SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  87
Télécharger pour lire hors ligne
1
Użytkownik informacji
i usługi informacyjne
dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Jagielloński
Aktualizacja 2015-10-14
2
Treści merytoryczne przedmiotu 2014/2015
Użytkownik informacji i usługi informacyjne
• Użytkownicy informacji w informatologii, kierunki badań, paradygmaty,
publikacje, konferencje, autorzy etc.
• Pojęcie użytkownika informacji
• Zachowania informacyjne – pojęcie, typologia, charakterystyka;
pozyskiwanie/wyszukiwanie informacji jako rodzaj zachowania informacyjnego;
wybrane współczesne koncepcje, modele i teorie zachowań informacyjnych
• Potrzeby informacyjne
• Bariery informacyjne
• Wybrane metody badań użytkowników informacji, ich potrzeb i zachowań –
dyskusja dydaktyczna, studia przypadków
3
Użytkownicy informacji
w nauce o informacji
(informatologii)
4
Niektóre kierunki badań użytkownika informacji
we współczesnej informatologii
• bariery informacyjne
• kultura informacyjna i kształcenie użytkowników
informacji (information literacy)
• modelowanie użytkownika informacji
• potrzeby informacyjne
• pozyskiwanie, w tym wyszukiwanie informacji
• użytkownicy informacji w Internecie
• zachowania informacyjne, w tym – zachowania
informacyjne w życiu codziennym
5
Elementy historii badań użytkowników
informacji w informatologii 1
• Zagadnienie użytkowników informacji należy do pola zainteresowań
informatologii od początku istnienia tej dyscypliny, zmieniał się natomiast
sposób jego pojmowania a także podejścia badawcze.
• Za symboliczny początek systematycznych dociekań w tym zakresie
uważa się czasami obrady konferencji Royal Society Scientific
Information Conference w 1948 roku w Londynie [Szczechura 1998, s.
107] [Wilson 2008, s. 458].
• Od tamtego czasu, przez ponad sześćdziesiąt lat nie tylko
przeprowadzono setki, jeżeli nie tysiące badań empirycznych, ale
również skonstruowano rozmaite propozycje teoretyczne, niektóre
zaawansowane, na przykład modele zachowań informacyjnych Toma
Wilsona [Wilson 1999], koncepcje ELIS – Everyday Life Information
Seeking Reijo Savolainena, Information Search Process Carol Kuhlthau,
Sense-Making Brendy Dervin i wiele innych [Cisek 2008] [Kamińska-
Czubała 2007] [Theories 2005].
6
Elementy historii badań użytkowników
informacji w informatologii 2
• W Polsce także pojawiły się znaczące opracowania, w tym książkowe, jak
Kształcenie studentów jako użytkowników informacji naukowej [Pindlowa
1984], Informacja a umysł [Próchnicka 1991], Człowiek i komputer.
Dialogowy model wyszukiwania informacji [Próchnicka 2004] czy Bariery
informacyjne [Świgoń 2006].
• Polskojęzyczne podsumowanie badań użytkowników informacji do lat 90. XX
wieku można znaleźć w artykule Użytkownicy informacji. Zarys problematyki
[Szczechura 1998].
• Nowe polskie publikacje o użytkownikach i ich zachowaniach
– Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych. Warszawa: Związek
Pracodawców Warszawy i Mazowsza.
– Kamińska-Czubała, Barbara (2013). Zachowania informacyjne w życiu codziennym.
Warszawa: Wydaw. SBP.
– Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa:
Wydaw. SBP.
7
Najważniejsze publikacje na temat Information
Behavior czyli problematyki użytkowników
informacji jako obszaru badawczego
• Case, Donald O. (2012). Looking for Information. A Survey of Research on
Information Seeking, Needs, and Behavior. Third Edition. Bingley: Emerald
Group Publishing Limited.
• Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne (E. F.), eds. (2005).
Theories of Information Behavior. USA: ASIST.
• Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych.
Warszawa: Wydaw. SBP.
• Szczechura, Kordula (1998). Użytkownicy informacji. Zarys problematyki. W:
Informacja naukowa w Polsce. Tradycja i współczesność. Olsztyn: WSP, s.
107-138.
• Wilson, T. D. [Tom] (2000a). Human Information Behavior. Informing Science
Vol. 3 No. 2, s. 49-55. http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf
• Wilson, Tom (2008). The information user: past, present and future. Journal
of Information Science, Vol. 34 No. 4, p. 457-464.
8
Najważniejsze czasopisma, na łamach których
porusza się zagadnienia Information Behavior
czyli problematyki użytkowników informacji
• Information Research
http://informationr.net/ir/index.html
• JASIST
• Journal of Documentation
9
Konferencje z zakresu Information Behavior
czyli problematyki użytkowników informacji
• Cykl konferencji ISIC: the information
behaviour conference
http://informationr.net/isic/papers.html
– Dostępne są pełne teksty referatów
10
Użytkownicy informacji w nauce o informacji –
paradygmaty i ich zmiana 1
• Zmiana paradygmatu
– początek zmian – koniec lat 70., początek lat 80. XX wieku
– „ostateczna” zmiana – przełom XX i XXI wieku
• Dlaczego nastąpiła zmiana?
– Wyczerpanie się „starego” paradygmatu, poprzedniej formuły badań
– Wpływ kognitywizmu – seminarium w Gandawie – 1977
– Metodologia jakościowa (interpretywna) w badaniach użytkownika informacji
– kluczowy artykuł – jeden z najbardziej wpływowych: Wilson, Tom (1981;
2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation
Vol. 31 No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670
– The user-centered turn – kluczowy artykuł: Dervin, Brenda; Nilan, Michael
(1986). Information needs and uses. Annual Review of Information Science
and Technology Vol. 21, s. 3-33.
11
Użytkownicy informacji w nauce o informacji –
paradygmaty i ich zmiana 2
• „Ważnym przełomem metodologicznym w obszarze użytkowników informacji była
„rewolucja paradygmatyczna” zapoczątkowana w latach 70. i 80. XX wieku.
Generalnie polegała na zdecydowanym podkreśleniu, iż badania empiryczne
muszą być oparte na solidnej i przemyślanej podbudowie teoretycznej, a ta z
kolei powinna w centrum uwagi stawiać ludzi – użytkowników informacji, tj. przez
pryzmat ich cech, potrzeb i zachowań należy ujmować problematykę źródeł czy
systemów informacyjno-wyszukiwawczych – a nie odwrotnie. Temu postulatowi
towarzyszyło promowanie jakościowych (interpretatywnych) podejść i metod
badawczych, w miejsce stosowanych dotąd ujęć ilościowych
(pozytywistycznych).
• W efekcie zmieniło się pojęcie użytkownika informacji, stał się nim każdy, kto
przejawia jakiekolwiek zachowania informacyjne, a nie tylko osoba korzystająca z
formalnych, „oficjalnych” dokumentów, kanałów przekazu czy systemów
informacyjnych. Innymi słowy – użytkownik biblioteki, ośrodka informacji, SIW
albo określonej bazy danych zmienił się w użytkownika informacji w ogóle, w
dowolnym kontekście [Dervin, Nilan 1986] [Wilson 1981; 2006] [Wilson 2008].”
(Cisek 2009)
12
Użytkownicy informacji w nauce o informacji –
paradygmaty i ich zmiana 3
• „Od przełomu XX i XXI stulecia mamy do czynienia z (…)
renesansem problematyki użytkowników informacji, jej
nową, przekształconą postacią, zaakceptowaną przez
społeczność uczonych pod szyldem information behavior.
Jest to jedno z najważniejszych i najszybciej rozwijających
się pól badawczych współczesnej informatologii, do tego
stopnia, iż nazywane jest „subdyscypliną” nauki o informacji
[Theories 2005, s. XIX] [Wilson 2008, s. 460].
Subdyscyplina ta stanowi stosunkowo spójny obszar
dociekań o dynamicznie rozwijającej się bazie teoretycznej.”
(Cisek 2009)
13
Użytkownicy informacji w nauce o informacji –
paradygmaty i ich zmiana 4
• O historii badań użytkowników informacji w nauce o
informacji, zmianie paradygmatu pisze m.in. profesor Tom
Wilson – Wilson, Tom (2008). The information user: past,
present and future. Journal of Information Science, Vol. 34
No. 4, p. 457-464.
14
Pojęcie użytkownika informacji
15
Pojęcie użytkownika informacji
• „Użytkownik informacji (odbiorca informacji), osoba lub
instytucja korzystająca z usług służby informacyjnej bibl.
lub z działalności ośrodków informacji (…)”
– Głombiowski, Karol; Świderski, Bolesław; Więckowska, Helena
red. (1976). Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa
polskiego. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład
Narodowy im. Ossolińskich, s. 302.
• „Użytkownik informacji – osoba lub zespół osób
korzystające z informacji”
– Dembowska, Maria red. (1979). Słownik terminologiczny
informacji naukowej. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 119.
16
Pojęcie użytkownika informacji [cd.]
• „Użytkownik informacji – nadawca komunikatu i odbiorca komunikatu.
Czasami tylko odbiorca komunikatu.
• Użytkownik systemu informacyjno-wyszukiwawczego, użytkownik
systemu – użytkownik będący odbiorcą informacji na wyjściu
systemu informacyjno-wyszukiwawczego. Występuje on także w roli
nadawcy informacji, przekazując do systemu komunikat w postaci
zapytania informacyjnego. W wielu systemach użytkownik sam
dokonuje wyszukiwania informacji, samodzielnie określając strategię
wyszukiwawczą lub korzystając ze strategii wyszukiwawczej
systemu, np. w bibliotekach o wolnym dostępie do półek, w
tradycyjnych katalogach i bibliografiach, w Internecie.”
– Bojar, Bożenna red. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i
systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 288-
289.
– Uwaga! Definicje użytkownika informacji w „Słowniku …” po red. Bożenny Bojar
powstały w ramach systemowej orientacji nauki o informacji (system-oriented
approach)
17
Pojęcie użytkownika informacji [cd.]
• Kisilowska, Małgorzata; Przastek-Samokowa, Maria (2004).
Użytkownik czy klient – refleksje terminologiczne.
Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 2, s. 63-71.
– Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
– Terminy „czytelnik”, „użytkownik”, „klient”, „odbiorca”, „interesant”
• Użytkownicy informacji w ujęciu kognitywnym
– (Próchnicka, 1991), (Sosińska-Kalata, 1999, s. 37-90), (Woźniak,
1997, s. 10-15)
• Kim jest użytkownik informacji?
– Modele zachowań informacyjnych – a pojęcie użytkownika informacji
18
Inne pojęcia
• Information behavior
– Information behavior (IB) encompasses intentional information
seeking as well as unintentional information encounters.
• Information seeking
– Information seeking is a conscious effort to acquire information in
response to a need or gap in knowledge.
• Information need
– An information need is a recognition that [one’s] knowledge is
inadequate to satisfy a goal.
– http://liswiki.org/wiki/Information_behavior_theories
19
Zachowania informacyjne
20
Użytkownicy informacji – o czym mówimy:
nazwy w językach polskim i angielskim
• W literaturze anglojęzycznej problematyka użytkowników
informacji współcześnie, tj. w XXI wieku, z reguły określana
jest terminem Information Behavior, Human Information
Behavior albo Information Behavior Research
• Czyli – termin Information Behavior oznacza:
– (1) obszar badawczy, kierunek dociekań w ramach nauki o informacji
– szeroko rozumiane badanie ludzi jako użytkowników informacji (a
nie tylko – badanie wykorzystania dokumentów czy systemów przez
ludzi)
– albo
– (2) zachowanie/zachowania informacyjne – zachodzące w
rzeczywistości
21
Information Behavior jako jeden z obszarów
badawczych nauki o informacji
• Information Behavior – jest ‘subdyscypliną’ nauki o
informacji (Information Science) (Wilson, 2008, p. 460) lub
bibliotekoznawstwa i nauki o informacji (Library and
Information Science) (Fisher; Erdelez; McKechnie eds.,
2005, p. XX)
• Zaakceptowana, ukształtowana ‘ostatecznie’ na przełomie
XX i XXI wieku (Fisher; Erdelez; McKechnie eds., 2005, p.
XIX)?
• Stanowi stosunkowo spójny obszar badań, dotyczący
zachowań informacyjnych i tego, co się z nimi wiąże –
konteksty, przyczyny, skutki, uwarunkowania
22
Information Behavior = zachowania
informacyjne zachodzące w rzeczywistości
• Dominuje szerokie rozumienie (Wilson, 2000), (Fisher;
Erdelez; McKechnie eds., 2005), (Godbold, 2006), (Case,
2007)
• Zachowania informacyjne = wszystkie zachowania ludzi
związane ze źródłami i kanałami informacji, w tym aktywne i
celowe poszukiwanie informacji, jej pasywny odbiór, a także
wykorzystanie informacji.
– „Information Behavior is the totality of human behavior in relation to sources
and channels of information, including both active and passive information
seeking, and information use. Thus, it includes face-to-face communication
with others, as well as the passive reception of information as in, for example,
watching TV advertisements, without any intention to act on the information
given” (Wilson, 2000, p. 49).
23
Information Behavior = zachowania
informacyjne zachodzące w rzeczywistości cd.
• Zachowania informacyjne obejmują – jak
ludzie potrzebują, poszukują, zarządzają,
podają/udzielają i wykorzystują informację w
różnych kontekstach
– „(…) we conceptualize information behavior as
including how people need, seek, manage, give,
and use information in different contexts” (Fisher;
Erdelez; McKechnie eds., 2005, p. XIX)
24
Information Behavior = zachowania
informacyjne zachodzące w rzeczywistości
[cd.]
• Zachowania informacyjne obejmują zarówno
(świadome) poszukiwanie informacji, jak i inne
niezamierzone albo pasywne zachowania (takie jak
‘zerknięcie’ albo przypadkowe ‘natknięcie się’ na
informację) oraz celowe zachowania niezwiązane z
poszukiwaniem, takie jak aktywne unikanie
informacji.
– „Information behavior (…) encompasses information
seeking as well as the totality of other unintentional or
passive behaviors (such as glimpsing or encountering
information), as well as purposive behaviors that do not
involve seeking, such as actively avoiding information”
(Case, 2007, p. 5).
25
Rodzaje zachowań informacyjnych
(Godbold, 2006)
• Istnieją różne zachowania informacyjne, nie
tylko
– poszukiwanie informacji (information seeking)
– przekazywanie informacji (information transfer)
– wykorzystanie informacji (information use)
26
Rodzaje zachowań informacyjnych cd.
• Pozyskiwanie informacji (information gathering, people encounter
information, Godbold 2006, s. 7)
– aktywne, celowe poszukiwanie i gromadzenie informacji
– rutynowe zbieranie informacji
– przypadkowe pozyskiwanie informacji.
• Reagowanie na informację (people respond to information, Godbold
2006, s. 7)
– dalsze poszukiwanie informacji, poszukiwanie kolejnych informacji
– upowszechnianie zdobytej informacji, dzielenie się z innymi etc.
– taking mental note (‘może się kiedyś przyda’)
– unikanie lub ignorowanie informacji
– niezgoda lub niewiara w informację
– ukrywanie lub niszczenie informacji
• Oraz, oczywiście, wykorzystanie informacji do rozwiązania problemu,
wykonania zadania, poradzenia sobie z sytuacją problemową
27
Rodzaje zachowań informacyjnych – kilka
terminów (w porządku alfabetycznym)
• Information encountering
• Information gathering
• Information retrieval
• Information searching
• Information seeking
• Information transfer
• Information use
• …
– (Case, 2007, p. 5), (Godbold, 2006), (Materska, 2007, s.
114, 115), (Wilson, 2000, p. 49)
28
Pozyskiwanie, wyszukiwanie informacji jako
rodzaj zachowania informacyjnego
• Information Encountering = „przypadkowe” napotykanie
informacji
• Information Retrieval = wyszukiwanie informacji w SIW
• Information Searching = wyszukiwanie informacji (dotyczy
wyszukiwania w konkretnych zasobach, jest działaniem
celowym, ukierunkowanym na odnalezienie potrzebnych
informacji)
• Information Seeking = poszukiwanie informacji (pojęcie
szersze od information searching)
– (Erdelez, 1999), (Erdelez, 2005), (Materska, 2007, s. 113-124)
29
Pozyskiwanie, wyszukiwanie informacji jako
rodzaj zachowania informacyjnego cd.
• Information Retrieval IR= wyszukiwanie informacji,
termin używany w ramach systemocentrycznego,
„pozytywistycznego” paradygmatu w nauce o
informacji
• Information Seeking IS = poszukiwanie informacji,
termin używany w ramach „humanistycznego” nurtu
w nauce o informacji
• Obecnie – tendencje integracyjne – ISR –
Information Seeking and Retrieval
– (Astrom, 2007), (Ingwersen; Järvelin, 2005)
30
Modele wyszukiwania informacji
(czyli jednego z wielu możliwych zachowań
informacyjnych)
• Wyszukiwanie informacji = „wielopoziomowy i
wielokierunkowy zespół interakcji użytkownika z systemem
wyszukiwania informacji” (Próchnicka, 2004, s. 24)
• Wyszukiwanie informacji = „sekwencja czynności, których
celem bezpośrednim jest uzyskanie informacji, zmieniającej
stan wiedzy poszukującego” (Próchnicka, 2004, s. 24)
• „Podstawowa funkcja systemu wyszukiwania informacji
polega na dostarczeniu użytkownikowi kompletnej i zgodnej
z jego potrzebami informacji pochodzącej z zasobów
systemu” (Próchnicka, 2004, s. 43)
31
Modele wyszukiwania informacji (czyli jednego z
wielu możliwych zachowań informacyjnych) [cd.]
• Etapy procesu wyszukiwania informacji w systemie
informacyjno-wyszukiwawczym (information searching)
– Potrzeba informacyjna → czynności heurystyczne (w umyśle
użytkownika, w interakcji z systemem) → pytanie w języku
naturalnym → pytanie w języku zrozumiałym dla systemu (języku
sztucznym) → wewnątrz-systemowe procedury selekcjonowania
informacji/rekordów z bazy systemu → odpowiedź systemu →
procesy heurystyczne w umyśle użytkownika (ocena rezultatów
wyszukiwania, ich selekcjonowanie, integrowanie ze strukturami
wiedzy użytkownika i ich modyfikacja, ewentualnie –
przeformułowanie pytania i „od nowa” ) (Próchnicka, 2004, s. 43)
32
Modele wyszukiwania informacji (czyli jednego z
wielu możliwych zachowań informacyjnych) [cd.]
• model algorytmiczny
– porównanie reprezentacji pytania z reprezentacją obiektów w SIW
– potrzeby użytkowników są stałe, precyzyjnie zdefiniowane, procesy
umysłowe użytkownika nie mają znaczenia
• model kognitywny
– wyszukiwanie informacji jest uwikłane w rozwiązywanie problemów
