1. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
БЛЮПРИНТ ҮНЭЛГЭЭНД СУУРИЛСАН ДААЛГАВРААР СУРАГЧДЫН МОНГОЛ
ХЭЛНИЙ ЧАДВАРЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ТУРШИЛТ, СУДАЛГАА
Бага боловсролын багш Т.Дэлгэрсайхан
Хөвсгөл Мөрөн 2021 он

2. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
НЭГ. СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ТАНИЛЦУУЛГА
1.1 Хураангуй
Хичээл заахад сурах бичгээс гадна түүнтэй хослуулан хэрэглэх шинэлэг, сонирхолтой
сургалтын хэрэглэгдэхүүн бэлтгэх хэрэгтэй болж байгаа юм. Блюпринт даалгавар
боловсруулснаар суралцагч бүрт өөрийгөө үнэлэх дүгнэх, цаашид ахих боломж олгоно.
1.2. Түлхүүр үг сургалтын хөтөлбөр, блюпринт
1.3. Сэдэв сонгосон үндэслэл
Боловсролын шинэчлэл эрчимтэй хөгжиж буй өнөө үед сургалтын дэвшилтэт аргыг
ашиглан сурган хүмүүжлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах шаардлага гарч байна.
Боловсролын салбарын хувьд шинэлэг даалгавар боловсруулан ашиглах хүүхдэд
тохирсон үнэлгээ хийж байх шаардлага гарч байна.
Судалгааны зорилго
ЕБС-ийн 4-р ангийн монгол хэлний судлагдахуунаар блюпринт даалгавар боловсруулан
суралцагчдын сурлагын чанарт ахиц гаргаж үр дүнг тооцно.
1.4. Судалгааны зорилт
Үнэлгээ ,түүний хэлбэр төрлийн талаарх эрдэмтэд ,судлаачдын бүтээлийг уншиж судлах
Бага боловсролын сайжруулсан цөм хөтөлбөрийг уншиж судлах
Сурагчдын сурлагын ахиц амжилтыг блюпринтээр үнэлж дүгэх замаар мэдлэг чадварыг нь
сайжруулах арга зүйн хувилбарыг боловсруулах ,туршин хэрэгжүүлэх ,үр дүнг тооцох,
ажиглалт хийж дүгнэлт гаргах
1.5. Судалгааны обьект
 Хөвсгөл аймгийн “Ирээдүй XXI зуун” сургуулийн бага ангийн 13 багш
 Хөвсгөл аймгийн “Ирээдүй XXI зуун” сургуулийн 4а анги 31 сурагч
1.6. Судлах зүйл
Блюпринт даалгавар
1.7. Судалгааны таамаглал
Блюпринт даалгавар боловсруулан үнэлэж дүгнэх нь суралцагч нэг
бүрт боломж олгодог эсэх.
1.8. Судлагдсан байдал
Багш болгон өөрсдийн хэмжээнд бага хүрээнд асуудлыг судлан шинжилж байна. Тэрнээс
илүү томоохон судалгааны ажлууд ховор байна.
1.9. Судалгааны арга
1. Мэдээ баримт цуглуулсан арга
 Блюпринтийн тухай онолын ойлголтыг судлахад эх материалтай ажиллах аргыг
 Бага боловсролын монгол хэлний сайжруулсан цөм хөтөлбөр ,суралцахуйн
зорилтыг судлан харьцуулан жиших аргыг тус тус хэрэглэсэн.
2. Мэдээ баримт боловсруулсан арга
 Даалгавар боловсруулан үр дүнг тооцоход туршилтын аргыг
 байгаа арга зүйг илрүүлэхэд асуулгыг аргыг
 Судалгааны үр дүнд шинжилгээ хийхэд математик тооцооллын аргыг
ашигласан
1.10. Судалгааны шинэлэг тал
4-р ангийн монгол хэлний хичээлээр хийгдсэн блюпринтын даалгаврыг оновчтой
боловсруулахад бэрхшээлтэй байдаг асуудлуудыг шийдэж, ажлын талбар дээр туршиж
үр дүнд хүрснээрээ шинэлэг юм.

3. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
2.1. АСУУДЛАА ТОДОРХОЙЛОХ ХЭСЭГ
БАГА БОЛОВСРОЛЫН МОНГОЛ ХЭЛНИЙ СУРГАЛТЫГ ДЭМЖИХ ХЭРЭГЛЭГДЭХҮҮН БА
БЛЮПРИНТ ҮНЭЛГЭЭ
Бага боловсролын монгол хэлний сургалтыг дэмжих хэрэглэгдэхүүн, түүний хэлбэрүүд
Суурь боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрт хичээлийн үндсэн хэрэглэгдэхүүнийг
дараах байдлаар тодорхойлжээ.
Монгол хэлний хичээлд:
• Уншиж судлах аман зохиол, уран зохиол, найруулгын бусад төрлөөр бичигдсэн эхүүд
• Зорилготой, анхааралтай сонсох чадварыг хөгжүүлэх төрөл бүрийн сонсгох эхүүд, дуут
бичлэг, түүнд тохирсон даалгаврууд
• Төрөл бүрийн зорилгоор бичсэн эхийн загвар (үлгэр, өгүүллэг, шүлэг, ертөнцийн гурав,
оньсого, домог, жүжиг, танилцуулга, захидал, заавар, мэндчилгээ, талархал, өдрийн
тэмдэглэл, урилга, уриалга, сонины мэдээ, зар сурталчилгаа)
• Толь бичиг
• Суралцагчид сэдэл төрүүлэх, хамтран ажиллах, асуудал шийдвэрлэхүйц бүтээлч орчин
бүрдүүлэлт (амьд яриа, биет зүйл, жүжиг, кино, музей, уран зургийн галерей, үзэсгэлэн,
хөшөө дурсгал, газар орон)1
Үүнээс үзвэл, сургалтын хэрэглэгдэхүүний тухай уламжлалт ойлголт өнөө үед харьцангуй өөр
болсон байна.
Математикийн хичээлд
а. Дасгал даалгавар
Сургалтын үйл ажиллагааны үндсэн зорилго нь мэдлэг, чадвар, зан үйлийн хэвшлийг
сайжруулах, илүү бүтээлчээр сэтгэж, эрэл хайгуул хийдэг болгоход чиглэнэ. Чадварын үндэс
нь үйлийг алдаагүй, уян хатан, ухаалаг байдлаар гүйцэтгэж, найдвартай үр дүнд хүрсэн байх
явдал юм.2
Дадал нь зөн билгийн чанартай чадварын бүрдэл хэсэг бөгөөд далд ухамсрын
хяналт зохицуулалтаар явагдана.
Бүх төрлийн чадвар дадлыг хөгжүүлэхэд дасгал шийдвэрлэх үүрэгтэй. Дасгалын үр
дүнд дадал автоматчилагдаж, чадвар болон үйл ажиллагаа бүрэн төгс болж хөгжиж байдаг.
Иймд дасгалыг чадвар дадлыг төлөвшүүлэх болон хадгалах зорилгоор байнга хийдэг байх нь
хамгийн чухал3
гэж тодорхойлсон байна.
Бага ангийн сургалтад багш дэс дараатай, хоорондоо уялдаатай, хөгжүүлэх,
идэвхжүүлэх дасгал даалгаврыг сонгон ажиллуулах нь монгол хэлний хичээлийн агуулгыг үр
дүнтэй эзэмшихэд сайнаар нөлөөлнө.
б. Толь бичиг
Бага боловсролын сургалт нь эхэд суурилсан байх бөгөөд эхийн санааг ойлгуулахад
сурагчдын мэдэхгүй үг хэллэгийг тайлбарлаж таниулах нь чухал байдаг. Ийм ч учраас эхийг
унших явцад үг хэллэгийг тайлбарлаж таниулах талаар үе үеийн сургалтад анхаарсаар ирсэн
байна. Ингэхдээ багш, үгийн утгыг шууд тайлбарлаж өгөх аргыг түгээмэл хэрэглэж иржээ.
