Του Νεκρού αδελφού

1. Παραλογές
Ποια τα χαρακτηριστικά των παραλογών;
Πως αποτυπώνονται στο κείμενο «Του Νεκρού Αδερφού»;
Εργασία Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Υπόθεμα: Πατριαρχική Οικογένεια

2. Τι είναι οι παραλογές;
• Οι παραλογές είναι πολύστιχα αφηγηματικά δημοτικά τραγούδια και
ανήκουν στην κατηγορία των τραγουδιών ιδιωτικού βίου.
• Ως δημοτικά τραγούδια διαθέτουν όλα τα γνωρίσματα της δημοτικής
ποίησης, τόσο στην τεχνοτροπία όσο και στην δομή.
• Παράλληλα, παρουσιάζουν και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά , με
τα οποία ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα δημοτικά τραγούδια.

3. Μορφολογικά χαρακτηριστικά
• Αφηγηματικός και επικολυρικός χαρακτήρας (στην υπόθεση, τα πρόσωπα, την
πλοκή).Από την άποψη αυτή ,συγγενεύουν με τα ακριτικά τραγούδια.
• Δραματικότητα (π.χ. συγκρούσεις, διάλογοι, δράση). Για αυτό και διαφέρουν ριζικά
από άλλα αφηγηματικά τραγούδια.
•
• Αφηγηματική πυκνότητα στην πλοκή του μύθου, με αποτέλεσμα να διακρίνονται
από έναν γρήγορο ρυθμό στην όλη ροή και εξέλιξη του μύθου.
• Έντονα παραμυθιακά ή εξωπραγματικά στοιχεία , τα οποία η λογική δεν τα δέχεται
ως πραγματικά και φυσικά.
•

4. Μορφολογικά Χαρακτηριστικά
• Περιγράφουν περιστατικά του
ανθρώπινου βίου πραγματικά ή
πλαστά. Πιο συγκεκριμένα
αντλούν περιεχόμενο από:
• αρχαίους ελληνικούς μύθους
• νεότερες παραδόσεις
• διάφορα δραματικού χαρακτήρα κοινωνικά
περιστατικά
• ιστορική μνήμη
• Αναπτύσσουν ένα μύθο που
εξελίσσεται σταδιακά και έχει
όλα τα γνωρίσματα της
αφηγηματικής ποιητικής
γραφής:
a. αρχή και δέση του μύθου
b. σταδιακή εξέλιξη και κορύφωση του μύθου
c. λύση του μύθου
d.

5. Τεχνικά Χαρακτηριστικά
• Στίχος συνήθως ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, που χωρίζεται σε δύο ημιστίχια (το πρώτο
οκτασύλλαβο και το δεύτερο επτασύλλαβο)
Π.χ. Από μακριά τη χαιρετά || κι από κοντά της λέγει
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
•
• Κανονικά η ομοιοκαταληξία είναι στοιχείο που δε χαρακτηρίζει τα δημοτικά τραγούδια·
σπάνια και σε ορισμένα μόνο είδη δημοτικών τραγουδιών, όπως είναι λ.χ. τα
λιανοτράγουδα, θα συναντήσουμε το φαινόμενο της ομοιοκαταληξίας .
• Το δεύτερο ημιστίχιο πολλές φορές επαναλαμβάνει το νόημα του πρώτου
π.χ. Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανιτών
• Σημαντικό ρόλο παίζουν οι αντιθέσεις και οι παρομοιώσεις.
•

6. Τεχνικά Χαρακτηριστικά
• Αρχή της ισομετρίας /αρχή «στίχος και νόημα». Κάθε στίχος εκφράζει ένα πλήρες και
ολοκληρωμένο νόημα (νοηματική πληρότητα και συντακτική αυτοτέλεια) Υπάρχουν ωστόσο
και περιπτώσεις που η αρχή παραβιάζεται ( συνήθως όταν υπάρχει κλητική προσφώνηση).
• Κεντρικό ρόλο παίζει το ρήμα και το ουσιαστικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η γλώσσα να είναι
δραστική, ζωντανή και παραστατική.
π.χ. Κατέβηκε, αγκαλιάστηκαν κι απέθαναν κι οι δύο
• Οι συμβολικοί αριθμοί. Στα δημοτικά τραγούδια χρησιμοποιούνται συχνά οι αριθμοί 3 (και τα
πολλαπλάσια του: 12,45,60) και 7
Π.χ. Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη,
την κόρη τη μονάκριβη την πολυαγαπημένη,
την είχες δώδεκα χρονώ κι ήλιος δε σου την είδε!
•
•
π.χ. Ο Χάρος έτρωγε ψωμί, κι η κόρη τον κερνούσε

7. Τεχνικά χαρακτηριστικά
• Χρησιμοποιούνται ευρύτατα τα άστοχα ερωτήματα. Με την χρήση:
a. Διευκολύνεται η πρόωρη εξέλιξη-προώθηση της ποιητικής αφήγησης
b. Κορυφώνεται η ποιητική ένταση
c. Δημιουργείται ιδιαίτερα δραστικός λόγος
π.χ. Κι αν μόρτει, γιε μου, θάνατος, κι αν μόρτει, γιε μου, αρρώστια,
κι αν τύχει πίκρα γή χαρά, ποιος πάει να μου τη φέρει;
- Βάλλω τον ουρανό κριτή και τους αγιούς μαρτύρους,
αν τύχει κι έρτει θάνατος, αν τύχει κι έρτει αρρώστια,
αν τύχει πίκρα γή χαρά, εγώ να σου τη φέρω».
• Παμψυχισμός. Όλα τα άψυχα (βουνά, ποτάμια, δέντρα κτλ.) αποκτούν φωνή και
συμπεριφέρονται ως ανθρώπινες οντότητες.
Π.χ. Στη στράτα που διαβαίνανε πουλάκια κιλαηδούσαν,
δεν κιλαηδούσαν σαν πουλιά, μήτε σαν χελιδόνια,
μόν' κιλαηδούσαν κι έλεγαν ανθρωπινή ομιλία.

