saroj kumar pandit

1. 1
शिक्षामा पहुँचको कमी
सरल पररभाषा भनेको "औपचाररक शिक्षामा पहुँचको कमी" हो। औपचाररक
शिक्षा भनेको स्क
ू लहरू, वा संरशचत घर स्क
ु ल जस्ता चीजहरू हन् जुन
शिक्षाको गठनको सामाशजक बुझेको, वा वकीलको शनर्देिन अनुसार कानून
पढ्ने वा कानूनको स्क
ू लमा कानून पढ्ने। शिक्षाको अभावले धेरै मुद्दाहरू
शनम्त्याउुँर्दछ: अशिक्षाका कारण कमजोर स्वास्थ्य वा पोषणको अभाव
माशनसमा र्देखा पर्ददछ। शिक्षाको अभावले लैशगक असमानता शनम्त्याउुँछ।
क
ु िल श्रम र कम उत्पार्दकता को अभाव र्देखखएको छ ।
शिकासोन्मुख देिहरूमा शिक्षा सुधार गर्ने यहाुँ पाुँच तररकाहरू छर्न् :
1. शिक्षा लागत कम गनुदहोस् ।
2. धेरै अशिकी र्देिहरूले उनीहरूको स्क
ू ल िुल्क खारेज गरेका छन् ।
3. स्क
ू लको खाजा कार्दक्रम ।
4. र्ो क
ु पोशषत बच्चाहरूले राम्ररी शसकाउुँछन् भनेर प्रमाशणत भएको छ ।
5. अशभभावकहरूलाई शसकाउुँर्दै ।
6. नर्ाुँ िैशक्षक मोडेल ।
7. शिक्षकहरूको लाशग सुधाररएको संसाधन ।
१० कारण शकर्न शिक्षासुँग सम्बन्धित छ :
1. शिक्षा िखििाली छ ।
2. शिक्षा सांस्क
ृ शतक समझ को पशहलो चरण हो ।
3. शिक्षाले आत्मशवश्वास बढाउुँर्दछ ।
4. शिक्षाले गरीबीलाई रोक्छ ।

2. 2
5. शिक्षाले स्वस्थ जीवनिैलीलाई बढावा शर्दन्छ ।
6. शिक्षाले शनणदर् गने कौिलता र आलोचनात्मक सोचलाई बढावा शर्दन्छ ।
7. शिक्षाले पारस्पररक कौिलको शवकासमा र्ोगर्दान पुर्‍
र्ाउुँछ ।
क
े टाक
े टीहरू स्क
ू लबाट बाशहर बच्चाहरूको शवश्व जनसंख्याको 53 प्रशतित
बनाउुँछन्। शवश्वव्यापी प्रशतित गरीबहरूको क
ु नै औपचाररक शिक्षा छै न ।
प्राथशमक स्क
ू ल उमेरका १ करोड क
े टीहरूलाई कशहल्यै पशन १० करोड
क
े टाको तुलनामा प्राथशमक स्क
ू लमा पढ्न र लेख्न शसक्ने अवसर हुँर्दैन ।
संसारमा बाुँच्नको लाशग प्रयेक माशनसलाई अखिजन चाशहन्छ । शिक्षा र्शिक
ै
महत्त्वपूणद छ शकनशक शिक्षाले माशनसहरूलाई आवश्यक ज्ञान र सीप प्रर्दान
गर्ददछ। शिक्षा सबै उमेरका माशनसका लाशग महत्त्वपूणद छ र र्सको क
ु नै
सीमा छै न । बच्चाहरूले उनीहरूलाई कसरी बोल्ने र लेख्ने शसक्ने क्रममा
शिक्षाको आवश्यक पर्ददछ ।
हामी कसरी शिक्षा सुधार गर्नन सकछछौं?
