2. KÜLTÜR
“ Bir grup insanı diğerlerinden ayıran
zihinsel programlamadır.”
G. Hofstede
“Bir toplumun üyesi olarak insanın
kazandığı bilgi, sanat, gelenek-
göreneklerle, beceri ve alışkanlıkları
içeren karmaşık bir bütündür. “
F. Taylor
“Bir toplumun tüm hayat biçimidir.”
R. Linton
3. KÜLTÜR NEDİR?
Kültür: İnanç, değer, norm, "davranışlar ve bir
nesilden diğer bir nesile aktarılan maddi ve manevi
öğelerden oluşan bir bütündür.
Toplumda yaşayanların öğrendikleri ve
paylaştıkları her şeyi kapsar. Toplumda yaşayan
insanlara rehberlik eder, insanlar arasındaki
ilişkileri yönlendirir.
Kültür, Toplumda paylaşılan ortak ürünlerden
oluşur.
Toplum ise, ortak kültürü paylaşan ve birbirleriyle
etkileşimde bulunan insanlardan meydana gelir.
4. Toplumda Kültür Öğeleri
a) Maddi Kültür Öğeleri: Binalar, her türlü araç-
gereç, giysiler, okullar, kitaplar, mimari eserler vb.
b) Manevi Kültür Öğeleri: İnançlar, gelenekler,
normlar, düşünce biçimleri, din, dil, eğitim, politik hayat,
ahlak, estetik, yasalar, vb.
5. KÜLTÜR
Maddî Kültür Ögeleri Manevî Kültür Ögeleri
İnsan emeğinin toplumsal gelişme
süreci içinde yarattığı araç ve ge-
reçlerdir.
İnsanların birbiriyle kurduğu
ilişkiler sonucu yarattığı yazılı ve
yazısız kurallardır.
Toplumun herhangi bir gelişim
aşamasındaki teknolojik ilerleme-
sini, üretim, teknik, hüner ve
becerilerini ifade eder.
Toplumun yaşamını düzenleyen
değer, yasa, gelenek, görenek, ahlâk
ve inançlardır.
Okullar, fabrikalar, kitaplar, oto-
mobiller, giydiğimiz elbiseler
vb.maddî kültür ögeleridir.
Dil, sanat vb. manevî kültür
öğeleridir.
6. KÜLTÜR ÖĞELERI
Kültür, bir toplumun yaşam tarzıdır. Her insan
grubunun kendine özgü, diğer toplumların yaşam
tarzlarından farklı, bir kültürü vardır. Bu
farklılığın temelinde kültürü oluşturan öğelerin
benzer olmaması yatmaktadır. Kültür öğeleri şu
şekilde sıralanabilir;
Maddi kültür öğeleri; teknoloji, mimari eserler,
tabiatla mücadele yapıtları,
Dil,
Ahlak ve estetik,
Eğitim,
Din, inançlar, tutumlar, kaide ve değerler,
Sosyal organizasyon,
Politik hayat.
7. KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ
Kültür öğrenilir.
Kültür değişkendir.
Kültür tarihsel bir boyuta sahiptir ve
süreklidir.
Kültür ihtiyaçları karşılayıcı ve tatmin
sağlayıcıdır.
8. Özellikleri
Kültür görelidir. Yani her toplumun kendine özgü
kültürü vardır.
Kültür tarihseldir. Yani geçmişten günümüze
süregelmektedir.
Kültür insan eseridir. İnsanlar hem kültürü
oluştururlar hem de kültürden etkilenirler.
Kültür durağan değildir. Zaman içinde değişir.
Maddi öğeler daha hızlı değişir.
Ayrıca her toplumda kültürel değişim hızı
birbirinden farklıdır.
9. Kültürün işlevleri
Birey davranışlarını yönlendirerek toplumsal
düzeni sağlar
Topluma kimlik kazandırır.
Toplumu diğer toplumlardan farklı kılar
Toplumsal dayanışma ve birlik duygusu
verir. “Biz bilinci”
Toplumsal kişiliğin oluşmasını sağlar.
sosyalleşme
10.
