1. ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:
3. Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού
ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΕΣ:
3.2 Ανάπτυξη Κοινωνικών Δεξιοτήτων και Σχέσεων
3.3Διαπολιτισμικότητα/Αποδοχή και Διαχείριση της Διαφορετικότητας
ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
Εκφοβισμός, ως Απόρροια της Διαφορετικότητας
«Όλοι είμαστε διαφορετικοί και γι΄αυτό μοναδικοί»
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΡΕΝΑΡΟΥ
Ε.Δ.Ε.: Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή Διευθύντρια: Ελένη Παπανικόλα
Σύμβουλος: Μαρία Κωνσταντινίδου
Τμήμα: Δ΄2 Δασκάλα: Χριστίνα Καούλλα
Μάρτιος 2014

2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ/ΥΛΙΚΑ:
• H/Y, βιντεοπροβολέας • Κουτί εισηγήσεων
• Παρουσίαση σε Power Point • αεροφωτογραφία του σχολείου
(μια για κάθε ομάδα)
• Υφάσματα άσπρου και μαύρου
χρώματος
• μικρά αυτοκόλλητα ανθρωπάκια
(για κάθε ομάδα)
• Έμβλημα-Πανό • Χάρτινη ασπίδα σε κομμάτια
(ένα για κάθε ομάδα)
• Παραμύθι «Ξενοφοβία,
Ξενοφιλία» (εκδόσεις Φλούδας)
• Καρτέλες με τις λέξεις: ΝΑΙ-
ΣΥΜΦΩΝΩ, ΟΧΙ ΔΙΑΦΩΝΩ,
ΔΕΝ ΞΕΡΩ-ΤΟ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ
• Πινακάκι με μαρκαδόρο για
κάθε ομάδα
• Ανθρώπινη φιγούρα- συμβολισμός
της διαφορετικότητας
• Χρωματιστά μαρκαδοράκια
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
(Υπό έμφαση)
Οι μαθητές:
 Να περιγράφουν τις ομοιότητες/διαφορές μεταξύ ατόμων μέσα από
διάφορα πλαίσια (π.χ. φύλο, εθνικότητα, θρησκεία, ηλικία).
 Να αντιλαμβάνονται την εκφοβιστική συμπεριφορά, να την
αναγνωρίζουν και να αντιστέκονται σε αυτήν.
 Να εισηγούνται λύσεις γιααντιμετώπιση του φαινομένου της εκφοβιστικής
συμπεριφοράς στo σχολείο.
(Μερικής κάλυψης)
Οι μαθητές:
 Να προβαίνουν σε πράξεις σεβασμού της διαφορετικότητας.
 Να συνεργάζονται εφαρμόζοντας τις δημοκρατικές αρχές και να
συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης απόφασης για θέματα που τους
αφορούν, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα ευθύνες για την εύρυθμη
λειτουργία της τάξης και του σχολείου τους.

3. Tι έχει προηγηθεί της διδασκαλίας:
Σε μια προσπάθεια ανάπτυξης των εννοιών της διαφορετικότητας και του
σχολικού εκφοβισμού, έχει προηγηθεί μια διαθεματική ανάπτυξη του θέματος,
μέσα από τα μαθήματα της Γλώσσας και Πολιτισμού, της Τέχνης και των
Θρησκευτικών. Αρχικά, έχει γίνει επεξεργασία του παραμυθιού «Ξενοφοβία,
Ξενοφιλία», της Βιολέτας Μονρεάλ, χρησιμοποιώντας στοιχεία κριτικού
γραμματισμού. Μάλιστα, το παραπάνω παραμύθι έχει δώσει το έναυσμα για τη
δημιουργία μιας ανθρώπινης φιγούρας, που συμβολίζει τη διαφορετικότητα,
χρησιμοποιώντας την τεχνική της κολλητικής με γκοφρέ. Ταυτόχρονα, μέσα από
τη θεματική ενότητα των Θρησκευτικών «Με επιμονή στον αγώνα» και
συγκεκριμένα τη δεύτερη διδακτική ενότητα «Τα αδέλφια μας που υποφέρουν
από την απόρριψη», έχει γίνει αντιπαραβολή της ευαγγελικής περικοπής των
δέκα λεπρών, με τη συμπεριφορά που υιοθετούν οι πρωταγωνιστές του
παραμυθιού.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1
• Προθέρμανση-Προσανατολισμός: Απλώνονται δύο υφάσματα κάτω, ένα
άσπρο και ένα μαύρο. Με την έναρξη μιας λυπητερής μουσικής, τα παιδιά
καλούνται να κυκλοφορήσουν ελεύθερα στο χώρο, χωρίς να έχουν, όμως,
οπτική επαφή με τα άλλα. Στο πλαίσιο αυτό, η εκπαιδευτικός καθοδηγεί
τις κινήσεις των παιδιών με το ακόλουθο σενάριο:
«Είναι η πρώτη χρονιά που βρίσκεσαι σε αυτό το σχολείο. Κοιτάς ότι υπάρχει γύρω σου σαν να το
βλέπεις πρώτη φορά. Νιώθεις ότι όλοι σε βλέπουν περίεργα και σε δακτυλοδείχνουν.
