1. Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ
ΣΗΜΕΡΑ.
Ο νονός σου ο ανοιχτοχέρης και η νονά σου
η γενναιόδωρη σου χάρισαν ένα
αρχαιοελληνικό όνομα; Σ' αυτή την ανάρτηση
θα μάθεις την ετυμολογία του και την
κυριολεκτική σημασία του, αν βέβαια έχεις
αμελήσει μέχρι τώρα να το κάνεις!
Αγαθοσθένης < αγαθός + σθένος= καλός
(στις πράξεις και την νόηση) + δύναμη= ο
έχων δύναμη να σκέφτεται και να πράττει το
καλό.
Αγορακλής < αγορά + κλέος= αγορά +
δόξα= αυτός που έχει δόξα στην αγορά
Αγοράκριτος < αγορά + κρίσις= αυτός που
κρίνεται από την αγορά
Αθανάσιος < α (στερητικό) + θανή -
θάνατος= αθάνατος (θηλ. Αθανασία)
Αθηνά= Ἀθεονόα < α (υπερθετικό) + θεός +
νους= η προερχόμενη από τον υπέρτατο νου
(η θεά Αθηνά, ξεπήδισε από το κεφάλι του
Δία). Το αρχικό όνομα ήταν Αθήνη και είναι
Πελασγικής προελεύσεως
Αικατερίνη < αεί + καθαιρή= πάντοτε
καθαρή
Αλέξανδρος < αλέξω + ανήρ (γεν. του
ανδρός) = υπερασπιστής, προστάτης ανδρών
(θηλ. Αλεξάνδρα)
2. Αμφιάραος < άμφω + αρἀ + ος
(κατάληξη)= εκείνος ο ὀποίος μετριάζει τήν
κατάρα - κακοτυχία
Ανάργυρος < α (στερητικό) + αργυρός
(χρήμα)= ο αφιλοκερδής (θηλ. Ανάργυρη)
Αναστάσιος < ανά + στάσις= ο
αναγεννημένος, ο αιώνιος (θηλ. Αναστασία)
Ανδρέας < ανήρ (γεν. ανδρός)= ο ανδρείος,
πραγματικός άνδρας, γενναίος πολεμιστής
Ανδρόμαχος < ανήρ (γεν. του ανδρός) +
μάχομαι= ο μαχόμενος τους άνδρες (δηλ. ο
σπουδαίος κι ατρόμητος πολεμιστής) (θηλ.
Ανδρομάχη)
Ανδρόνικος < ανήρ (γεν. του ανδρός) +
νίκη= εκείνος που νικάει τους άνδρες (θηλ.
Ανδρονίκη)
Αντίγονος < αντί + γίγνομαι (γεννιέμαι)= ο
ισάξιος με τον γεννήτορα πατέρα του (θηλ.
Αντιγόνη)
Απόλλων < α (υπερθετικό) + πόλος + λας
(λάμπος - λάμψις)= εκείνος που λάμπει από
παντού. Κατ' άλλους: α (στερητικό) +
πολλοί= εκείνος που δεν ανήκει στους
πολλούς
Αρετή < α (στερητικό) + ρήσις= απαράμιλη,
τέλεια, μοναδική
Αρίσταρχος < άριστος + άρχω= αυτός που
άρχει (ηγείται) των αρίστων
Αριστείδης < άριστος + ορώ (αόριστος:
είδον)= ο άριστος στην όψη, ο πολύ
εμφανίσιμος
3. Αριστόμαχος < άριστος + μάχη= ο άριστα
μαχόμενος (θηλ. Αριστομάχη)
Αριστόνικος < άριστος + νίκη= εκείνος που
καταφέρνει την τέλεια νίκη (θηλ. Αριστονίκη)
Αριστοτέλης < άριστος + τέλος (σκοπός)= ο
τελειομανής, εκείνος που σκοπεύει στο άριστο
Αριστοφάνης < άριστος + φημί (λέγω,
διατυμπανίζω, διαδίδω λεκτικά)= εκείνος που
μιλάει άριστα
Άρτεμις < αήρ + τέμνω= εκείνη που κόβει -
διασχίζει τον αέρα
Αρχιμήδης < αρχή + μήδομαι (σκέπτομαι)=
ο άρχων της σκέψεως
Ασπασία < ασπασμός= θηλυκό του αρχ.
