Tijdelijke invulling (bottom-up initiatieven) geven een nieuwe betekenis aan panden en zijn omgeving. Een proces van Placemaking. Bottom-up projecten voor het aanwakkeren van nieuwe inzichten, mogelijkheden en ideeën zonder de behoefte van de gebruikers over het hoofd te zien. De experimentele zoekwijze levert resultaten voor het maken van beslissingen over een ‘te maken’ levendig stadshart. In zekere zin observeren we de behoeftes van het stadshart zonder deze te projecteren op andere steden. Het doel is een eigen stadshart in plaats van een soortgelijke stad.

1. ReBuild.nu Astrid Vogelzang
- innovatief en realistisch -
Aanpak: Lelystadshart – temp.urbanism
Datum: 7 december 2012
Auteurs: Peter Krol, Astrid Vogelzang
‘Saaie, inerte steden bevatten weliswaar de kiemen van hun eigen ondergangen en
weinig anders. Maar levendige, afwisselende steden bevatte de kiemen van hun eigen
herstel, met genoeg energie om over te houden voor problemen en noden buiten
zichzelf.’ Jane Jacobs
1. Doel van dit document
Dit document is bedoeld als praatstuk en aanzet voor een projectplan. Het projectplan
heeft betrekking op het starten van een organische gebiedsontwikkeling1 in het
Lelystadshart en de omgeving Waagdek, Waagpassage, Agoraplein, Neringpassage en
het stadhuisplein in het bijzonder.
Centraal in de aanpak staat het creëren van beleving in het Lelystadshart en het
oplossen van (structurele) leegstand. Door inwoners en organisaties van de stad, de
gebruikers, ruimte te bieden voor experimenten kunnen we op zoek gaan naar tijdelijke
en semi-permanente activiteiten en invullingen in het stadshart.
Tijdelijke invulling (bottom-up initiatieven) geven een nieuwe betekenis aan panden en
zijn omgeving. Een proces van Placemaking. Bottom-up projecten voor het aanwakkeren
van nieuwe inzichten, mogelijkheden en ideeën zonder de behoefte van de gebruikers
over het hoofd te zien. De experimentele zoekwijze levert resultaten voor het maken van
beslissingen over een ‘te maken’ levendig stadshart. In zekere zin observeren we de
behoeftes van het stadshart zonder deze te projecteren op andere steden. Het doel is
een eigen stadshart in plaats van een soortgelijke stad.
Bewoners en organisaties moeten zich kunnen binden aan het centrum. De bewoners
worden niet meer enkel consumenten, maar deelnemers met als doel het aantrekken en
behouden van een gevarieerd publiek. Het Lelystadshart wordt niet alleen een
1
Organische gebiedsontwikkeling houdt in een geleidelijke, open manier van werken aan de stad, waarin vele
partijen worden uitgenodigd om hun bijdrage te leveren, zonder alles vooraf te plannen en dicht te regelen.

2. shoppingcentrum maar de focus wordt verlegt naar de beleving van een Cultuurstad
(zoals een centra oorspronkelijk functioneerde), zonder te pronken met ‘kunst’ als
maker.
Het kader waarbinnen resultaten dienen te worden bereikt wordt gekenmerkt door:
- Inpasbaar bij doelstellingen van gemeente Lelystad betreffende de ontwikkeling van
het Masterplan Stadshart.
- Versnipperd eigendom van winkels en kantoren.
- Financiering van activiteiten dienen eigen verdienmodel te kennen. Rekening houden
met prisonners-dilemma (genereren van huurders voor eigenaren die niet meedoen)
- Lelystad promotie door middel van bewoners en evenementen, afgestemd met City
Marketing Lelystad.
2. Plan van aanpak
Het revitaliseren van het stadshart is in het belang van veel partijen. Winkeliers en
horecaondernemers profiteren het meest zichtbaar van goede bezoekersaantallen. Goede
winkelomzetten vertalen zich op hun beurt in goede huuropbrengsten. Waardevol
vastgoed en een drukbezocht centrum heeft uiteindelijk een positieve uitwerking op het
leefklimaat en de financiën van de gemeente Lelystad.
Het grootscheeps moderniseren van het stadshart, middels herontwikkeling en stedelijke
vernieuwing is moeizaam in het huidig economische klimaat. De uitdaging is dan ook om
met een beperkt budget aan de slag te gaan en om de planningstermijnen aan te passen.
Resultaten behalen? Ja! Forse investeringen? Nee! Snelle resultaten? Nee!
Zichtbare veranderingen? Ja.
Fase 0. Nulmeting
Om resultaten in een later stadium te meten is het belangrijk om de huidige stand van
zaken te meten. Wat zijn de bezoekersstromen? Wat zijn de verschillen in het centrum?
Welke winkelomzetten worden gerealiseerd? Hoe is de leegstand in het vastgoed
verdeeld? en Welke functies zitten waar?
Om kosten te besparen zal de bovengenoemde informatie worden aangeleverd door de
gemeente in samenwerking met Locatus. Die hebben immers reeds alle eerder genoemde
zaken in kaart gebracht.