Προσπαθείς να μη φαίνεσαι, να κρυφτείς».
• Στο σημείο αυτό η αφήγηση σταματά και τα παιδιά καλούνται να εκφράσουν
τα συναισθήματά και τις σκέψεις τους, καθώς και τους πιθανούς λόγους
που οι άλλοι τους βλέπουν περίεργα και τους δακτυλοδείχνουν.
Ενδέχεται, για γλωσσικούς λόγους, να υποβάλουν οι ίδιοι τις ερωτήσεις,
ώστε να αντλήσουν στοιχεία για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις
ενέργειες αυτού του παιδιού. Το ρόλο του παιδιού, που εκφοβίζεται,
μπορεί παίξει η εκπαιδευτικός ή κάποιο παιδί (θεατρικό παιχνίδι).
• Η δραστηριότητα επεκτείνεται με τη συνέχεια του σεναρίου.

4. «Με τη μαγική σκόνη του Τζίνι, Οργίλου-Γύλου, εξαφανίζεσαι από το σχολικό χώρο, που σε
κάνει να νιώθεις τόσο άσχημα. Ξαφνικά, βλέπεις μπροστά σου δύο νησιά. Ένα με μαύρο και ένα
με άσπρο χρώμα. Κατευθύνεσαι στο νησί που επιθυμείς και προσπαθείς να βρεις μια θέση εκεί.
Όμως, ο χώρος είναι συγκεκριμένος και αν δε σε χωρεί να καθίσεις άνετα, θα πρέπει
αναγκαστικά να πας στο νησί με το άλλο χρώμα».
• Χαλάρωση και συζήτηση: Ακολουθεί συζήτηση, σχετικά με τα
συναισθήματα που βίωσαν τα παιδιά και τις σκέψεις που είχαν, στο
πλαίσιο του δράματος και ταυτόχρονα καλούνται να τα αιτιολογήσουν.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης υποβάλλονται ερωτήματα όπως:
o Γιατί επιλέξατε το νησί με το συγκεκριμένο χρώμα;
o Καταφέρατε όλοι να βρείτε θέση στο νησί που θέλετε; Πώς νιώσατε που
(δεν) τα καταφέρατε;
o Υπάρχουν περιπτώσεις, στην καθημερινή ζωή, που βλέπουμε το χρώμα να
επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων;
o Θυμάστε κάποια ιστορία, που κάναμε και είχε έντονο το θέμα του
χρώματος;
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2
• Μίσος, μίσος χωρίς αιτία είναι η ξενοφοβία: Γίνεται σύντομη αναφορά
στο παραμύθι «Ξενοφοβία, Ξενοφιλία», της Βιολέτας Μονρεάλ (εκδόσεις
Φλούδας), σχετικά με το πρωτόγονο συναίσθημα της ξενοφοβίας, ως
απόρροια της μη αποδοχής της διαφορετικότητας.
