1. Metodologia nauk
część 2
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
2015/16
Aktualizacja 2015-10-14
1

2. Treści merytoryczne przedmiotu [część 1]
1. Metodologia nauki i nauk (szczegółowa). Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki
badań. Wskazanie, jakie ujęcie metodologii nauk obowiązuje w ramach zajęć.
2. Pojęcia nauki i naukowości. Czym różni się nauka od nie-nauki? Typologia nauk,
dziedziny i dyscypliny naukowe.
3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Wzajemne
relacje. Hierarchizacja – wedle poziomów ogólności (metoda nauki w ogóle, metoda
nauk empirycznych, strategie badawcze, metody badań, techniki i narzędzia
badawcze). Typologia metod, w tym wedle etapów procesu badawczego.
4. Na czym polega metoda naukowa – ogólnie? Założenia, wytyczne, cele,
postępowanie. Dwa źródła (metody?) prawomocnego poznania w nauce – obserwacja
(empiria) i rozumowanie. Problemy z empirią.
4a. Najważniejsze typy rozumowań (wnioskowań) w nauce – dedukcja, indukcja i inne –
szczegółowa charakterystyka.
4b. Logika klasyczna w nauce – jako podstawa wnioskowań. Wybrane elementy.
5. Strategie lub podejścia badawcze w naukach społecznych – ilościowa, jakościowa i
„mieszana” (mixed methods).
2

3. Treści merytoryczne przedmiotu [część 2]
6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź
metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.
7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania,
syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i
własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w
ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich
metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).
8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i
„badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i
hipotez. Operacjonalizacja.
9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań.
10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych,
paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania
(metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie
informatologii (nauki o informacji).
3

4. 6. Typy badań
(eksploracyjne, opisowe,
wyjaśniające). Wybrane
plany badawcze bądź
metody w naukach
społecznych. Relacja do
wymienionych strategii
badawczych.
4

5. Typy badań
 Badania o charakterze
- rozpoznawczym
- potwierdzającym
(Silverman, 2010, s.150)
5

6. Typy badań – ze względu na cel
 Eksploracyjne (ogólne poznanie jakiegoś
zjawiska, „rozpoznanie terenu”, identyfikacja
zagadnień do dalszego zbadania etc.)
 Opisowe (opisanie „jak jest”, odpowiedź na
pytania „co, jak, gdzie, kiedy” etc. )
 Wyjaśniające (odnalezienie relacji między
zjawiskami, związków między zdarzeniami
etc., np. podanie przyczyn albo funkcji – zob.
następne slajdy)
 (Pilch, Bauman s. 22-23)
6

7. Co to znaczy „wyjaśnić”?
Co można wyjaśnić?
 Co można wyjaśnić?
 fakty, zdarzenia jednostkowe
 prawa, prawidłowości, uogólnienia
 Co można wyjaśnić?
 coś niezwykłego, nieoczekiwanego
 coś – wydawałoby się – oczywistego, dobrze
znanego
7

8. Co to znaczy „wyjaśnić”?
Rodzaje wyjaśniania
 Podać prawo ogólniejsze, pod które można
„podciągnąć” pojedyncze zdarzenie, zjawisko
etc. lub prawidłowość „niższego rzędu”
(Frankfort-Nachmias, Nachmias 2001, s. 23-25)
(Grobler 2008, s. 103-105)
◦ wyjaśnianie przez prawa (już znane albo nowe, właśnie
odkryte lub skonstruowane w celu wyjaśnienia)
◦ wyjaśnianie polega na podaniu generalizacji, hipotezy,
prawa, z których dane zdarzenie albo prawidłowość wynika
8

9. Co to znaczy „wyjaśnić”?
Rodzaje wyjaśniania [cd.]
 Odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego?” czyli podać
przyczynę
◦ Zawsze można znaleźć wiele przyczyn, która z nich jest ta
właściwą, „wyjaśnia”?
 istotność przyczynowa i istotność statystyczna
 przyczyny główne i uboczne
 zależność wyjaśnienia przyczynowego od kontekstu (wyjaśnianie ma
charakter pragmatyczny, odbywa się w jakimś kontekście) (Grobler
2008, s. 106-120)
 Odpowiedzieć na pytanie typu „Dlaczego P, a nie Q”?
(Grobler 2008, s. 115)
 Odpowiedzieć na pytanie „Jak?”, „W jaki sposób?”
9