επιθέτου ασπάσιος= χαρούμενη, ευτυχισμένη
(αρσ. Ασπάσιος)
Αφροδίτη < αφρός + δίτω (= αναδύομαι)=
η αναδυόμενη από τον αφρό (της θάλασσας)
Βασίλειος < βασιελεύς=εκείνος που ανήκει
στο βασιλιά (θηλ. Βασιλεία)
Βερονίκη (Βερόνικα) < από το αρχαίο
μακεδονικό όνομα Φερενίκη > φέρω + νίκη=
αυτή που φέρνει τη νίκη
Γεώργιος < Γα + έργον= ο καλλιεργητής της
γης, εκείνος που παράγει έργο στη γη, ο
γεωργός (θηλ. Γεωργία)
Γλαυκονόμη < Γλαύκα (ή γλαύκος) +
νόμος= ο λαμπρός - σοφός νόμος
Γρηγόριος < γρηγορώ =άγρυπνος,
ακοίμητος, πανέτοιμος
4. Δαμοκλής <΄δήμος + κλέος= ο δοξαζόμενος
από τον δήμο (λαό), ο δημοφιλής
Δαμοφίλη < δήμος + φίλος= η φίλη του
δήμου (λαού), εκείνη που αγαπάει τον λαό
Δέσποινα < δεσπόζω= κυρίαρχη,
αρχόντισσα
Δημάρατος < δήμος + αίρω (=σηκώνω)=
εκείνος που ανυψώνει (ηθικά) τον δήμο
(λαό)
Δημαρέτης < δήμος + αρετή (>α + ρήσις)=
εκείνος που (με τις πράξεις του) οφελεί τον
δήμο (λαό) (θηλ. Δημαρέτη)
Δήμητρα < δα (Δωρικός τύπος του "γη",
παραλλαγή του "γα") + μήτηρ= μητέρα της
γης
Δημήτριος= ο αφιερωμένος στη θεά
Δήμητρα
Δημόκριτος < δήμος + κρίσις= εκείνος που
κρίνεται από το δήμο (λαό)
Δημονίκη < δήμος + νίκη= η νίκη του
δήμου (λαού)
Δημοσθένης < δήμος + σθένος= εκείνος
που δίνει δύναμη στον δήμος (λαό)
Δημόστρατος < δήμος + στρατεύω= εκείνος
που στρατεύει τον δήμο (λαό)
Δημοφίλη (βλ. Δαμοφίλη)
Διαγόρας < Ζευς (γεν. του Διός) +
αγορεύω= εκείνος που αγορεύει με την
δύναμη του Διός
Δικαίαρχος < δίκαιος + άρχω= εκείνος που
είναι δίκαιος άρχων
5. Δικαιοκλής < δίκαιον + κλέος= εκείνος που
δοξάζει το δίκαιο
Δικαιόπολις < δίκαιος + πόλις= ο δίκαιος
πολίτης
Διογένης < Ζευς (γεν. του Διός) + γένος= ο
καταγόμενος από τον Δία
Διοκλής < Ζευς (γεν. του Διός) + κλέος= ο
δοξάζων τον Δία
Διομήδης < Ζευς (γεν. του Διός) + μήδομαι
(= σκέπτομαι)= ο σκεπτόμενος με το θέλημα
του Διός
Διόνυσος < Ζευς (γεν του Διός) + νους= ο
προερχόμενος από τον νου του Διός
Ειρήνη = είρω (συνδέω)
Ελένη < έλον (αόριστος Β του αίρω=
καταστρέφω) + ναυς (δοτ. τη νυί= πλοίο)=
αυτή για την οποία καταστράφηκαν πλοία
Ελευθέριος < Ελ (ονομασία των Ολυμπίων)
+ ευ + θέρος= εκείνος που με τον ερχομό
του θα σημάνει κάτι καλύτερο και
προσφερόμενο από τους θεούς, κατ' άλλη
ερμηνεία: > έλευσις (> ελ + ευ + σείω -
κινώ) + θάρρος= εκείνος που με θάρρος και
την δύναμη των θεών μετακινεί τα πάντα με
καλό τρόπο
Ερμής < έρυμα (= λόγος)= εκείνος που
μεταφέρει τον λόγο
Ερμογένης < Ερμής (γεν. του Ερμού) +
γένος= ο καταγόμενος από το γένος του
Ερμή
6. Εστία < έσω + θέω= εκείνη που σπεύδει
εντός (στο σπίτι)
Ευαγγελία < ευ + αγγελία= καλή είδηση,
ευχάριστο νέο
Ευάγγελος < ευ + άγγελος= αγγελιοφόρος
που φέρνει καλά νέα
Εύβουλος < ευ + βουλή (βούλομαι)= ο
έχων αγαθή επιθυμία
Εύνομος < ευ + νόμος= εκείνος που ορίζει
καλούς νόμους (θηλ. Ευνομία)
Εύπολις < ευ + πόλις= ο καλός πολίτης
Ευριδίκη < εύρος + δίκαιον= εκείνη που
διακατέχεται από μεγάλη δικαιοσύνη (αρσ.
