n t a s h p j e g o n i n b o t ë n d u k e u n i s u r n g a e l e m e n t e t e s a j p ë r b ë r ë s e . •P ë r f a q ë s u e s i t m ë k r y e s o r ë t ë p a r a s o k r a t i k ë v e , j a n ë : Ta l e s i , P i t a g o r a , H e r a k l i t i , D e m o k r i t i . 2.Filozofët parasokratikë (shek. VI p.e.r.) 12
  • 13. FR 13 -Problemi kryesor që parashtruan filozofët parasokratikë, ishte: “Cili është elementi bazë në themel të gjithçkaje që na rrethon?” Shpjegimet e tyre paraqesin përpjekjet e para për të kuptuar botën jashtë kuadrit të mitologjisë dhe teologjisë. Talesi: uji - substanca themelore që qëndron në themel të gjithçkaje Pitagora: numri - gjithçka në gjithësi është në përputhje me numrat dhe raportet matematikore Herakliti: zjarri (logosi hyjnor) - vendos ekuilibrin e gjithësisë Demokriti: atomet - në përbërje të gjithçkaje
  • 14. Tales i is hte filozof d h e matematikan grek . Au tor i vep rave filozofike të cilat m ë von ë n ga s h u më s h ken cëtarë merren s i p ikën is j e e p u n ës s ë tyre . Talesi kishte p arallogaritu r saktësisht Zën ien e d iellit për datën 2 5 maj 5 8 5 p.e.s . - Ta l e s i b ë n s h p j e g i m e t e t i j m b i n a t y r ë n d u ke u b a z u a r n ë e l e m e n t e t n ë t ë d h e t h o t s e u j i l u a n r o l t ë p a z ë v e n d ë s u e s h ë m , s e p s e n g a a i r r j e d h i n g j ë r a t t j e r a . 3.Talesi (rreth 620 – 546 p.e.r.) 14
  • 15. I s h t e m a t e m a t i k a n d h e f i l o zo f g r e k . N ga p a s u r i a e p u n i m e v e - s h k r i m e t e re t o r i kë s , e t i kë s , l i g j i t , f i l o zo f i s ë d h e g ra m a t i kë s , i s h t e n j ë f i l o zo f g r e k , q ë ko n s i d e r o h e j s i m ë i h e r s h m i d h e m ë i r ë n d ë s i s h m i i s o f i s t ë v e . 4.Pitagora (lindi në vitin 570 p.e.r.) 15
  • 16. Herakliti ishte n jë filozof g rek d h e an ëtar i familjes mb retërore të Efesit . Në lashtësi ai është filozofi i idesë se zjarrit , është kriju esi i b otës d h e i n jerëzve . N j ë th ën ie e tij p ër zjarrin është : "Gj ith çka s h en d eroh et n e zj arr d h e zj arri shenderohet ne gj ithçka , siç këmb eh et ari m e n j ë mall d h e n j ë mall me arin . " 5. Herakliti (lindi në vitin 535 p.e.r.) 16
  • 17. • Demokriti është filozofi më i madh materialist antik grek. Ka udhëtuar nëpër Egjipt, Babiloni, Iran e në vende të tjera. Është autor i shumë veprave, jo vetëm filozofike, por edhe të shkencave të tjera. • Ky mendonte se çdo gjë që ekziston përbëhet prej thërmiave të imta - atomeve. • Ai ka shqyrtuar çështjen mbi formën e Tokës, shkaqet e tërmeteve, erërave, vërshimeve të Nilit etj. Sipas Demokritit, forma e Tokës vazhdimisht ndërrohet. 6.Demokriti (460-380 p.e.r.) 17