(pokonywanie sytuacji problemowej)
– nacisk na procesy i struktury poznawcze jednostek
– ciągłość
– zmienność, dynamiczność
– heurystyczny charakter
• model konwersacyjny
– interakcje w wyszukiwaniu informacji – między użytkownikiem,
pośrednikiem i systemem
– dialog
(Próchnicka, 2004, s. 21-41)
33
Co wpływa na zachowania informacyjne?
• Cechy sytuacji problemowej
– problem do rozwiązania, zadanie do wykonania, pytanie
• Determinanty osobnicze, np. doświadczenie, samoocena,
stosunek do nowości, wiek, wiedza o przedmiocie, zadaniu i
SIW, wykształcenie, zainteresowania ……
• Determinanty związane z pełnioną rolą zawodową
• Determinanty środowiskowe
• Cechy źródła informacji, usługi informacyjnej, dostawcy
informacji, systemu informacyjnego etc.
(Niedźwiedzka, 2002, s. 26-27), (Próchnicka, 2004, s. 30-34) i wiele
innych publikacji
34
Co już wiemy „na pewno” o zachowaniach
informacyjnych użytkowników?
• Principle of Least Effort
– „We have found that people invest little in seeking
information, preferring easy-to-use, accessible
sources to sources of known high quality that are
less easy to use and/or less accessible” (Bates,
2005, s. 4).
35
Wybrane koncepcje, modele
i teorie zachowań
informacyjnych
36
Koncepcje …
• Kilka najważniejszych:
– ELIS, Reijo Savolainen,
– Information Search Process, Seeking Meaning, Carol Collier
Kuhlthau,
– modele Toma Wilsona,
– Opportunistic discovery of information = Information encountering
(przypadkowe pozyskiwanie informacji), Sanda Erdelez,
– Sense-Making, Brenda Dervin.
• Dyskusję i przegląd różnych koncepcji, modeli i teorii można znaleźć
m.in. w:
– (Case, 2007), (Fisher; Erdelez; McKechnie, eds., 2005), (Godbold,
2006), (Joseph i in., 2013,
http://InformationR.net/ir/18-1/paper562.html)
37
Koncepcje …
• Tworzenie dużej liczby różnych modeli i
koncepcji zachowań informacyjnych może
być przejawem postępowania hipotetyczno-
dedukcyjnego w zakresie Information
Behavior. Postępowanie hipotetyczno-
dedukcyjne jest – wg Karla Raimunda
Poppera – przejawem prawidłowego
funkcjonowania danej dyscypliny naukowej
(Grobler, 2008, s. 63-64)
38
Modele Toma Wilsona
i Barbary Niedźwiedzkiej
39
Koncepcja Toma Wilsona
• (Próchnicka, 2004, s. 21-22, przypis 3), (Wilson, 1981; 2006)
• (Wilson, 2000a)
http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf
– Szerokie rozumienie terminu „zachowanie informacyjne”:
„Information Behavior is the totality of human behavior in relation
to sources and channels of information including both active and
passive information seeking, and information use” (Wilson,
2000a, s. 49)
– Information Behavior obejmuje aktywne poszukiwanie, pasywny
odbiór informacji oraz użytkowanie informacji:
• Information Seeking Behavior
• Information Searching Behavior
• Information Use Behavior
40
Koncepcja Barbary Niedźwiedzkiej
• Nawiązuje do modelu zachowania
informacyjnego autorstwa Toma Wilsona
• (Niedźwiedzka, 2002)
• (Niedźwiedzka, 2003)
http://InformationR.net/ir/9-1/paper164.html
41
Sense-Making
Koncepcja Brendy Dervin
42
Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making
• Szczegółowa charakterystyka koncepcji Sense-Making w
odniesieniu do badań użytkowników znajduje się w (Cisek,
2008), dostęp http://hdl.handle.net/10760/13708,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/13708/1/cisek-n.pdf
lub http://skryba.inib.uj.edu.pl/wydawnictwa/e05/cisek-n.pdf
• Koncepcja, metateoria powstała w latach 70. XX
wieku; przeszła różne zmiany; obecnie jest
uważana za dojrzałą metodologię, prowadzi się
wiele badań z jej wykorzystaniem
43
Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making cd.
• „Koncepcja Sense-Making, zwana również podejściem,
ujęciem a nawet paradygmatem, rozwijana i
modyfikowana od 1972 r. do dzisiaj przez Brendę Dervin
i kontynuatorów jej myśli, funkcjonuje na trzech
poziomach abstrakcji, jest bowiem:
– m e t a t e o r i ą, systemem założeń ontologicznych i
epistemologicznych dotyczących rzeczywistości w ogóle oraz
natury ludzkiej;
– m e t o d o l o g i ą, obejmującą wynikające z metateorii postulaty
co i jak należy badać, w jaki sposób obserwować rzeczywistość,
gromadzić, analizować i interpretować dane, budować teorie;
– oraz opartą na metateorii i metodologii m e t o d ą, opisem
konkretnych technik i narzędzi badawczych.” (Cisek, 2008, s. 98)
44
Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making cd.
• W nauce o informacji metodologia oparta na
koncepcji Sense-Making związana jest z badaniem
użytkowników informacji:
– zmiana akcentu w badaniach – ze źródeł informacji na
użytkownika informacji; zmiana paradygmatu – na user-
centered approach (Dervin, Nilan, 1986)
– łączy się często z interpretywnymi (jakościowymi)
metodami badań użytkownika, m.in. z metodą zwaną
verbing
– dla badania i modelowania zachowań informacyjnych
najważniejsze jest pojęcie luki (gap)
45
ELIS – Everyday Life Information
Seeking
Reijo Savolainen i inni
46
ELIS – Everyday Life Information Seeking
• Wpływowy artykuł – „początek” ELIS –
(Savolainen, 1995)
• W polskiej literaturze przedmiotu: (Kamińska-
Czubała, 2006), (Kamińska-Czubała, 2007)
• Prekursorzy – już w latach 70. i 80. XX wieku w
USA, m.in. Brenda Dervin, Elfreda A. Chatman
• Obecnie: Paula J. McKenzie, Reijo Savolainen,
Amanda Spink i inni, m.in. na łamach czasopism:
Journal of Documentation, Journal of the American
Society of Information Science and Technology,
Library and Information Science Research
47
Koncepcja Savolainena: założenia z zakresu
nauki o informacji
• (a) przedtem badano głównie użytkowników i ich
potrzeby, zachowania etc. w kontekście
wykonywanej pracy
• (b) ELIS – badanie użytkowników i ich zachowań
w kontekście „sposobu życia” (Way of life), NIE w
związku z wykonywaną pracą (non-work
information seeking)
• hipoteza: (a) i (b) to NIE to samo – aczkolwiek
mogą być komplementarne, uzupełniają się
48
Koncepcja Savolainena: założenia dotyczące
człowieka
• Way of life = „porządek rzeczy” (order of things)
• Mastery of life = sposób utrzymywania „porządku
rzeczy” w życiu każdego człowieka, podejście do
rozwiązywania codziennych problemów (sytuacji
problemowych)
– Co wpływa na Mastery of life? – pochodzenie społeczne,
wychowanie (dom, szkoła), przynależność pokoleniowa,
cechy indywidualne (biologiczne?), dotychczasowe
doświadczenia etc. W efekcie – Mastery of life jest w
dużej mierze intuicyjna, „odruchowa”, ma po części
charakter zinternalizowanych „wytycznych” społecznych
(przykładów, wartości, systemów myślenia etc.)
49
Koncepcja Savolainena cd.
• ELIS odnosi się do różnych „elementów informacyjnych”, które
występują, są wykorzystywane:
– w życiu codziennym, często odruchowo, bezrefleksyjnie
– do rozwiązywania problemów niezwiązanych bezpośrednio z
wykonywaną pracą, zawodem (czas wolny, konsumpcja, zdrowie)
• Charakterystyczny dla każdego z nas sposób „radzenia sobie” z życiem
codziennym i sytuacjami problemowymi (czyli Mastery of life)
determinuje zachowania informacyjne
• 4 typy Mastery of life i odpowiadające im zachowania informacyjne:
– optymistyczno-kognitywny
– pesymistyczno-kognitywny
– defensywno-afektywny
– pesymistyczno-afektywny
50
Przypadkowe pozyskiwanie
informacji
Opportunistic discovery of information
Information encountering
Sanda Erdelez i inni
Publikacje
• Erdelez, Sandra (1999). Information Encountering: It's More
Than Just Bumping into Information. Bulletin of the American
Society for Information Science Vol. 25 No. 3.
http://www.asis.org/Bulletin/Feb-99/erdelez.html
• Information Research. An international electronic journal (2011).
Volume 16 No 3, September 2011.
http://informationr.net/ir/16-3/infres163.html [numer poświęcony
przypadkowemu pozyskiwaniu informacji]
• Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów
online w zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego
pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Przegląd
Biblioteczny R. 76, z. 1, s. 87–110 [dostęp w Bibliologicznej
Bibliotece Cyfrowej]
51
52
Analiza i krytyka różnych modeli
zachowań informacyjnych
53
Co winien uwzględnić kompleksowy model
zachowania informacyjnego? [1]
• Zachowanie informacyjne nie zawsze jest linearne,
sekwencyjne; często bywa właśnie nielinearne,
wielokierunkowe
– Modele Wilsona i Dervin sugerują „linearność”,
sekwencyjność zachowań użytkownika – nie są w stanie
uchwycić (niewystarczająca moc eksplanacyjna –
explanatory power) wielokierunkowości zachowań
informacyjnych, chociaż ich autorzy zdają sobie sprawę z
problemu
– „The order of information seeking tasks may be reversed or
convoluted, and includes dead-ends, changes of direction, iteration,
abandonment and beginning again. It therefore seems timely to
develop a diagram which explicitly shows the myriad paths that can
be taken through the different modes of information behaviour, from
confusion to revelation and back again, until such time as the
information excursion is deemed to be over” (Godbold 2006, s. 5)
54
Co winien uwzględnić kompleksowy model
zachowania informacyjnego? [2]
• Zachowanie informacyjne nie zawsze jest celowe,
zaplanowane (purposive)
• Istnieją różne zachowania informacyjne
• Wszystkie zachowania informacyjne są
strategiami wytwarzania, nadawania sensu (sense-
making strategies)
• Zachowanie informacyjne zawsze odbywa się w
jakimś kontekście (information seeking in context)
– (Godbold 2006, http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html)
55
Co winien uwzględnić kompleksowy model
zachowania informacyjnego? [3]
• Pojawienie się luki (gap) może wywołać następujące reakcje
użytkownika:
– „poprawianie” internal reality
– „poprawianie” external reality
– ignorowanie luki
• Wszystkie te reakcje są związane z różnymi zachowaniami
informacyjnymi (Godbold 2006, s. 8)
• Luka zawsze wywołuje zachowania informacyjne (niekoniecznie
poszukiwanie informacji, czasami może być to unikanie albo nawet
niszczenie informacji) – ale nie każde zachowanie informacyjne pojawia
się w efekcie wystąpienia luki; istnieją zachowania informacyjne
niezwiązane z luką, podejmowane dla przyjemności, dla nich samych,
bez konkretnego celu (Godbold 2006, s. 12)
• Istnieją luki, których prawdopodobnie nigdy nie da się przekroczyć
56
Potrzeby informacyjne
57
Potrzeby informacyjne – kontrowersje,
zagadnienia
• Czym jest potrzeba informacyjna? Jak jest
definiowana i konceptualizowana?
• Jak istnieją potrzeby informacyjne?
• Jak poznajemy potrzeby informacyjne? Jakimi
metodami można je badać?
58
Potrzeba informacyjna – definicje,
konceptualizacje, konteksty
• Savolainen, Reijo (2011). Elaborating the motivational attributes of
information need and uncertainty. Information Research Vol. 17 No. 2,
paper 516. http://InformationR.net/ir/17-2/paper516.html
• Savolainen, Reijo (2012). Conceptualizing information need in context.
Information Research Vol. 17 No. 4, paper 534.
http://InformationR.net/ir/17-4/paper534.html
• O pojęciu potrzeb informacyjnych można przeczytać także w
– (Próchnicka 1991, s. 28-36)
– (Urban 2005) http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf
– (Woźniak 1989) [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej]
59
Potrzeba informacyjna – definicje … cd.
• „Potrzeby informacyjne nie mają charakteru
potrzeb autonomicznych, lecz stanowią
element systemu współzależnych potrzeb
człowieka, generowanego przez trzy
podstawowe kategorie potrzeb: potrzeby
fizjologiczne, emocjonalne oraz poznawcze”
(Próchnicka, 2004, s. 24)
60
Potrzeba informacyjna: dwa główne podejścia
• (1) Potrzeba jest „wewnętrznym” stanem mentalnym, stanem umysłu
konkretnego, indywidualnego użytkownika, np. stan ASK, poczucie
niedoboru, niepokój, uczucie „braku sensu” etc. (indywidualizm:
kognitywizm, Peter Ingwersen)
• (2) Potrzeba jest „obiektywnie istniejącym warunkiem realizacji celu”
(Próchnicka, 2004, s. 24), tzn. jest zasobem, zbiorem dokumentów,
informacji przydatnych, niezbędnych do rozwiązania jakiegoś problemu,
niezależnie, czy użytkownik zdaje sobie z tego sprawę czy nie, czy
uświadamia sobie – i w jakim stopniu – swoją potrzebę czy też nie.
– Inaczej: potrzeba informacyjna = zasób wiedzy relewantny do
wykonania pewnego zadania z punktu widzenia stanu wiedzy w
jakiejś dziedzinie i/lub z punktu widzenia pewnej grupy społecznej
(analiza domen, Birger Hjorland)
61
Czy potrzeby informacyjne są materialne czy
niematerialne?
• Zauważmy: w obydwu przypadkach (zob. poprzedni slajd)
potrzeba informacyjna jest niematerialna*
– *z wyjątkiem sytuacji: potrzeba = zbiór dokumentów
zawierających informację relewantną
• (1) potrzeba informacyjna = wewnętrzny stan umysłu 
potrzeba jest niematerialna, psychiczna (Świat 2 Poppera?)
• (2) potrzeba informacyjna = niezależny od podmiotu (ale
zależny od stanu wiedzy – w jakiejś dziedzinie albo –
ludzkości ) zasób informacji niezbędny do rozwiązania
problemu  potrzeba jest niematerialna, idealna (Świat 3
Poppera?)
62
Czy potrzeby informacyjne istnieją obiektywnie
czy subiektywnie?
• W obydwu przypadkach mamy przynajmniej
możliwość, że potrzeby informacyjne
istnieją bądź obiektywnie bądź
subiektywnie, tzn. istnieją niezależnie lub
zależnie od podmiotu postrzegającego
(użytkownika) lub poznającego (badacza) 
63
Czy potrzeby informacyjne istnieją realnie?
Czy da się je zbadać?
• Potrzeba informacyjna jest pojęciem teoretycznym,
stworzonym (wymyślonym) by lepiej opisać zachowania
informacyjne (zwłaszcza wyjaśnić co je powoduje)
• Potrzeby informacyjnej nikt nie widział, zachowania
informacyjne natomiast są obserwowalne.
– Przed rozpoczęciem empirycznych badań trzeba pojęcie potrzeby
informacyjnej zoperacjonalizować.
– Innymi słowy – istnienie potrzeby informacyjnej można stwierdzić
wyłącznie po zaobserwowaniu jej przejawów albo skutków
(użytkownik szuka informacji, więc pewnie ma potrzebę
informacyjną, ale – jest to rozumowanie indukcyjne, więc zawodne,
użytkownik może szukać informacji bez wystąpienia potrzeby
informacyjnej).
64
Skąd się biorą potrzeby informacyjne?
I dlaczego są takie a nie inne?
• Co powoduje powstawanie potrzeb informacyjnych? („że są”)
Istnieją różne poglądy
– luka wg koncepcji Sense-Making
– potrzeby bardziej podstawowe – fizjologiczne, emocjonalne,
poznawcze wywołują potrzeby informacyjne (Próchnicka 2004, s.
24)
– sytuacja problemowa (= „dysonans między aktualnym a
antycypowanym stanem wiedzy użytkownika”, Próchnicka 2004, s.
31)
• Co wpływa na przedmiot, treść potrzeb informacyjnych?
(„jakie są”, czego dotyczą)
– wszystko 
65
Cztery poziomy potrzeby rozumianej
indywidualistycznie
• Potrzeba wewnętrzna
• Potrzeba wyrażona w języku potocznym,
potrzeba uświadomiona
• Potrzeba wyrażona w języku sformalizowanym
SIW, potrzeba sformalizowana
• Potrzeba kompromisowa
– (Próchnicka, 2004, s. 33, 34, 156, 157)
66
Potrzeby a zachowania informacyjne
• Potrzeba informacyjna ≠zachowanie informacyjne, czyli:
– potrzeba informacyjna ≠ wykorzystywane źródła informacji
– potrzeba informacyjna ≠ zadawane pytania
– potrzeba informacyjna ≠ (zgłaszane) zapotrzebowanie na
informację
– information need ≠information demand, information want
• „Potrzeby informacyjne są bezpośrednim czynnikiem
sprawczym inicjującym wyszukiwanie informacji”
(Próchnicka, 2004, s. 33), ale możliwe są zachowania
informacyjne niewynikające z potrzeb informacyjnych
(Godbold, 2006)
67
Cechy potrzeb informacyjnych
• Potrzeby informacyjne są dynamiczne,
zmieniają się również w trakcie
pozyskiwania i przetwarzania informacji
• Potrzeby informacyjne nie zawsze są
uświadomione
• Na potrzeby informacyjne wpływa wiele
czynników, także – „niemerytoryczne”
68
Potrzeby informacyjne z punktu widzenia
praktyka – profesjonalisty informacji: co należy
ustalić w wywiadzie informacyjnym z
użytkownikiem?
• Zobacz prezentacja „Klienci brokera
informacji. Użytkownicy informacji
biznesowej”
http://www.slideshare.net/sabinacisek/klienci-b
69
Bariery informacyjne
70
Bariery informacyjne – definicje
• „Przez bariery informacyjne rozumie się trudności, jakie
pojawiają się podczas poszukiwania informacji, jej
wykorzystywania i rozpowszechniania” (Woźniak, 2004, s.
107)
• „Bariery informacyjne są to przeszkody, które utrudniają,
opóźniają lub uniemożliwiają dostęp do informacji, czyli
pozyskiwanie i korzystanie z informacji. W literaturze można
spotkać inne zbliżone nazwy tego zjawiska, np. bariery w
dostępie do informacji, bariery komunikacyjne, bariery w
przepływie wiedzy, wynikające ze wzajemnych relacji między
pojęciami informacja, komunikacja i wiedza” (Świgoń, 2006,
s. 23)
• Związek barier informacyjnych z potrzebami i zachowaniami
informacyjnymi – zobacz (Świgoń, 2006, s. 18-23)
71
Bariery informacyjne – rodzaje
• Rodzaje i typologia barier informacyjnych – zobacz
(Świgoń, 2006, s. 24-122), (Woźniak, 2004, s. 107)
• Przykład typologii barier informacyjnych (Świgoń, 2006, s.
43-52)
– Bariery związane z użytkownikiem informacji (np. brak czasu, brak
wiedzy, library anxiety, nieświadomość istnienia zasobów
informacyjnych, pasywna postawa)
– Bariery interpersonalne (np. brak pomocy ze strony pośredników)
– Bariery środowiskowe (np. finansowe, geograficzne, kulturowe,
prawne)
– Bariery związane ze źródłami informacji (tworzone przez biblioteki;
tworzone przez autorów i wydawców źródeł informacji)
72
Bariery informacyjne – przykładowe
publikacje
• Banacka, Marianna (2004). Współczesne bariery w
dostępie do informacji – kilka uwag w związku z ich
typologiami i rodzajami.
http://e-pedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin1.pd
• Świgoń, Marzena (2014). Bariery i ograniczenia w dostępie
do wiedzy i informacji – terminologia i klasyfikacja. Nowa