11. Sosyalleşme (Toplumsallaşma):
Birey, içine doğduğu kültürel ortamın özellikleri
ana-babasından, yakınlarından,
arkadaşlarından, okuldan, sokaktan ve iş
ortamından öğrenir. Ömür boyu süren bu
öğrenme ve uyma sürecine sosyalleşme denir.
12. Birey sosyalleşme süreciyle içinde yaşadığı toplumun bir
üyesi olur. Olayları algılayış tarzından giyim tarzına,
düşünüş tarzından davranış biçimine kadar her konuda
kültürden etkilenir.
Sosyalleşme süreci, aynı toplumdaki bireyleri
genel olarak birbirine benzetir.
Ancak aynı kültürel ortamda da yaşasa her insanın
yaratılış özellikleri farklı olduğu için kişilikleri birbirinin
aynısı değildir.
13. Temel kavramları
1- GENEL (Üst) Kültür: Bir toplumda geçerli
olan genel kültür özellikleridir. Toplumun her
kesiminde bilinir ve benimsenir.
Örnek: Genel Türkiye kültürü, genel Çin kültürü, genel
İtalyan kültürü gibi…
2- Alt kültür: Üst kültür içindeki din, dil, töre ve
etnik köken bakımından kendine özgü
özelliklere sahip toplulukların kültürüdür.
Örnek: Türkiye’deki Kürt, Laz, Alevi, Yörük kültürü,
Amerika’daki Kızılderili, Zenci, Göçmen kültürü gibi…
14. 3- Kültürleme: Toplumun, kendi kültürel
özelliklerini yeni kuşaklara sosyalleşme
yoluyla aktarmasıdır.
Örnek: Türk toplumunda yetişen bir kişi Türk gibi
düşünür, davranır ve giyinir.
15. 4- Kültürleşme: Farklı kültürlerin karşılıklı
etkileşime girmesiyle gerçekleşen kültür alış-
verişidir. Kültürleşme süreci sonunda her iki
toplum da yavaş ya da hızlı değişir.
Örnek: Aynı mahallede oturan Türk ve Kürt
toplulukların zamanla birbirini etkilemesi, Avrupa
birliğine üye ülkelerin kültürel etkileşime girmesi
16. 5- Kültürel Yayılma: Bir kültürde ortaya çıkan
maddi veya manevi kültür öğesinin dünyadaki
başka kültürlere yayılmasıdır.
Örnek: Spagettinin İtalya’dan, ulusçuluk fikrinin
Fransa’dan, tütün içmenin Kuzey Amerika yerlilerinden,
yoğurdun Türklerden dünyaya yayılması gibi…
17. 6- Kültürel Gecikme: Bir toplumdaki maddi
kültür öğelerinde meydana gelen değişim
hızına, manevi kültür öğelerinin ayak
uyduramaması oluşan uyumsuzluk ve
görgüsüzlük durumudur.
Örnek: Cep telefonu (maddi kültür) hızla
yaygınlaşmaktadır ancak onu kullanma görgüsü
(manevi kültür) aynı hızda gelişmemektedir. Bunun
sonucu olarak toplu mekânlarda yüksek sesle
konuşulmakta, tiyatro, cami gibi yerlerde kapatmaya
özen gösterilmemektedir. Ayrıca, apartman, kredi
kartı, belediye otobüsü, sonradan görme zenginlik vb.
18. 7- Kültürel Şok: Kendi kültür ortamından
başka bir kültür ortamına katılan
bireylerin yaşadıkları bunalım ve
uyumsuzluk durumudur.
Örnek: Almanya’ya giden ilk Türk işçilerin
uyum sorunları, kentten köye gelin olan bir kızın
uyum sorunu, Doğuda bir köye atanan yeni
İzmirli öğretmen vb…
19. 8- Kültür Emperyalizmi: Emperyalizm, bir
ülkenin başka bir ülkenin kaynaklarını
sömürmesi demektir. Kültür emperyalizmi,
gelişmiş ülkelerin az gelişmiş diğer kültürleri
özellikle kitle iletişim araçlarıyla etkilemesi ve
kendine benzetmesidir. Kültür emperyalizmi,
sömürgeciliği kolaylaştırır.