Ευρύδικος)
Ευρύκλεια < εύρος + κλέος= εκείνη που
έχει μεγάλη δόξα (αρσ. Ευρυκλής)
Ευρυνόμη < εύρος + νόμος= εκείνη που
γνωρίζει πολλούς νόμους (αρσ. Ευρύνομος)
Ευτυχία < ευ + τύχη εκείνη που έχει καλή
τύχη (αρσ. Ευτύχιος)
Ζαφείριος < σάπφειρος (το ζαφείρι)= ο
πολύτιμος (θηλ. Ζαφειρία)
Ζευς < ζέω (= ζωοποιός) + ευ= ο παρέχων
καλή ζωή
Ζηνοβία < Ζάν (Δωρικός τύπος του Ζευς=
Δίας) + βίος= εκείνη που ζει χάρη στον Δία
Ηγησιστράτη < ηγούμαι + στρατός= εκείνη
που ηγείται του στρατού (αρσ. Ηγίστρατος)
Ήρα < έρα (ιδιωματισμός της λέξης "γαία -
γη"). Κατ' άλλους, αναγραμματισμός της
λέξεως "αήρ"
7. Ηροφίλη < Ήρα + φίλη= εκείνη που
λατρεύει την Ήρα
Ήρων < Ήρα + ων= εκείνος που ανήκει
στην Ήρα
Ήφαιστος < η (αύξηση χάριν ευφωνίας) +
φα (αχαϊκός τύπος του "έως"= φως) + ίστιμι
(= κατέχω καλώς)= εκείνος που γνωρίζει
πολύ καλά την φωτιά
Θεόδωρος < θεός + δώρο= εκείνος που
είναι δώρο Θεού
Θερσίτης < θάρσος= εκείνος που είναι
θρασύς
Θρασύβουλος < θάρσος + βούληση=
εκείνος που έχει θαρρετή (μέχρι θράσους)
επιθυμία
Ιάσων < ίασις= ο θεραπευτής
Ίππαρχος < ίππος + άρχω= εκείνος που
ηγείται των αλόγων
Ιπποδάμεια < ίππος + δαμέω-ω= εκείνη
που δαμάζει άλογα
Ιπποκράτης < ίππος + κρατέω-ω= εκείνος
που ελέγχει τα άλογα
Ιππολύτη < ίππος + λύω= εκείνη που
απελευθερώνει τα άλογα (αρσ. Ιππόλυτος)
Ισοκράτης < ίσος + κρατώ= εκείνος που
τηρεί ίσες αποστάσεις - ισότητα
Καλλιόπη < κάλλος + οπή (= τρύπα, στόμα
κατά μία έννοια)= η καλλίφωνος
Κλεόβουλος < κλέος + βούλομαι= εκείνος
που επιθυμεί την δόξα
8. Κλεογένης < κλέος + γένος= ο
προερχόμενος από δοξασμένο γένος
Κοσμάς < κόσμιος= εκείνος που είναι
ευγενικός και καλότροπος
Λαοδίκη < λαός + δίκη= η δίκη του λαού
Λαομήδεια < λαός + μήδομαι= η σκέψη του
λαού
Λεωνίδας < λέων + ίδιος= εκείνος που
ομοιάζει στο λιοντάρι
Λυσιστράτη < λύω (μελλ. λύσω) +
στρατός= εκείνη που διαλύει τον στρατό
Μαρία < μαρμαίρω (=αστράφτω)= εκείνη
που αστράφτει [-> Μαίρα (Ιλιάδα Σ48,
Οδύσσεια λ326) -> Μαρία (εξεβραϊσμός του
Ελληνικού ονόματος)] (αρσ. Μάριος)
Μήδος < μήδομαι= ο σκεπτόμενος (θηλ.