Biblioteka nr 1 (14). S. 7-14.
73
Strategie i metody badań
użytkowników informacji
74
Przykłady publikacji na temat podejść, metod
i technik badania użytkowników informacji
• Activity theory (Wilson, 2006)
http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html
• Badanie w działaniu (Action Research) i inne metody jakościowe
(Wilson, 2000b) http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html
• Obserwacja uczestnicząca i nieuczestnicząca (Cooper; Lewis;
Urquhart, 2004) http://InformationR.net/ir/9-4/paper184.html
• Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w
świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu w XXI wieku
– pełny tekst
http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikow
– prezentacja
http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikw
75
Metodologie (strategie badawcze): ilościowa
(pozytywistyczna), jakościowa (rozumiejąca),
mieszana (MMR)
Strategia ilościowa
• zjawiska społeczne być może
różnią się od fizycznych, ale
wszystkie mogą być badane
takimi samymi metodami
• data (dane) próbuje się uzyskać
materiał badawczy wolny od
subiektywnych uwarunkowań
• badanie „próbek” – study of
samples
• analiza przyczynowo-skutkowa,
przewidywanie
Strategia jakościowa
• zjawiska społeczne różnią się
od fizycznych, dlatego muszą
być badane odmiennymi
metodami
• evidence (dane empiryczne,
materiał badawczy) nigdy nie są
wolne od ocen i wartościowania
• pogłębione badanie przypadków
– study of cases
• interpretacja i zrozumienie;
trzeba wyjaśnić jak przebiegała
interpretacja
76
Strategia ilościowa (pozytywistyczna) –
niektóre metody i techniki badań
• Metody statystyczne
• Sondaż diagnostyczny (metoda sondażowa)
– ankieta
– wywiad standaryzowany
• Metody ilościowe w badaniach użytkowników
informacji często były używane niewłaściwie –
gromadzenie danych ilościowych, brak teorii,
niezadowalające rezultaty badań
77
Strategia jakościowa (rozumiejąca) – niektóre
metody i techniki badań
• Metody jakościowe w badaniach użytkowników informacji:
– action research – badanie w działaniu
– case study – studium przypadku
– critical incident analysis – metoda zdarzeń krytycznych
– critical literature review – analiza i krytyka piśmiennictwa
– etnography – metody etnograficzne
– grounded theory – teoria ugruntowana
• Techniki badawcze w metodologii jakościowej (źródła
danych, materiału empirycznego, evidence):
– dokumenty, teksty
– obserwacja, w tym – etnograficzna, uczestnicząca i inne
– wywiady, w tym – grupowy (fokus), narracyjny, swobodny, wywiad
Sense-Making (micro-moment time-line interview)
– wrażenia i reakcje badacza
78
Badania użytkowników – przykłady publikacji,
w których szczegółowo opisano procedury
badawcze
• Banwell, Linda; Coulson, Graham (2004). Users and user study
methodology: the JUBILEE Project. Information Research Vol. 9 No. 2
paper 167. http://InformationR.net/ir/9-2/paper167.html
• Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych.
Warszawa: Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza.
http://www.mcig.pl/images/raporty/02_badanie%20zachowan.pdf
• Maik, Robert i in. (2010). Strategiczne źródła informacji w działalności
przedsiębiorstw. Raport z badania. Warszawa: PARP.
http://www.parp.gov.pl/files/74/81/380/7620.pdf
79
Bibliografia
80
Bibliografia 1
• Astrom, Fredrik (2007). Changes in the LIS Research Front: Time-Sliced Cocitation Analyses of LIS
Journal Articles, 1990-2004. JASIST Vol. 58 No. 7, s. 947-957.
• Banacka, Marianna (2004). Współczesne bariery w dostępie do informacji – kilka uwag w związku z ich
typologiami i rodzajami. http://e-pedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin1.pdf
• Banwell, Linda; Coulson, Graham (2004). Users and user study methodology: the JUBILEE Project.
Information Research Vol. 9 No. 2 paper 167. http://InformationR.net/ir/9-2/paper167.html
• Bates, Marcia J. (2005). An Introduction to Metatheories, Theories, and Models. W: Theories of
Information Behavior. USA: ASIST, s. 1-24.
• Bates, Marcia J. (2007). What is browsing – really? A model drawing from behavioural science research.
Information Research Vol. 12 No. 4 paper 330. http://InformationR.net/ir/12-4/paper330.html
• Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych. Warszawa: Związek Pracodawców
Warszawy i Mazowsza. http://www.mcig.pl/images/raporty/02_badanie%20zachowan.pdf
• Bojar, Bożenna red. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-
wyszukiwawczych. Warszawa: Wydaw. SBP
• Case, Donald O. (2006). Information Behavior. ARIST Vol. 40, s. 293-327.
• Case, Donald O. (2012). Looking for Information. A Survey of Research on Information Seeking, Needs,
and Behavior. Third Edition. Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
• Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-
Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ.
http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708
• Cisek, Sabina (2011 – ). Information Literacy in the School Sector.
http://informationliteracyintheschoolsector.blogspot.com/
• Cisek, Sabina (2008 – ). Methodology and Philosophy of LIS (Information Science).
http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/
81
Bibliografia 2
• Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle
anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4, s.
3-11. http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikow-inf-21-wiek
• Cooper, Janet; Lewis, Rachael; Urquhart, Christine (2004). Using participant or non-participant
observation to explain information behaviour. Information Research Vol. 9 No. 4 paper 184.
http://InformationR.net/ir/9-4/paper184.html
• Dembowska, Maria red. (1979). Słownik terminologiczny informacji naukowej. Wrocław, Warszawa,
Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Derfert-Wolf, Lidia (2005). Information literacy – koncepcje i nauczanie umiejętności informacyjnych.
Biuletyn EBIB nr 1 (62). http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/derfert.php
• Derfert-Wolf, Lidia (2006). Elektroniczne usługi informacyjne typu pytanie-odpowiedź – światowe trendy i
doświadczenia bibliotek. Biuletyn EBIB Nr 1 (71). http://www.ebib.info/2006/71/derfert.php
• Dervin, Brenda (1999). On studying information seeking methodologically: The implication of connecting
metatheory to method. Information Processing and Management Vol. 35, s. 727-750.
• Dervin, Brenda (2003). Human Studies and User Studies: A Call for Methodological Inter-disciplinarity.
Information Research Vol. 9 (1) paper 166. http://InformationR.net/ir/9-1/paper166.html
• Dervin, Brenda (2005 – ). Sense-Making Methodology Site. http://communication.sbs.ohio-
state.edu/sense-making/
• Dervin, Brenda; Nilan, Michael (1986). Information needs and uses. Annual Review of Information
Science and Technology Vol. 21, s. 3-33.
• Du, Jia Tina; Spink, Amanda (2011). Toward a Web Search Model: Integrating Multitasking, Cognitive
Coordination, and Cognitive Shifts. JASIST Vol. 62 (8), p. 1446-1472.
82
Bibliografia 3
• Eldredge, Jonathan D. (2004). Inventory of research methods for librarianship and informatics. Journal
of the Medical Library Association Vol. 92, s. 83-90.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=314107#id2579454
• Erdelez, Sanda (1999). Information Encountering: It's More Than Just Bumping into Information. Bulletin
of the American Society for Information Science Vol. 25 No. 3. http://www.asis.org/Bulletin/Feb-
99/erdelez.html
• Erdelez, Sanda (2005). Information encountering. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s.
179-184.
• Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne (E. F.), eds. (2005). Theories of Information
Behavior. USA: ASIST.
• Gałczyński, Julian (1996). Pertynencja jako wspólny cel użytkowników i pracowników informacji. PTINT
t. 4 nr 3, s. 14-21.
• Godbold, Natalya (2006). Beyond information seeking: towards a general model of information
behaviour. Information Research Vol. 11 No. 4, paper 269. http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html
• Information Research. An international electronic journal (2011). Volume 16 No 3 September 2011.
http://informationr.net/ir/16-3/infres163.html [numer poświęcony przypadkowemu pozyskiwaniu
informacji]
• Ingwersen, Peter; Järvelin, Kalervo (2005). The Turn: Integration of Information Seeking and Retrieval in
Context. Dordrecht: Springer.
• Järvelin, Kalervo; Wilson, Thomas D. (2003). On conceptual models for information seeking and
retrieval research. Information Research Vol. 9 No. 1 paper 163. http://InformationR.net/ir/9-
1/paper163.html
83
Bibliografia 4
• Joseph, Pauline; Debowski, Shelda; Goldschmidt, Peter (2013). Models of information search: a
comparative analysis. Information Research, Vol. 18(1) paper 562. http://InformationR.net/ir/18-
1/paper562.html
• Kamińska-Czubała, Barbara (2006). Zachowania informacyjne w życiu codziennym – kierunki badań. W:
Kierunki i priorytety rozwoju informacji naukowej w kontekście budowania społeczeństwa wiedzy.
Katowice: PTIN, s. 35-39.
• Kamińska-Czubała, Barbara (2007). Zachowania informacyjne w życiu codziennym: wybrane aspekty
teoretyczne. W: Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje
społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 195-202.
• Kamińska-Czubała, Barbara (2014). Zachowania informacyjne w życiu codziennym. Warszawa: Wydaw.
SBP.
• Kisilowska, Małgorzata; Przastek-Samokowa, Maria (2004). Użytkownik czy klient – refleksje
terminologiczne. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 2, s. 63-71 [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece
Cyfrowej]
• Konecki, Krzysztof (2002-2009). Studia z metodologii badań jakościowych. (Także inne interesujące
publikacje) http://krzysztofkonecki.prv.pl/
• Kuhlthau, Carol C. (2004) Seeking meaning: a process approach to library and information services. 2nd
edition. Westport, CT: Libraries Unlimited.
• Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydaw.
SBP.
• Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP.
• Myers, Michael D. (1997- ). Qualitative Research in Information Systems.
http://www.qual.auckland.ac.nz/#Welcome
84
Bibliografia 5
• Niedźwiedzka, Barbara (2002). Modyfikacja modelu zachowań informacyjnych T. D. Wilsona w świetle
wyników badania zachowań informacyjnych menedżerów. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1, s. 22-
33.
• Niedźwiedzka, Barbara (2003). A proposed general model of information behaviour. Information
Research Vol. 9 No. 1 paper 164. http://InformationR.net/ir/9-1/paper164.html
• Pickard, Alison; Dixon, Pat (2004). The applicability of constructivist user studies: How can constructivist
inquiry inform service providers and systems designers? Information Research Vol. 9 No. 3 paper 175.
http://InformationR.net/ir/9-3/paper175.html
• Próchnicka, Maria (1991). Informacja a umysł. Kraków: Universitas.
• Próchnicka, Maria (2004). Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji. Kraków:
Wydaw. UJ
• Reitz, Joan M. (2004-2013). Information need. W: Online Dictionary for Library and Information Science.
(Reitz, 2013) http://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_i.aspx
• Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w zakresie sprzyjania zjawisku
przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Przegląd Biblioteczny R. 76, z. 1, s. 87–
110.
• Savolainen, Reijo (1995). Everyday Life Information Seeking: Approaching Information Seeking in the
Context of „Way of Life”. Library and Information Science Research Vol. 17, s. 259-294.
• Savolainen, Reijo (2005). Everyday Life Information Seeking. W: Encyclopedia of Library and Information
Science. 2nd edition, s. 155-163. http://books.google.com/books?
hl=en&lr=&id=0BDWcWT8tDMC&oi=fnd&pg=PA155&ots=IjzCorbDDC&sig=RPFg_hoq4WajBGvRStsME-
Zru2Q
85
Bibliografia 6
• Savolainen, Reijo (2011). Elaborating the motivational attributes of information need and uncertainty.
Information Research Vol. 17 No. 2, paper 516. http://InformationR.net/ir/17-2/paper516.html
• Savolainen, Reijo (2012). Conceptualizing information need in context. Information Research Vol. 17 No.
4, paper 534. http://InformationR.net/ir/17-4/paper534.html
• Sobielga, Jolanta (1999). Psychologiczne uwarunkowania zachowań informacyjnych. Zagadnienia
Informacji Naukowej nr 2, s. 96-102.
• Sosińska-Kalata, Barbara (1999). Modele organizacji wiedzy w systemach wyszukiwania informacji o
dokumentach. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 37-90 (Część druga: Wiedza prywatna użytkownika).
• Spink, Amanda (2004). Multitasking information behavior and information switching: an exploratory study.
Journal of Documentation Vol. 60 No. 4, s. 336-351.
• Spink, Amanda; Currier, James (2006). Towards an evolutionary perspective for human information
behavior. An exploratory study. Journal of Documentation Vol. 62 No. 2, pp. 171-193.
• Szczechura, Kordula (1998). Użytkownicy informacji. Zarys problematyki. W: Informacja naukowa w
Polsce. Tradycja i współczesność. Olsztyn: WSP, s. 107-138.
• Szwalbe, Jerzy (1982). Badania potrzeb użytkowników informacji. Zarys problematyki i metodyki badań.
Warszawa: IINTE.
• Świgoń, Marzena (2006). Bariery informacyjne. Podstawy teoretyczne i próba badań w środowisku
naukowym. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 13-122 (rozdziały 1, 2, 3).
• Świgoń, Marzena (2014). Bariery i ograniczenia w dostępie do wiedzy i informacji – terminologia i
klasyfikacja. Nowa Biblioteka nr 1 (14). S. 7-14.
• Talja, S., & McKenzie, P. J. (2007). Editors' introduction: Special issue on discursive approaches to
information seeking in context. Library Quarterly, Vol. 77, p. 97−108.
86
Bibliografia 7
• Tidline, Tonyia J. (2005). Dervin’s Sense-Making. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s.
113-117.
• Urban, Bogumiła (2005). Potrzeby informacyjne – klucz do zrozumienia użytkowników biblioteki
akademickiej. http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf
• Wilson, Tom D. (1999). Models in information behaviour research. Journal of Documentation Vol. 55 No.
3, p. 249-270. http://informationr.net/tdw/publ/papers/1999JDoc.html
• Wilson, Tom D. (2000). Human Information Behavior. Informing Science Vol. 3 No. 2, p. 49-55.
http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf lub http://informationr.net/tdw/publ/papers/2000HIB.pdf
• Wilson, Tom D. (1981; 2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation Vol. 31
No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670.
• Wilson, Tom D. (2000b). Recent trends in user studies: action research and qualitative methods.
Information Research Vol. 5 No. 3. http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html
• Wilson, Tom D. (2006). A re-examination of information seeking behaviour in the context of activity
theory. Information Research, Vol. 11 No. 4 paper 260. http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html
• Wilson, Tom D. (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science,
Vol. 34 No. 4, p. 457-464.
• Woźniak, Jadwiga (1989). O tak zwanych potrzebach informacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej
nr 1, s. 39-59. [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej]
• Woźniak, Jadwiga (1997). Kognitywizm w informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 2 (70), s. 3-16
(zwłaszcza – na temat użytkowników informacji – s. 10-15)
• Woźniak, Jadwiga (2004). Informacyjne progi i bariery – spojrzenie z perspektywy języków informacyjno-
wyszukiwawczych. W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Kraków: Wydaw. UJ, s. 106-111.
87
Bibliografia 7
• Tidline, Tonyia J. (2005). Dervin’s Sense-Making. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s.
113-117.
• Urban, Bogumiła (2005). Potrzeby informacyjne – klucz do zrozumienia użytkowników biblioteki
akademickiej. http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf
• Wilson, Tom D. (1999). Models in information behaviour research. Journal of Documentation Vol. 55 No.
3, p. 249-270. http://informationr.net/tdw/publ/papers/1999JDoc.html
• Wilson, Tom D. (2000). Human Information Behavior. Informing Science Vol. 3 No. 2, p. 49-55.
http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf lub http://informationr.net/tdw/publ/papers/2000HIB.pdf
• Wilson, Tom D. (1981; 2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation Vol. 31
No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670.
• Wilson, Tom D. (2000b). Recent trends in user studies: action research and qualitative methods.
Information Research Vol. 5 No. 3. http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html
• Wilson, Tom D. (2006). A re-examination of information seeking behaviour in the context of activity
theory. Information Research, Vol. 11 No. 4 paper 260. http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html
• Wilson, Tom D. (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science,
Vol. 34 No. 4, p. 457-464.
• Woźniak, Jadwiga (1989). O tak zwanych potrzebach informacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej
nr 1, s. 39-59. [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej]
• Woźniak, Jadwiga (1997). Kognitywizm w informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 2 (70), s. 3-16
(zwłaszcza – na temat użytkowników informacji – s. 10-15)
• Woźniak, Jadwiga (2004). Informacyjne progi i bariery – spojrzenie z perspektywy języków informacyjno-
wyszukiwawczych. W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Kraków: Wydaw. UJ, s. 106-111.

