1. Хоол, хүнсний эрүүл ахуй, ариун
цэврийн шаардлага

2. By VEG education center:
www.veg.mn
Õîîë ¿éëäâýðëýëèéí үндсэн зорилго
¯éëчë¿¿ëýãчäèéí
õýðýãöýýã ñóäëàõ
Øèìò áîäèñûí çîõèñò
õàðüöàà á¿õèé õîîëíû öýñ
áîëîâñðóóëàõ
Чàíàðûí øààðäëàãà
õàíãàñàí ò¿¿õèé
ýä ñîíãîõ
Òåõíîëîãèéí çºâ
áîëîâñðóóëàëò õèéõ
Ýð¿¿ë õîîë, á¿òýýãäýõ¿¿í
•Õ¿í àìûí äóíä õîîë òýæýýëýýñ
øàëòãààëñàí ºâчëºë áóóðíà
•Íàñëàëò óðòñàíà
•Óëñ îðíû ýäèéí çàñàã ñàéæèðíà...

3. By VEG education center:
www.veg.mn
Хүнсний бүтээгдэхүүнийг худалдан
авахад анхаарах зүйлс
• Зах, дэлгүүрээс аль болох шинэ хүнсний
бүтээгдэхүүн худалдан авах
• Худалдаж авч буй бүтээгдэхүүний шошгон
дээр бичсэн үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр
болон улсын стандартын дугаар харах
• Тухайн бүтээгдэхүүний орц найрлагыг харах
нь хоолны тодорхой дэг баримталж буй үед
чухал
• Бүтээгдэхүүний сав, баглааны эвдрэл, гэмтэл,
битүүмжлэлийг сайн шалгах

4. By VEG education center:
www.veg.mn
Хоол, хүнсний бохирдол
 Хүнстэй харьцах боловсруулах үе шат
олшрох тусам хоол, хүнсний бохирдох
эрсдэл ихсэж энэ нь эргээд нийгмийн эрүүл
мэндийн нэг гол асуудал болдог.
 Хоол, хүнстэй холбоотой өвчний дийлэнхи
нь өвчин үүсгэгч бактерийн гаралтай байдаг.
 Хоолны хордлогод өртөгсдийн дийлэнх нь
хоолны газрын хоолноос хорддог гэсэн
баримт бий.

5. By VEG education center:
www.veg.mn
Хоолны хордлогын тохиолдол
 Жишээлбэл: АНУ-д хоол үйлдвэрлэл,
үйлчилгээний буруу үйл ажиллагаатай
холбоотой өвчлөл тархах эрсдэл нь
 9000 таваг хоолонд 1 өвчлөл
 45 тэрбум таваг хоолноос 5 сая өвчлөл
бүртгэгддэг байна.
 Эдгээртэй холбоотой эдийн засгийн
ихээхэн зардал гарах нь тодорхой.

6. By VEG education center:
www.veg.mn
Õîðäëîãî ¿¿ñýõ øàëòãààí
1. Õ¿íñ, õîîëíû õàíãàìæèéí õýëáýðт гарсан
ººðчëºлттэй õîëáîîòîé:
 ¯éëäâýðëýæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî,
õýìæýý нэмэгдсэн
 Хºäºº àæ àõóéн хөгжил эðчèìæñýí
 Îëîí óëñûí õóäàëäàà өргөжсөн
 Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýãчèä
õ¿ðýõ зам, õóãàöàà óðòàññàí

7. By VEG education center:
www.veg.mn
Õîðäëîãî ¿¿ñýõ øàëòãààí
2. Íèéãìèéí õàðèëöààíд гарсан ººðчëºëòтэй
холбоотой:
Ãàäóóð õîîëëîлт èõýññýí
 Õэрэглэхэд дөхөм хоол, хүнс элбэг болсон
Àÿëàë, æóóëчëàë өргөжсөн
Ãàäààä îðíóóäын õîîëëîõ çóðøèë
íýâòэрсэн

8. By VEG education center:
www.veg.mn
Õîðäëîãî ¿¿ñýõ øàëòãààí
3. Øèíý òºðëèéí ºâчèí ¿¿ñãýãч бактер,
бактерийн äàñàí çîõèöîëтой холбоотой:
Salmonella typhimirium DT104:
àíòèáèîòèêò òýñâýðòýé болсон
E.coli Î157:Í7: õ¿чèëëýã íºõöºëä
¿ðæèõ чàäâàðòàé болсон