  • 19. • Sokrati (469 – 399 p.e.r.), nuk shkroi asnjë rresht dhe nuk u mbajt si orator i madh. Ai nuk krijoi ndonjë shkollë apo teori filozofike, por ishte filozofi, që pati një ndikim të fuqishëm në shekujt e mëvonshëm. • Platoni (rreth 427 – 347 p.e.r.), ishte nxënës i Sokratit. Ai pranon se, mendja njerëzore është e aftë ta njohë botën dhe realitetin ku jeton. • Aristoteli (384 – 322 p.e.r.) Është një nga mendimtarët më të shquar të lashtësisë, që hodhi themelet e filozofisë dhe ndikoi në të gjithë brezat pas tij. 1.Perfaqesuesit e filozofise antike
  • 20. • Sokrati ishte një filozof i lashtë grek. • Ndihmesa e tij më e rëndësishme në mendimin filozofik është mënyra e hulumtimit, e njohur si përzgjedhje, që e zbatoi në shqyrtimin kritik të koncepteve themelore morale. Për këtë arsye Sokrati njihet si babai i etikës apo filozofisë morale si dhe filozofisë në përgjithësi. 1.Sokrati 20
  • 21. FR 21 Etika e sjelljes dhe morali – Sokrati • Sokrati besonte në vlerën universale të koncepteve të tilla, si: morali, virtyti, drejtësia etj. • Qëllimi i jetës, sipas tij, është të kujdesesh për shpirtin. Kjo arrihet përmes shqyrtimit të jetës tonë, çdo ditë. Ai shprehet se: “Një jetë që nuk shqyrtohet, nuk ia vlen të jetohet”. • Më shumë se pasuria apo statusi i lartë, fitimi i dijeve është qëllimi kryesor i jetës. • Sokrati, besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë. Dituria është virtyt, ndërsa ligësia dhe vesi janë mungesa e diturisë. • Meqënëse dituria lidhet pazgjidhshmërisht me moralin, atëhere e vetmja mënyrë e mirë për njerëzit, është të shqyrtojnë vazhdimisht vetveten.
  • 22. • Platoni ishte një filozof i greqisë antike dhe ka jetuar në Athinë prej 427 p.e.s. deri 347 p.e.s., ai vlen si nje ndër filzofët më të rëndësishem të historisë, student i Sokratit, autor i disa dialogjeve filozofike dhe themelues i Akademisë në Athinë ku studioi edhe Aristoteli. Kjo Akademi qëndroi nëntë shekuj me rradhë Platon i (rreth 4 2 7 – 3 4 7 p . e. r. ), is hte nxën ës i So kratit . Ai p ran on s e, men d j a n j erëzore ës htë e aftë ta n j o h ë b otën d h e realitetin ku j eton . 2.Platoni (427 - 347 p.e.r.) 22
  • 23. FR 23 Etika e sjelljes dhe morali – Plutoni • Platoni vlerëson si të moralshme, jetën të bazuar në sjellje të rregullta, me virtyt dhe mirësi. Virtyt, sipas tij, është njohja e vërtetë e pasojave të të gjitha veprimeve. Kjo njohje në jetën reale, do të bënte të mundur dallimin mes gjërave të parëndësishme dhe atyre që vërtet ia vlejnë. • Për Platonin, tre janë virtytet më të rëndësishme të shpirtit njerëzor: maturia, kurajo dhe urtësia. Kur të tria këto funksione arrihen, shpirti ynë është në harmoni dhe paqe. • Politika, sipas tij, është e lidhur me moralin. Sikurse drejtësia është virtyt i njeriut të ndershëm, politika është tipar që karakterizon shoqërinë e mirë.