Contenu connexe

Tendances

Sc potrzeby informacyjne organizacji
Sc potrzeby informacyjne organizacjiSc potrzeby informacyjne organizacji
Sc potrzeby informacyjne organizacjiSabina Cisek
 
Typy badań naukowych
Typy badań naukowychTypy badań naukowych
Typy badań naukowychSabina Cisek
 
Sc środowisko informacyjne
Sc środowisko informacyjneSc środowisko informacyjne
Sc środowisko informacyjneSabina Cisek
 
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuJak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuSabina Cisek
 
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-Making
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-MakingBadanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-Making
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-MakingSabina Cisek
 
Infobrokering podstawy 18 19
Infobrokering podstawy 18 19Infobrokering podstawy 18 19
Infobrokering podstawy 18 19Sabina Cisek
 
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego Sabina Cisek
 
Sc źródła informacji, typologia, przykłady
Sc źródła informacji, typologia, przykładySc źródła informacji, typologia, przykłady
Sc źródła informacji, typologia, przykładySabina Cisek
 
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiek
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiekMetodologia badan uzytkownikow inf 21 wiek
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiekSabina Cisek
 
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywyInfobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywySabina Cisek
 
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie Sabina Cisek
 
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie? Wykorzystanie zasobów Dee...
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie?  Wykorzystanie zasobów Dee...Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie?  Wykorzystanie zasobów Dee...
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie? Wykorzystanie zasobów Dee...Sabina Cisek
 
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015Sabina Cisek
 
Infobrokering Podstawy 2020
Infobrokering Podstawy 2020Infobrokering Podstawy 2020
Infobrokering Podstawy 2020Sabina Cisek
 
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie nauk
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie naukInformatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie nauk
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie naukSabina Cisek
 
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w Polsce
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w PolsceRaport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w Polsce
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w PolsceDeloitte Polska
 
Wiedza naukowa, infografika
Wiedza naukowa, infografikaWiedza naukowa, infografika
Wiedza naukowa, infografikaSabina Cisek
 
Czym jest stan badań?
Czym jest stan badań? Czym jest stan badań?
Czym jest stan badań? Sabina Cisek
 
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...Sabina Cisek
 

Tendances (20)

Sc potrzeby informacyjne organizacji
Sc potrzeby informacyjne organizacjiSc potrzeby informacyjne organizacji
Sc potrzeby informacyjne organizacji
 
Typy badań naukowych
Typy badań naukowychTypy badań naukowych
Typy badań naukowych
 
Sc środowisko informacyjne
Sc środowisko informacyjneSc środowisko informacyjne
Sc środowisko informacyjne
 
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuJak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
 
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-Making
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-MakingBadanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-Making
Badanie zachowan informacyjnych uzytkownikow bibliotek: metodologia Sense-Making
 
Infobrokering podstawy 18 19
Infobrokering podstawy 18 19Infobrokering podstawy 18 19
Infobrokering podstawy 18 19
 
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego
Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego
 
Sc źródła informacji, typologia, przykłady
Sc źródła informacji, typologia, przykładySc źródła informacji, typologia, przykłady
Sc źródła informacji, typologia, przykłady
 
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiek
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiekMetodologia badan uzytkownikow inf 21 wiek
Metodologia badan uzytkownikow inf 21 wiek
 
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywyInfobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
 
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie
Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie
 
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie? Wykorzystanie zasobów Dee...
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie?  Wykorzystanie zasobów Dee...Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie?  Wykorzystanie zasobów Dee...
Jak skutecznie pozyskiwać informacje w internecie? Wykorzystanie zasobów Dee...
 
Marzena śWigoń. Bariery Informacyjne
Marzena śWigoń. Bariery InformacyjneMarzena śWigoń. Bariery Informacyjne
Marzena śWigoń. Bariery Informacyjne
 
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015
Metoda zdarzeń krytycznych, Cisek 2015
 
Infobrokering Podstawy 2020
Infobrokering Podstawy 2020Infobrokering Podstawy 2020
Infobrokering Podstawy 2020
 
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie nauk
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie naukInformatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie nauk
Informatologia, przedmiot, pole badawcze i miejsce w systemie nauk
 
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w Polsce
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w PolsceRaport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w Polsce
Raport Let’s Play! 2022: rynek e-sportu w Polsce
 
Wiedza naukowa, infografika
Wiedza naukowa, infografikaWiedza naukowa, infografika
Wiedza naukowa, infografika
 
Czym jest stan badań?
Czym jest stan badań? Czym jest stan badań?
Czym jest stan badań?
 
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...
Kompetencje informacyjne jako kompetencje generyczne i ogólne. Charakterystyk...
 

En vedette

Typologie zachowań informacyjnych 16_17
Typologie zachowań informacyjnych 16_17Typologie zachowań informacyjnych 16_17
Typologie zachowań informacyjnych 16_17Sabina Cisek
 
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Sabina Cisek
 
Sc ekonomika zdobywania informacji
Sc ekonomika zdobywania informacjiSc ekonomika zdobywania informacji
Sc ekonomika zdobywania informacjiSabina Cisek
 
Gent il in school sector 2012
Gent il in school sector 2012Gent il in school sector 2012
Gent il in school sector 2012Sabina Cisek
 
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010Sabina Cisek
 
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016Sabina Cisek
 
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...Sabina Cisek
 
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...Sabina Cisek
 
Zbiory danych badawczych online
Zbiory danych badawczych onlineZbiory danych badawczych online
Zbiory danych badawczych onlineSabina Cisek
 
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wieku
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wiekuTechnika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wieku
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wiekuSabina Cisek
 
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcs
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcsInformacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcs
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcsSabina Cisek
 
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej final
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej finalMetoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej final
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej finalSabina Cisek
 
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina Cisek
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina CisekCIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina Cisek
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina CisekSabina Cisek
 
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze online
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze onlineWybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze online
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze onlineSabina Cisek
 
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiAnaliza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiSabina Cisek
 
Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Sabina Cisek
 
Sc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSabina Cisek
 
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17Sabina Cisek
 
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji Sabina Cisek
 

En vedette (20)

Typologie zachowań informacyjnych 16_17
Typologie zachowań informacyjnych 16_17Typologie zachowań informacyjnych 16_17
Typologie zachowań informacyjnych 16_17
 
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
Infobrokering – praktyczne podejście do optymalnego wykorzystywania narzędzi ...
 
Sc ekonomika zdobywania informacji
Sc ekonomika zdobywania informacjiSc ekonomika zdobywania informacji
Sc ekonomika zdobywania informacji
 
Gent il in school sector 2012
Gent il in school sector 2012Gent il in school sector 2012
Gent il in school sector 2012
 
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010
Kształtowanie kultury informacyjnej 14 12_2010
 
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w Internecie 2016
 
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...
Metainformacja biznesowa. Uniwersalne i specjalne "punkty startowe" do poszuk...
 
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...
Qualitative research in the field of Information Literacy in the second decad...
 
Zbiory danych badawczych online
Zbiory danych badawczych onlineZbiory danych badawczych online
Zbiory danych badawczych online
 
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wieku
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wiekuTechnika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wieku
Technika zdarzen krytycznych w badaniach Information Literacy w XXI wieku
 
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcs
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcsInformacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcs
Informacja o przedsiębiorstwach 2015, lublin umcs
 
Co to jest nauka?
Co to jest nauka?Co to jest nauka?
Co to jest nauka?
 
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej final
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej finalMetoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej final
Metoda studium przypadku w badaniach kultury informacyjnej final
 
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina Cisek
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina CisekCIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina Cisek
CIT in information literacy, ECIL 2016, Sabina Cisek
 
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze online
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze onlineWybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze online
Wybrane naukowe serwisy wyszukiwawcze online
 
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiAnaliza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
 
Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk?
 