Харин Бага боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөр хэрэгжсэнээр монгол хэлний
хичээлээр суралцагчдын утгыг нь мэдэхгүй үгийг II ангиас эхлэн өөрсдийг нь толь бичигтэй
ажиллуулж таниулахаар тусгасан байна. Иймд толь бичиг гэж юу вэ, хэрхэн ашигладаг талаар
сурагчдад ойлгуулах нь чухал юм.
Аль нэгэн харь хэлээр бичсэн бичгийг уншиж тайлах эсвэл ямар нэгэн бичигт буй утга
бүгт буюу хуучин үгийг тайлбарлах зэрэг шаардлагаар хүн төрөлхтөн толь бичиг зохиож
эхэлсэн. Одоогоор мэдэгдэж байгаа хамгийн эртний толь бичиг нь манай тооллын өмнөх Y
зуунд Грект зохиогдсон “Бэрх хатуу үгийн толь” юм.
Толь бичиг гэдгийг хэл шинжлэлийн нэвтэрхий толь бичигт “Ерөнхий утгаараа хэлний
нэгжүүд болох үг, бүтээвэр, холбоо үг, хэлц зэргийг тодорхой дарааллаар байрлуулан хэл
1Бага боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөр, БШУЯ, Уб., 2014. 26-р тал
2
Доржжав.Д., Сэтгэлзүйд өөрөө суралцах нь, Уб., 2005. 239-р тал
3Мөн тэнд. 242-р хуудас

4. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
шинжлэл эвсэл танин мэдэхүйн үүднээс тайлбарласан, орчуулсан бүтээл юм”, үгийн сангийн
судлалд “Үгийн жагсаалт бүхий ном бөгөөд зөвхөн жагсааснаар хязгаарлагддаггүй, уг үг ямар
зүйл, ямар үйл явдлыг заасан болох, яаж бичдэг, яаж дууддаг зэргийг тайлбарласан, эс
бөгөөд харь хэлний утга таацах үгтэй дүйлгэсэн байдаг.” гэж тодорхойлсон байдаг байна. Толь
бичгийг нэвтэрхий толийн зүйл, хэлшинжлэлийн толийн зүйл гэж хуваадаг.4
Хэлшинжлэлийн толь бичгүүд нь:
 Журамласан: Тухайн бичгийн хэлний дуудлага, бичлэг, өргөлт найруулгын өнгө аясыг
нэгэн мөр болгож журамласан байдаг.
 Ойролцоо үгийн: Тухайн нэгэн хэлний утга ойролцоо үгийг нэгэн толгойд багтаан
оруулж гол төлөв найруулгын үүрэг зорилгыг нь гаргасан байна.
 Өвөрмөц хэллэгийн: Өвөрмөц хэллэгийг эхний үгээр нь, эсвэл утгаар нь зүйл хуваан
толгой болгодог зарчимтай.
 Тайлбар толь бичиг: Тухайн хэлнийхээ гол үгийн санг багтаан, үгийн гол ба олон
салаа утга, түүний хэрэглэгдэх хүрээ, хэлзүйн онцлог зэргийг тайлбарласан байх
бөгөөд дан ганц хэлний толь бичигт хамаарагдаж байснаа сүүлийн үеэс тайлбар
толийн зарчмыг олон хэлний толь бичигт давхар хэрэглэх болжээ.
 Хүн ба газар усны нэрийн: Дотроо хэдэн зүйл ялгаатай байна. Тухайлбал, хүний нэрийн
толь бичгийн тухайд нэгэн хэлний нэрийг нөгөө хэлэнд хэрхэн оноох ёсыг гаргасан
олон хэлний толь байхын зэрэгцээ бас тухайн хэлний нэр усын үүсэл гарал, утгыг
тайлсан толь гэж байдаг.
Бага боловсролын сургалтад тайлбар, өвөрмөц болон хэлц үгийн толь бичиг
ашиглахаар цөм хөтөлбөрт тусгасан байна.
2.2 Асуудал илрүүлэх судалгаа
Миний ажиллаж байгаа сургуулийн багш нараас тандалтын үүднээс судалгаа авахад
бага ангийн 15 багшаас асуулгын аргаар судалгаа авч дүгнэн үзэхэд:
ЕБС-ийн бага боловсролын багш нараас нэгж хичээл бүрийн дараа үнэлгээ авдаг эсэх
талаар судалгаа авч үзэхэд долоо хоногт тогтмол үнэлгээ хийдэг 60%, хааяа үнэлдэг
40%байна.