  • 24. • Aristoteli ishte filozof, mendimtar dhe shkencëtar i shquar i Greqisë antike. Konsiderohet gjeniu më i madh intelektual i botës antike perëndimore. Ai luhatet midis idealizmit dhe materializmit. Aristoteli ishte themelues i shkollës peripatetike si dhe themelues dhe sistematizues i shumë shkencave dhe disiplinave shkencore. Aristoteli es htë n j ë n ga men d imtarët m ë të s h q u ar të las htës is ë , q ë h od h i th emelet e filozofis ë d h e n d ikoi n ë të gj ith ë b rezat p as tij . 3.Aristoteli (384 - 322 p.e.r.) 24
  • 25. FR 25 Etika e sjelljes dhe morali – Aristoteli • Aristoteli, mes shumë të tjerash, njihet për konceptin e tij mbi: • Virtytin, si “mesi i artë”: njeriu duhet të zbulojë masën e duhur të sjelljeve të tij. • Lumturia, për Aristotelin, është e mira, që njeriu mund ta arrijë përmes një jete në ekuilibër, ku virtyti i përmbahet rregullit të mesit të artë. • Koncepti mbi njeriun si kafshë politike (zoon politicon), që do të thotë se si qytetar, individi është i lidhur natyrshëm me shtetin dhe problemet e politikës. • Aristoteli thekson rolin e arsyes, të të menduarit dhe urtësisë filozofike, në zgjedhjen e sjelljes së drejtë, që na udhëheq në jetën e përditshme. • Virtytet kryesore të moralit janë: kurajo, maturia, drejtësia, toleranca, miqësia dhe vetëbesimi.
  • 26. FR 26 • besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë me njëra - tjetrën.Sokrati • vlerësonte si virtyt, njohjen e pasojave të të gjitha veprimeve. Platoni • mendonte se, virtyti është “mesi i artë”, ku njeriu duhet të gjej masën e duhur të pasioneve dhe veprimeve të tij.Aristoteli
  • 27. FILOZOFIA NË ROMËN E LASHTË 27
  • 28. • Periudha helenistike, fillon me vdekjen e Aleksandrit të Madh, në vitin 323 p.e.s., deri në pushtimin romak të mbretërisë së Egjiptit, në vitet 31-30 p.e.s. • Gjatë kësaj periudhe vihet re një qytetërim i ri, që gërsheton elementet e kulturës greke me ato të vendeve të Lindjes. • Pas pushtimeve të Aleksandrit të Madh, ndodhën shumë ndryshime në strukturën politike të shteteve. • - Së pari, dobësimi i qytetërimit grek, për shkak të konflikteve të brendshme, mes qytet – shteteve. • - Së dyti, krijimi brenda pellgut të Mesdheut, i mbretërive të mëdha të fuqishme të: Maqedonisë, Pergamit, Epirit, Sirisë dhe Egjiptit. • Kryeqyteti i Egjiptit, Aleksandria, u kthye shkallë – shkallë në qendrën e kulturës së lashtësisë, në sajë të Muzeut dhe Biblotekës së mirënjohur. 1.Zhvillimi i kulturës gjatë periudhës helenistike
  • 29. • Biblioteka e Aleksandrisë, u ndërtua në Aleksandri, në kryeqytetin e Egjiptit të lashtë. Ajo kishte si qëllim të mblidhte veprat e dijetarëve, nga të gjitha kohërat dhe kulturat, për t’i ruajtur ato për brezat e ardhshëm. Bibloteka ishte një institucion kërkimor dhe si e tillë, përmbante dijet më të reja në shkencat ekzakte, si: matematikë, fizikë, në shkenca natyrore etj. 2.Zhvillimi i kulturës gjatë periudhës romake 29
  • 30. • Gjatë periudhës romake, filozofia mori karakter moral, për të ndihmuar njerëzit të gjenin qetësinë shpirtërore dhe lumturinë, përballë trazirave të kohës dhe krizës politike dhe sociale. • Filozofët e kësaj periudhe e përdorën dijen filozofike, për të treguar mënyrën sesi arrihej kënaqësia dhe lumturia në jetë. • Disa nga rrymat më të rëndësishme të kësaj kohe, ishin: stoicizmi, epikurizmi dhe skepticizmi. 3.Filozofia gjatë periudhës romake 30