3. Aanvullend op de bovengenoemde situatie dienen in fase nul een aantal externe factoren
te worden benoemd welke niet door ons beïnvloedbaar zijn. Te denken valt aan:
- demografische ontwikkeling;
- economische ontwikkeling;
- bestedingspatroon consumenten;
- tendensen als Het Nieuwe Werken en Het Nieuwe Winkelen (dit zijn landelijke trends)
Fase 1 Overleg en bewustzijn
Onderdeel van Fase 1 is een openbare forumdiscussie onder leiding van Kees Bakker van
de Flevopost over het centrum van Lelystad. Verschillende mensen wordt gevraagd hun
mening te geven over het huidige centrum en een blik werpen op waar het in de
toekomst heen kan en moet gaan.
Vanuit deze discussie willen we initiatieven starten om winkeliers, ondernemers en
inwoners van Lelystad betrekken bij de ontwikkeling van het stadshart.
Fase 2 Van start gaan
Ruimte bieden aan bijzondere, afwijkende en tegendraadse projecten zorgen voor die
typische stedelijke opwinding en energie.
We gaan van start met een aantal kleine en eenvoudig te realiseren zaken:
- het organiseren van (belevings)evenementen en het plaatsen van eenvoudige fysieke
elemenenten om hernieuwd aandacht te vragen voor het centrum,
- ontwikkeling wifi-plein Stadhuisplein en de City Centre App Lelystad,
# Mix van architectuur, landschapsarchitectuur en kunst zorgen voor verrassing
in het stadshart
a. Mapping Cultural Activities – Stadhuisplein, Neringpassage en Agoraplein
Idee: Een lijnenpatroon van Underground naar het Agoratheater
- Witte, rode of gele rechte lijnen van noord naar zuid verbinden de culturele
activiteiten in het centrum;
- verkeerslijnen, stoplichten en zebrapaden, die mensen dwingen om samen een
moment van (contact of niet) ontmoeting te hebben;
- Ondersteund met interactieve straatmeubilair en groenvoorzieningen;
- Op subtiele wijze wordt voorkomen dat fietsers of voetgangers tegen straatmeubilair
en/of landschapselementen opbotsen.

4. b. Lelystadshart geeft licht! - Lelystadshart
Idee: het Stadshart voorzien van kunstzinnige LED verlichting.
- Innovatieve actieve verlichting zorgen voor verrassing in het centrum.
- Een lichtshow door alle lege etalage/ruimtes. Ruiten die met elkaar een symfonie van
licht spelen. Daarmee trekken we aandacht naar leegstaande panden, wat nieuwe
mogelijkheden uitlokt.
- De tijdelijke invulling heeft een aantrekkingskracht op een meer permanente
invulling.
c. Lelystad Kleur Boek.
Idee: Architectuurtempels van Lelystad (Agoratheater, Kubus, Waaggarage, Stadhuis)
komen in een kleurboek samen.
- Kijk op architectuur in de stad.
‘Straatcontracten, zo onbelangrijk, onbedoeld en lukraak als ze mogen lijken, zijn het
kleingeld waaruit de rijkdom van een openbaar stadsleven kan groeien.’ Jane Jacobs
# Het initiëren van architectonische ingrepen voor ‘toevallige’ ontmoeting, inter-
actie, participatie en integratie en het bieden van podia van komen en blijven.
d. Schommels - Neringpassage
Idee: Arcades Neringpassage voorzien van schommelbanken & -stoelen.
- Aantrekkelijkere uitstraling;
- Meer (gevarieerde) publiek in gebied;
- Ruimte om te spelen, chillen en relaxen;