संशक्षप्त समाचार पत्र
1. उच्च गुणविाको बाल्यकालको शिक्षा कार्दक्रमहरूमा पहुँच शवस्तार
गनुदहोस् ।
2. भती, प्रशिक्षण र सहर्ोगी शिक्षकहरूमा ध्यान शर्दनुहोस् ।
3. स्क
ू लमा आधाररत प्रारखिक चेतावनी प्रणालीहरूको सुधार र शवस्तार
गनुदहोस् र शतनीहरूलाई जोखखममा शवद्याथीहरूका लाशग प्रमाण-
आधाररत हस्तक्षेपहरूमा टाुँस्नुहोस् ।
4. कलेज बचत र्ोजनाहरुलाई प्रोत्साशहत गनुदहोस् ।
5. शिक्षाले हामीलाई हाम्रो र्दैशनक जीवन गशतशवशधहरू गनद सक्दछ सबै
भन्दा राम्रो तरीकाले ।
6. शिक्षाले हामीलाई कतदव्यशनष्ठ बनाउुँछ ।
7. शिक्षाले हामीलाई नर्ाुँ सीप र ज्ञान प्राप्त गनद मद्दत गर्ददछ जसले
जीवनमा हाम्रो शवकासलाई असर गर्ददछ ।
8. शिक्षाले व्यखिलाई सबै आवश्यक औजारहरू र जागरूकता शर्दन्छ
शक कसरी उसले आफ्नो र्दैशनक रोटी र माखन कमाउन सक्छ ।
मानव अशधकारको शवश्वव्यापी घोषणा पत्रमा भशनएको छ शक सबैलाई
शिक्षाको अशधकार छ, यसैले सबै व्यखिहरु लाई अशधकार लागु हन्छ, र्द्यशप

3. 3
बच्चाहरुलाई मुख्य लाभाथीका रुपमा शलइन्छ । शिक्षाको अशधकारलाई तीन
तहमा शवभाजन गररएको छ: प्राथशमक (प्राथशमक वा मौशलक) शिक्षा ।
गुणस्तरीर् शिक्षाको अथद यो हो जुन िैशक्षक र शवकासको रूपमा राम्रो छ
र शवद्याथीलाई समाजको एक सशक्रर् र उत्पार्दक सर्दस्य बन्न शिक्षा प्रर्दान
गर्ददछ। एक गुणस्तर शिक्षा एक होईन जुन पररक्षण स्कोर वा माथी कशत
िब्दहरू प्रशत एक वषद पुरानो पढ्न द्वारा मापन हुँर्दैन ।
कसरी एक व्यिसाय शिक्षा प्रचार गर्नन सक्नुहन्छ?
सामाशजक शमशडर्ा च्यानलहरू:
1. तपाईंको फ
े सबुक कम्पनी पृष्ठ बनाउनुहोस्, तपाईंको पृष्ठ मनपर्दो
बढाउनुहोस्, शनरन्तर जानकारी पोष्टहरू, घटनाहरू पोष्ट गनुदहोस् र
तपाईंको
र्दिदकहरूसुँग सम्पक
द मा रहनुहोस् ।
2. फ
े सबुक, व्हाट्सएपमा एउटा समूह बनाउनुहोस् र यहाुँ शवद्याथी थप्नुहोस्
तपाईंको प्रशिक्षण सुशवधाहरूको बारेमा तपाईंलाई जानकारी शर्दन ।
3. शलंकडेनमा तपाईंको संस्थान प्रमोट गनुदहोस् ।
तपाइुँ कसरी एक कायनक्रम प्रचार गर्नुनहन्छ?
नर्ाुँ वा अवखस्थत रेफरल प्रोग्रामलाई प्रभावकारी रूपमा पर्दोन्नशत गनद र्हाुँ
क
े ही तररकाहरू छन् ।
1. लशक्षत ईमेल माक
े शटंग प्रर्ोग गनुदहोस् ।
2. रेफरल कार्दक्रममा सामाशजक साझेर्दारी बनाउनुहोस् (उफ
द सामाशजक
प्रमाण शसजदना गनुदहोस्)
3. सामररक रूपमा र्सलाई तपाइुँको गृहपृष्ठमा राख्नुहोस् ।
4. उत्पार्दन वा साइन अप पृष्ठहरूमा रेफरल प्रोग्रामको लाशग कल आउट
गनुदहोस् ।
शिक्षाको अभािका कारणहरू क
े क
े हर्न्?
