1. ความเปนธรรมในสังคม
มนุษยเปนสัตวทอยูเปนสังคม การที่อยูรวมกันก็ยอมมีการ
ี่ 
ประพฤติปฏิบัติตอกันและกัน รวมทั้งมนุษยแตละคนยอม
มีแนวปฏิบัติของตนเองวา จะกระทําอะไร อยางไร ดวย
เหตุผลอะไร โดยธรรมชาติมนุษยมแนวโนมที่จะใฝหา
ี
ความสุข ความสบาย หลีกหนีความทุกขยาก ความลําบาก
และโดยธรรมชาติมนุษยอาจจะปฏิบัติตอผูอนอยางเลวรายหรืออยางเอารัดเอาเปรียบ หากวา
ื่
ตนเองจะไดรับประโยชนหรือความสุขความสบายเปนเครื่องตอบแทนถาทุกคนปฏิบัติเชนนั้น
สังคมก็จะยุงเหยิงวุนวายที่สุดแลวก็คงไมมีใครที่จะอยูไดอยางสุขสงบ ดังนั้นจึงจําเปนที่จะตอง

มีกฎเกณฑรวมกัน การที่จะใหผอื่นเคารพสิทธิของตนเองและไมเบียดเบียนตนเอง ตนก็ตอง
 ู 
เคารพสิทธิของผูอื่นและไมเบียดเบียนผูอื่น ตนเองอยากใหผูอนปฏิบัติตอตนเองอยางไร ก็ตอง
  ื่
ปฏิบัติอยางนั้นตอผูอื่น

ความยุติธรรมเปนแมแบบของแนวทางตางๆ เปนแนวทางในเกณฑการตัดสิน ซึ่งมีกฏหมายเปน
เครื่องมือในการทําหนาที่ ความยุติธรรมนั้นเปนเรืองที่ละเอียดเพราะการที่คนเราจะกําหนดวา
่
อะไรคือความดี แลวความดีกับความชัวตางกันตรงไหนเปนเรืองที่ตองวิเคราะหกันอยางละเอียด
่ ่
ความยุติธรรม คือ ยุติ และ ธรรม ตีความตามตัวอักษรไดวา เปนธรรมอันนําไปสูความยุติ คือจบ
ลงแหงเรื่องราว ความยุติธรรมก็เหมือนกับประชาธิปไตยคือ ความคิดเห็นของคนสวนมากทีมี
่
ความคิดเห็นอยางเดียวกัน ผลประโยชนที่ไดรับคือผลประโยชนที่กลุมคนไดรับเหมือนกัน คิด
วาเหมือนผลประโยชนของสวนรวมนันแหละ แนนอนวาบางครั้งความยุตธรรมมันตองขัดกับ
่ ิ
ผลประโยชนของคนกลุมๆหนึ่ง
ความยุตธรรมเปนตัวกําหนดทิศทางของสังคม ซึ่งความยุติธรรมของแตละสังคมไม
ิ
เหมือนกัน ยกตัวอยางเชน หากสังคมหนึ่งทุกคนเห็นพองตองกันวา การขโมยของเปนเรืองที่
่
ถูกตอง ถือวายุตธรรม ซึ่งในความเปนจริงแลวความยุติธรรมทีเ่ ปนที่นิยมมากที่สุดเปนความ
ิ

2. ยุติธรรมที่ตองอยูคูกับ คุณธรรมและจริยธรรม ที่เปนเครืองชวยในการกําหนดกฎเกณฑวาสิ่ง
 ่
ไหนเปนสิ่งที่ดี ถูกตอง และเหมาะสม แลวความยุตธรรมแบบไหนที่คนสวนมากจะยอมรับ
ิ
มนุษยเราโดยกําเนิดลวนแลวแตมีใจเปนธรรมในกนบึ้งของจิตใจไมเรื่องใดก็เรื่องหนึ่ง ไมทาง
ใดก็ทางหนึ่ง ตองการชีวิตสันติสงบสุข ความเปนธรรม ความกาวหนา ความเจริญรุงเรืองของ
เผาพันธุ ตลอดจนมวลมนุษยชาติ ซึ่งเปนความปรารถนาของมนุษยมากบางนอยบาง แตกตางกัน
ไปตามสภาพแวดลอมที่กําหนด สภาพความมันปวนของมนุษยลวนลอมรอบเกิดจากปญหา
่ 
ความไมเปนธรรม ไมวาขอบเขตระหวางประเทศหรือภายในแวนแควนแตกตางกันไป ตาม
สภาพของแตละประเทศแตละเผาพันธุ
" ที่ไหนมีการกดขี่ ที่นนยอมมีการตอสู ที่ไหนไมมีความรู ที่นั้นตองไดรับการศึกษา ที่ไหนยังไม
ั้
มีการพัฒนา ที่นนตองมีการเรียกรอง ที่ไหนไมมีความถูกตอง ทีนนตองเรียกรองความเปน
ั้ ่ ั้
ธรรม"
อุดมการณของสังคมที่เกียวของกับ"ความเปนธรรม"มีหลายหลากกระแสความคิด และภายใต
่
อุดมการณดังกลาวทําใหเกิด"เครื่องมือทางสังคม"ในรูปแบบที่หลากหลาย เพือจะนําสังคมไปสู
่
อุดมการณนั้นๆ ซึ่งก็ผลัดกันมีอิทธิพล และมีบทบาทเหนือสังคมในแตละหวงเวลาของ
พัฒนาการของสังคมที่แตกตางในแตละยุคสมัยไมเหมือนกัน เกณฑหรือมาตราฐานความเปน
ธรรมที่เกิดขึ้นภายใตเครืองมือตางๆที่มีอยูในสังคม จะทําอยางไรที่จะใหไปในทางเดียวกัน ใน
่
เวลานี้ มาตราฐานความเปนธรรมตามกฎหมาย นอกจากจะไปไมไดกับมาตรฐานอื่นที่สังคม
ยึดถือแลว ในหลายๆกรณีกลับขัดแยง และในหลายๆกรณีก็ทําใหผิดไปจากที่สังคมคาดหวัง
ดังนั้น การกลาวถึง " ความเปนธรรม "ทางสังคมจึงเปนประเด็นที่มีหลายมิติ และโดยประการ
สําคัญมิไดมีระนาบเดียว มิไดหมายถึงการผูกขาดแตเฉพาะแตบทบาทของรัฐที่อางวามีรฐเพื่อมา
ั
ใหความยุตธรรม เทานัน หมายความถึง บทบาทของนักกฎหมายทีจะทําหนาที่ในการบอกวา
ิ ้ ่
อะไรเปนธรรมหรือไมเปนธรรมไมวาจะโดยสายงานอาชีพหรือถูกคาดหวังจากผูคนสวนหนึ่ง

ของสังคมที่ตกอยูภายใตอิทธิพลและมายาคติที่นักกฎหมายสรางขึ้นตามกระแสความเชียวชาญ
่
เฉพาะดาน แตตองการที่จะหมายถึงสังคมทั้งระบบที่ตองหันมาใหความสําคัญกับเรื่องนี้