5. - De schommels kunnen voor bedrijven als woon- & tuincentra als etalage fungeren,
evenals kringloopwinkel Het Goed.
e. Het adoptieterras - Stadhuisplein
Idee: Gebruikers van de stad vormen eenmalig een terras door meegebrachte
tuinstoelen op het stadhuisplein. Deze flashmob wordt mogelijk gemaakt door social
media.
- Tonen van mogelijkheden van stadhuisplein als horecaplein;
- Actuele horeca onder de loop;
- Ontmoeting, interactie, participatie en integratie;
- Happening.
f. Drive-in bios - Waagdek
Idee: Alles op wielen verzameld zich op het Waagdek voor een film. Een maandelijks
evenement.
- Tonen mogelijkheden van Waagdek;
- Speelt in op actuele bioscoopontwikkelingen;
- Ontmoeting, interactie, participatie en integratie;
- Happening.
g. Meeting8 - Lelystadshart
Idee: Verdeeld over de Winkelacht ontmoeten mensen elkaar via schermen met
webcams.
- Maakt ontmoetingsplekken waar interactie wordt uitgelokt;
- Reflecteert op het Winkelacht idee.
h. Urban Skool - Waagdek
Idee: Activiteiten op het gebied van Graffiti, Straatvoetbal, Freerunning, Breakdance en
grotere (muziek) evenementen gericht op jongeren.
- Sport en spel verbindt jongeren;
- Ontmoeting, interactie, participatie en integratie.
i. Stadhuisplein als wifi-plein - Stadhuisplein
Idee: Stadhuisplein als informele werklocatie voor flexwerkers.
- Vaste wifi verbinding op het plein zelf waar mensen zonder kosten kunnen zitten,
genieten, werken.
- Waar jongeren samen op internet kunnen, een les op locatie. Kortom een grenzeloze
verzamelplaats en terras.

6. - Ondernemers kunnen aan stevige tafels plaats nemen en gebruik maken van gratis
internetverbinding;
- Beschikbare internet geeft ook ruimte aan (eenmalige) projecten.
- Bij goede resultaten kan er worden gekeken naar behoefte aan flex-werkplekken, een
ondernemerskantoorruimte of nog in te vullen nieuwe manieren van werken. (i.s.m. ’t
Getij en de leegstaande panden aan het stadhuisplein (boven Ziengs, voormalig
Postkantoor).
j. City Centre App Lelystad – Lelystadshart
Idee: Dé mobiele Lelystad App met een overzicht van alle activiteiten op het gebied van
kunst en cultuur ed., een online shopping mall van de winkels uit het stadshart, hotels en
restaurants en het laatste nieuws uit Lelystad.
- Het faciliteren van een Multi-channel strategie voor retailers, horeca en leisure van
Lelystad;
- Community app voor Lelystedelingen.
Fase 3 Realisatie van (semi-)permanente ontwikkelingen
Grote steden hebben een variëteit aan oude gebouwen nodig om een mengeling van
primaire diversiteit, alsmede secundaire diversiteit te cultiveren. Zij hebben met name
oude gebouwen nodig als broedplaats voor nieuwe primaire diversiteit. Jane Jacobs
Ontwikkeling en realisatie van:
- pop-up stores, surprise shopping, etc.
- (semi)permanente huisvesting voor leisure en (cultureel)ondernemers.
i. Pop-up stores - Lelystadshart
Idee: Tijdelijke winkels in leegstaande ruimten.
- Het actief benaderen van winkelformules en webshops om leegstaande winkelruimte
te benutten.
j. Broedplaats Waag - Waagpassage
Idee: Het starten van een creatieve broedplaats in de Waag.
- Initiatieven op het gebied van kunst en cultuur en de creatieve industrie de ruimte
bieden om zich permanent te vestigen in de Waag (Kunstuitleen Lelystad incl. galerie,
Airbrush atelier, FabLab Lelystad, koffiecorner).
3. Projectplan
De vergoeding van het beschikbaar stellen van tijd en middelen vindt plaats door het
aanbieden van reclame aan ondernemers en winkeliers. Het bestaande Waagdek vormt
hiervoor het decor.

7. Leegstaande winkels kunnen voorzien worden van stickers met 3D visualisaties en
reclame. Bijkomend voordeel is dat de winkelstraten aantrekkelijker worden.
Overige inkomsten komen uit advertenties op de App en individuele bijdragen van
bezoekers tijdens evenementen. De reguliere abonnementskosten van het Wifi-plein
worden betaald door de ondernemers aan het plein.
Partners in de uitvoering:
Vastgoedeigenaren:
Stadhuisplein
PostNL Real Estate Development B.V.
Maatschap Stadhuisplein
Neringpassage
Delta Loyd
Waagpassage
Inside Investments, Bart Stolkens
Overheden:
Gemeente Lelystad
City Marketing Lelystad
Ondernemers en winkeliers verenigd in het BIZ Stadshart
Peter Krol (ReBuild.nu) / Astrid Vogelzang
*****