1. शनरक्षरताको कारण खराब स्वास्थ्य वा पोषणको अभाव माशनसहरूमा
र्देखा पर्ददछ ।
2. शिक्षाको अभावले लै शगक असमानता शनम्त्याउुँछ ।
3. क
ु िल श्रम र कम उत्पार्दकता को अभाव र्देखखएको छ ।

4. 4
4. अवसरको अभाव माशनस अज्ञानी छन्। र्सैले जीवनिैली कम छ ।
हाम्रो वतदमान िैशक्षक प्रणाली राम्रो प्रर्दिदन गरररहेको छै न जस्तो र्ो हन
सक्छ। धेरै शवद्याथीहरू, शविेष गरी शतनीहरू जो कम आर् पररवार, जातीर्
पृष्ठभूशम, र िहरी समुर्दार्बाट आएका अिर आफ्नो प्रणालीको िैशक्षक
आवश्यकताहरू पूरा गनद नसक्ने प्रणाली द्वारा पछाशड छोशडन्छन् । र्समा धेरै
खराबी एउटा पुरानो प्रणालीको कारणले हो शक अझै क
े शह व्यखि सोच्न को
तरीका लाई समथदन गर्ददछ । र्ोग्य वा अरू भन्दा बढीको हकर्दार छन्, र
व्यखिहरूको समूह बीचको आशथदक अन्तरका लाशग जुन उनीहरूले पहुँच
गरेको शिक्षाको प्रकारको शनधादरण गर्ददछ । र्स प्रणालीले धेरै असफलता र
नकारात्मक पररणामहरूको लाशग पात कोठा स्थापना गर्ददछ । िैशक्षक
असमानताबाट प्रभाशवत धेरै शबद्याथीहरुको प्रार्: उनीहरूको पढाइमा अन्तर
हन्छ र उनीहरूले उस्तै गुणस्तरीर् शिक्षामा पहुँच गर्दैनन् जुन शवद्याथीहरू
बढी छन् । शविेषाशधकार प्राप्त । र्सबाहेक, हाम्रो समाजमा िैशक्षक अन्तरले
हाम्रो अथदव्यवस्थामा चोट पुर्‍
र्ाइरहेको छ शकनभने हामीसुँग एक अथदव्यवस्था
छ जुन नवीनता र एक शवशिष्ट बौखिक क्षेत्रमा असाधारण प्रर्दिदन गने हाम्रो
क्षमतामा शनभदर छ, सबै शवद्याथीहरूमा हाम्रो िैशक्षक सफलताको कमीले हाम्रो
अथदव्यवस्थामा सुधारको लाशग चोट पुर्‍
र्ाउुँछ वा अवसरहरू । सबै भन्दा
बशढ, र्स समस्याले पैर्दा गने सबैभन्दा ठ
ू लो प्रभाव भनेको क
े शह
समूहहरूलाई लशक्षत असमान शिक्षाले प्रभाशवतहरूलाई माशथ संरचनात्मक
शहंसालाई सुदृढ पाछद र उत्पीडनको चक्रलाई कार्म गर्ददछ । एक समाजको
रूपमा र्स समस्यालाई समाधान गनद, हामीले हाम्रो र्ुवाको शिक्षाको लाशग
खोजी गनद समथदन गनद आवश्यक पर्ददछ, जाशत, शलग, सामाशजक आशथदक खस्थशत,
भाषा वा स्थानको पवाद शबना । सरकारले पशन असमानताको समस्याको जड
समाधान गनद पूवद स्क
ू ल र प्राथशमक शवद्यालर्हरूमा सुरू गरेर र्ी कठोर
असमानताको सामना गने स्क
ू लहरूलाई बढी रकम प्रमाशणत गनद आवश्यक
छ ।
सही शिक्षाले माशनसहरूलाई गररबीबाट उचाल्न सक्छ र स्वास्थ्य समस्याहरू
सुधार गनद सक्छ, आशथदक स++कट, र्सले शतनीहरूको जीवन पररवतदन गनद