9. By VEG education center:
www.veg.mn
Хоол, хүнсний аюулгүй байдал
алдагдах шалтгаан
Хоол, хүнс гэмтэж муудах, хүний биед хортой нөлөө
үзүүлэх хэдэн шалтгаан байдаг. Үүнд:
1. Хоол хүнсийг буруу горимд хадгалах
2. Өвчин үүсгэгч, хор ялгаруулагч бичил биетнээр
бохирдох
3. Хүнс боловсруулахад хэрэглэгдэх химийн
нэмэлтүүдийн зохист хэмжээ алдагдах
4. Хоол бэлтгэхэд хэрэглэгдэх сав хэрэгслийн бохирдол,
дутуу болгосон хүнс хэрэглэх
5. Хоол бэлтгэж буй хүний хувийн ариун цэвэр
хангалтгүй байх

10. By VEG education center:
www.veg.mn
1. Хоол, хүнс хадгалах горим
Хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүн, бэлэн хоол
хадгалах горимд дараах зүйлсийг зайлшгүй
анхаарах ёстой.
• Хадгалах орчны температур
• Хадгалах орчны чийгшил
• Хадгалах хугацаа
• Гэрлийн нөлөө
• Хүнс хийж хадгалах савны шинж чанар,
битүүмжлэл
• Түүхий болон болсон бүтээгдэхүүний
тусгаарлалт
• Орчны агаарын найрлага

11. By VEG education center:
www.veg.mn
2. Өвчин үүсгэгч, хор ялгаруулагч бичил
биетнээр бохирдох
Хүнсний бүтээгдэхүүн элдэв бичил биетнээр
бохирдох хэдэн шалтгаан байдаг. Үүнд:
• Мал, амьтан ургамлын өвчин хүнсээр дамжин
хүнд халдаж өвчлүүлдэг.
• Хүнсийг бэлтгэх, боловсруулах үед гадаад
орчноос бичил биетнээр бохирдох
• Хүнсийг буруу горимд удаан хугацаагаар
хадгалах үед бичил биетэн үржих
• Хүнсийг бэлтгэж боловсруулж буй сав
хэрэгсэл, хүний гарт байгаа бичил биетнээр
бохирдох
• Хүнсийг түүхий, дутуу болгож хэрэглэх

12. By VEG education center:
www.veg.mn
3. Хүнсний бүтээгдэхүүн дэх химийн
нэмэлтүүдийн хортой нөлөө
• Газар тариаланд хэрэглэдэг хортон, шавьж устгалын
бодисуудын зохист хэмжээ ихдэх
• Хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалалтын хугацааг
уртасгах зориулалттай химийн нэмэлтүүдийг ихээр
хэрэглэх
• Хүнс нь хадгалах, боловсруулах савтай химийн
урвалд орох
• Хүнсэнд өнгө, амт, үнэр нэмэх зорилгоор хэрэглэдэг
будагч бодис, амтлагчдыг буруу хэрэглэх
• Ундны усны ариутгалын бодисын хэмжээ ихдэх

13. By VEG education center:
www.veg.mn
4. Хоол бэлтгэх, боловсруулахад анхаарах
зүйлс
Түүхий ба болгосон хүнсийг холилдуулахгүйн тулд
дараах зүйлсийг анхаарна.
• Эдгээр бүтээгдэхүүнийг хамтад нь хадгалахаас
зайлсхийж, тус тусд нь уут саванд хийх
• Болсон ба түүхий бүтээгдэхүүн тус бүрт зориулсан
гампанз болон бусад хэрэгслийг тусгайлан бэлтгэх
• Түүхий хүнсийг боловсруулахад хэрэглэсэн гал
тогооны хэрэгслийг угаалгын бодистой халуун усаар
угааж ариутгах
• Мах, загас, өндөг, сүү зэрэг амьтны гаралтай хүнсийг
гүйцэд сайн болгож хэрэглэх