o Ποιος εξέδωσε το συγκεκριμένο παραμύθι και για ποιο λόγο;
o Ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές του παραμυθιού;
o Τι πρόβλημα αντιμετωπίζει ο Καρίμ; Πώς θα χαρακτηρίζαμε αυτό που
βιώνει; (σχολικός εκφοβισμός) Για ποιο λόγο ο Τίμος εκφοβίζει τον Καρίμ;
o Θα άλλαζε η στάση των παιδιών, αν ήταν λευκός;
o Για ποιους άλλους λόγους θα μπορούσε να αποκλειστεί, ως διαφορετικός;
(ντροπαλός, καλός μαθητής, εξωτερικά χαρακτηριστικά-κοντός, χοντρός,
γυαλιά κλπ). Για το σκοπό αυτό, τα παιδιά εργάζονται ομαδικά και
καταγράφουν στο πινακάκι τους τα χαρακτηριστικά, που ενδέχεται να

5. καταστήσουν κάποιο παιδί θύμα εκφοβισμού, ως αποτέλεσμα της
διαφορετικότητας.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3
• Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι: Η αίθουσα χωρίζεται σε τρεις γωνίες.
Κάθε γωνιά έχει χαρακτηριστεί με ένα πίνακα: Συμφωνώ/ Δεν ξέρω-Το
Σκέφτομαι/Διαφωνώ. Στο σημείο αυτό, διαβάζονται στα παιδιά με τη
σειρά τα παρακάτω σενάρια:
o Η Ιωάννα αγαπά το ποδόσφαιρο. Τα αγόρια της τάξης δεν της επιτρέπουν
να παίξει μαζί τους ποδόσφαιρο, γιατί είναι αγορίστικο άθλημα.
o Ο Πέτρος φοβάται να φέρει φίλους στο σπίτι, επειδή ο αδερφός του
βρίσκεται σε αναπηρικό καροτσάκι.
o Ο Μαρίνος προτιμά να βοηθά τη μητέρα του με τις δουλειές του σπιτιού,
παρά τον πατέρα του στο μηχανουργείο.
o Είμαι η Χατίτζια Ναστρατίν από το Κογκό. Τα παιδιά, στην καινούρια μου
γειτονιά, με κοροϊδεύουν «μαύρη πίσσα, σε ρούφηξε η πίσσα». Νιώθω
θυμό και απελπισία.
Κάθε φορά που διαβάζεται μια δήλωση-σενάριο, καλούνται να πάρουν θέση σε
μια από τις τρεις γωνιές και να εξηγήσουν γιατί έχουν επιλέξει αυτή τη θέση.
Οι παρακάτω ερωτήσεις είναι ενδεικτικές και θα μπορούσαν να
χρησιμοποιηθούν με ευελιξία:
o Γιατί πιστεύετε είχατε διαφορετικές απόψεις;
o Τι κοινό είχαν αυτά τα σενάρια;
o Τι συμβαίνει όταν ένας άνθρωπος δεν συμφωνεί με αυτές τις ιδέες και
θέλει να είναι ή να συμπεριφέρεται διαφορετικά; (αποκλεισμός,
εκφοβισμός κ.λπ.)
o Πιστεύετε ότι στο σχολείο μας υπάρχουν παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό,
λόγω διαφορετικότητας;

6. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4
• Από το μύθο στην πραγματικότητα: Με αφορμή το τελευταίο ερώτημα,
δίνεται στα παιδιά μια αεροφωτογραφία του σχολείου και καλούνται να
εντοπίσουν, ομαδικά, τα σημεία που θεωρούν πιο ευάλωτα, ως προς την
εκδήλωση σχολικού εκφοβισμού. Τα αποτελέσματα ανακοινώνονται στην
ολομέλεια, με παράθεση επιχειρημάτων (π.χ. τουαλέτες παιδιών, όπου
κανένας δάσκαλος δεν εισέρχεται).
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5
• Το τζίνι Οργύλος-Γύλος και η αντιμετώπιση του εκφοβισμού: Τα παιδιά
καλούνται να αναφέρουν πώς αντιμετωπίστηκε το φαινόμενο του
εκφοβισμού στην περίπτωση του Καρίμ (πρωταγωνιστής παραμυθιού).