Örnek: Batı kültürü, TV programları ve filmleriyle
diğer kültürleri giyim, eğlence ve tüketim alışkanlıkları
bakımından kendine benzetmektedir. Böylece Batı,
ürettiği ürünlere daha çok pazar bulacaktır.
20. 9- Kültürel asimilasyon: Bir kültürün, kendi
içindeki azınlık kültürü eritmesi ve kendine
benzetmesidir. Asimilasyon normal bir süreçle
olabildiği gibi devlet eliyle zorla da olabilir.
Örnek: Bulgar Türklerinin zamanla Slavlar içinde
erimesi, Anadolu’daki Türklerden önceki eski halkların
Türk kültürü içinde erimesi, Azteklerin Meksika kültürü
içinde erimesi vb…
21. 10- Kültürel Yozlaşma: Yabancı kültürlerin olumsuz
etkisi ve toplumun kendi öz değerlerine yeterince sahip
çıkmaması sonucu meydana gelen kültürel
bozulmadır.
Örnek: Gençlerin batı kültürüne özenmesi, yardımlaşmanın
yerini çıkarcılığın ve duyarsızlığın alması, anadilin yabancı
kelimelerle yozlaşması, dini bayramların özünden uzaklaşıp
tatile dönüşmesi, işyeri isimlerinin yabancı kelimelerden
seçilmesi
22. Kültür değişmeleri
Kültür çevresi içinde bulunan insanlar belli
kültür değerlerini üretirler ve özellikle
dördüncü öğede hiçbir gelişme olmazsa ve kendi
içlerine kapanıp yaşarlarsa yüzlerce yıl aynı
değerleri saklarlar; kültür değerleri, başka bir
deyişle, üretilen değerler, özlerinde ve niteliklerinde
hiçbir önemli değişme olmadan kuşaklar boyu sürer
gider.
İçine kapalı kültürler kendilerini, yenileyemezler. Bunun
sonucu er geç başka ve ileri kültürlerin etkisi altına girip
onların içinde erirler.
23. Kültür Değişmeleri
Kültürler kendi hallerine bırakılır ve her türlü etkileşime
kapalı kalırlarsa bir değişimin söz konusu olabilmesi çok
zordur.
Olağanüstü bazı olaylar cereyan etmezse kültür çevresi
kapalı olan toplumlarda gelişme hissedilmeyecek
derecede ağır, hem de çok ağır olur. Kültür gelişmesinde
en önemli etken ise "etkileşim"dir.
İnsanlığın ilerlemesi, başka bir deyişle uygarlıkların
yüksek düzeylere ulaşması, kültürler arası etkileşimin
sonucudur ve bu etkileşim hele günümüzde hızını hiç
umulmayan biçimde arttırmaktadır.
24. Kültürler Arası Etkileşim
Doğal akışı içinde yaşayan çeşitli kültürlerin
birbirleriyle etkileşim içinde bulunmalarından
kaçınılmaz. Çünkü hiçbir kültür ürettiği değerler
açısından tek başına gelişme için yeterli bir düzeyde
değildir.
Kültür etkileşimi çeşitli yollarla sağlanır. Bu yolları
iki ana grupta toplayabiliriz.
a) insanların barış içinde özellikle ekonomik
zorunluklar nedeniyle başka kültürlerden gelenlerle
ilişki kurmalarıdır.
b) insanların savaş, zorunlu göç gibi nedenlerle,
birbirleriyle istekleri dışında ilişki içine girmeleridir.
25. Kültürel kimlik, bireyin, yaşadığı toplumun genel
ve özel kültürel unsurlarına katılması ve kişisel
özelliklerini katmasıyla edinilir. Böylelikle birey, kendini
içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olarak tanımlar. Bireye,
“Kimsiniz?” “Kimlerdensiniz?” gibi sorular sorulduğunda
verdiği cevaplar bireyin kültürel kimliği hakkında bilgi
verir.
26. • Kültür nasıl kazanılır?