10. 10
Rodzaje wyjaśniania – genetyczne,
w tym poszukiwanie przyczyny
 Przez podanie genezy, historii, procesu rozwoju
 Próba odpowiedzi na pytania „Dlaczego zaszło zdarzenie A?”,
„Jak doszło do zdarzenia A?”, „Jaka jest przyczyna stanu A?”
 Dwa aspekty
◦ śledzenie przemian cech, jakości, kształtu „samego” obiektu badań
◦ „wyłowienie z materii historycznej zdarzeń, faktów, warunków, które
były ‘przyczynami’ przemian oraz ukazanie ich sprawczej,
przyczynowej roli w przemianach, w ‘stawaniu się’ przedmiotu
naszych badań” (Pilch, Bauman 2001, s. 29)
 Uwaga
◦ To, że dwa zjawiska współwystępują (istnieje korelacja) nie musi
zawsze oznaczać, że jedno z nich jest przyczyną drugiego
◦ To, że jedno zdarzenie jest wcześniejsze niż drugie także nie musi
zawsze oznaczać, iż jest jego przyczyną

11. 11
Rodzaje wyjaśniania – funkcjonalne,
intencjonalne, teleologiczne
 Funkcjonalne – przez podanie funkcji, jakie coś pełni
w przyrodzie, społeczeństwie, strukturze, życiu
człowieka etc.
◦ zależności funkcjonalne odpowiadają na pytanie „Jak?”, „Jak
zjawisko A wpływa na zjawisko B?”
 Intencjonalne – przez podanie intencji, zamiarów
(ludzi)
 Teleologiczne – przez cel, próba odpowiedzi na
pytanie „Po co?”
◦ polega na poszukiwaniu celu, do jakiego zmierza jakiś proces
lub jakiemu służy określone zdarzenie

12. 12
Wiedzotwórczy charakter
wyjaśniania
 W dydaktyce, w życiu codziennym
wyjaśniany z reguły nieznane przez znane
 W nauce – wyjaśniamy znane przez
nieznane, albo wręcz nieznane przez
nieznane
◦ Na przykład wyjaśniamy zachowania informacyjne
użytkowników (które widać) za pomocą
powodujących je potrzeb informacyjnych, których
nikt jak dotąd nie widział 

13. Metody badań
Metoda, poziom 4
13

14. Ważne
Wybór obiektów do badania (czyli
tzw. sampling) jest równie istotny
jak wybór typu badań, metody,
technik, perspektyw analitycznych
(zob. też slajdy dotyczące etapów
badania naukowego).
14

15. Sampling
 Sampling – dobór obiektów / przypadków / zjawisk do
zbadania
 Na jakiej zasadzie wybieramy? Celowy lub teoretyczny
dobór próby, dobór losowy i inne
 Sposoby doboru próby w badaniach jakościowych (celowy
– przez badacza, convenience sample = ze względu na
wygodę, techniką kuli śnieżnej, samodobór respondentów)
 Trzeba uzasadnić
 dlaczego wybieramy te a nie inne zjawisko, przypadek,
sytuację, środowisko, zdarzenie, publikację etc.
 czy – i jeżeli tak – dlaczego mamy prawo tworzyć uogólnienia
na podstawie wybranych przypadków
15

16. 16
Metoda analizy i krytyki
piśmiennictwa (Critical literature
review)
 Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i
krytyki piśmiennictwa w nauce o
informacji i bibliotekoznawstwie w XXI
wieku. Przegląd Biblioteczny, R.78 z.3, s.
273-284.
 Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej,
Academia.edu i ResearchGate

17. Metody jakościowe
Badanie w działaniu (Action
research)
 Wilson, Tom D. (1982). Nowy
paradygmat badań w dziedzinie
informacji naukowej: badanie przez
działanie. Zagadnienia Informacji
Naukowej 1982 nr 1 (40), s. 57-74.
 Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=161&di
rids=1
17

18. Metody jakościowe
Metoda delficka (Delphi method)
 Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w
badaniach nauki o informacji i
bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia
Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.
 Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej, Academia.edu i
ResearchGate
 Zobacz też
 http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/sear
ch/label/delphi%20method%20%28metoda%20delficka%29
18

19. Metody jakościowe
Metoda etnograficzna
(Ethnography)
 Kruszewski, Tomasz (2008). Etnografia i jej
wybrane zastosowania w badaniach
bibliologicznych. Przegląd Biblioteczny, R. 76
z. 3, s. 405-417.
 Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=445
19