8. Τεχνικά Χαρακτηριστικά
• Σημαντικό ρόλο παίζει ο διάλογος. Με την συχνή χρήση του επιτείνεται την δραματικότητα.
Γίνεται ανάμεσα:
Α) σε πρόσωπα πραγματικά.(π.χ. Κωνσταντής, Αρετή)
Β) πρόσωπα συμβατικά (π.χ. παπαδιά) ή συμβατικά(π.χ. πουλιά)
Π.χ. - Άκουσες, Κωσταντίνε μου, τι λένε τα πουλάκια;
- Πουλάκια είναι κι ας κιλαηδούν, πουλάκια είναι κι ας λένε.
- Σήκω, μανούλα μου, άνοιξε, σήκω, γλυκιά μου μάνα.
- Ποιος είν' αυτός που μου χτυπάει και με φωνάζει μάνα;
- Άνοιξε, μάνα μου, άνοιξε κι εγώ είμαι η Αρετή σου.

9. Τεχνικά Χαρακτηριστικά
• Συχνά μοτίβα των παραλογών:
1. Υπερβολή. Παρουσιάζεται μια ενέργεια, μια ιδιότητα, μια κατάσταση κτλ.
μεγαλοποιημένη σε βαθμό που βρίσκεται έξω από την πραγματικότητα και τα
φυσικά όρια.
2. Σχήμα του αδυνάτου. Μια κατάρα ή ευχή που αυτοαναιρείται βασίζοντας την εκπλήρωση
της σε κάτι που είναι αδύνατο να συμβεί.
Π.χ. Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γεφύρι
Κι αν πέφτουν τα άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες...
• Οι δύο καλύτερες παραλογές: Του νεκρού αδερφού και του Γεφυριού της Άρτας
•

10. Είναι το τραγούδι «Του Νεκρού Αδερφού» παραλογή;
• Το δημοτικό τραγούδι «Του Νεκρού Αδερφού» ανήκει στις παραλογές και αποτελεί μια
από τις χαρακτηριστικότερες για τους εξής λόγους:
Ø Περιγράφει κοινωνικά περιστατικά δραματικού χαρακτήρα (θάνατος, αποχωρισμός
μητέρας και κόρης)
Ø Παράλληλα, περιέχει πολλά εξωπραγματικά στοιχεία όπως
• Ανάσταση νεκρών
• Πουλιά που μιλούν
• Τηλεμεταφορά
Ø Εκφραστική λιτότητα και αφηγηματική πυκνότητα . Το νόημα περιγράφεται σε
λίγους στίχους
Π.χ. αν τύχει πίκρα γή χαρά, εγώ να σου τη φέρω

11. Είναι το τραγούδι «Του Νεκρού Αδερφού» παραλογή;
Ø Ο διάλογος γίνεται ανάμεσα σε πρόσωπα πραγματικά.
Π.χ.(Κωνσταντής) Άιντε, αδερφή, να φύγομε, στη μάνα μας να πάμε.
(Αρετή)- Αλίμονο, αδερφάκι μου, και τι είναι τούτη η ώρα;
Αν ίσως κι είναι για χαρά, να στολιστώ και να 'ρθω,
κι αν είναι πίκρα, πες μου το, να βάλω μαύρα να 'ρθω.
(Κωνσταντής)- Έλα, Αρετή, στο σπίτι μας, κι ας είσαι όπως και αν είσαι
Ø Κυριαρχούν το ουσιαστικό και το ρήμα
Π.χ. Κάνει το σύγνεφο άλογο και τ' άστρο χαλινάρι,
και το φεγγάρι συντροφιά και πάει να της τη φέρει.
Ø
Ø

12. Είναι το τραγούδι «Του Νεκρού Αδερφού» παραλογή;
Ø Υπάρχει σχήμα του αδυνάτου.
Π.χ. Κι α μόρτει, γιε μου, θάνατος, κι α μόρτει, γιε μου, αρρώστια,
κι αν τύχει πίκρα γή χαρά, ποιος πάει να μου τη φέρει;
- Βάλλω τον ουρανό κριτή και τους αγιούς μαρτύρους,
αν τύχει κι έρτει θάνατος, αν τύχει κι έρτει αρρώστια,
αν τύχει πίκρα γή χαρά, εγώ να σου τη φέρω.
Ø Εκτεταμένη χρήση του αριθμού τρία και των παράγωγων του
Π.χ. κι μπήκε χρόνος δίσεχτος και μήνες οργισμένοι
κι έπεσε το θανατικό, κι οι εννιά αδερφοί πεθάναν.
Ø Το δεύτερο ημιστίχιο πολλές φορές επαναλαμβάνει το νόημα του πρώτου
Π.χ. Ανάθεμά σε, Κωσταντή, και μυριανάθεμά σε.
Ø
Ø
Ø

13. Ευχαριστούμε για την προσοχή σας