Sc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSc metody i narzędzia
Sc metody i narzędzia
 
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17
Infobrokering i wywiad rynkowy podstawy 16_17
 
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji
Organizacje międzynarodowe jako niekomercyjni dysponenci informacji
 

Similaire à Użytkownik informacji

Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wieku
Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wiekuMetodologia badan uzytkowników informacji w XXI wieku
Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wiekuSabina Cisek
 
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja)
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja) Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja)
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja) Sabina Cisek
 
Babik up nowe_wymiary_1
Babik up nowe_wymiary_1Babik up nowe_wymiary_1
Babik up nowe_wymiary_1admza
 
Fenomenografia Cisek 2016
Fenomenografia Cisek 2016Fenomenografia Cisek 2016
Fenomenografia Cisek 2016Sabina Cisek
 
Nauka o informacji w XXI wieku
Nauka o informacji w XXI wiekuNauka o informacji w XXI wieku
Nauka o informacji w XXI wiekuSabina Cisek
 
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.Sabina Cisek
 
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich   standardyInformation literacy w bibliotekach akademickich   standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich standardyEwa Rozkosz
 
Odbiór dziedzictwa kulturowego przez „profesjonalnych” odbiorców kultury ...
Odbiór dziedzictwa kulturowego   przez „profesjonalnych”   odbiorców kultury ...Odbiór dziedzictwa kulturowego   przez „profesjonalnych”   odbiorców kultury ...
Odbiór dziedzictwa kulturowego przez „profesjonalnych” odbiorców kultury ...Małopolski Instytut Kultury
 
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyKultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyMarek Deja
 
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...Małopolski Instytut Kultury
 
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.Piotr Siuda
 
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych Sabina Cisek
 
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.Sabina Cisek
 
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...Platforma Otwartej Nauki
 

Similaire à Użytkownik informacji (20)

Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wieku
Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wiekuMetodologia badan uzytkowników informacji w XXI wieku
Metodologia badan uzytkowników informacji w XXI wieku
 
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja)
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja) Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja)
Nauka o informacji w XXI wieku (nowa prezentacja)
 
Babik up nowe_wymiary_1
Babik up nowe_wymiary_1Babik up nowe_wymiary_1
Babik up nowe_wymiary_1
 
Fenomenografia Cisek 2016
Fenomenografia Cisek 2016Fenomenografia Cisek 2016
Fenomenografia Cisek 2016
 
Nauka o informacji (Information Science) czy nauka o wiedzy (Knowledge Scienc...
Nauka o informacji (Information Science) czy nauka o wiedzy (Knowledge Scienc...Nauka o informacji (Information Science) czy nauka o wiedzy (Knowledge Scienc...
Nauka o informacji (Information Science) czy nauka o wiedzy (Knowledge Scienc...
 
Nauka o informacji w XXI wieku
Nauka o informacji w XXI wiekuNauka o informacji w XXI wieku
Nauka o informacji w XXI wieku
 
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.
Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej.
 
Information literacy w bibliotekach akademickich. Standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich. StandardyInformation literacy w bibliotekach akademickich. Standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich. Standardy
 
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich   standardyInformation literacy w bibliotekach akademickich   standardy
Information literacy w bibliotekach akademickich standardy
 
Odbiór dziedzictwa kulturowego przez „profesjonalnych” odbiorców kultury ...
Odbiór dziedzictwa kulturowego   przez „profesjonalnych”   odbiorców kultury ...Odbiór dziedzictwa kulturowego   przez „profesjonalnych”   odbiorców kultury ...
Odbiór dziedzictwa kulturowego przez „profesjonalnych” odbiorców kultury ...
 
Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik
Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław BabikRefleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik
Refleksja ekologiczna w nauce o informacji / Wiesław Babik
 
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
 
Ischools 2019 Marzena Swigon
Ischools 2019 Marzena SwigonIschools 2019 Marzena Swigon
Ischools 2019 Marzena Swigon
 
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametrycznyKultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
Kultura informacyjna organizacji – analiza koncepcji i model parametryczny
 
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...
Recenzja dr hab. Anny Nacher raportu Przemiany Praktyk i strategii udostępnia...
 
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.
ASNS – serwisy społecznościowe dla naukowców.
 
Infolit Global
Infolit GlobalInfolit Global
Infolit Global
 
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych
Analiza danych wizualnych w badaniach zachowań informacyjnych
 
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.
Użytkownicy informacji biznesowej. Klienci brokera informacji.
 
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...
Polityka w zakresie Otwartego Dostępu w nauce, prof. Marek Niezgódka, KRASP, ...
 

Plus de Sabina Cisek

Metodologia mieszana (MMR) 2021
Metodologia mieszana (MMR) 2021Metodologia mieszana (MMR) 2021
Metodologia mieszana (MMR) 2021Sabina Cisek
 
Open access, 2019-12-18
Open access, 2019-12-18Open access, 2019-12-18
Open access, 2019-12-18Sabina Cisek
 
Informacja o produktach i uslugach, 2019
Informacja o produktach i uslugach, 2019Informacja o produktach i uslugach, 2019
Informacja o produktach i uslugach, 2019Sabina Cisek
 
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019Sabina Cisek
 
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie Sabina Cisek
 
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii EuropejskiejŹródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii EuropejskiejSabina Cisek
 
Open access, publikacje naukowe i edukacyjne
Open access, publikacje naukowe i edukacyjneOpen access, publikacje naukowe i edukacyjne
Open access, publikacje naukowe i edukacyjneSabina Cisek
 
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...Sabina Cisek
 
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018Sabina Cisek
 
Deep Web – drugie dno internetu
Deep Web – drugie dno internetuDeep Web – drugie dno internetu
Deep Web – drugie dno internetuSabina Cisek
 
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speech
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speechFilter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speech
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speechSabina Cisek
 
Threshold concepts, wsb 2018
Threshold concepts, wsb 2018Threshold concepts, wsb 2018
Threshold concepts, wsb 2018Sabina Cisek
 
Poszukiwanie surowych danych badawczych online
Poszukiwanie surowych danych badawczych online Poszukiwanie surowych danych badawczych online
Poszukiwanie surowych danych badawczych online Sabina Cisek
 
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018Sabina Cisek
 
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczy
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczyInfobrokering, OSINT, wywiad gospodarczy
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczySabina Cisek
 
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...Sabina Cisek
 
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INT
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INTWspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INT
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INTSabina Cisek
 
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17Sabina Cisek
 

Plus de Sabina Cisek (18)

Metodologia mieszana (MMR) 2021
Metodologia mieszana (MMR) 2021Metodologia mieszana (MMR) 2021
Metodologia mieszana (MMR) 2021
 
Open access, 2019-12-18
Open access, 2019-12-18Open access, 2019-12-18
Open access, 2019-12-18
 
Informacja o produktach i uslugach, 2019
Informacja o produktach i uslugach, 2019Informacja o produktach i uslugach, 2019
Informacja o produktach i uslugach, 2019
 
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019
Informacja o przedsiębiorstwach (organizacjach) w internecie 2019
 
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie
Stowarzyszenia bibliotekarskie na świecie
 
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii EuropejskiejŹródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej
Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w Polsce i Unii Europejskiej
 
Open access, publikacje naukowe i edukacyjne
Open access, publikacje naukowe i edukacyjneOpen access, publikacje naukowe i edukacyjne
Open access, publikacje naukowe i edukacyjne
 
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...
Dostęp do edukacji, informacji i kultury jako prawo każdego człowieka i rola ...
 
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018
Poszukiwanie publikacji naukowych w internecie 2018
 
Deep Web – drugie dno internetu
Deep Web – drugie dno internetuDeep Web – drugie dno internetu
Deep Web – drugie dno internetu
 
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speech
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speechFilter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speech
Filter bubble and information behaviour, ISIC 2018, keynote speech
 
Threshold concepts, wsb 2018
Threshold concepts, wsb 2018Threshold concepts, wsb 2018
Threshold concepts, wsb 2018
 
Poszukiwanie surowych danych badawczych online
Poszukiwanie surowych danych badawczych online Poszukiwanie surowych danych badawczych online
Poszukiwanie surowych danych badawczych online
 
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018
Informacja o przedsiębiorstwach (i innych organizacjach) w internecie 2018
 
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczy
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczyInfobrokering, OSINT, wywiad gospodarczy
Infobrokering, OSINT, wywiad gospodarczy
 
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...
Kompetencje informacyjne w miejscu pracy – oczekiwania pracodawców, XIV Forum...
 
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INT
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INTWspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INT
Wspomnienie o Wandzie Pindlowej, XIV Forum INT
 
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17
Warsztat informacyjny, czesc 1, 16 17
 