Kültürel Katılma: İnsanın içinde yaşadığı toplumun,
kültürünü kazanma ve kazandırma sürecini ifade eder. Bir
derneğe üye olma veya zorunlu eğitim süreci kültürel
katılma örnekleridir.
Kültürel katılma genellikle üç şekilde gerçekleşir:
Kültürün genel unsurlarına katılma: Kültüre
katılma ana dilin öğrenilmesiyle başlar. Birey, içinde
bulunduğu toplumun giyim tarzını, inanç sistemini, genel
davranış kalıplarını öğrenerek bu genel unsurlara katılır.
Kültürün genel unsurlarına katılma kendiliğinden
gerçekleşir ve uyulması zorunludur.
27. Seçenekler yoluyla kültürel unsurlara katılma:
Kültüre katılmanın zorunlu olmayıp isteğe bağlı
olarak gerçekleştiği durumlar da vardır. Bireye birçok
kültürel seçenekler sunulmaktadır. Birey ekonomik,
sosyal, siyasal çıkarları doğrultusunda bu
değişkenleri seçer. Bireyin, yeteneği ve ilgisi
doğrultusunda çeşitli mesleklere yönelme özgürlüğü
vardır. Birey ilgisi, zevkleri, çıkarları doğrultusunda
toplumsal gruplar aracılığıyla istediği kültürel
unsurlara katılabilir.
Örneğin; bireyin istediği bir partiye, bir sendikaya, bir
sanatsal etkinliğe katılması
28. KÜLTÜR
Kültür bir milletin kimliğidir.
Onu diğer toplumlardan ayırır.
İnsanların dilleri, inançları, giyim şekilleri,
yemek kültürleri,sanat eserleri ve yaşam
biçimleri farlı farklıdır.
Bu farklılıklar milletlerin zenginlikleridir.
Milletlerin kültür birikimleri o milletlerin
mirasıdır.
Sahip çıkılıp korunmalıdır.
29. ÖRGÜTSEL KÜLTÜR
Her örgüt var olduğu toplum içinde, kendine özgü bir kültüre, kültürel
yapıya sahiptir. Örgütün kültürel yapısı genelde parçası olduğu
toplumun kültürel yapısına benzer; özelde ise örgütün kendince
yaratılan öğeleri vardır. Bir genel kültüre sahip olan toplumdan (üst
sistem) kaynak alan örgüt, bunları kendi ortamına uygun olarak
şekillendirerek bir alt kültür (alt sistem) meydana getirir. Böylece
örgütün kültürel yapısı, toplumun kültürel yapısına genel hatlarıyla
uymakla birlikte, kendine has özellikleri içerir.
Örgütler birer sosyal sistemdirler. Bunun doğal bir sonucu olarak dış
çevreyle sürekli bir etkileşim içinde bulunmaktadırlar. Bu etkileşim
teknik ve mali kaynaklarda olduğu kadar beşeri kaynaklarda da söz
konusudur. Örgütleri dinamik hale getiren insanlar, yaşadıkları
çevreden edindikleri bilgi, görgü, tecrübe, düşünce ve inançlarıyla bir
başka deyişle kültürleriyle örgüte gelir, kabul görür ve çalışırlar. Bu
bireyler bir takım mesleki ölçütlerle bir araya gelirler, diğer
örgütlerden farklı, kendi içlerinde nispeten ortak bir inanç ve
değerler sistemi oluştururlar. Bu değerler sistemi örgütün kültürü
olarak adlandırılmaktadır
30. ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN OLUŞUMU VE
YERLEŞMESI
Örgüt kültürünün dış etkenlerle veya bizzat
örgütün kendisi tarafından oluşturulduğuna dair
farklı görüşler bulunmakla beraber her iki
boyutun da örgüt kültürünün oluşumuna
katkısının olduğu bir gerçektir. Yeni kurulan bir
örgüt, bünyesinde topladığı içsel unsurlarla,
etkisinde kaldığı bütün dışsal unsurların
katkısıyla kendine has bir kültür oluşturmaya
başlar.
Örgüt kültürünün oluşumunda etkili olan
faktörler örgütün kendi içindeki veya dışındaki
farklı sistem ve unsurlardır.
31. ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN KADEMELERİ
E H Schein, Organizational Culture and Leadership,
2nd ed (San Francisco: Jossey-Bass, 1992), p 17.
Görülebi
len
belirtiler
Örtülü
değerler
Temel
varsayıml
ar
Prof. Dr. Cem Tanova
33. Örgütsel kültürün oluşumu
• Kurum felsefesi, misyonu, vizyonu ile ilgili yazılı
deklerasyonlar.
• Çalışma düzeni, binalar, ofisler
• Kullanılan dil, hitap şekilleri
• Eğitim programları, tecrübeli kişilerin tavsiyeleri
• Ödüller, statü sembolleri, yükseltmeler için kullanılan
kriterler
• Kişiler ve olaylarla ilgili anlatılan hikayeler
34. HOFSTEDE’İN DEĞER BOYUTLARI
1. Bireycilik-toplulukçuluk (individualism-
collectivism),
2. Güç aralığı (power distance),
3. Erkeksilik-kadınsılık (mascunality-femininity),
4. Belirsizlikten kaçınma (uncertainty avoidance),
5. Uzun dönem odaklılık (long-term orientation).
35. 1.BİREYCİLİK-TOPLULUKÇULUK BOYUTU,
Bireylerin kendi gereksinimlerini veya bağlı
oldukları toplum ve/veya grubun gereksinimlerini ön
planda tutmalarına göre oluşmaktadır.
Bireycilik değerinin baskın olduğu toplumlarda
kişiler, kendilerini bağlı oldukları gruptan /
toplumdan daha önemli olarak görmektedirler.
Toplulukçuluk değerinin baskın olduğu toplumlarda
ise, bireyler kendilerinden önce bağlı oldukları
grubun ya da toplumun çıkarlarını gözetmektedirler.
Ayrıca, bireycilik değeri baskın olan toplumlarda;
bireysel kararlar, grup kararlarına göre daha yüksek
değere sahiptir
36. 2.GÜÇ ARALIĞI,
Toplumlarda güce ve hiyerarşiye dayalı
eşitsizliğin ne derece kabul edilebilir olduğunu
ifade etmektedir.
Güç aralığı geniş olan toplumlarda, güç
dağılımında ve buna bağlı olarak fırsat
eşitsizliğindeki dengesizlik kabullenmektedir.
Güç aralığı dar olan toplumlarda ise, güç sahibi
kişilere yakınlaşmak daha kolaydır.
37. 3.ERKEKSİLİK-KADINSILIK DEĞER
BOYUTU,
Kültürün toplumdaki cinsiyetlere yüklediği rolleri
ifade etmektedir.
Erkeksilik değeri, “kendini öne çıkarmak, başarımı
sergilemek, herkes tarafından görülebilir bir başarı
sağlamak ve para kazanmak” üzerinde odaklanırken;
Kadınsılık değerleri, “kendini öne çıkarmamak, insan
ilişkilerine maddi kazançlardan daha fazla önem
vermek, yaşam kalitesini arttırıcı eylemler üzerinde
çalışmak, çevreyi korumak, insanlara yardımcı olmak
ve güç gösterisinde bulunmamak” gibi eylemlere
yansımaktadır.
38. 4.BELİRSİZLİKTEN KAÇINMA,
Bir topluluğun; bilginin yetersiz olduğu veya açık
olmadığı, karmaşıklığın yaşandığı, değişimlerin hızlı ve
kestirilemez bir biçimde geliştiği ortamlardan duyduğu
tedirginliğin düzeyi ile ilgilidir.
Belirsizlikten kaçınma oranının yüksek olduğu kimi
toplumlarda, herhangi bir durumda ortaya çıkan risk
veya belirsizlik, stres ve kaygıya yol açabilmektedir.
39. 5.UZUN DÖNEM ODAKLıLıK;
Gelecekteki ödüllere, kararlılığa ve tutumluluğa
yönelimi açıklamaktadır.
