1. Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ
ΤΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΤΗΣ
ΣΟΥΜΕΛΑΣ
Εργασία από τις μαθήτριες της Στ1 τάξης
του 2ου Δ. Σ. Αρτέμιδος:
Ιωάννα και Νικολέττα
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός : Σωτηριάδου Αριάδνη

2. 1.Γενικές πληροφορίες
• Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά (ποντιακά: σου Μελά, από
το όρος Μελά), είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά
στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.
• Βρίσκεται στην Τουρκία .

3. 2.Το όραμα- Η εικόνα της μονής
• Η εικόνα της Παναγίας είναι ένα σύμβολο για τους Έλληνες του Πόντου.
• Η εικόνα, σύμφωνα με την παράδοση της εκκλησίας δημιουργήθηκε από τον
Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά. Αρχικά ονομαζόταν Παναγία η Αθηνιώτισσα,
γιατί μετά τον θάνατο του Λουκά ένας μαθητής του την έφερε στην Αθήνα. Το 386
όμως, οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος βρέθηκαν μετά από όραμα με την
Παναγία, από την Αθήνα στα βουνά του Πόντου.
• Η μονή αλλά και η ιερή εικόνα πήραν το όνομα Σουμελά, από το όρος Μελά και το
ποντιακό «σου», που σημαίνει εις το/ στο. Δηλαδή, η Παναγία «στο Μελά».
• Θαυματουργή ήταν σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση και η φυσική ύδρευση
του μοναστηριού, καθώς οι μοναχοί είδαν να αναβλύζει νερό από τους απόκρημνους
γρανιτένιους βράχους.

4. 3. Ο ρόλος της μονής στον Πόντο- Ιστορία
• Περίπου τον 1ο αιώνα ο Ευαγγελιστής Λουκάς αγιογράφησε τρεις εικόνες της
Παναγίας εκ των οποίων η μία βρίσκεται σήμερα στη Μονή Κύκκου της
Κύπρου, η άλλη στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και η τρίτη στην Παναγία
Σουμελά της Βέροιας.
• Η παράδοση θέλει μετά τον θάνατο του Ευαγγελιστή Λουκά, την εικόνα να την
φέρνει στην Αθήνα ο μαθητής του Ανανίας, και να την τοποθετεί σε περικαλλή
ναό. Γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε πρώτα «Παναγία η Αθηνιώτισσα».

5. • Στη συνέχεια η εικόνα πέταξε με θαυματουργό τρόπο από την Αθήνα στον Πόντο.
• Τότε η Παναγία εμφανίστηκε σε δύο μοναχούς, το Βαρνάβα και το Σωφρόνιο, και τους
ζήτησε να ακολουθήσουν την εικόνα και στο σημείο που θα την βρουν να χτίσουν έναν ναό.
• Έτσι κι έγινε. Το 386 οι μοναχοί οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου, στο
όρος Μελά, κι εκεί με τη βοήθεια της γειτονικής μονής Bαζελώνα έχτισαν ένα κελί και στη
συνέχεια εκκλησία μέσα σε ένα σπήλαιο.
• Το σοβαρό πρόβλημα της ύδρευσης του μοναστηριού λύθηκε, επίσης σύμφωνα με την
παράδοση, κατά θαυματουργό τρόπο. Μέχρι και σήμερα αναβλύζει αγιασματικό νερό μέσα
από ένα γρανιτώδη βράχο

6. • Τότε, και με έκκληση των Ποντίων, ανεγέρθη στις πλαγιές του Βερμίου στο
χωριό Καστανιά η νέα μονή, στην οποία τοποθετήθηκαν τα θησαυρήσματα για
προσκύνημα.
• Στις 15 Αυγούστου, και μετά από 88 χρόνια από τη Μικρασιατική
Καταστροφή, έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία της Παναγίας Σουμελά στην
Τραπεζούντα πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην οποία προεξήρχε ο
πατριάρχης Βαρθολομαίος.

7. 4.Αρχιτεκτονική δομή- Κειμήλια.
• Χτίστηκε το 1860 ένας πανοραμικός τετραώροφος ξενώνας 72 δωματίων και
άλλοι λειτουργικοί χώροι για τις ανάγκες των προσκυνητών, καθώς και
βιβλιοθήκη.
• Γύρω από τη μονή ανοικοδομήθηκαν μικροί ναοί αφιερωμένοι σε διάφορους
αγίους. Εκεί λειτούργησε αρχικά και το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας.

8. 5.Οι λεηλασίες και η καταστροφή.
• Η καταστροφή και το θάψιμο της εικόνας
• Το 1922 οι Τούρκοι στη γενοκτονία των Ποντίων έκαψαν το μοναστήρι για να
αφανίσουν εντελώς το ελληνικό στοιχείο από την περιοχή. Πριν βάλουν φωτιά, είχαν
αρπάξει όλα τα πολύτιμα κειμήλια της μονής.
• Οι μοναχοί όμως, που είχαν προβλέψει το χτύπημα των Τούρκων, είχαν φροντίσει να
κρύψουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σουμελά, καθώς και άλλα κειμήλια,
όπως το Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου και ένα Σταυρό από Τίμιο Ξύλο, που είχε
δωρίσει στη Μονή ο αυτοκράτορας Μανουήλ Γ’ της δυναστείας των Κομνηνών. Τα
ιερά αντικείμενα θάφτηκαν στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας που βρισκόταν σε
απόσταση 2 χιλιομέτρων από το μοναστήρι. Οι Έλληνες του Πόντου ξεριζώθηκαν και
τα κειμήλια έμειναν εκεί για περίπου δέκα χρόνια....

9. 6.Η Νέα Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο
• Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, ορθώνεται μεγαλόπρεπα
η Μονή της Παναγίας Σουμελά. Κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του
Πόντου, ως μια προσπάθεια αναβίωσης της ιστορικής ομώνυμης Μονής, τα
ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του
Πόντου.

10. Πηγές:
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%A
F%CE%B1_%CE%A3%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AC
•
• https://www.mixanitouxronou.gr/panagia-soumela-to-monastiri-pou-katestrepsan-i-tourki-
sti-genoktonia-i-ikona-tis-panagias-sothike-giati-iche-thafti-se-kontino-parekklisi-venizelos-
ke-inonou-simfonisan-na-xethafti-ke-na-metaferth/
•
• https://www.trapezounta.gr/pontus/religion/churches-and-monasteries/405/
• https://www.panagiasoumela.gr/index.php