Użytkownik informacji

  • 1. 1 Użytkownik informacji i usługi informacyjne dr Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński Aktualizacja 2015-10-14
  • 2. 2 Treści merytoryczne przedmiotu 2014/2015 Użytkownik informacji i usługi informacyjne • Użytkownicy informacji w informatologii, kierunki badań, paradygmaty, publikacje, konferencje, autorzy etc. • Pojęcie użytkownika informacji • Zachowania informacyjne – pojęcie, typologia, charakterystyka; pozyskiwanie/wyszukiwanie informacji jako rodzaj zachowania informacyjnego; wybrane współczesne koncepcje, modele i teorie zachowań informacyjnych • Potrzeby informacyjne • Bariery informacyjne • Wybrane metody badań użytkowników informacji, ich potrzeb i zachowań – dyskusja dydaktyczna, studia przypadków
  • 3. 3 Użytkownicy informacji w nauce o informacji (informatologii)
  • 4. 4 Niektóre kierunki badań użytkownika informacji we współczesnej informatologii • bariery informacyjne • kultura informacyjna i kształcenie użytkowników informacji (information literacy) • modelowanie użytkownika informacji • potrzeby informacyjne • pozyskiwanie, w tym wyszukiwanie informacji • użytkownicy informacji w Internecie • zachowania informacyjne, w tym – zachowania informacyjne w życiu codziennym
  • 5. 5 Elementy historii badań użytkowników informacji w informatologii 1 • Zagadnienie użytkowników informacji należy do pola zainteresowań informatologii od początku istnienia tej dyscypliny, zmieniał się natomiast sposób jego pojmowania a także podejścia badawcze. • Za symboliczny początek systematycznych dociekań w tym zakresie uważa się czasami obrady konferencji Royal Society Scientific Information Conference w 1948 roku w Londynie [Szczechura 1998, s. 107] [Wilson 2008, s. 458]. • Od tamtego czasu, przez ponad sześćdziesiąt lat nie tylko przeprowadzono setki, jeżeli nie tysiące badań empirycznych, ale również skonstruowano rozmaite propozycje teoretyczne, niektóre zaawansowane, na przykład modele zachowań informacyjnych Toma Wilsona [Wilson 1999], koncepcje ELIS – Everyday Life Information Seeking Reijo Savolainena, Information Search Process Carol Kuhlthau, Sense-Making Brendy Dervin i wiele innych [Cisek 2008] [Kamińska- Czubała 2007] [Theories 2005].
  • 6. 6 Elementy historii badań użytkowników informacji w informatologii 2 • W Polsce także pojawiły się znaczące opracowania, w tym książkowe, jak Kształcenie studentów jako użytkowników informacji naukowej [Pindlowa 1984], Informacja a umysł [Próchnicka 1991], Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji [Próchnicka 2004] czy Bariery informacyjne [Świgoń 2006]. • Polskojęzyczne podsumowanie badań użytkowników informacji do lat 90. XX wieku można znaleźć w artykule Użytkownicy informacji. Zarys problematyki [Szczechura 1998]. • Nowe polskie publikacje o użytkownikach i ich zachowaniach – Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych. Warszawa: Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza. – Kamińska-Czubała, Barbara (2013). Zachowania informacyjne w życiu codziennym. Warszawa: Wydaw. SBP. – Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP.
  • 7. 7 Najważniejsze publikacje na temat Information Behavior czyli problematyki użytkowników informacji jako obszaru badawczego • Case, Donald O. (2012). Looking for Information. A Survey of Research on Information Seeking, Needs, and Behavior. Third Edition. Bingley: Emerald Group Publishing Limited. • Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne (E. F.), eds. (2005). Theories of Information Behavior. USA: ASIST. • Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP. • Szczechura, Kordula (1998). Użytkownicy informacji. Zarys problematyki. W: Informacja naukowa w Polsce. Tradycja i współczesność. Olsztyn: WSP, s. 107-138. • Wilson, T. D. [Tom] (2000a). Human Information Behavior. Informing Science Vol. 3 No. 2, s. 49-55. http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf • Wilson, Tom (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science, Vol. 34 No. 4, p. 457-464.
  • 8. 8 Najważniejsze czasopisma, na łamach których porusza się zagadnienia Information Behavior czyli problematyki użytkowników informacji • Information Research http://informationr.net/ir/index.html • JASIST • Journal of Documentation
  • 9. 9 Konferencje z zakresu Information Behavior czyli problematyki użytkowników informacji • Cykl konferencji ISIC: the information behaviour conference http://informationr.net/isic/papers.html – Dostępne są pełne teksty referatów
  • 10. 10 Użytkownicy informacji w nauce o informacji – paradygmaty i ich zmiana 1 • Zmiana paradygmatu – początek zmian – koniec lat 70., początek lat 80. XX wieku – „ostateczna” zmiana – przełom XX i XXI wieku • Dlaczego nastąpiła zmiana? – Wyczerpanie się „starego” paradygmatu, poprzedniej formuły badań – Wpływ kognitywizmu – seminarium w Gandawie – 1977 – Metodologia jakościowa (interpretywna) w badaniach użytkownika informacji – kluczowy artykuł – jeden z najbardziej wpływowych: Wilson, Tom (1981; 2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation Vol. 31 No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670 – The user-centered turn – kluczowy artykuł: Dervin, Brenda; Nilan, Michael (1986). Information needs and uses. Annual Review of Information Science and Technology Vol. 21, s. 3-33.
  • 11. 11 Użytkownicy informacji w nauce o informacji – paradygmaty i ich zmiana 2 • „Ważnym przełomem metodologicznym w obszarze użytkowników informacji była „rewolucja paradygmatyczna” zapoczątkowana w latach 70. i 80. XX wieku. Generalnie polegała na zdecydowanym podkreśleniu, iż badania empiryczne muszą być oparte na solidnej i przemyślanej podbudowie teoretycznej, a ta z kolei powinna w centrum uwagi stawiać ludzi – użytkowników informacji, tj. przez pryzmat ich cech, potrzeb i zachowań należy ujmować problematykę źródeł czy systemów informacyjno-wyszukiwawczych – a nie odwrotnie. Temu postulatowi towarzyszyło promowanie jakościowych (interpretatywnych) podejść i metod badawczych, w miejsce stosowanych dotąd ujęć ilościowych (pozytywistycznych). • W efekcie zmieniło się pojęcie użytkownika informacji, stał się nim każdy, kto przejawia jakiekolwiek zachowania informacyjne, a nie tylko osoba korzystająca z formalnych, „oficjalnych” dokumentów, kanałów przekazu czy systemów informacyjnych. Innymi słowy – użytkownik biblioteki, ośrodka informacji, SIW albo określonej bazy danych zmienił się w użytkownika informacji w ogóle, w dowolnym kontekście [Dervin, Nilan 1986] [Wilson 1981; 2006] [Wilson 2008].” (Cisek 2009)
  • 12. 12 Użytkownicy informacji w nauce o informacji – paradygmaty i ich zmiana 3 • „Od przełomu XX i XXI stulecia mamy do czynienia z (…) renesansem problematyki użytkowników informacji, jej nową, przekształconą postacią, zaakceptowaną przez społeczność uczonych pod szyldem information behavior. Jest to jedno z najważniejszych i najszybciej rozwijających się pól badawczych współczesnej informatologii, do tego stopnia, iż nazywane jest „subdyscypliną” nauki o informacji [Theories 2005, s. XIX] [Wilson 2008, s. 460]. Subdyscyplina ta stanowi stosunkowo spójny obszar dociekań o dynamicznie rozwijającej się bazie teoretycznej.” (Cisek 2009)
  • 13. 13 Użytkownicy informacji w nauce o informacji – paradygmaty i ich zmiana 4 • O historii badań użytkowników informacji w nauce o informacji, zmianie paradygmatu pisze m.in. profesor Tom Wilson – Wilson, Tom (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science, Vol. 34 No. 4, p. 457-464.
  • 15. 15 Pojęcie użytkownika informacji • „Użytkownik informacji (odbiorca informacji), osoba lub instytucja korzystająca z usług służby informacyjnej bibl. lub z działalności ośrodków informacji (…)” – Głombiowski, Karol; Świderski, Bolesław; Więckowska, Helena red. (1976). Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 302. • „Użytkownik informacji – osoba lub zespół osób korzystające z informacji” – Dembowska, Maria red. (1979). Słownik terminologiczny informacji naukowej. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 119.
  • 16. 16 Pojęcie użytkownika informacji [cd.] • „Użytkownik informacji – nadawca komunikatu i odbiorca komunikatu. Czasami tylko odbiorca komunikatu. • Użytkownik systemu informacyjno-wyszukiwawczego, użytkownik systemu – użytkownik będący odbiorcą informacji na wyjściu systemu informacyjno-wyszukiwawczego. Występuje on także w roli nadawcy informacji, przekazując do systemu komunikat w postaci zapytania informacyjnego. W wielu systemach użytkownik sam dokonuje wyszukiwania informacji, samodzielnie określając strategię wyszukiwawczą lub korzystając ze strategii wyszukiwawczej systemu, np. w bibliotekach o wolnym dostępie do półek, w tradycyjnych katalogach i bibliografiach, w Internecie.” – Bojar, Bożenna red. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 288- 289. – Uwaga! Definicje użytkownika informacji w „Słowniku …” po red. Bożenny Bojar powstały w ramach systemowej orientacji nauki o informacji (system-oriented approach)
  • 17. 17 Pojęcie użytkownika informacji [cd.] • Kisilowska, Małgorzata; Przastek-Samokowa, Maria (2004). Użytkownik czy klient – refleksje terminologiczne. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 2, s. 63-71. – Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej – Terminy „czytelnik”, „użytkownik”, „klient”, „odbiorca”, „interesant” • Użytkownicy informacji w ujęciu kognitywnym – (Próchnicka, 1991), (Sosińska-Kalata, 1999, s. 37-90), (Woźniak, 1997, s. 10-15) • Kim jest użytkownik informacji? – Modele zachowań informacyjnych – a pojęcie użytkownika informacji
  • 18. 18 Inne pojęcia • Information behavior – Information behavior (IB) encompasses intentional information seeking as well as unintentional information encounters. • Information seeking – Information seeking is a conscious effort to acquire information in response to a need or gap in knowledge. • Information need – An information need is a recognition that [one’s] knowledge is inadequate to satisfy a goal. – http://liswiki.org/wiki/Information_behavior_theories
  • 20. 20 Użytkownicy informacji – o czym mówimy: nazwy w językach polskim i angielskim • W literaturze anglojęzycznej problematyka użytkowników informacji współcześnie, tj. w XXI wieku, z reguły określana jest terminem Information Behavior, Human Information Behavior albo Information Behavior Research • Czyli – termin Information Behavior oznacza: – (1) obszar badawczy, kierunek dociekań w ramach nauki o informacji – szeroko rozumiane badanie ludzi jako użytkowników informacji (a nie tylko – badanie wykorzystania dokumentów czy systemów przez ludzi) – albo – (2) zachowanie/zachowania informacyjne – zachodzące w rzeczywistości
  • 21. 21 Information Behavior jako jeden z obszarów badawczych nauki o informacji • Information Behavior – jest ‘subdyscypliną’ nauki o informacji (Information Science) (Wilson, 2008, p. 460) lub bibliotekoznawstwa i nauki o informacji (Library and Information Science) (Fisher; Erdelez; McKechnie eds., 2005, p. XX) • Zaakceptowana, ukształtowana ‘ostatecznie’ na przełomie XX i XXI wieku (Fisher; Erdelez; McKechnie eds., 2005, p. XIX)? • Stanowi stosunkowo spójny obszar badań, dotyczący zachowań informacyjnych i tego, co się z nimi wiąże – konteksty, przyczyny, skutki, uwarunkowania
  • 22. 22 Information Behavior = zachowania informacyjne zachodzące w rzeczywistości • Dominuje szerokie rozumienie (Wilson, 2000), (Fisher; Erdelez; McKechnie eds., 2005), (Godbold, 2006), (Case, 2007) • Zachowania informacyjne = wszystkie zachowania ludzi związane ze źródłami i kanałami informacji, w tym aktywne i celowe poszukiwanie informacji, jej pasywny odbiór, a także wykorzystanie informacji. – „Information Behavior is the totality of human behavior in relation to sources and channels of information, including both active and passive information seeking, and information use. Thus, it includes face-to-face communication with others, as well as the passive reception of information as in, for example, watching TV advertisements, without any intention to act on the information given” (Wilson, 2000, p. 49).
  • 23. 23 Information Behavior = zachowania informacyjne zachodzące w rzeczywistości cd. • Zachowania informacyjne obejmują – jak ludzie potrzebują, poszukują, zarządzają, podają/udzielają i wykorzystują informację w różnych kontekstach – „(…) we conceptualize information behavior as including how people need, seek, manage, give, and use information in different contexts” (Fisher; Erdelez; McKechnie eds., 2005, p. XIX)
  • 24. 24 Information Behavior = zachowania informacyjne zachodzące w rzeczywistości [cd.] • Zachowania informacyjne obejmują zarówno (świadome) poszukiwanie informacji, jak i inne niezamierzone albo pasywne zachowania (takie jak ‘zerknięcie’ albo przypadkowe ‘natknięcie się’ na informację) oraz celowe zachowania niezwiązane z poszukiwaniem, takie jak aktywne unikanie informacji. – „Information behavior (…) encompasses information seeking as well as the totality of other unintentional or passive behaviors (such as glimpsing or encountering information), as well as purposive behaviors that do not involve seeking, such as actively avoiding information” (Case, 2007, p. 5).
  • 25. 25 Rodzaje zachowań informacyjnych (Godbold, 2006) • Istnieją różne zachowania informacyjne, nie tylko – poszukiwanie informacji (information seeking) – przekazywanie informacji (information transfer) – wykorzystanie informacji (information use)
  • 26. 26 Rodzaje zachowań informacyjnych cd. • Pozyskiwanie informacji (information gathering, people encounter information, Godbold 2006, s. 7) – aktywne, celowe poszukiwanie i gromadzenie informacji – rutynowe zbieranie informacji – przypadkowe pozyskiwanie informacji. • Reagowanie na informację (people respond to information, Godbold 2006, s. 7) – dalsze poszukiwanie informacji, poszukiwanie kolejnych informacji – upowszechnianie zdobytej informacji, dzielenie się z innymi etc. – taking mental note (‘może się kiedyś przyda’) – unikanie lub ignorowanie informacji – niezgoda lub niewiara w informację – ukrywanie lub niszczenie informacji • Oraz, oczywiście, wykorzystanie informacji do rozwiązania problemu, wykonania zadania, poradzenia sobie z sytuacją problemową
  • 27. 27 Rodzaje zachowań informacyjnych – kilka terminów (w porządku alfabetycznym) • Information encountering • Information gathering • Information retrieval • Information searching • Information seeking • Information transfer • Information use • … – (Case, 2007, p. 5), (Godbold, 2006), (Materska, 2007, s. 114, 115), (Wilson, 2000, p. 49)
  • 28. 28 Pozyskiwanie, wyszukiwanie informacji jako rodzaj zachowania informacyjnego • Information Encountering = „przypadkowe” napotykanie informacji • Information Retrieval = wyszukiwanie informacji w SIW • Information Searching = wyszukiwanie informacji (dotyczy wyszukiwania w konkretnych zasobach, jest działaniem celowym, ukierunkowanym na odnalezienie potrzebnych informacji) • Information Seeking = poszukiwanie informacji (pojęcie szersze od information searching) – (Erdelez, 1999), (Erdelez, 2005), (Materska, 2007, s. 113-124)
  • 29. 29 Pozyskiwanie, wyszukiwanie informacji jako rodzaj zachowania informacyjnego cd. • Information Retrieval IR= wyszukiwanie informacji, termin używany w ramach systemocentrycznego, „pozytywistycznego” paradygmatu w nauce o informacji • Information Seeking IS = poszukiwanie informacji, termin używany w ramach „humanistycznego” nurtu w nauce o informacji • Obecnie – tendencje integracyjne – ISR – Information Seeking and Retrieval – (Astrom, 2007), (Ingwersen; Järvelin, 2005)
  • 30. 30 Modele wyszukiwania informacji (czyli jednego z wielu możliwych zachowań informacyjnych) • Wyszukiwanie informacji = „wielopoziomowy i wielokierunkowy zespół interakcji użytkownika z systemem wyszukiwania informacji” (Próchnicka, 2004, s. 24) • Wyszukiwanie informacji = „sekwencja czynności, których celem bezpośrednim jest uzyskanie informacji, zmieniającej stan wiedzy poszukującego” (Próchnicka, 2004, s. 24) • „Podstawowa funkcja systemu wyszukiwania informacji polega na dostarczeniu użytkownikowi kompletnej i zgodnej z jego potrzebami informacji pochodzącej z zasobów systemu” (Próchnicka, 2004, s. 43)
  • 31. 31 Modele wyszukiwania informacji (czyli jednego z wielu możliwych zachowań informacyjnych) [cd.] • Etapy procesu wyszukiwania informacji w systemie informacyjno-wyszukiwawczym (information searching) – Potrzeba informacyjna → czynności heurystyczne (w umyśle użytkownika, w interakcji z systemem) → pytanie w języku naturalnym → pytanie w języku zrozumiałym dla systemu (języku sztucznym) → wewnątrz-systemowe procedury selekcjonowania informacji/rekordów z bazy systemu → odpowiedź systemu → procesy heurystyczne w umyśle użytkownika (ocena rezultatów wyszukiwania, ich selekcjonowanie, integrowanie ze strukturami wiedzy użytkownika i ich modyfikacja, ewentualnie – przeformułowanie pytania i „od nowa” ) (Próchnicka, 2004, s. 43)
  • 32. 32 Modele wyszukiwania informacji (czyli jednego z wielu możliwych zachowań informacyjnych) [cd.] • model algorytmiczny – porównanie reprezentacji pytania z reprezentacją obiektów w SIW – potrzeby użytkowników są stałe, precyzyjnie zdefiniowane, procesy umysłowe użytkownika nie mają znaczenia • model kognitywny – wyszukiwanie informacji jest uwikłane w rozwiązywanie problemów (pokonywanie sytuacji problemowej) – nacisk na procesy i struktury poznawcze jednostek – ciągłość – zmienność, dynamiczność – heurystyczny charakter • model konwersacyjny – interakcje w wyszukiwaniu informacji – między użytkownikiem, pośrednikiem i systemem – dialog (Próchnicka, 2004, s. 21-41)