20. Metody jakościowe
Metoda Sense-Making
 Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań
informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia
Sense-Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu
użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB
UJ.
 Dostęp http://eprints.rclis.org/13708/ lub w
Academia.edu bądź ResearchGate
20

21. Metody jakościowe
Metoda (technika) zdarzeń
krytycznych
 http://www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-zdarze-
krytycznych-cisek-2015
 http://www.slideshare.net/sabinacisek/technika-
zdarzen-krytycznych-w-badaniach-information-
literacy-w-xxi-wieku
 To samo jest w Academia.edu i ResearchGate
21

22. Metody jakościowe
Studium przypadku (Case study)
 http://www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-
studium-przypadku-w-badaniach-kultury-
informacyjnej-final
 Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w
badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i
informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s.
25-32.
 Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1
22

23. Techniki badawcze, w tym
techniki gromadzenia danych
i techniki analizy danych
Metoda, poziom 5
23

24. 7. Wybrane metody i techniki gromadzenia,
porządkowania, analizowania,
syntetyzowania, wyciągania wniosków i
przedstawiania wyników badań cudzych i
własnych. (Zebranie, uporządkowanie,
poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych
w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie
Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ,
wyjście poza aspekty „instrumentalne”,
wskazanie, jak stosowanie odpowiednich
metod przyczynia się do tworzenia
uprawnionych poglądów, tez i wiedzy
uzasadnionej).
24

25. 7.1. Gromadzenie danych empirycznych
(materiału empirycznego)
25

26. Techniki gromadzenia / źródła danych
empirycznych w badaniach jakościowych
„Źródła danych empirycznych w badaniach jakościowych stanowią:
- dyskusja grupowa, zogniskowany wywiad grupowy (fokus),
- obserwacja w wielu wariantach (auto-obserwacja, etnograficzna,
naturalistyczna, shadowing, uczestnicząca i nieuczestnicząca),
- teksty, dokumenty (piśmiennicze, multimedialne, wizualne), już istniejące
lub powstałe na prośbę badacza, oficjalne i nie (blogi, dzienniki, listy,
ogłoszenia, pamiętniki, regulaminy, serwisy WWW, wideo-pamiętniki, wpisy
na forach i portalach społecznościowych, zarządzenia itp.),
- wywiad indywidualny (jakościowy, pogłębiony, narracyjny, Sense-Making i
in.).
W efekcie otrzymujemy bogaty, początkowo nieustrukturyzowany,
wielowymiarowy materiał empiryczny, o charakterze werbalnym (notatki
terenowe, opowieści, transkrypcje nagrań, zapisy wywiadów), graficznym
(rysunki, zdjęcia) albo multimedialnym (filmy, zawartość serwisów WWW).”
(Cisek, 2013)
26

27. Dwie główne techniki / metody gromadzenia danych
empirycznych w badaniach jakościowych
 Obserwacja
◦ Etnografia (obserwacja etnograficzna)
◦ Nagrania audio i video
◦ Obserwacja uczestnicząca
◦ …
 Wywiad jakościowy, otwarty wywiad pogłębiony
◦ Wywiad grupowy (dyskusja grupowa, grupa fokusowa, zogniskowany wywiad
grupowy)
◦ Wywiad narracyjny
 Narracyjny wywiad ekspercki
 Wywiad autobiograficzno-narracyjny
◦ Wywiad skoncentrowany na problemie
◦ Wywiad swobodny
◦ Wywiad recepcyjny
◦ Wywiad Sense-Making
 (Cisek, 2008; Konecki, 2000; Pilch, Bauman, 2001, s. 318-343; Przastek-Samokowa, 2004)
27

28. Rodzaje danych empirycznych
w badaniach jakościowych
 Ze względu na sposób i zakres ingerencji badacza w
środowisko badane możemy wyróżnić:
◦ dane niewywołane (ang. naturally occuring data), występujące
„naturalnie”, tj. bez interwencji badacza, „dane, mające źródło w
sytuacjach, które pozostają niezależne od interwencji badacza”
(Silverman 2010, s. 433). Dane takie można uzyskać poprzez
nagrania audio i wideo, są także zawarte w istniejących
dokumentach (tekstach, np. regulaminach albo zarządzeniach
itp.),
◦ dane wywołane (ang. contrived data), sprowokowane, tj.
powstające w wyniki interwencji badacza, w „sztucznych”
sytuacjach badawczych, „takich jak wywiady, eksperymenty,
grupy fokusowe lub kwestionariusze sondażowe” (Silverman
2010, s. 161)
28