14. By VEG education center:
www.veg.mn
Цэвэрлэ
Тусгаарла
Гүйцэд
болго
Хөргөж
хадгал
Гар болон
ажлын байрыг
тогтмол цэвэрлэ
Бүтээгдэхүүнийг
хөргөгчинд
зохистой хадгал
Болсон ба
түүхий
хүнсийг
ялгаж
тусгаарла
Хоолыг
гүйцэд болго

15. By VEG education center:
www.veg.mn

16. By VEG education center:
www.veg.mn
5. Хоол бэлтгэх үеийн хувийн ариун
цэвэр
• Хоол бэлтгэхээс өмнө (ялангуяа хүүхдийн өлгий солих,
амьтны биед хүрэх, бие зассаны дараа г.м.) гараа
савантай усаар сайн угаана.
• Мах, загас, тахиа, өндөг зэрэг түүхий хүнсний
бүтээгдэхүүн бэлтгэсний дараа бусад хүнсний
бүтээгдэхүүнд хүрэхээс өмнө гараа савантай халуун
усаар угаана.
• Гар дээрх шархыг хоол хийхийн өмнө сайн бооно.

17. By VEG education center:
www.veg.mn
Гар угаах нь яагаад чухал вэ?
• Гараар бактер, вирус болон бусад бохирдуулагчид
хялбар тархдаг
• Хүн ханиах, найтаах, биедээ хүрэх, жорлонд бие
засах үед эдгээр нь гарыг бохирдуулна.
• Мөн хүнсний түүхий эд болон бохир аяга таваг,
хогийн сав, хаалганы бариул зэрэг бусад зүйлсээр
гар бохирдоно.
• Хүний гарт байгаа эмгэг төрүүлэгчид хоолонд орвол
хүнийг өвчлүүлж, улмаар үхэлд хүргэх аюултай.
• Гараа тогтмол угааж цэвэр байлгаснаар өөрсдийгөө
болон хэрэглэгчдийг халдвараас сэргийлнэ.

18. By VEG education center:
www.veg.mn
Хүнсний бүтээгдэхүүнд
хүрэхийн өмнө болон дараа
гараа сайтар угаа!

19. By VEG education center:
www.veg.mn
Хоолны газарт ажиллагсад дараах тохиолдолд
гараа заавал угаах шаардлагатай
• Ажил эхлэхийн өмнө болон хоол хийхийн өмнө
• Бие зассаны дараа
• Түүхий хүнстэй харьцахын өмнө болон дараа
• Нүүр, үс, биедээ хүрсний дараа
• Ханиаж найтаах болон нус, шүлсээ арчисны дараа
• Идэж, уусны дараа
• Хог хаясны дараа
• Ширээ цэвэрлэх болон бохир аяга тавганд хүрсний дараа
• Гар бохирдуулах ямар нэгэн зүйлд хүрсний дараа
(хаалганы бариул г.м)
• Хэрэглэсэн бээлийг тайлж шинэ бээлий сольж өмсөхийн
өмнө

20. By VEG education center:
www.veg.mn
Өвдсөн үед гал тогоонд орж
ажиллахыг хориглоно

21. By VEG education center:
www.veg.mn
Ялаа нь халдварт
өвчин зөөх
аюултай!

22. By VEG education center:
www.veg.mn
Цэвэрлэгээ, ариутгалын журам
Цэвэрлэгээний зарчим
Хүнс хоолтой хүрэлцдэг бүх гадаргууг
хэрэглэсний дараа тогтмол цэвэрлэж
ариутгана.
Цэвэрлэгээний сайн чанарын бодис болон угаах
багаж, хэрэгсэлтэй байх шаардлагатай.

23. By VEG education center:
www.veg.mn
Ариутгалын зарчим
Ариутгалын түгээмэл 3 хэлбэр байна.
 Өндөр температурт ариутгах: температур нь
бичил биетнийг устгахад хангалттай байх
шаарлагатай.
 Химийн бодисоор ариутгах: Бичил биетний
эсийн бодисын солилцоог саатуулах зорилгоор
хэрэглэнэ.
 Хэт улаан туяагаар ариутгах: Багаж, хэрэгсэл,
төхөөрөмжийг тодорхой хугацаанд хэт улаан
туяагаар ариутгадаг.