  • 33. 33 Co wpływa na zachowania informacyjne? • Cechy sytuacji problemowej – problem do rozwiązania, zadanie do wykonania, pytanie • Determinanty osobnicze, np. doświadczenie, samoocena, stosunek do nowości, wiek, wiedza o przedmiocie, zadaniu i SIW, wykształcenie, zainteresowania …… • Determinanty związane z pełnioną rolą zawodową • Determinanty środowiskowe • Cechy źródła informacji, usługi informacyjnej, dostawcy informacji, systemu informacyjnego etc. (Niedźwiedzka, 2002, s. 26-27), (Próchnicka, 2004, s. 30-34) i wiele innych publikacji
  • 34. 34 Co już wiemy „na pewno” o zachowaniach informacyjnych użytkowników? • Principle of Least Effort – „We have found that people invest little in seeking information, preferring easy-to-use, accessible sources to sources of known high quality that are less easy to use and/or less accessible” (Bates, 2005, s. 4).
  • 35. 35 Wybrane koncepcje, modele i teorie zachowań informacyjnych
  • 36. 36 Koncepcje … • Kilka najważniejszych: – ELIS, Reijo Savolainen, – Information Search Process, Seeking Meaning, Carol Collier Kuhlthau, – modele Toma Wilsona, – Opportunistic discovery of information = Information encountering (przypadkowe pozyskiwanie informacji), Sanda Erdelez, – Sense-Making, Brenda Dervin. • Dyskusję i przegląd różnych koncepcji, modeli i teorii można znaleźć m.in. w: – (Case, 2007), (Fisher; Erdelez; McKechnie, eds., 2005), (Godbold, 2006), (Joseph i in., 2013, http://InformationR.net/ir/18-1/paper562.html)
  • 37. 37 Koncepcje … • Tworzenie dużej liczby różnych modeli i koncepcji zachowań informacyjnych może być przejawem postępowania hipotetyczno- dedukcyjnego w zakresie Information Behavior. Postępowanie hipotetyczno- dedukcyjne jest – wg Karla Raimunda Poppera – przejawem prawidłowego funkcjonowania danej dyscypliny naukowej (Grobler, 2008, s. 63-64)
  • 38. 38 Modele Toma Wilsona i Barbary Niedźwiedzkiej
  • 39. 39 Koncepcja Toma Wilsona • (Próchnicka, 2004, s. 21-22, przypis 3), (Wilson, 1981; 2006) • (Wilson, 2000a) http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf – Szerokie rozumienie terminu „zachowanie informacyjne”: „Information Behavior is the totality of human behavior in relation to sources and channels of information including both active and passive information seeking, and information use” (Wilson, 2000a, s. 49) – Information Behavior obejmuje aktywne poszukiwanie, pasywny odbiór informacji oraz użytkowanie informacji: • Information Seeking Behavior • Information Searching Behavior • Information Use Behavior
  • 40. 40 Koncepcja Barbary Niedźwiedzkiej • Nawiązuje do modelu zachowania informacyjnego autorstwa Toma Wilsona • (Niedźwiedzka, 2002) • (Niedźwiedzka, 2003) http://InformationR.net/ir/9-1/paper164.html
  • 42. 42 Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making • Szczegółowa charakterystyka koncepcji Sense-Making w odniesieniu do badań użytkowników znajduje się w (Cisek, 2008), dostęp http://hdl.handle.net/10760/13708, http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/13708/1/cisek-n.pdf lub http://skryba.inib.uj.edu.pl/wydawnictwa/e05/cisek-n.pdf • Koncepcja, metateoria powstała w latach 70. XX wieku; przeszła różne zmiany; obecnie jest uważana za dojrzałą metodologię, prowadzi się wiele badań z jej wykorzystaniem
  • 43. 43 Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making cd. • „Koncepcja Sense-Making, zwana również podejściem, ujęciem a nawet paradygmatem, rozwijana i modyfikowana od 1972 r. do dzisiaj przez Brendę Dervin i kontynuatorów jej myśli, funkcjonuje na trzech poziomach abstrakcji, jest bowiem: – m e t a t e o r i ą, systemem założeń ontologicznych i epistemologicznych dotyczących rzeczywistości w ogóle oraz natury ludzkiej; – m e t o d o l o g i ą, obejmującą wynikające z metateorii postulaty co i jak należy badać, w jaki sposób obserwować rzeczywistość, gromadzić, analizować i interpretować dane, budować teorie; – oraz opartą na metateorii i metodologii m e t o d ą, opisem konkretnych technik i narzędzi badawczych.” (Cisek, 2008, s. 98)
  • 44. 44 Koncepcja Brendy Dervin: Sense-Making cd. • W nauce o informacji metodologia oparta na koncepcji Sense-Making związana jest z badaniem użytkowników informacji: – zmiana akcentu w badaniach – ze źródeł informacji na użytkownika informacji; zmiana paradygmatu – na user- centered approach (Dervin, Nilan, 1986) – łączy się często z interpretywnymi (jakościowymi) metodami badań użytkownika, m.in. z metodą zwaną verbing – dla badania i modelowania zachowań informacyjnych najważniejsze jest pojęcie luki (gap)
  • 45. 45 ELIS – Everyday Life Information Seeking Reijo Savolainen i inni
  • 46. 46 ELIS – Everyday Life Information Seeking • Wpływowy artykuł – „początek” ELIS – (Savolainen, 1995) • W polskiej literaturze przedmiotu: (Kamińska- Czubała, 2006), (Kamińska-Czubała, 2007) • Prekursorzy – już w latach 70. i 80. XX wieku w USA, m.in. Brenda Dervin, Elfreda A. Chatman • Obecnie: Paula J. McKenzie, Reijo Savolainen, Amanda Spink i inni, m.in. na łamach czasopism: Journal of Documentation, Journal of the American Society of Information Science and Technology, Library and Information Science Research
  • 47. 47 Koncepcja Savolainena: założenia z zakresu nauki o informacji • (a) przedtem badano głównie użytkowników i ich potrzeby, zachowania etc. w kontekście wykonywanej pracy • (b) ELIS – badanie użytkowników i ich zachowań w kontekście „sposobu życia” (Way of life), NIE w związku z wykonywaną pracą (non-work information seeking) • hipoteza: (a) i (b) to NIE to samo – aczkolwiek mogą być komplementarne, uzupełniają się
  • 48. 48 Koncepcja Savolainena: założenia dotyczące człowieka • Way of life = „porządek rzeczy” (order of things) • Mastery of life = sposób utrzymywania „porządku rzeczy” w życiu każdego człowieka, podejście do rozwiązywania codziennych problemów (sytuacji problemowych) – Co wpływa na Mastery of life? – pochodzenie społeczne, wychowanie (dom, szkoła), przynależność pokoleniowa, cechy indywidualne (biologiczne?), dotychczasowe doświadczenia etc. W efekcie – Mastery of life jest w dużej mierze intuicyjna, „odruchowa”, ma po części charakter zinternalizowanych „wytycznych” społecznych (przykładów, wartości, systemów myślenia etc.)
  • 49. 49 Koncepcja Savolainena cd. • ELIS odnosi się do różnych „elementów informacyjnych”, które występują, są wykorzystywane: – w życiu codziennym, często odruchowo, bezrefleksyjnie – do rozwiązywania problemów niezwiązanych bezpośrednio z wykonywaną pracą, zawodem (czas wolny, konsumpcja, zdrowie) • Charakterystyczny dla każdego z nas sposób „radzenia sobie” z życiem codziennym i sytuacjami problemowymi (czyli Mastery of life) determinuje zachowania informacyjne • 4 typy Mastery of life i odpowiadające im zachowania informacyjne: – optymistyczno-kognitywny – pesymistyczno-kognitywny – defensywno-afektywny – pesymistyczno-afektywny
  • 50. 50 Przypadkowe pozyskiwanie informacji Opportunistic discovery of information Information encountering Sanda Erdelez i inni
  • 51. Publikacje • Erdelez, Sandra (1999). Information Encountering: It's More Than Just Bumping into Information. Bulletin of the American Society for Information Science Vol. 25 No. 3. http://www.asis.org/Bulletin/Feb-99/erdelez.html • Information Research. An international electronic journal (2011). Volume 16 No 3, September 2011. http://informationr.net/ir/16-3/infres163.html [numer poświęcony przypadkowemu pozyskiwaniu informacji] • Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Przegląd Biblioteczny R. 76, z. 1, s. 87–110 [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej] 51
  • 52. 52 Analiza i krytyka różnych modeli zachowań informacyjnych
  • 53. 53 Co winien uwzględnić kompleksowy model zachowania informacyjnego? [1] • Zachowanie informacyjne nie zawsze jest linearne, sekwencyjne; często bywa właśnie nielinearne, wielokierunkowe – Modele Wilsona i Dervin sugerują „linearność”, sekwencyjność zachowań użytkownika – nie są w stanie uchwycić (niewystarczająca moc eksplanacyjna – explanatory power) wielokierunkowości zachowań informacyjnych, chociaż ich autorzy zdają sobie sprawę z problemu – „The order of information seeking tasks may be reversed or convoluted, and includes dead-ends, changes of direction, iteration, abandonment and beginning again. It therefore seems timely to develop a diagram which explicitly shows the myriad paths that can be taken through the different modes of information behaviour, from confusion to revelation and back again, until such time as the information excursion is deemed to be over” (Godbold 2006, s. 5)
  • 54. 54 Co winien uwzględnić kompleksowy model zachowania informacyjnego? [2] • Zachowanie informacyjne nie zawsze jest celowe, zaplanowane (purposive) • Istnieją różne zachowania informacyjne • Wszystkie zachowania informacyjne są strategiami wytwarzania, nadawania sensu (sense- making strategies) • Zachowanie informacyjne zawsze odbywa się w jakimś kontekście (information seeking in context) – (Godbold 2006, http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html)
  • 55. 55 Co winien uwzględnić kompleksowy model zachowania informacyjnego? [3] • Pojawienie się luki (gap) może wywołać następujące reakcje użytkownika: – „poprawianie” internal reality – „poprawianie” external reality – ignorowanie luki • Wszystkie te reakcje są związane z różnymi zachowaniami informacyjnymi (Godbold 2006, s. 8) • Luka zawsze wywołuje zachowania informacyjne (niekoniecznie poszukiwanie informacji, czasami może być to unikanie albo nawet niszczenie informacji) – ale nie każde zachowanie informacyjne pojawia się w efekcie wystąpienia luki; istnieją zachowania informacyjne niezwiązane z luką, podejmowane dla przyjemności, dla nich samych, bez konkretnego celu (Godbold 2006, s. 12) • Istnieją luki, których prawdopodobnie nigdy nie da się przekroczyć
  • 57. 57 Potrzeby informacyjne – kontrowersje, zagadnienia • Czym jest potrzeba informacyjna? Jak jest definiowana i konceptualizowana? • Jak istnieją potrzeby informacyjne? • Jak poznajemy potrzeby informacyjne? Jakimi metodami można je badać?
  • 58. 58 Potrzeba informacyjna – definicje, konceptualizacje, konteksty • Savolainen, Reijo (2011). Elaborating the motivational attributes of information need and uncertainty. Information Research Vol. 17 No. 2, paper 516. http://InformationR.net/ir/17-2/paper516.html • Savolainen, Reijo (2012). Conceptualizing information need in context. Information Research Vol. 17 No. 4, paper 534. http://InformationR.net/ir/17-4/paper534.html • O pojęciu potrzeb informacyjnych można przeczytać także w – (Próchnicka 1991, s. 28-36) – (Urban 2005) http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf – (Woźniak 1989) [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej]
  • 59. 59 Potrzeba informacyjna – definicje … cd. • „Potrzeby informacyjne nie mają charakteru potrzeb autonomicznych, lecz stanowią element systemu współzależnych potrzeb człowieka, generowanego przez trzy podstawowe kategorie potrzeb: potrzeby fizjologiczne, emocjonalne oraz poznawcze” (Próchnicka, 2004, s. 24)
  • 60. 60 Potrzeba informacyjna: dwa główne podejścia • (1) Potrzeba jest „wewnętrznym” stanem mentalnym, stanem umysłu konkretnego, indywidualnego użytkownika, np. stan ASK, poczucie niedoboru, niepokój, uczucie „braku sensu” etc. (indywidualizm: kognitywizm, Peter Ingwersen) • (2) Potrzeba jest „obiektywnie istniejącym warunkiem realizacji celu” (Próchnicka, 2004, s. 24), tzn. jest zasobem, zbiorem dokumentów, informacji przydatnych, niezbędnych do rozwiązania jakiegoś problemu, niezależnie, czy użytkownik zdaje sobie z tego sprawę czy nie, czy uświadamia sobie – i w jakim stopniu – swoją potrzebę czy też nie. – Inaczej: potrzeba informacyjna = zasób wiedzy relewantny do wykonania pewnego zadania z punktu widzenia stanu wiedzy w jakiejś dziedzinie i/lub z punktu widzenia pewnej grupy społecznej (analiza domen, Birger Hjorland)
  • 61. 61 Czy potrzeby informacyjne są materialne czy niematerialne? • Zauważmy: w obydwu przypadkach (zob. poprzedni slajd) potrzeba informacyjna jest niematerialna* – *z wyjątkiem sytuacji: potrzeba = zbiór dokumentów zawierających informację relewantną • (1) potrzeba informacyjna = wewnętrzny stan umysłu  potrzeba jest niematerialna, psychiczna (Świat 2 Poppera?) • (2) potrzeba informacyjna = niezależny od podmiotu (ale zależny od stanu wiedzy – w jakiejś dziedzinie albo – ludzkości ) zasób informacji niezbędny do rozwiązania problemu  potrzeba jest niematerialna, idealna (Świat 3 Poppera?)
  • 62. 62 Czy potrzeby informacyjne istnieją obiektywnie czy subiektywnie? • W obydwu przypadkach mamy przynajmniej możliwość, że potrzeby informacyjne istnieją bądź obiektywnie bądź subiektywnie, tzn. istnieją niezależnie lub zależnie od podmiotu postrzegającego (użytkownika) lub poznającego (badacza) 
  • 63. 63 Czy potrzeby informacyjne istnieją realnie? Czy da się je zbadać? • Potrzeba informacyjna jest pojęciem teoretycznym, stworzonym (wymyślonym) by lepiej opisać zachowania informacyjne (zwłaszcza wyjaśnić co je powoduje) • Potrzeby informacyjnej nikt nie widział, zachowania informacyjne natomiast są obserwowalne. – Przed rozpoczęciem empirycznych badań trzeba pojęcie potrzeby informacyjnej zoperacjonalizować. – Innymi słowy – istnienie potrzeby informacyjnej można stwierdzić wyłącznie po zaobserwowaniu jej przejawów albo skutków (użytkownik szuka informacji, więc pewnie ma potrzebę informacyjną, ale – jest to rozumowanie indukcyjne, więc zawodne, użytkownik może szukać informacji bez wystąpienia potrzeby informacyjnej).
  • 64. 64 Skąd się biorą potrzeby informacyjne? I dlaczego są takie a nie inne? • Co powoduje powstawanie potrzeb informacyjnych? („że są”) Istnieją różne poglądy – luka wg koncepcji Sense-Making – potrzeby bardziej podstawowe – fizjologiczne, emocjonalne, poznawcze wywołują potrzeby informacyjne (Próchnicka 2004, s. 24) – sytuacja problemowa (= „dysonans między aktualnym a antycypowanym stanem wiedzy użytkownika”, Próchnicka 2004, s. 31) • Co wpływa na przedmiot, treść potrzeb informacyjnych? („jakie są”, czego dotyczą) – wszystko 
  • 65. 65 Cztery poziomy potrzeby rozumianej indywidualistycznie • Potrzeba wewnętrzna • Potrzeba wyrażona w języku potocznym, potrzeba uświadomiona • Potrzeba wyrażona w języku sformalizowanym SIW, potrzeba sformalizowana • Potrzeba kompromisowa – (Próchnicka, 2004, s. 33, 34, 156, 157)
  • 66. 66 Potrzeby a zachowania informacyjne • Potrzeba informacyjna ≠zachowanie informacyjne, czyli: – potrzeba informacyjna ≠ wykorzystywane źródła informacji – potrzeba informacyjna ≠ zadawane pytania – potrzeba informacyjna ≠ (zgłaszane) zapotrzebowanie na informację – information need ≠information demand, information want • „Potrzeby informacyjne są bezpośrednim czynnikiem sprawczym inicjującym wyszukiwanie informacji” (Próchnicka, 2004, s. 33), ale możliwe są zachowania informacyjne niewynikające z potrzeb informacyjnych (Godbold, 2006)
  • 67. 67 Cechy potrzeb informacyjnych • Potrzeby informacyjne są dynamiczne, zmieniają się również w trakcie pozyskiwania i przetwarzania informacji • Potrzeby informacyjne nie zawsze są uświadomione • Na potrzeby informacyjne wpływa wiele czynników, także – „niemerytoryczne”
  • 68. 68 Potrzeby informacyjne z punktu widzenia praktyka – profesjonalisty informacji: co należy ustalić w wywiadzie informacyjnym z użytkownikiem? • Zobacz prezentacja „Klienci brokera informacji. Użytkownicy informacji biznesowej” http://www.slideshare.net/sabinacisek/klienci-b
  • 70. 70 Bariery informacyjne – definicje • „Przez bariery informacyjne rozumie się trudności, jakie pojawiają się podczas poszukiwania informacji, jej wykorzystywania i rozpowszechniania” (Woźniak, 2004, s. 107) • „Bariery informacyjne są to przeszkody, które utrudniają, opóźniają lub uniemożliwiają dostęp do informacji, czyli pozyskiwanie i korzystanie z informacji. W literaturze można spotkać inne zbliżone nazwy tego zjawiska, np. bariery w dostępie do informacji, bariery komunikacyjne, bariery w przepływie wiedzy, wynikające ze wzajemnych relacji między pojęciami informacja, komunikacja i wiedza” (Świgoń, 2006, s. 23) • Związek barier informacyjnych z potrzebami i zachowaniami informacyjnymi – zobacz (Świgoń, 2006, s. 18-23)
  • 71. 71 Bariery informacyjne – rodzaje • Rodzaje i typologia barier informacyjnych – zobacz (Świgoń, 2006, s. 24-122), (Woźniak, 2004, s. 107) • Przykład typologii barier informacyjnych (Świgoń, 2006, s. 43-52) – Bariery związane z użytkownikiem informacji (np. brak czasu, brak wiedzy, library anxiety, nieświadomość istnienia zasobów informacyjnych, pasywna postawa) – Bariery interpersonalne (np. brak pomocy ze strony pośredników) – Bariery środowiskowe (np. finansowe, geograficzne, kulturowe, prawne) – Bariery związane ze źródłami informacji (tworzone przez biblioteki; tworzone przez autorów i wydawców źródeł informacji)
  • 72. 72 Bariery informacyjne – przykładowe publikacje • Banacka, Marianna (2004). Współczesne bariery w dostępie do informacji – kilka uwag w związku z ich typologiami i rodzajami. http://e-pedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin1.pd • Świgoń, Marzena (2014). Bariery i ograniczenia w dostępie do wiedzy i informacji – terminologia i klasyfikacja. Nowa Biblioteka nr 1 (14). S. 7-14.