  • 31. FR 31 4.Drejtimet e reja të filozofisë, gjatë periudhës helenistike – romake Kërkimi i lumturisë, detyrë e filozofisë antike Edukimi me vlera morale Epikurizmi Stoicizmi Kriza dhe riforcimi i vlerave qytetare Skepticizmi
  • 32. • Filozofia antike është filozofia e botës Greko- Romake prej shekullit të gjashtë (VI) para Krishtit deri te shekulli i katërt pas Krishtit. • Temat e filozofisë antike janë: kuptimi i shkaqeve fondamentale dhe principet e universit,duke e shpjeguar atë në një mënyrë ekonomike dhe të njëtrajtshme; problemi epistemologjik I pajtimit të dallimeve dhe ndryshimit të universit natyral, me mundësinë a arritjes së diturisë absolute dhe të sigurtë mbi të; pyetje rreth gjërave që nuk mund të perceptohen me anë të shqisave. 5.Filozofia antike (rreth 600 Par.K.– rreth Pas. K. 500) 32
  • 33. FR 33 6.Filozofia në Romën e lashtë • e mendonte lumturinë pa praninë e vuajtjeve apo frikës ndaj vdekjes dhe zotave. Epikurizmi • besonte se lumturia arrihet përmes një jete me urtësi dhe kontroll. Stoicizmi • rruga drejt lumturisë është mospërfshirja emocionale ndaj asaj që ndodh rreth nesh. Skepticizmi
  • 34. FR 34 7.Etika dhe morali i kohës Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin. • Etika epikuriane, mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve. Etika skeptike, pretendon se, qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
  • 35. FR 35 8.Tiparet e filozofisë stoike • Ndryshe nga karakteri popullor i shkollës epikuriane, kjo filozofi i takonte elitës intelektuale. • Qëllimi i saj ishte të mësonte njerëzit të jetonin në mënyrë sa më të përshtatshme, duke u bazuar në moral të rreptë dhe të ngurtë. • Stoikët nuk i pranonin veset, pas i quanin gjykime të gabuara të arsyes dhe të keqen e vetme që kërcënonte njeriun. • Katër pasionet nga të cilat lindin veset, sipas tyre, ishin: dhimbja, kënaqësia,dëshira dhe frika. • Për një jetë të virtytshme, gjendja më ideale për njeriun, ishte mungesa e pasioneve, që arrihej përmes ekuilibrit perfekt të arsyes dhe urtësisë.
  • 36. FR 36 9.Epikurizmi • Sipas Epikurit, frika ndaj vdekjes është pengesa kryesore, për të qenë të lumtur gjatë jetës. Ai mendon se kjo frikë është e kotë. Pas vdekjes, shpirti ynë, sikurse trupi, pushon së ekzistuari. • Sipas Epikurit, frika ndaj Zotave ose Perëndive, ishte e kotë. Edhe nëse ato ekzistonin, nuk mund të ndërhynin në jetën e njerëzve. • • • Filozofia epikuriane
  • 37. FR 37 10.Qëllimi i jetës, sipas filozofisë së Epikurit, ishte arritja e paqes së brendëshme shpirtërore. Ai pohon se, nuk mund të jetosh jetë të lumtur, pa urtësi, ndershmëri dhe drejtësi. Për Epikurin kënaqësia në jetë, arrihet kur rrethohesh nga miq të mirë dhe je i çliruar nga frikërat apo dhimbja. Vdekja është fundi i ndjesive dhe emocioneve Ne nuk takohemi kurrë me vdekjen! Nuk duhet t’i trembemi vdekjes Lumturia jonë, pengohet nga frika e vdekjes Qëllimi i jetës është lumturia