सक्दछ। र्ो तथ्य हो शक गरीबी शिक्षा र पहुँचको अभावको र्दुबै कारण र

5. 5
प्रभाव हो । शिक्षाको अभावले धेरै समस्याहरू शनम्त्याउुँछ: शिक्षाको अभावले
लैशगक असमानता शनम्त्याउुँछ ।
शसफाररिहरू
अशघल्लो दृशष्टकोण र हाम्रो प्रस्ताशवत मापर्दण्डको आधारमा,
हामी शवश्वास गर्ददछौं पररवतदनका लाशग शनम्न तीन वैकखिक मागदहरू
प्रयेक उपार् SDFSCA कार्दक्रम को समस्याहरु कखिमा साथ साथै
खिन्टन प्रिासन द्वारा प्रस्ताशवत पररवतदनहरू। र्ी पररवतदनहरू
बुि प्रिासनको उद्देश्यसुँग शमल्दो पशन र्देखखन्छ ।
१. धेरै अशधक शर्दनका लाशग राज्य शभत्री फाुँट सुत्र पररवतदन गनुदहोस्
शजल्लालाई आवश्यक पने वजन र क्षमता । शजल्लाहरु वा कन्सोशटदर्ाको साना,
कम आवश्यकता भएका शजल्लाहरूले राज्य अनुर्दानको लाशग आवेर्दन
शर्दन्छन् । राज्यहरु हनेछ र्ोग्य ग्राखन्टहरूको गैर-प्रशतस्पधीको माध्यमबाट
कोषहरू पास गनुदहोस् । अनुर्दान प्रशत शवद्याथीको न्यूनतम स्तरमा भेट्ने वा
बढी गने (वा स्क
ू ल) सुशनशित गनद शक स्क
ू लहरूले अथदपूणद कार्दक्रमहरू
लागू गनद सक्दछन् । सबै शवि पोशषत कार्दक्रमहरू मूल्याकन हुँर्दैन, तर
नमूना आवशधक रूपमा समीक्षाको लाशग छनौट गररर्ो ।
२. सूत्रको ठाउुँमा, कार्दक्रमको आधारभूत चररत्र पररवतदन गनुदहोस् प्रयक्ष
संघीर् अनुर्दानको साथ राज्यहरुलाई अनुर्दान । अनुर्दान लाई शर्दइनेछ स्क
ू ल
शजल्लाहरु को धेरै सानो संख्या, जो रूपमा सेवा गर्ददछ र्देिका अरूहरूका
लाशग मोडेलहरू । र्ो दृशष्टकोण द्वारा अपनाइएको छ अन्य संघीर् शिक्षा
कार्दक्रमहरू, जस्तै िैशक्षक प्रशवशधको लाशग कार्दक्रम र क
े ही हर्दसम्म शद्वभाषी
शिक्षा कार्दक्रम । स्क
ू ल बीच शहंसा र लागूऔषध प्रर्ोग को समस्या बच्चाहरू
र्शत व्यापक छन् शक करीव $ 600 शमशलर्न एसडीएफएससीए कोषहरु को
लागी क
ु ल संसाधनहरु को एक सानो शहस्सा को लागी खाता गनद सक्नुहनेछ
। एसडीएफएससीए कार्दक्रम बनाएर कार्दक्रम, कांग्रेसले शवशिष्ट भूशमकालाई
मान्यता शर्दनेछ र संघीर् सरकारको क्षमता प्रर्दिदन गने मोडेलहरू प्रर्दिदन
गने राज्य र क्षेत्रहरु अपनाउन र कोष गनद सक्थे ।
३. राज्य र स्थानीर् प्रर्ासहरूको लाशग आवश्यकताहरू शसजदना गनुदहोस् ।
एसडीएफएससीए कार्दक्रमले शमलान अनुर्दानहरू प्रर्दान गनद सक्छ, जस्तै

6. 6
व्यावसाशर्क शिक्षाको लाशग गररन्छ, वा एक शवस्तृत राज्य कोषबाट
