Σαπούνι

2. Εισαγωγή
• Όλες οι επιστήμες λειτουργούν αυτόνομα;
Όλες οι επιστήμες συνεργάζονται για να σου
δώσουν γνώσεις και και να σε βοηθήσουν να
δεις με περισσότερη υπευθυνότητα και
αγάπη την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον
• Θα σας παρουσιάσουμε ένα πείραμα όπου η
Χημεία και η Γεωπονία συνεργάζονται για να
φτιάξουν... φυτικό σαπούνι!

3. Σαπούνι
• παράγεται από έλαια (λάδια)
και καυστική σόδα, (καυστικό
νάτριο), με χημική αντίδραση

4. Σαπωνοποίηση
χημική αντίδραση εστέρων λιπαρών οξέων
(γλυκεριδίων των οξέων), που βρίσκονται στα
λάδια, με το καυστικό νάτριο

5. Τα προϊόντα είναι άλας νατρίου (σαπούνι) και
γλυκερίνη
Σαπωνοποίηση
ΧΗΜΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ
γλυκερίδια λιπαρών οξέων + NaOH  άλας (σαπούνι) + γλυκερίνη

6. χρησιμοποιούμε όργανα και υλικά χημείου
όμως όλες οι διαδικασίες μπορούν να
γίνουν και με υλικά που βρίσκουμε στην
κουζίνα μας, όπως κατσαρόλες, κουτάλια
κ.α.
Δεν είναι σωστό να χρησιμοποιούμε υλικά
από αλουμίνιο διότι αυτό αντιδρά με το
καυστικό νάτριο

7. Διδακτικοί Στόχοι
Πειράματος
Να περιγράφει
τον τρόπο και τις
συνθήκες
παρασκευής του
πιο κοινού είδους
σαπουνιού
που είναι το
σαπούνι με
νάτριο
Να εκτελεί ένα
πείραμα σε μικρή
κλίμακα
που να
αναπαριστά μια
βιομηχανική
διαδικασία
Να αποκτήσει
την ικανότητα
χειρισμού
εργαστηριακών
οργάνων
Να κατανοεί και
να εξηγεί ότι
πολλά από τα
προϊόντα που
διευκολύνουν την
καθημερινή μας
ζωής (π.χ
σαπούνια),
οφείλονται στην
ανάπτυξη της
επιστήμης της
Χημείας και
μπορούν να
παρασκευαστούν
σχετικά εύκολα
από απλά υλικά
Να κατανοεί την
ανάγκη
για ανακύκλωση
του
πολυκαιρισμένου
ελαιόλαδου
Να μάθει
τρόπους
προστασίας
του
περιβάλλοντος
Να καταλάβει την
αξία
μετατροπής
ενός άχρηστου
υλικού σε
χρήσιμο

8. Γάντια
Το επικίνδυνο «καυστικό
νάτριο», ΝαΟΗ, δεν
πρέπει να έρθει σε
επαφή με το δέρμα μας
Γυαλιά
Προφύλαξη των ματιών
μας από εκτίναξη
σταγονιδίων
Ποδιά Φοράμε ποδιά ή
πρόχειρα ρούχα
Πάγκος
Πραγματοποιείται
σε αεριζόμενο
χώρο

9. Υλικά
• 200g ελαιόλαδο
• 24g καυστικό νάτριο (NaOH)
• 63g νερό

10. Σκεύη - Όργανα
• Κατσαρολάκι
• Ξύλινη κουτάλα
• Ποτήρι ζέσεως 200ml
• Ποτήρι ζέσεως 500ml
• Θερμόμετρο
• Μίξερ
• Ζυγαριά
• Καλούπια
• Κωνική φυάλη
• Εστία θερμότητας

11. ΕΚΤΕΛΕΣΗ

12. Ζυγίζουμε τα υλικά
200g ελαιόλαδο
63g νερό
24g καυστικό νάτριο

13. Στο ποτήρι ζέσεως προσθέτουμε ΠΡΩΤΑ το νερό και σ’ αυτό
διαλύουμε τμηματικά, με συνεχή ανάδευση και με μεγάλη προσοχή,
όλο το καυστικό νάτριο (NaOH)
Το νερό θερμαίνεται κατά την διάλυση του ΝαΟΗ (εξώθερμη
αντίδραση), ενώ παράλληλα δημιουργούνται επικίνδυνες
αναθυμιάσεις
Γι’ αυτό η ανάμιξη πρέπει να γίνεται σε ανοιχτό χώρο

14. Σταματάμε την ανάδευση όταν διαλυθεί
πλήρως όλο το καυστικό νάτριο, τοποθετούμε
το θερμόμετρο και παρακολουθούμε τη
θερμοκρασία έως ότου κατέβει στους 45οC

15. Στο ποτήρι ζέσεως θερμαίνουμε το ελαιόλαδο (50 ΟC - 60 ΟC), και
περιμένουμε η θερμοκρασία του να φτάσει επίσης στους 45οC
Η θερμοκρασία του ελαιόλαδου και του διαλύματος καυστικού
νατρίου πρέπει να είναι η ίδια (45οC) κατά την ανάμιξή τους

16. Το ελαιόλαδο χάνει τη
διαύγειά του και γίνεται
χρυσοκίτρινο
Για οικονομία χρόνου,
χρησιμοποιούμε
ηλεκτρικό αναδευτήρα,
οπότε σε 15 λεπτά περίπου
το μίγμα μας είναι έτοιμο
Προσθέτουμε προσεκτικά
και
με συνεχή ανάδευση,
το διάλυμα του ΝαΟΗ
στο ελαιόλαδο
(ΠΟΤΕ το αντίθετο!)

17. Τοποθετούμε το μίγμα στα καλούπια

18. Το αφήνουμε να «σφίξει» για 48 ώρες
Μετά το βγάζουμε από τα καλούπια και το κόβουμε
Είναι ακόμη μαλακό και κόβεται εύκολα
Το αφήνουμε σε καλά αεριζόμενο σημείο

19. Καθώς στεγνώνουν, τα κομμάτια
σκληραίνουν και καλύπτονται από μια
λευκή σκόνη (Να2CO3)
Mετά από 60 μέρες περίπου, έχει
κατέβει το pH του σαπουνιού και
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το
σαπούνι

20. Κατόπιν τα φυτικά σαπούνια τα τυλίξαμε και τα
βάλαμε σε σακουλάκια για να τα πουλήσουμε
στο Χριστουγεννιάτικο Bazaar μας

23. • φράζουν οι σωληνώσεις
• ξοδεύονται πολλά χρήματα για τον καθαρισμό των αγωγών
• μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας
Δεν πετάμε λάδι στο νεροχύτη, διότι:
• βοηθάει στις αναφλέξεις απορριμμάτων στις χωματερές
• τροφοδοτεί τις φωτιές στις χωματερές αναμειγνύεται με τα υπόλοιπα υγρά
απορρίμματα και καταλήγει ξανά στους υπόγειους υδροφορείς.
Δεν πετάμε το λάδι στα απορρίμματα μέσα σε μπουκάλια, διότι:
• το δίνουμε για ανακύκλωση
Το χρησιμοποιημένο λάδι μας...
Επεκτείνω τις γνώσεις μου...

24. Ποιοτική
εκπαίδευση
Καθαρό νερό
και
αποχέτευση
Βιώσιμες
πόλεις και
κοινότητες
Υπεύθυνη
κατανάλωση
και παραγωγή
Δράση για το
κλίμα
Ζωή στο νερό
Ζωή στη
στεριά
Συνεργασία
για τους
στοχούς