29. Kiedy należy przestać gromadzić
dane?
 Skąd wiemy, że mamy już zebrany
odpowiedni materiał empiryczny, na
podstawie którego można uczciwie
wyciągać trafne i rzetelne wnioski?
 Nasycenie teoretyczne (ang. theoretical
saturation, data saturation)
29

30. 7.2. Analiza danych empirycznych
(materiału empirycznego) w badaniach
jakościowych
30

31. Analiza i interpretacja materiału
empirycznego w badaniach jakościowych
– dwa główne aspekty
 1) Wybór i zastosowanie odpowiedniej perspektywy analitycznej (ang.
analytical perspectives), ram pojęciowych, teoretycznych (conceptual
frameworks, theoretical frameworks), np.:
 analiza dyskursu,
 feminizm,
 fenomenografia,
 fenomenologia,
 hermeneutyka,
 konstruktywizm,
 teoria krytyczna,
 teoria ugruntowana,
 ujęcie etnograficzne
 i inne.
31

32. Analiza i interpretacja materiału
empirycznego w badaniach jakościowych
– dwa główne aspekty [cd.]
 2) Wybór i zastosowanie konkretnej techniki
analizy danych, np.:
 analiza dokumentów,
 analiza tematyczna,
 ciągła analiza porównawcza (metoda permanentnego
porównywania, ang. constant comparative analysis),
 (semantyczna) analiza treści (ang. content analysis),
 tworzenie map pojęciowych (ang. concept mapping)
(Rapley, 2010)
 i inne.
32

33. Jakościowe metody analizy danych
i tworzenia teorii
Analiza danych jakościowych
w informatologii
 Cisek, Sabina (2013). Analiza danych jakościowych we
współczesnej informatologii.
 http://www.slideshare.net/sabinacisek/analiza-danych-
jakociowych-we-wspczesnej-informatologii (prezentacja)
 http://www.academia.edu/12000784/Analiza_danych_jako%C5%9
Bciowych_we_wsp%C3%B3%C5%82czesnej_informatologii_tekst
_ (pełny tekst)
 http://www.researchgate.net/publication/275098391_Analiza_dany
ch_jakociowych_we_wspczesnej_informatologii (pełny tekst)
33

34. Jakościowe metody analizy danych
i tworzenia teorii
Metoda teorii ugruntowanej
 Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji –
wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka
(red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka,
informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków:
Wydawnictwo UJ, s. 233-239.
 http://www.researchgate.net/publication/259867054_Teoria_ugruntowana_w_nauce
_o_informacji_-_wybrane_aspekty__Grounded_Theory_in_Information_Science_-
_Selected_Aspects
 Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań
jakościowych. Teoria ugruntowana.
 Dostęp do fragmentów na stronie
http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/
 Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane
zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i
bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.
34

35. 8. Jak opracować model albo
teorię? Dwa podejścia – „teoria
przed badaniami” i „badania
przed teorią”. Przydatne
procedury i metody. Testowanie
własnych koncepcji i hipotez.
Operacjonalizacja.
35

36. 9. Podsumowanie 1: Proces
badawczy. Projektowanie
własnych badań
36

37. Etapy badania naukowego, fazy procesu
badawczego
 I. POSTAWIENIE PYTANIA BADAWCZEGO, ogólne
sformułowanie problemu (najczęściej w metodologii
jakościowej, badaniach idiograficznych) albo
hipotezy (najczęściej w metodologii ilościowej,
badaniach nomologicznych)
 pytanie musi być sformułowane serio, zasadnie,
rozstrzygalnie, w niektórych badaniach – precyzyjnie
(badania z hipotezą), w niektórych – niekoniecznie
(doprecyzowanie nastąpi w dalszych etapach badania)
 zagadnienie naukowe może mieć charakter teoretyczny
lub stosowany, przedmiotowy, konceptualny lub
metodologiczny
37

38. Etapy badania naukowego … [cd.]
 II. OPERACJONALIZACJA ZAGADNIENIA
BADAWCZEGO
 zob. slajdy (dwa następne) dotyczące operacjonalizacji
 wybór metodologii (ilościowa, jakościowa, mieszana) i
strategii badań (badania przed teorią, teoria przed
badaniami), metod oraz technik badawczych
 sampling – czyli wybór wycinka rzeczywistości lub
obiektów do zbadania
 jednego lub niewielu przypadków reprezentujących samych
siebie lub jakąś zbiorowość (w metodologii jakościowej)
 próby (celowej, losowej) reprezentującej całą badaną
populację, zbiorowość (w metodologii ilościowej)
38