कार्दक्रमको रूपमा आवाश्यक हन्छ । संघीर् र्ोगर्दान को लागी ितद,
IDEA
को लागी गरीएको छ । र्दुबैमा र्ी क
े सहरू, राज्य र स्थानीर् र्ोगर्दानको
लाशग समथदन सुरशक्षत छ । कार्दक्रम गोल, संघीर् र्ोगर्दान धेरै पटक पार
र
आवश्यकता भएका शवद्याथीहरूको लाशग लगभग सावदभौशमक अवसरहरू
शसजदना गर्‍
र्ो । कार्दक्रमद्वारा सम्बोधन गररएको मात्र पर्ादप्त वृखि राज्य
र स्थानीर् प्रर्ासहरूले सिवतः क
ु ल सरकारी संसाधन सक्षम गनद
सक्दछन् । सबै गिीर आवश्यकताहरू कभर गनुदहोस् ।
र्ी तीन शवकि मध्ये क
ु नै पशनका लाशग संघीर् सरकारले आवश्यक छ
एसडीएफएससीए कार्दक्रम क्षमता शनमादण को एक सरणी को साथ प्रस्तुत
गनुदहोस् अशधकारीहरु । कार्दक्रम अनुसन्धान हन को लागी रकम शनशर्ददष्ट गनुद
पछद ED को िैशक्षक अनुसन्धान कार्ादलर्को माध्यमबाट बाशहर सुधार वा अन्य
एजेन्सीहरू जस्तै नेिनल माफ
द त ड
र ग र्दुरुपर्ोग वा संस्थानको न्यार् राशष्टर र्
संस्थान । को कार्दक्रमसुँग शर्दगो बनाउन पशन अशधकार हनुपर्ददछ र्दुबै नर्ाुँ र
अनुभवीका लाशग प्रशिक्षण गशतशवशधहरूमा लगानी शिक्षकहरु । शवस्तृत राशष्टर र्
मूल्याकनहरू शनधादररत गनुदपनेछ संघीर् सरकारको बारेमा शवश्वसनीर् जानकारी
प्रर्दान गनद कार्दक्रम सफलताहरु र समस्याहरु, र्ोगर्दान गनद समर्
reauthorization.3 को बारेमा छलफल ।
अन्तमा, सञ्चार र समन्वर्को अभावलाई शवचार गर्दै कार्दक्रम र सरकारको
तह बीच, शवभाग गनुदपछद संघीर्, राज्य र स्थानीर् अशधकारीहरूलाई शनर्शमत
रूपमा भेला गनद नेतृत्व शलनुहोस् । सबै सम्बखन्धत बीच सहकार्द बढाउने
स्पष्ट उद्देश्यका लाशग स्क
ू ल-आधाररत रोकथाम कार्दक्रमहरू द्वारा समशथदत
मात्र होईन SDFSCA कार्दक्रम ।
समापर्न कमेन्ट:
हालको एसडीएफएससीए प्रोग्राम संरचना लगभग सवदव्यापी रूपमा गहन
रूपमा त्रुशटपूणद माशनन्छ; हामी कसैलाई थाहा छै न जो चाशहन्छ स्पष्ट रूपमा
र्सलाई बचाउनुहोस् । र्द्यशप र्स कार्दक्रमले सम्बोधन गरेको समस्या र्शत
गिीर र व्यापक छ शक संघीर् सरकार र्थोशचत रूपमा र्सको प्रशतबिता

7. 7
याग्न सक्दैन । र्दुभादग्यवस, यहाुँ सुधारका लाशग थोरै प्रस्ताव छन् । खिंटन
प्रिासनको प्रस्ताव क
े शह कार्दक्रमहरू सिव हने तर सबै तररकाहरू
सम्बोधन गर्ददछ सुधानुद र्शर्द एसडीएफएससीए कार्दक्रम बाुँच्न र फस्टाउन छ
भने,
र्ो स्क
ू लले सम्बखन्धत औषशध प्रर्ोग र शहंसा कम गनद अझ बढी प्रभावकारी
हनु पछद ।