Μηδία)
Νικαρέτη < νίκη + αρετή= εκείνη που νικάει
με αρετή (αρσ. Νικάρετος)
Νικηφόρος < νίκη + φέρω= εκείνος που
πραγματοποιεί νίκες
Νικόλαος < νίκη + λαός= εκείνος που δίνει
νίκη στον λαό (θηλυκό δεν υπάρχει στην
αρχαία Ελληνική. Στην νέα Ελληνική, είναι
Νικολέττα, επανελληνισμός του Φραγκικού
Nikolette)
Ξενοκράτης < ξένος + κρατώ= εκείνος που
κρατά (μακρυά) τους ξένους
Ξενόφαντος < ξένος + φαίνυμι= εκείνος
που μοιάζει με ξένο
9. Οδευσσεύς < οδεύω + έσσομαι= ἐκεῖνος
πού βρίσκεται στον δρόμο, ο περιπλανόμενος
Όμηρος < όμμα + άρω= εκείνος που χάνει
το μάτι του, ο τυφλός
Ορέστης < όρος + ίσταμαι= εκείνος που
βρίσκεται στο βουνό, ο άνθρωπος του
βουνού, ο βουνίσιος
Περίανδρος < περί + ανήρ (γεν. του
ανδρός)= εκείνος που είναι πάνω από τους
άλλους άνδρες
Περικλής < περί + κλέος= ο υπέρδοξος, ο
περίτρανος
Πέτρος < πέτρα= ο σταθερός, ο ακλόνητος
Πηνελόπη < πήνη (νήμα) + λέπω
(ξετυλίγω)= η υφάντρια
Πλάτων < πλατύς + ων (= υπάρχων)=
εκείνος που είναι πλατύς (Ο φιλόσοφος
Πλάτων, έλαβε αυτό το όνομα εξ αιτίας του
ότι είχε πλατύ στέρνο και μέτωπο. Αρχικά το
όνομά του ήταν Αριστοκλής.
Πλειστονίκης < πλείστος (υπερθετικός του
"πολύς") + νίκη= εκείνος που έχει πολλές
νίκες, ο πολυνίκης
Πολίαρχος < πόλις + άρχω= αυτός που
άρχει της πόλεως
Ποσειδών < πότος (= ποταμός) + διδών=
εκείνος που δίνει ποτάμια
Πρόδικος < προ + δίκη= ο αρχιδικαστής
Πρωταγόρας < πρώτος + αγορά= αυτός που
είναι πρώτος στην αγορά (δηλ. στα κοινά)
10. Πυθαγόρας < πυθώ (= ενημερώνω ->
Πυθεία) + αγορά= αυτός που ενημερώνει την
αγορά
Σοφία < σοφία= πολυμάθεια, βαθιά γνώση
Σοφοκλής < σοφός + κλέος= ο ένδοξος για
τη σοφία του
Σπυρίδων < σπυρίς (γεν. σπυρίδος=
ψαροκόφινο)= εκείνος που φτιάχνει κοφίνια
για τα ψάρια
Στρατοκλής < στρατός + κλέος= ο ένδοξος
στρατιώτης
Στυλιανός < στύλος= ο σταθερός σαν
κολώνα, εκείνος που μπορεί κάποιος να
στηριχθεί πάνω του (θηλ. Στυλιανή)
Σωκράτης < Σώφρων + κρατώ= εκείνος που
τηρεί σωφροσύνη
Σωτήριος < σωτήρ= σωτήρας
Τηλέμαχος < τηλέ +μάχη= εκείνος που δίνει
μάχες από μακρυά
Φαίδρα < φαιδρός= χαρούμενη
Φιλαρέτη < φίλος + αρετή= αυτή που αγαπά
την αρετή (αρσ. Φιλάρετος)
Φίλιππος < φίλος + ίππος= αυτός που
αγαπά τα άλογα
Φιλοδήμος <φίλος + δήμος= εκείνος που
αγαπάει τον δήμο (λαό)
Φιλόστρατος < φίλος + στρατός= εκείνος
που αγαπάει τον στρατό
Χαρίκλεια < χάρις + κλέος= η ξακουστή για
τη χάρη της