39. 39
Co to jest operacjonalizacja?
 Terminy teoretyczne i obserwacyjne, zdania teoretyczne
(hipotezy, prawa) i zdania obserwacyjne, definicje operacyjne
(Frankfort-Nachmias i Nachmias, 2001, s. 44-51)
 „Operacjonalizacja (ang. operationalization) = proces
przekształcania abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu
badania, w konkretne wskaźniki i zmienne, dające się zmierzyć
empirycznie. Operacjonalizacja pojęcia „dobrobyt społeczny”
może polegać na ustaleniu wskaźników, które zdaniem badaczy
dotyczą tego pojęcia i są mierzalne w praktyczny sposób, tak
jak produkt krajowy brutto, stopa bezrobocia, średnie zarobki,
wartość posiadanych oszczędności, wydatki na kulturę i
rozrywkę itd.” https://dobrebadania.pl/operacjonalizacja-ang-
operationalization/
◦ Zobacz też http://www.calculemus.org/lect/08metod/3-indukcja.pdf

40. 40
Co to jest operacjonalizacja? [cd.]
Wikipedia
https://pl.wikipedia.org/wiki/Operacjonalizacja_problemu_badawc
zego
 Operacjonalizacja problemu badawczego jest najobszerniejszym
etapem przygotowania badań.
 Obejmuje ona następujące kroki:
◦ rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania
◦ dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych
◦ wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i dokonanie w niej
zwiadu terenowego
◦ decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i wybór bazy
źródłowej
◦ decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego
 Operacjonalizacja jest bardzo ważną częścią procesu
badawczego. Podjęte w jej ramach decyzje bezpośrednio
rzutować będą na wyniki badań.

41. Etapy badania naukowego … [cd.]
 III. GROMADZENIE MATERIAŁU
EMPIRYCZNEGO – różne techniki / źródła
 analiza i krytyka piśmiennictwa
 dane empiryczne niewywołane, np. pochodzące z
istniejących dokumentów albo obserwacji
nieuczestniczącej
 dane empiryczne wywołane, np. pochodzące z
eksperymentów, obserwacji uczestniczącej – po
części, wywiadów
 Uwaga – w metodologii jakościowej gromadzenie i analiza danych
empirycznych, a także tworzenie kategorii i formułowanie uogólnień
bardzo często „przeplatają się” ze sobą, współwystępują od początku
danego przedsięwzięcia badawczego
41

42. Etapy badania naukowego … [cd.]
 IV. ANALIZA I INTERPRETACJA
MATERIAŁU EMPIRYCZNEGO – dwa
główne aspekty
◦ wybór i zastosowanie perspektywy
analitycznej, ram pojęciowych,
teoretycznych
◦ wybór i zastosowanie konkretnej techniki
analizy danych
42

43. Etapy badania naukowego … [cd.]
 V. PRÓBA ODPOWIEDZI NA PYTANIE
BADAWCZE – różne możliwości w zależności
od celu, charakteru i typu prowadzonych badań
◦ potwierdzenie albo obalenie hipotezy
◦ rozwiązanie (a właściwie iteracyjne rozwiązywanie)
problemu praktycznego, np. w badaniach w
działaniu
◦ sformułowanie prawidłowości, uogólnienia albo
wysunięcie hipotezy
◦ uzasadnienie zdania wcześniej niepewnego (normy,
oceny, twierdzenia)
◦ zaprojektowanie konstrukcji
43

44. Etapy badania naukowego … [cd.]
 VI. ROZSTRZYGANIE WARTOŚCI PROPONOWANEGO
ROZWIĄZANIA, m.in.
◦ analiza logiczna (poprawność formalna, prostota, spójność
wewnętrzna i powiązania z dotychczasową wiedzą)
◦ testowanie empiryczne (potwierdzanie, falsyfikowanie)
 VII. UCHWYCENIE JAKIEJŚ PRAWIDŁOWOŚCI, elementu
porządku w świecie, stworzenie generalizacji, uogólnienia –
koncepcji, modelu, prawa, teorii, kategoryzacji, typologii itd. lub
stworzenie bogatego, „rozumiejącego” OPISU, NARRACJI
dotyczących konkretnych osób, przypadków, zdarzeń.
◦ (Babbie, 2013), (Hajduk, 2001, s. 198-201), (Kamiński, 1992, s. 203-
205), (Nowak, 1985, s. 26-27, 30-37), (Silverman, 2010) i wiele innych
44

