κατηγορούμενο
απλό επιρρηματικό προληπτικό Γενική
κατηγορηματική

Απλό κατηγορούμενο
Επιρρηματικό
κατηγορούμενο
Προληπτικό
κατηγορούμενο
Γενική κατηγορηματική

Το κατηγορούμενο είναι συνήθως,
όπως και στα νέα ελληνικά, ένα
επίθετο ή ουσιαστικό που μέσω ενός
συνδετικού ρήματος αποδίδει κάποιο
χαρακτηριστικό στο υποκείμενο.
π.χ Ἐπίδαμνός ἐστι πόλις

 το ρήμα εἰμί (είμαι)
 ὑπάρχω (είμαι),
 τυγχάνω (συμβαίνει να είμαι),
 διατελῶ(είμαι συνεχώς),
 ἔφυν (γεννήθηκα, είμαι),
 πέφυκα (είμαι από τη φύση μου),
 γίγνομαι (γίνομαι), καθίσταμαι (γίνομαι),
ἀποβαίνω (καταντώ, γίνομαι,
αποδεικνύομαι),
 φαίνομαι κά.

ὑπάρχω
εἰμί
διατελῶ
τυγχάνω
γίγνομαι
πέφυκα
φαίνομαι
ἔφυν

 Εκτός από τα συνδετικά, και άλλα ρήματα,
κυρίως όσα σημαίνουν κίνηση μπορούν να
δεχθούν στο υποκείμενό τους
κατηγορούμενο, το οποίο είναι συνήθως
επίθετο και δηλώνει κάποια επιρρηματική
σχέση: τόπο, χρόνο, τρόπο, σειρά, σκοπό
κλπ., γι' αυτό ονομάζεται επιρρηματικό
κατηγορούμενο και μπορεί να μεταφράζεται
με επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό.

σειρά
Πρωτος ηλθον
τρόπο
ἐγώ σε, ὦ Φαλῖνε, ἄσμενος ἑόρακα
Χρόνο
Θεόπομπος) ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε (τὰ γεγονότα)
τόπο
ὑπαίθριοι δ' ἔξω ἐστρατοπεδεύετε
σκοπό
Κερκυραίοις δὲ τοῖσδε ξυμμάχοις οὖσι βοηθοὶ ἤλθομεν

 Είναι το κατηγορούμενο το οποίο αποδίδει
στο υποκείμενό μιαν ιδιότητα την οποία δεν
έχει ακόμη, αλλά θα είναι το τελικό
αποτέλεσμα της εξέλιξης που δηλώνει το
ρήμα.
 Τα ρήματα που σημαίνουν εξέλιξη, όπως
αὔξομαι, αὐξάνομαι, αἴρομαι (υψώνομαι),
τρέφομαι, πνέω, ῥέω κ.τ.ό. δέχονται
προληπτικό κατηγορούμενο
Π.χ τὸ Κύρου ὄνομα μέγιστον ηὔξητο

 Η γενική αυτή που έχει θέση κατηγορουμένου
ονομάζεται γενική κατηγορηματική και
μπορεί να δηλώνει:
 (α) τον κάτοχο ενός πράγματος ή μιας
ιδιότητας (γενική κατηγορηματική κτητική)
 (β) την καταγωγή (γενική κατηγορηματική
της καταγωγής)
 δ) το υλικό από το οποίο έχει κατασκευαστεί
κάποιο αντικείμενο (γενική κατηγορηματική
της ύλης)

 μια ιδιότητα του υποκειμένου (γενική
κατηγορηματική της ιδιότητας)
 την αξία ενός πράγματος (γενική
κατηγορηματική της αξίας)

(γενική
κατηγορηματική
της ύλης)
•κρηπίς ἐστι λίθων μεγάλων || το θεμέλιο είναι κατασκευασμένο από μεγάλες
πέτρες
γενική
κατηγορηματική
διαιρετική
•ἦν δὲ τῶν αἱρεθέντων Καλλίας Ἱππονίκου, Αὐτοκλῆς Στρομβιχίδου … || στους
εκλεγμένους πρέσβεις ανήκαν ο Καλλίας ο γιός του Ιππόνικου, ο Αυτοκλής, ο
γιος του Στρομβιχίδη
(γενική
κατηγορηματική
κτητική
•(Χαλκηδών), ἣ βασιλέως μέν ἐστιν || η Χαλκηδόνα, η οποία ανήκει στον
Πέρση βασιλιά.
(γενική
κατηγορηματική
της αξίας)
•.
•ἀλλὰχιλίων ἡ δίκη μόνον ἦν δραχμῶν όμως το πρόστιμο ήταν μόνο χιλίων
δραχμών.
(γενική
κατηγορηματική
της ιδιότητας)
•ὅστις δ' ἐτῶν μέν ἐστιν πλειόνων ἢ πεντήκοντα || όποιος είναι μεγαλύτερος
από πενήντα χρονών.
(γενική
κατηγορηματική
της καταγωγής)
•τοιούτων μέν ἐστε προγόνων από τέτοιους προγόνους κατάγεστε.