Prvi svjetski rat

1. Prvi svjetski rat( 1914 – 1918 )

2. Prvi svjetski rat je trajao od 1914. do 1918. godine. U
njemu je učestvovala većina velikih svjetskih sila,
grupisanih u dva sukobljena vojna saveza: Blok Antante i
Blok Centralnih sila. Više od 70 miliona ljudi je bilo pod
oružjem, a od toga je preko 60 miliona ljudi u Evropi bilo
mobilisano u jedan od najvećih ratova u istoriji.

3. Blok Centralnih Sila
Blok Antante
VOJNI SAVEZI IZ
1914.
Saveznici Rusije
Agitacija nacionalnih
manjina
Vojni savezi iz 1914. godine .

4. Uzroci rata

5. Neposredan povod za izbijanje Prvog svetskog rata je Sarajevski atentat.Međutim, uzroci rata leže u
višedecenijskoj složenoj vojno-političkoj situaciji i rivalitetima.
Uzroci:

6. Centralne sile - Austrougarska i Njemačka - su težile novoj podjeli svijeta (prije svega kolonija) zbog
čega su došle u sukob sa starim kolonijalnim silama, posebno s Engleskom i Francuskom. Vremenom, odnosi
između blokova su se zaoštrili što je dovelo do tzv. politike hladnog rata, a to je značilo stalna trka
u naoružavanju, česte krize i sporove među suprotstavljenim blokovima, izbijanje brojnih lokalnih

7. Militarizam, savezništvo, imperijalizam i nacionalizam igrali su glavne uloge
u izbijanju konflikta najširih razmjera koje svijet do tada nije vidio. Nakon
Aneksione (1908—09), Prve (1905—06) i Druge marokanske krize (1911), krize
oko Balkanskih ratova (1912—13), došlo se do Julske krize 1914. godine.
Julska kriza dovela je do zategnute političke situacije u Evropi u kojoj
Austrougarska nije htjela da popusti u svojim zahtjevima, a Srbija nije mogla
da dozvoli taj stepen poniženja. Neuspjeh u mirnom prevazilaženju krize
završio se austrougarskom objavom rata 28. jula 1914. godine, nakon čega je
uslijedio niz objava rata, tako da se veći dio Evrope, podijeljen u dva
saveza, našao u situaciji koja je mogla da se riješi samo vojnim sredstvima.

8. Sarajevski atentat:
Gavrilo Princip je 28. juna 1914. godine u Sarajevu izvršio atentat na
austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda. Ovaj atentat je bio jedan
od događaja koji su prouzrokovali krizu, koja je potom dovela do izbijanja Prvog
svetskog rata. Austrougarska je uputila ultimatum Srbiji, u kojem je u deset
tačaka iznijela svoje zahtjeve. Srpska vlada je uslovno prihvatila sve zahtjeve
iz ultimatuma, sem tačke broj šest (“Da preduzme sudski postupak protiv
saučesnika Sarajevskog atentata koji su na srpskoj teritoriji, uz pomoć i
uputstva austrougarskih organa.”). Dobijeni odgovor na svoje zahtjeve
Austrougarska nije smatrala zadovoljavajućim, pa je odmah objavila rat Srbiji.

9. Objave rata

10. Austrougarska je 28. jula objavila rat Srbiji. Na to je Rusija odgovorila djelimičnom mobilizacijom.
Njemačka je upozorila da će ruska mobilizacija dovesti do rata sa Njemačkom, čak je ponudila natjerati
Austrougarsku na prihvaćanje odgovora Srbije ukoliko se Rusija demobilizuje. Rusija to odbija i 1.
avgusta Njemačka objavljuje rat Rusiji. Francuska je počela s mobilizacijom istog dana. Nijemci su 2.
avgusta prešli Luksemburg i zatražili od belgijske vlada prolaz za svoje trupe na putu do Francuske,
kojoj je 3. avgusta objavljen rat.

11. Sledeći dan, 4. avgusta, Velika Britanija šalje ultimatum Njemačkoj da poštuje neutralnost i suverenitet
Belgije. Njemačka to odbija i Britanija joj objavljuje rat istog dana. Crna Gora se pridružila Srbiji 5.
avgusta najavljujući rat Austrougarskoj, koja je objavila rat Rusiji. Italija se proglasila neutralnom.
Sve je trebao ostati lokalni rat na Balkanu, ali aktivirao je niz savezništava. Tako je svijet ušao u
Prvi svjetski rat.