45. Projektowanie badań – zob. też
 Projekt badań (etapy)
 „Każde badanie wymaga indywidualnego
projektu badań. Istnieją jednak pewne
wytyczne, których warto się trzymać przy
realizacji własnego projektu, po to aby mieć
pewność, że praca została przygotowana w
sposób naukowy, spełniający wymogi
metodologiczne.”
 http://www.mojasocjologia.pl/articles.php?article_i
d=12
45

46. 10. Podsumowanie 2: Podstawy
filozoficzne, „epistemologie”
dyscyplin naukowych, paradygmaty
i metateorie. Jak założenia natury
ogólnej wpływają na badania
(metodologie szczegółowe, ramy
pojęciowe) poszczególnych
dyscyplin? Na przykładzie
informatologii (nauki o informacji)
46

47. Bibliografia
47

48. Bibliografia
 Ajdukiewicz, Kazimierz (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.
 Babbie, Earl (2013). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 Blackburn, Simon (1997). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
 Bocheński, Józef M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: „W drodze” Wydawnictwo Polskiej Prowincji
Dominikanów.
 Bronk, Andrzej (1992). Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne). W: Kamiński,
Stanisław. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL, s. 345-370.
 Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, M.; Korycińska-
Huras, A. (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na
przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 233-239.
 Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W:
Kocójowa, M. (red.). Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. [CD-ROM]. Kraków: Instytut INiB UJ. Dostępny także
online: http://hdl.handle.net/10760/13708
 Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia
Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.
 Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury
przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4 s. 3-11.
 Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku.
Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.
 Cisek, Sabina (2010). Metodologia mieszana w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa. W: Kocójowa, Maria
(red.). Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21. wieku. [CD-ROM]. Kraków: Instytut
Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/15393
48

49. Bibliografia [cd.]
 Cisek, Sabina (2013). Metodologia jakościowa we współczesnej informatologii. Wybrane aspekty. Przegląd
Biblioteczny t. 81, z. 3, s. 299-310.
 Dobrodziej, Piotr (2015). Słownik badawczy. https://dobrebadania.pl/slownik/
 Frankfort-Nachmias, Chava; Nachmias, David (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań:
Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.
 Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji
naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1
 Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak.
 Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL.
 Jemielniak, Dariusz red. (2012). Badania jakościowe. Podejścia i teorie. T. 1 i 2. Warszawa: Wydaw.
Naukowe PWN.
 Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione.
Lublin: KUL.
 Kołakowski, Leszek (2000). Neutralność i wartości akademickie. W: Tenże, Moje słuszne poglądy na
wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 137-155.
 Konecki, Krzysztof T.; Chomczyński, Piotr red. (2012). Słownik socjologii jakościowej. Warszawa: Difin.
 Konecki, Krzysztof T. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana [podrozdziały
8.2. Wywiad swobodny, 8.3. Wywiad narracyjny, 8.4. Wywiad grupowy].
http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/
 Krajewski, Władysław (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Wydanie
drugie poprawione. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
 Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk.
http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html
 Nowak, Stefan (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
49

50. Bibliografia [cd.]
 Paprzycka, Katarzyna (2013). Pojęcie wiedzy. W: Przewodnik po epistemologii. Pod red. Renaty Ziemińskiej. Kraków:
Wydawnictwo WAM, s. 117-139.
 Pilch, Tadeusz, Bauman, Teresa (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydanie
drugie poprawione i rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
 Przastek-Samokowa, Maria (2004). Rozmowa na temat, czyli wywiad jako narzędzie komunikacji z użytkownikiem. W:
Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Pod red. Barbary Sosińskiej-Kalaty oraz Katarzyny Materskiej i
Wiesława Glińskiego. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=41&dirds=1&tab=1, http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=41&dirids=1
 Rapley, Tom (2010). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN
 Sady, Wojciech (2002 – ). Dzieje religii, filozofii i nauki. http://sady.up.krakow.pl/
 Silverman, David (2010). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych.
Warszawa: Wydawnictwo SBP.
 Szaniawski, Klemens (1994a). Kilka uwag o filozofii nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 48-54.
 Szaniawski, Klemens (1994b). Metoda i twórczość w nauce. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-76.
 Szaniawski, Klemens (1994c). O obiektywności nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 8-17.
 Tavris, Carol; Wade, Carole (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 30-
35.
 Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji
naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.
 Dodatkowe publikacje związane z filozofią i metodologią można znaleźć poprzez blog Methodology and Philosophy of
(LIS) Information Science. http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/
50