  • 38. • Rrugët për arritjen e thelbit të lumturisë: • Toleranca ndaj larmishmërisë së normave shoqërore. • Mungesa e gjykimeve absolute, për moralin njerëzor. • Mospërfshirje emocionale ndaj ngjarjeve të jetës. • Ataraksi, qetësi shpirtërore, më pak vuajtje dhe dhimbje fizike 11.Skepticizmi 38
  • 39. • Lucius Aneus Seneka,jetoi rreth viteve 4 p.e.s. - 65. Ishte filozof, politikan, studiues natyre dhe dramaturg i Romës së lashtë dhe Erës së Argjendtë të letërsisë Latine. Studioi filozofi dhe gojëtari në Romë. Ai u bë pjesëtar i doktrinës stoike,që e zbatoi deri në fund të jetës së tij. • Si filozof,Seneka është i qartë,i thjeshtë e konkret,por hijerëndë e i thellë.Ai përdor analogjinë,krahasimin dhe figurat.Filozofia e Senekës përcjellë kuptimin që e keqja nuk vjen nga gjërat apo sendet,por nga perceptimi i gabuar për to.Ai na tregon që të mos paragjykojmë dhe të sillemi drejtë me të gjithë.Ishte I pari që guxoi të lidhte filozofinë me politikën.E shihte filozofinë si dritën e së vërtetës.Nuk pranon që bota të qeveriset nga fati. Ka shkruar shumë vepra filozofike.Kryevepra e tij është “Letra për Lucilin”. 12.Seneka 39
  • 40. • Ciceroni lindi më 3 Janar 106 pes dhe vdiq më 7 Dhjetor 43 para Krishtit.Ai ishte një burrë shteti romak, orator, avokat dhe filozof. Konsiderohet një nga oratorët më të mëdhenj të Romës dhe stilistët e prozës. C i c e r o n i k a s h k r u a r s h u m ë v e p r a m b i : O r a t o r i n ë , M i q ë s i n ë , S h t e t i n d h e P l e q ë r i n ë . G j i t h a s h t u a i k a m b a j t u r s h u m ë f j a l i m e t ë r ë n d ë s i s h m ë s i b u r r ë s h t e t i d h e a v o k a t .Ve p r a t ë t j e r a t e t i j j a n ë e d h e L e t r a t . A i f l i s t e n ë v e p r a t e t i j p ë r v l e r a t e s h o q ë r i s ë d h e v l e r a t t h e m e l o r e t ë n j e r i u t . 13.Ciceroni 40
  • 41. • Epikuri u lind më 341 para Jezu Krishtit në ishullin e Samosit, ku kaloi edhe rininë. Prindërit e tij, Neoklesi dhe Sherastrata, me prejardhje nga Athina, jetonin si kolonë në ishull që prej njëmbëdhjetë vjetësh. Mad j e as n ga vd ekj a n u k d u h et të frikës oh emi d h e n d aj s aj mu n d të kemi q ën d rim in d iferent : «Deris a n e ekzistoj më n u k ka vd ekj e , ku rs e ku r arrin vd ekj a , atëh erë n e m ë n u k j emi ». 14.Epikuri 341-270 p.e.s 41
  • 42. FR 42 15.Përballje mes filozofëve Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin. Etika epikuriane mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve. Etika skeptike, pretendon se qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
  • 43. FR 43 16.Pjesëmarrja e Qytetarëve në Jetën Shoqërore • Sipas stoikëve, individët duhet të jenë aktivë në jetën sociale dhe politike të vendit. Po sot? Cili është roli i tyre? Roli i qytetarëve në ndryshimet shoqërore Aktivizimi i të rinjve si forcë përparimtare Organizimi nga shoqëria civile dhe intelektualët Pjesëmarrja e organizatave jofitimprurëse Pjesëmarrja në jetën shoqërore
  • 44. FR 44 17.Debat dhe dialog • Mbani qëndrimin tuaj: • Cila është rëndësia e pjesëmarrjes aktive të qytetarëve, në jetën shoqërore? • Cili është roli i shoqërisë civile, në zgjidhjen e problemeve sociale në Shqipëri? • Sa aktivë duhet të jenë të rinjtë, për të qenë sa më të pranishëm në zgjidhjen e këtyre problemeve? • Si mund të organizohen ata?
  • 45. FABRIK FALEMINDERIT PËR VËMËNDJEN !