12. Na taj je način već u početku u rat bilo uvučeno osam evropskih država: Rusija, Francuska, Velika
Britanija, Belgija, Srbija i Crna Gora s jedne strane, te Njemačka i Austrougarska s druge. Izrazita
vojna nadmoć Antante bila je više prividna nego stvarna. Po izvježbanosti i tehnološkoj opremljenosti s
njemačkom vojskom se donekle mogla mjeriti jedino Francuska. Na moru je Antanta bila znatno moćnija. To
joj je omogućilo provođenje učinkovite blokade Centralnih sila.

13. Tok rata do 1917. godine

14. Tokom prve dvije godine rata Centralne sile su imale više uspijeha.
Kako je rat odmicao, sve više su dolazile do izražaja prednosti sila Antante. One su raspolagale sa više
ljudstva, sirovina, imale su veću proizvodnju hrane i ratnog materijala, veća finansijska sredstva.

15. Glavni
frontovi

16. Prvi svjetski rat se
vodio na pet glavnih
frontova, tri od prvog
dana rata. To su
Zapadni, Istočni,
Balkanski, a kasnije i
Italijanski i Solunski
front.

17. Zapadni front nalazio se na zapadu
Evrope, između Njemačke i
Austrougarske na jednoj strani i
Francuske na drugoj. Otvoren je
njemačkim napadom, uz pomoć
Austrougarske, na Francusku. Njemci
nisu direktno napali sa svoje granice,
jer su tu Francuzi više godina ranije
izgradili Mažino liniju, moćnu vojnu
infrastrukturu. Njemačka se plašila
poraza i Mažino linije, pa napada
čuvenim Šlifenovim planom iz 1905.
godine, koji je predviđao indirektan
napad. Napada prvo Belgiju. Prelaze
preko Belgije, izvršavaju napad i
zauzimaju sjeverni dio Francuske.
Pariz je bio opasno ugrožen.
Zapadni front 1915-16. godine
Zapadni front

18. Prikaz
Šlivenovog
plana

19. Mažino linija
Mažino linija je bila linija betonskih utvrđenja, tenkovskih prepreka, mitraljeskih gnijezda i ostalih
vidova odbrane koje je Francuska konstruisala duž svojih granica sa Njemačkom i Italijom. Francuzi su
vjerovali da će utvrđenja omogućiti vrijeme potrebno za mobilizaciju vojske u slučaju napada, kao i
kompenzovati brojčanu slabost. Uspjeh statičke defanzivne borbe u Prvom svjetskom ratu je imao ključni
uticaj na razmišljanje Francuza.

20. Istočni front se nalazio između Njemačke, Austrougarske, i Rusije. Napali su i zauzeli najzapadniji dio
Rusije. Krajem godine, ruska armija i ruska zima zaustavili su prodor. Linija fronta se manje više
stabilizovala.
Istočni front 1917. godineIstočni front 1914. godine
Istočni front

21. Balkanski front su prema
centralnim silama držale Srbija i
Crna Gora. On je bio cio na
rijekama. Na Drini, Savi i
Dunavu.
Balkanski front

22. U Aprilu 1915. godine potpisan je tajni
Londonski ugovor, na početku rata
Italijani su pasivni, cjenkali su se,
otvoreno, biće na strani onog ko da
više. Antanta je bila spremna da više
ponudi i zbog toga Italija ratuje na
njenoj strani. Ako sve dobro prođe
dobiće Istru i Dalmaciju, otvara se
Italijanski front na rijeci Soči. Ovim
ugovorom Srbija dobija Bosnu i
Hercegovinu i primorje do Splita, ali
zato mora da ustupi Bugarskoj onaj dio
Vardarske Makedonije predviđen prije
Balkanskih ratova. Pašić ne prihvata ovo
i Bugarska će ostati na strani
Centralnih sila, i napasti Srbiju u
najgorem trenutku, sa leđa.
Italijanski fornt

