1. Projekt kimi
Hekuri
Tema:”Hekuri element kimik me vlera
historike,industriale dhe shendetesore.
Punoi:Romina Balla

2.  Hekuri
 Hekuri është element kimik. Në trupin e njeriut ai merr pjesë me 0,008 %
të masës, dhe gjendet kryesisht në gjak. Sasia e hekurit në gjakun e njeriut
do të mjaftonte për një gozhdë. Kjo sasi kur lidhet me oksigjenin merr
ngjyrë të kuqe, kjo është arsyeja që gjaku i njeriut të ketë Hekuri është një
metal me shkëlqim të argjendtë dhe shpejt korrodohet sepse reagon ndaj
oksigjenit. Përdoret në formë të legurave si çelik kur kombinohet me
karbonin por mund të kombinohet me kromin, manganin etj. Ka gjendje
agregate te ngurte,ka ngjyre hiri,dhe dendesia e tij eshte 7.874.
 Hekuri i pastërt ka karakteristika mekanike të dobëta dhe kosto të lartë
prodhimi. Në teknikë e në ndërtim përdoren aliazhet e shumta të hekurit.
Rëndësi të madhe kanë aliazhet hekur-karbon, në radhë të parë giza
dhe çeliku, të cilat janë aliazhet më të rëndësishme në industri..
 këtë ngjyrë, të përafërt me ngjyrën e ndryshkut (tek hekuri në natyrë).
Hekuri është materiali me i përdorshëm ne industri. Ne furrnalta ai
përpunohet dhe shndërrohet ne materiale te ndryshme. Hekuri mund te
kthehet ne çelik kështu qe i përmirëson vetitë e tij.
 Përfitimi dhe përpunimi i xeherorit të hekurit është bërë që në vitin 3000
p.e. sonë, në Misir (Egjipti i sotshëm).

3. Hekuri element kimik I sistemit
periodik.

4. Hekuri nje element kimik I
sistemit periodik
 Hekuri është një element kimik me simbolin Fe dhe numër
atomik 26. Është një metal në serinë e parë të tranzicionit.
Ajo është me masë elementi më i zakonshëm në tokë, duke
formuar shumë nga thelbin e jashtme dhe të brendshme të
Tokës.

Symbol: Fe
 Masë atomike: 55,845 u ± 0,002 u
 Elektron konfiguracion: [Ar] 3d64s2
 Numri atomik: 26
 Pika e shkrirjes: 1,538 ° C
 Pika e vlimit: 2862 ° C
 Elektrone per skeletit: 2, 8, 14, 2

5. Hekuri nje element kimik me vlera historike
 Në qytetin verior egjiptian të Gerzehut në vitin 1911, arkeologët gjetën një
varr që përmbante nëntë rruaza, të cilat duket të jenë prej hekuri. Problemi
i vetëm është se ato i përkasin 2.000 viteve para se sa Egjipti të kishte
aftësinë të shkrinte hekurin.
 Që atëherë, historianët kanë dyshime se ku egjiptianët e lashtë gjetën
hekurin, ose mësuan ta krijojnë, kaq herët në histori. Në hieroglifet
egjiptiane, “hekuri” fjalë për fjalë përkthehet: “metali nga qielli”, gjë që krijon
një ide mjaft të mirë mbi origjinën e tij.
 Për shkak se metali ishte i rrallë, ai ishte i lidhur kryesisht me pasuri dhe
pushtet. Ai është përdorur kryesisht për bizhuteri dhe zbukurime për
mbretër, dhe jo për armë, siç do të përdorej më vonë. Në vitin 1980,
analizat kimike treguan nivelet e nikelit, një metal i lidhur fort me meteorët,
por nivelet ishin shumë të ulëta për të konfirmuar teorinë.
 Kohët e fundit, megjithatë, testet kanë treguar në mënyrë përfundimtare se
hekuri me të vërtetë ka ardhur nga meteorët e rënë, gjë që shpjegon se
pse metali u shfaq mijëra vjet para se egjiptianët të mësonin ta përpunonin.
Dhe kjo gjë do të shpjegonte edhe misterin e kamës së Mbretit Tut.
 Së bashku me një thikë të artë, një kamë misterioze e bërë me sa duket
prej hekurit, është gjetur pranë Mbretit Tut. Duke qenë se Mbreti Tut vdiq
shumë kohë para se të përpunohej hekuri, u hodh teoria se kama e tij ishte
krijuar prej meteorëve të rrëzuar në Tokë. Pas testimeve, u vërtetua më në
fund edhe kjo teori.

6. Hekuri nje element kimik me
rendesi industriale

8.  Hekuri nje element kimik me
rendesi shendetesore.
 Hekuri është pjesë mjaft e rëndësishme e
ushqimit, pasi që merr pjesë në përbërjen e
hemoglobinës dhe ka rol në lidhjen dhe
përcjelljen e oksigjenit nga mushkëritë në
gjak.
 Në indet dhe organet e njeriut, hekuri lidhet me
proteina të ndryshme, siç janë kromoproteinat,
flavoproteinat dhe grupi i tretë ku bëjnë pjesë
transferina dhe feritina.
Hekuri merr pjesë edhe në sintezën e ADN-së,
në metabolizmin e katekolaminave dhe shërben
si përcjellës i elektroneve në mitokondrie.

9.  Mungesa e hekurit në organizëm mund të
jetë si pasojë e rritjes së shtuar të tij
(gjakderdhjet kronike, të vogla nga trakti
tretës, ulcera, herniet, tumoret e traktit
digjestiv, gjakderdhjet menstruale),
absorbimi i dobët, rritja e nevojave për
hekur (puberteti, shtatzënia) dhe
mosmarrja e mjaftueshme me anë të
ushqim.