  • 73. 73 Strategie i metody badań użytkowników informacji
  • 74. 74 Przykłady publikacji na temat podejść, metod i technik badania użytkowników informacji • Activity theory (Wilson, 2006) http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html • Badanie w działaniu (Action Research) i inne metody jakościowe (Wilson, 2000b) http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html • Obserwacja uczestnicząca i nieuczestnicząca (Cooper; Lewis; Urquhart, 2004) http://InformationR.net/ir/9-4/paper184.html • Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu w XXI wieku – pełny tekst http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikow – prezentacja http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikw
  • 75. 75 Metodologie (strategie badawcze): ilościowa (pozytywistyczna), jakościowa (rozumiejąca), mieszana (MMR) Strategia ilościowa • zjawiska społeczne być może różnią się od fizycznych, ale wszystkie mogą być badane takimi samymi metodami • data (dane) próbuje się uzyskać materiał badawczy wolny od subiektywnych uwarunkowań • badanie „próbek” – study of samples • analiza przyczynowo-skutkowa, przewidywanie Strategia jakościowa • zjawiska społeczne różnią się od fizycznych, dlatego muszą być badane odmiennymi metodami • evidence (dane empiryczne, materiał badawczy) nigdy nie są wolne od ocen i wartościowania • pogłębione badanie przypadków – study of cases • interpretacja i zrozumienie; trzeba wyjaśnić jak przebiegała interpretacja
  • 76. 76 Strategia ilościowa (pozytywistyczna) – niektóre metody i techniki badań • Metody statystyczne • Sondaż diagnostyczny (metoda sondażowa) – ankieta – wywiad standaryzowany • Metody ilościowe w badaniach użytkowników informacji często były używane niewłaściwie – gromadzenie danych ilościowych, brak teorii, niezadowalające rezultaty badań
  • 77. 77 Strategia jakościowa (rozumiejąca) – niektóre metody i techniki badań • Metody jakościowe w badaniach użytkowników informacji: – action research – badanie w działaniu – case study – studium przypadku – critical incident analysis – metoda zdarzeń krytycznych – critical literature review – analiza i krytyka piśmiennictwa – etnography – metody etnograficzne – grounded theory – teoria ugruntowana • Techniki badawcze w metodologii jakościowej (źródła danych, materiału empirycznego, evidence): – dokumenty, teksty – obserwacja, w tym – etnograficzna, uczestnicząca i inne – wywiady, w tym – grupowy (fokus), narracyjny, swobodny, wywiad Sense-Making (micro-moment time-line interview) – wrażenia i reakcje badacza
  • 78. 78 Badania użytkowników – przykłady publikacji, w których szczegółowo opisano procedury badawcze • Banwell, Linda; Coulson, Graham (2004). Users and user study methodology: the JUBILEE Project. Information Research Vol. 9 No. 2 paper 167. http://InformationR.net/ir/9-2/paper167.html • Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych. Warszawa: Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza. http://www.mcig.pl/images/raporty/02_badanie%20zachowan.pdf • Maik, Robert i in. (2010). Strategiczne źródła informacji w działalności przedsiębiorstw. Raport z badania. Warszawa: PARP. http://www.parp.gov.pl/files/74/81/380/7620.pdf
  • 80. 80 Bibliografia 1 • Astrom, Fredrik (2007). Changes in the LIS Research Front: Time-Sliced Cocitation Analyses of LIS Journal Articles, 1990-2004. JASIST Vol. 58 No. 7, s. 947-957. • Banacka, Marianna (2004). Współczesne bariery w dostępie do informacji – kilka uwag w związku z ich typologiami i rodzajami. http://e-pedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin1.pdf • Banwell, Linda; Coulson, Graham (2004). Users and user study methodology: the JUBILEE Project. Information Research Vol. 9 No. 2 paper 167. http://InformationR.net/ir/9-2/paper167.html • Bates, Marcia J. (2005). An Introduction to Metatheories, Theories, and Models. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s. 1-24. • Bates, Marcia J. (2007). What is browsing – really? A model drawing from behavioural science research. Information Research Vol. 12 No. 4 paper 330. http://InformationR.net/ir/12-4/paper330.html • Bieniecka, Sabina (2013). Badanie zachowań informacyjnych. Warszawa: Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza. http://www.mcig.pl/images/raporty/02_badanie%20zachowan.pdf • Bojar, Bożenna red. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno- wyszukiwawczych. Warszawa: Wydaw. SBP • Case, Donald O. (2006). Information Behavior. ARIST Vol. 40, s. 293-327. • Case, Donald O. (2012). Looking for Information. A Survey of Research on Information Seeking, Needs, and Behavior. Third Edition. Bingley: Emerald Group Publishing Limited. • Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense- Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708 • Cisek, Sabina (2011 – ). Information Literacy in the School Sector. http://informationliteracyintheschoolsector.blogspot.com/ • Cisek, Sabina (2008 – ). Methodology and Philosophy of LIS (Information Science). http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/
  • 81. 81 Bibliografia 2 • Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4, s. 3-11. http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-badan-uzytkownikow-inf-21-wiek • Cooper, Janet; Lewis, Rachael; Urquhart, Christine (2004). Using participant or non-participant observation to explain information behaviour. Information Research Vol. 9 No. 4 paper 184. http://InformationR.net/ir/9-4/paper184.html • Dembowska, Maria red. (1979). Słownik terminologiczny informacji naukowej. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. • Derfert-Wolf, Lidia (2005). Information literacy – koncepcje i nauczanie umiejętności informacyjnych. Biuletyn EBIB nr 1 (62). http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/derfert.php • Derfert-Wolf, Lidia (2006). Elektroniczne usługi informacyjne typu pytanie-odpowiedź – światowe trendy i doświadczenia bibliotek. Biuletyn EBIB Nr 1 (71). http://www.ebib.info/2006/71/derfert.php • Dervin, Brenda (1999). On studying information seeking methodologically: The implication of connecting metatheory to method. Information Processing and Management Vol. 35, s. 727-750. • Dervin, Brenda (2003). Human Studies and User Studies: A Call for Methodological Inter-disciplinarity. Information Research Vol. 9 (1) paper 166. http://InformationR.net/ir/9-1/paper166.html • Dervin, Brenda (2005 – ). Sense-Making Methodology Site. http://communication.sbs.ohio- state.edu/sense-making/ • Dervin, Brenda; Nilan, Michael (1986). Information needs and uses. Annual Review of Information Science and Technology Vol. 21, s. 3-33. • Du, Jia Tina; Spink, Amanda (2011). Toward a Web Search Model: Integrating Multitasking, Cognitive Coordination, and Cognitive Shifts. JASIST Vol. 62 (8), p. 1446-1472.
  • 82. 82 Bibliografia 3 • Eldredge, Jonathan D. (2004). Inventory of research methods for librarianship and informatics. Journal of the Medical Library Association Vol. 92, s. 83-90. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=314107#id2579454 • Erdelez, Sanda (1999). Information Encountering: It's More Than Just Bumping into Information. Bulletin of the American Society for Information Science Vol. 25 No. 3. http://www.asis.org/Bulletin/Feb- 99/erdelez.html • Erdelez, Sanda (2005). Information encountering. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s. 179-184. • Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne (E. F.), eds. (2005). Theories of Information Behavior. USA: ASIST. • Gałczyński, Julian (1996). Pertynencja jako wspólny cel użytkowników i pracowników informacji. PTINT t. 4 nr 3, s. 14-21. • Godbold, Natalya (2006). Beyond information seeking: towards a general model of information behaviour. Information Research Vol. 11 No. 4, paper 269. http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html • Information Research. An international electronic journal (2011). Volume 16 No 3 September 2011. http://informationr.net/ir/16-3/infres163.html [numer poświęcony przypadkowemu pozyskiwaniu informacji] • Ingwersen, Peter; Järvelin, Kalervo (2005). The Turn: Integration of Information Seeking and Retrieval in Context. Dordrecht: Springer. • Järvelin, Kalervo; Wilson, Thomas D. (2003). On conceptual models for information seeking and retrieval research. Information Research Vol. 9 No. 1 paper 163. http://InformationR.net/ir/9- 1/paper163.html
  • 83. 83 Bibliografia 4 • Joseph, Pauline; Debowski, Shelda; Goldschmidt, Peter (2013). Models of information search: a comparative analysis. Information Research, Vol. 18(1) paper 562. http://InformationR.net/ir/18- 1/paper562.html • Kamińska-Czubała, Barbara (2006). Zachowania informacyjne w życiu codziennym – kierunki badań. W: Kierunki i priorytety rozwoju informacji naukowej w kontekście budowania społeczeństwa wiedzy. Katowice: PTIN, s. 35-39. • Kamińska-Czubała, Barbara (2007). Zachowania informacyjne w życiu codziennym: wybrane aspekty teoretyczne. W: Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 195-202. • Kamińska-Czubała, Barbara (2014). Zachowania informacyjne w życiu codziennym. Warszawa: Wydaw. SBP. • Kisilowska, Małgorzata; Przastek-Samokowa, Maria (2004). Użytkownik czy klient – refleksje terminologiczne. Zagadnienia Informacji Naukowej, nr 2, s. 63-71 [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej] • Konecki, Krzysztof (2002-2009). Studia z metodologii badań jakościowych. (Także inne interesujące publikacje) http://krzysztofkonecki.prv.pl/ • Kuhlthau, Carol C. (2004) Seeking meaning: a process approach to library and information services. 2nd edition. Westport, CT: Libraries Unlimited. • Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydaw. SBP. • Mierzecka-Szczepańska, Anna (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP. • Myers, Michael D. (1997- ). Qualitative Research in Information Systems. http://www.qual.auckland.ac.nz/#Welcome
  • 84. 84 Bibliografia 5 • Niedźwiedzka, Barbara (2002). Modyfikacja modelu zachowań informacyjnych T. D. Wilsona w świetle wyników badania zachowań informacyjnych menedżerów. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1, s. 22- 33. • Niedźwiedzka, Barbara (2003). A proposed general model of information behaviour. Information Research Vol. 9 No. 1 paper 164. http://InformationR.net/ir/9-1/paper164.html • Pickard, Alison; Dixon, Pat (2004). The applicability of constructivist user studies: How can constructivist inquiry inform service providers and systems designers? Information Research Vol. 9 No. 3 paper 175. http://InformationR.net/ir/9-3/paper175.html • Próchnicka, Maria (1991). Informacja a umysł. Kraków: Universitas. • Próchnicka, Maria (2004). Człowiek i komputer. Dialogowy model wyszukiwania informacji. Kraków: Wydaw. UJ • Reitz, Joan M. (2004-2013). Information need. W: Online Dictionary for Library and Information Science. (Reitz, 2013) http://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_i.aspx • Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Przegląd Biblioteczny R. 76, z. 1, s. 87– 110. • Savolainen, Reijo (1995). Everyday Life Information Seeking: Approaching Information Seeking in the Context of „Way of Life”. Library and Information Science Research Vol. 17, s. 259-294. • Savolainen, Reijo (2005). Everyday Life Information Seeking. W: Encyclopedia of Library and Information Science. 2nd edition, s. 155-163. http://books.google.com/books? hl=en&lr=&id=0BDWcWT8tDMC&oi=fnd&pg=PA155&ots=IjzCorbDDC&sig=RPFg_hoq4WajBGvRStsME- Zru2Q
  • 85. 85 Bibliografia 6 • Savolainen, Reijo (2011). Elaborating the motivational attributes of information need and uncertainty. Information Research Vol. 17 No. 2, paper 516. http://InformationR.net/ir/17-2/paper516.html • Savolainen, Reijo (2012). Conceptualizing information need in context. Information Research Vol. 17 No. 4, paper 534. http://InformationR.net/ir/17-4/paper534.html • Sobielga, Jolanta (1999). Psychologiczne uwarunkowania zachowań informacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 2, s. 96-102. • Sosińska-Kalata, Barbara (1999). Modele organizacji wiedzy w systemach wyszukiwania informacji o dokumentach. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 37-90 (Część druga: Wiedza prywatna użytkownika). • Spink, Amanda (2004). Multitasking information behavior and information switching: an exploratory study. Journal of Documentation Vol. 60 No. 4, s. 336-351. • Spink, Amanda; Currier, James (2006). Towards an evolutionary perspective for human information behavior. An exploratory study. Journal of Documentation Vol. 62 No. 2, pp. 171-193. • Szczechura, Kordula (1998). Użytkownicy informacji. Zarys problematyki. W: Informacja naukowa w Polsce. Tradycja i współczesność. Olsztyn: WSP, s. 107-138. • Szwalbe, Jerzy (1982). Badania potrzeb użytkowników informacji. Zarys problematyki i metodyki badań. Warszawa: IINTE. • Świgoń, Marzena (2006). Bariery informacyjne. Podstawy teoretyczne i próba badań w środowisku naukowym. Warszawa: Wydaw. SBP, s. 13-122 (rozdziały 1, 2, 3). • Świgoń, Marzena (2014). Bariery i ograniczenia w dostępie do wiedzy i informacji – terminologia i klasyfikacja. Nowa Biblioteka nr 1 (14). S. 7-14. • Talja, S., & McKenzie, P. J. (2007). Editors' introduction: Special issue on discursive approaches to information seeking in context. Library Quarterly, Vol. 77, p. 97−108.
  • 86. 86 Bibliografia 7 • Tidline, Tonyia J. (2005). Dervin’s Sense-Making. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s. 113-117. • Urban, Bogumiła (2005). Potrzeby informacyjne – klucz do zrozumienia użytkowników biblioteki akademickiej. http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf • Wilson, Tom D. (1999). Models in information behaviour research. Journal of Documentation Vol. 55 No. 3, p. 249-270. http://informationr.net/tdw/publ/papers/1999JDoc.html • Wilson, Tom D. (2000). Human Information Behavior. Informing Science Vol. 3 No. 2, p. 49-55. http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf lub http://informationr.net/tdw/publ/papers/2000HIB.pdf • Wilson, Tom D. (1981; 2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation Vol. 31 No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670. • Wilson, Tom D. (2000b). Recent trends in user studies: action research and qualitative methods. Information Research Vol. 5 No. 3. http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html • Wilson, Tom D. (2006). A re-examination of information seeking behaviour in the context of activity theory. Information Research, Vol. 11 No. 4 paper 260. http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html • Wilson, Tom D. (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science, Vol. 34 No. 4, p. 457-464. • Woźniak, Jadwiga (1989). O tak zwanych potrzebach informacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1, s. 39-59. [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej] • Woźniak, Jadwiga (1997). Kognitywizm w informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 2 (70), s. 3-16 (zwłaszcza – na temat użytkowników informacji – s. 10-15) • Woźniak, Jadwiga (2004). Informacyjne progi i bariery – spojrzenie z perspektywy języków informacyjno- wyszukiwawczych. W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Kraków: Wydaw. UJ, s. 106-111.
  • 87. 87 Bibliografia 7 • Tidline, Tonyia J. (2005). Dervin’s Sense-Making. W: Theories of Information Behavior. USA: ASIST, s. 113-117. • Urban, Bogumiła (2005). Potrzeby informacyjne – klucz do zrozumienia użytkowników biblioteki akademickiej. http://informacjacyfrowa.wsb.edu.pl/pdfs/urban.pdf • Wilson, Tom D. (1999). Models in information behaviour research. Journal of Documentation Vol. 55 No. 3, p. 249-270. http://informationr.net/tdw/publ/papers/1999JDoc.html • Wilson, Tom D. (2000). Human Information Behavior. Informing Science Vol. 3 No. 2, p. 49-55. http://inform.nu/Articles/Vol3/v3n2p49-56.pdf lub http://informationr.net/tdw/publ/papers/2000HIB.pdf • Wilson, Tom D. (1981; 2006). On user studies and information needs. Journal of Documentation Vol. 31 No. 1 (1981); Vol. 62 No. 6 (2006), s. 658-670. • Wilson, Tom D. (2000b). Recent trends in user studies: action research and qualitative methods. Information Research Vol. 5 No. 3. http://informationr.net/ir/5-3/paper76.html • Wilson, Tom D. (2006). A re-examination of information seeking behaviour in the context of activity theory. Information Research, Vol. 11 No. 4 paper 260. http://InformationR.net/ir/11-4/paper260.html • Wilson, Tom D. (2008). The information user: past, present and future. Journal of Information Science, Vol. 34 No. 4, p. 457-464. • Woźniak, Jadwiga (1989). O tak zwanych potrzebach informacyjnych. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1, s. 39-59. [dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej] • Woźniak, Jadwiga (1997). Kognitywizm w informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 2 (70), s. 3-16 (zwłaszcza – na temat użytkowników informacji – s. 10-15) • Woźniak, Jadwiga (2004). Informacyjne progi i bariery – spojrzenie z perspektywy języków informacyjno- wyszukiwawczych. W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Kraków: Wydaw. UJ, s. 106-111.