Επίσης, προβληματίζονται ποιος ή/και τι θα μπορούσε παίξει το ρόλο του
Τζίνι Οργίλου-Γύλου, στην πραγματική ζωή (γονείς, αδέλφια, διευθύντρια,
εκπαιδευτικός, γιαγιά, παππούς, συγγενείς κλπ), στηριζόμενοι σε
παραδείγματα ευρύτερων ομάδων, (οικογένεια, σχολείο, κοντινό
περιβάλλον), που έχουν ήδη σχολιαστεί σε προηγούμενα μαθήματα. Για το
σκοπό αυτό, οι ομάδες καταγράφουν τις σκέψεις τους σε πινακάκια και στη
συνέχεια, σε ένα κομμάτι χαρτονιού, που αποτελεί τμήμα μιας ασπίδας.
Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματά της στην ολομέλεια και το χαρτόνι
της αναρτάται σε μια πινακίδα. Ακολούθως, τα παιδιά προβληματίζονται,
κατά πόσο, αυτά τα κομμάτια χαρτονιών δημιουργούν ένα ενιαίο σχήμα.
Έπεται συζήτηση για τη σχέση της ασπίδας με τα άτομα, που μπορούν να
μας προστατέψουν από φαινόμενα εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6
• Κλείσιμο: Τα παιδιά καλούνται να αναφέρουν τι θα κουβαλήσουν μαζί τους
στο σακουλάκι της γνώσης και του ενεργού πολίτη, με το τέλος της
παρούσας συνάντησης. Έτσι, γίνεται μια σύνοψη του μαθήματος, αλλά και
εμπέδωση της ανάγκης για δραστηριοποίηση, με στόχο την αντιμετώπιση
και πρόληψη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς, ως απόρροια της
διαφορετικότητας.
Τι προγραμματίζεται να ακολουθήσει της διδασκαλίας:

7. Με το πέρας της παρούσας διδασκαλίας θα επιδιωχθεί αναζήτηση τρόπων
ευαισθητοποίησης και δραστηριοποίησης, τόσο των μαθητών όσο και των
γονέων, εμβαθύνοντας, έτσι, στο θέμα της διαφορετικότητας και του σχολικού
εκφοβισμού (π.χ. οργάνωση ενός μαθήματος ανοικτού προς τους γονείς,
δημιουργία ταινίας μικρού μήκους και διοχέτευσή της στα παιδιά, συγγραφή
συνθημάτων και τοποθέτησή τους σε διάφορα σημεία του σχολείου,
πραγματοποίηση έρευνας ευρύτερης κλίμακας στο σχολείο, κλπ). Παράλληλα,
μέσα από τη θεματική ενότητα των θρησκευτικών «Με επιμονή στον αγώνα» και
συγκεκριμένα τη δεύτερη διδακτική ενότητα «Τα αδέλφια μας που υποφέρουν
από την απόρριψη», θα γίνει διασύνδεση του παραμυθιού «Ο Τριγωνοψαρούλης»,
του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, με περιστατικά απόρριψης σε παγκόσμια βάση (π.χ.
φτώχια, βία εναντίον των γυναικών κ.λπ.).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
I. Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου. (2010).
Δραστηριότητες στην τάξη για πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας
μεταξύ των μαθητών: Εγχειρίδιο εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας
εκπαίδευσης. Χολαργός: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
II. Flowers, N. (2012). Μικρή Πυξίδα-Compasito: Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης
στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για παιδιά (Αγγελίδης, Σ., μεταφ.). Κύπρος:
Imprinta LTD. (Το πρωτότυπο έργο δημοσιεύτηκε το 2009).
III. Μονρεάλ, Β. (2008). Τι νιώθεις; Ξενοφοβία, Ξενοφιλία (Θεοδωροπούλου,
Χ. μεταφ.). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Φλούδας. (Το πρωτότυπο έργο
δημοσιεύτηκε το 2005).
IV. Πολυκάρπου, Χ. & Καρίττεβλη, Θ. (2014). Τα χρώματα. Ανακτήθηκε 12
Φεβρουαρίου, 2014, από http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata
/theatriki_agogi/ekpaideftiko_yliko/thematikes_enotites/chromata/c
hromata_g_e.pdf