23. Crna Gora je nespremna dočekala krizu u odnosima između Austrougarske i Srbije. Bez obzira na to, solidarisala se sa
Srbijom. Rat Austrougarskoj objavljen je 6. avgusta. U prvoj godini rata crnogorska vojska je izvojala nekoliko
pobjeda. U Mojkovačkom boju ( 6. i 7. januara 1916) porazila je brojnijeg i opremljenijeg neprijatelja. Bez obzira na
ovu pobjedu, ostavljena i usamljena bez pomoci saveznika, Crna Gora nije mogla dugo odolijevati napadima. Kralj
Nikola i dio vlade napustili su zemlju, koju su ubrzo okupirale austrougarske trupe.
Poslednji front stvoren je 1916. godine posle povlačenja Srba preko Albanije. Tokom ofanzive oktobra 1915. godine
teritorija Srbije je okupirana, a srpska vojska, vlada i kralj bili su primorani na povlačenje iz zemlje. Srpska
vojska je nakon povlačenja preko Albanije, pošto se oporavila, zajedno sa vojskom sila Antante, nastavila ratovanje na
Solunskom frontu.
Srpska vojska je držala centralni dio fronta, a sa strane su bili saveznici.
Solunski front

25. SAD je u početku rata bio neutralan,
što je zagovarao američki predsjednik
Woodrow Wilson, ali je sarađivao s
Francuskom, Italijom i Velikom
Britanijom. Njemački rat na moru, gdje
su potapljani američki brodovi,
promijenio je stav SAD-a. Dana 6.
aprila 1917. SAD je stupio u rat na
strani Antante.

26. Predsjednik Wilson
pred Kongresom
objavljuje raskid svih
veza s Njemačkom i
ulazi u rat

27. Stanje u Rusiji
omogućilo je uspjeh
Centralnih sila na
istočnom bojištu.
Boljševici su
pregovarali s Nijemcima
i u martu 1918. potpisan
je mir u Brest-Litovsku.
Ruska revolucija naziv je za period političkih
previranja u Rusiji godine 1917. koje su započele
zbacivanjem monarhije na čelu s carem Nikolom II.,
a završile zbacivanjem privremene vlade i
uspostavljanjem boljševičkog režima koji će kasnije
prerasti u Sovjetski Savez.

28. Konačno 11. novembra 1918. godine predstavnici
Njemačke su potpisali kapitulaciju.

29. Posljedice rata

30. Posljedice rata su bile da je ubijeno više od 10
miliona ljudi, preko 20 miliona ranjeno, a direktne
učesnice rata pretrpjele su i ogromna razaranja
država i privreda

31. Prvi svjetski rat trajao je više od četri godine. U njemu je mobilisano oko 66 miliona ljudi.
Ukupni gubici procijenjeni su na oko 10 miliona poginulih i preko 20 miliona ranjenih. Oko četri miliona
ljudi ostali su invalidi. Materijalna šteta procijenjena je na 360 milijardi dolara. Epidemija vrste
gripa (takozvane španske groznice) 1918-1919. odnijela je blizu 20 miliona ljudi ili gotovo dvostruko
više nego što ih je poginulo u Prvom svjetskom ratu.

32. Pariska mirovna konferencija

33. Pariska mirovna konferencija, 1919. godine, je bila konferencija koju su organizovali pobjednici u
Prvom svjetskom ratu kako bi ustanovili mirovne sporazume između Saveznika i poraženih Centralnih
sila. Konferencija je otvorena 18. januara 1919. godine i trajala je do 21. januara 1920. godine sa
nekoliko prekida.
Mapa svijeta sa učesnicima Prvog svjetskog rata. Saveznici su označeni zelenom bojom, Centralne sile žutom, a
neutralne zemlje sivom.

34. Nove države u Evropi

35. Od Austrougarske su formirane dvije države – Austrija i Njemačka.
Na ruševinama Njemačkog, Austrougarskog i Ruskog carstva, nastalo je više novih država:
Finska, Čehoslovačka, Poljska, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, Litvanija, Letonija, Estonija.
U prvim poslijeratnim godinama nezavisnost su dobili i Island i Republika Irska.
Nova politička
karta Evrope

36. Radile:
TARA MIRANOVIĆ
KSENIJA DEVIĆ
ANDREA MALIŠIĆ
ANDREA VUJOVIĆ
IX-2