Bu bağlamda; uzun döneme yönelik kültür, dinamik ve
geleceğe yönelik olarak daha geniş bir görüş açısına
sahipken;
Kısa döneme odaklı bir kültür, durağan bir özelliğe
sahip, geçmiş ya da şimdiki zamana odaklı daha dar bir
görüş açısına sahiptir
40. SOSYAL TABAKALAŞMA
Aynı ya da benzer statüde olan kişilerin bir yer işgal ederek
oluşturdukları topluluğa sosyal tabaka denir. Bunların hiyeraşik
bir yapı meydana getirmesi sosyal tabakalaşmadır. Tabakalaşma
bir eşitsizlik hiyeraşisidir. Tabakanın kendi içindeki
farklılaşmalara ve eşitsizlik durumlarına sosyal sınıf denir.
Bir toplumun mensupları arasında nesneler veya değerler
şeklindeki bütün imkan ve kaynakların eşitsiz ve farklı olarak
dağıtımıdır.
Tabakalaşma kendi içinde sosyal mesafe kavramını da içerir.
Sosyal mesafe, tabakalar arasındaki sosyal farklılığı ve uzaklığı
ifade eder. Hizmetli ile müdür arasında fiziki mesafe yok ama
sosyal mesafe var.
İnsanlar arasında değişik düzey ve derecelerde eşitsizlikler vardır.
1- ekonomik düzeyde: malların eşit olmayan dağılımı
2- siyasal düzeyde: iktidarın eşit olmayan dağılımı
3- toplumsal düzeyde: statülerin eşit olmayan dağılımı
42. SOSYAL TABAKALAŞMA TIPLERI
Kölelik:köle efendisinin malıdır.
Feodal zümreler
Köylüler-zanaatkarlar-elitler
Kastlar: eşitsizlik kalıtımsaldır.
Sosyal sınıflar: toplumda servet, eğitim ve mesleksel statü bakımından
benzer insanların diğerlerinden ayrılması
Sosyal sınıfın özellikleri (Joseph Kahl)
1- saygınlık: bazı insanlar toplumda daha fazla saygı görür.
2- servet-gelir
3- Toplumsal etkileşim: geniş bir toplumda herkes herkesle
etkileşimde bulunmaz. Kendi çeşidinden olana karşı daha rahat
olunur.
4- Meslek: bazı meslekler daha önemli görülür
5- sınıf bilinci: ait olunan grubun farklı olduğunun bilincinde
olma
6- değer yönelimleri:bireyler için değerli olan şeyler farklıdır.
7- iktidar: gücü elinde bulundurma, diğerlerini denetimi altına
alabilme
43. HAREKETLILIK : MOBILITE
Toplumdaki birey veya grupların fiziksel ya da
toplumsal çerçevedeki hareketi.
1- fiziksel hareketlilik: göç-coğrafi hareketlilik
2- sosyal hareketlilik: sosyal statü değişmeleri:
Yatay: aynı sosyal düzeyde kalmak koşuluyla benzer grup
veya durumdan diğerine geçme. Aynı saygınlıktaki bir
meslekten diğerine geçme.
Dikey hareketlilik: bir toplumsal sınıftan diğerine geçiş.
44. GELİŞMİŞ VE AZ GELİŞMİŞ
ÜLKELERDE SOSYAL PİRAMİT
Üst Tabaka
Orta Tabaka
Alt Tabaka
45. ULUSLARARASı TÜRK YÖNETICI
+ Artıları:
+ Kültürel etkilere göre yönetebilir
+ Yerel ve küresel bilgileri kullanabilir
+ Farklı kültür ortamlarında insanları seçip, geliştirebilir
+ Farklı kültürlerden oluşan takımı motive edebilir... KÜLTÜREL ADAPTASYON
+ Bir durumu başkalarının gözünden görebilir
+ Yeni yollar yaratacak yeni fikirler oluşturabilir
+ Bir vizyon teşvik etmede ve ikna etmede etkin,
+ Girişimci, yeni fırsatları yakalayabilen,
+ Yeni yaklaşımlar deneyebilen.. YENİLİKÇİ
! Gelişecek Yanları:
! Farklı ülkelerde hukuk bilgisini uygulayabilme
! Değişimi etkilemeye çalışırken insanların endişelerini göz önünde
bulundurabilen