40%
60%
0%
Та нэгж сэдэв бүрийн дараа үнэлгээ хийдэг үү?
Хааяа тогтмол авдаггүй
0
5
10
тийм үгүй заримдаа
7
2
6
Та блюпринт ашиглан үнэлгээний даалгавраа боловсруулдаг уу?

5. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
2.3 Судалгааны дүгнэлт
Судалгаанаас үзвэл блюпринтээр даалгавраа боловсруулдаг 7, заримдаа 6, 2 огт
ашигладаггүй байна. Багш нар асуулгад блюпринт мэдэхгүй ашигладаггүй гэж хариулсан
байна. Иймд блюпринтээр даалгавар боловсруулж ажиллах нь багш болон суралцагчид сайн
талтайгаас гадна үнэн зөв үнэлэх шалгуур болох учраас блюпринт боловсруулж ашиглах нь
ач холбогдолтой байна.
ГУРАВ. АСУУДАЛ ШИЙДЭХ БОДЛОГЫН ХУВИЛБАР БОЛОВСРУУЛСАН БАЙДАЛ
Блюпринт үнэлгээ, түүний онцлог
Сурагчдын сурах үйл ажиллагааг мэдээлэх, сайжруулах, шаардлагатай тохиолдолд
шийдвэр гаргах зорилгоор системтэй мэдээлэл цуглуулах, дүн шинжилгээ хийх үйл явцыг
үнэлгээ гэж ойлгоно. (Han-na & Dettmer. 2004) гэж томъѐ олсон байна. Монгол улсын
Боловсрол, Соѐ л, Шинжлэх ухаан, Спортын сайдын 2018 оны 06 дугаар сарын 29-ны
өдрийн А/425 дугаар тушаалаар батлагдсан “Ерөнхий боловсролын сургуулийн
суралцагчийн болон сургалтын чанарын үнэлгээний журам”-д дараах байдлаар
тусгажээ. Үүнд:
Суралцагчийн үнэлгээ нь тэдний эзэмшсэн мэдлэг, чадварын ахиц, төлөвшил,
хандлагын өөрчлөлтийг тооцох, сургууль, багшийн үйл ажиллагааг үнэлж,
дүгнэх, сургалтын чанар, үр дүнг сайжруулахад чиглэнэ. Суралцагчийн үнэлгээ нь
оношлох, явцын, үр дүнгийн гэсэн төрөлтэй байх бөгөөд үнэлгээ нь шалгуурт суурилсан
байна.
"Шалгуурт суурилсан үнэлгээ” нь суралцагчийн амжилтын түвшинг хүрэх үр дүнтэй
харьцуулан үнэлэхэд чиглэнэ.
Оношлох үнэлгээ нь хичээлийн жилийн эхэнд эсвэл нэгж хичээл, бүлэг сэдэв эхлэхийн
өмнө суралцагчийн мэдлэг, чадварын түвшинг тандах зорилгоор хийх үнэлгээ байна.
Оношлох үнэлгээг ажиглалт, ярилцлага, хэлэлцүүлэг, асуулт, сорил, судалгаа гэх мэт
хэлбэрээр хийнэ. Түлхүүр асуулт:
Суралцагчдад юу хэрэгтэй байна вэ?
Явцын үнэлгээ нь суралцахуйг дэмжих, сайжруулах зорилгоор хичээл, сургалтын явцад
тогтмол хийх үнэлгээ байна.
Явцын үнэлгээг хичээлийн явцад суралцагчийн суралцах үйлийг дэмжихэд чиглэсэн
ажиглалт, асуулт, ярилцлага, хэлэлцүүлэг, бие даах ажил, рубрик, суралцагчийн өөрийн
болон бусад суралцагчийн үнэлгээ гэх мэт арга, хэлбэрээр багш хийнэ. Явцын үнэлгээг
сургалтын баримт бичиг /багшийн журнал/-т стандарт бус тэмдэглэгээгээр тэмдэглэж
болно.
Түлхүүр асуулт:
Суралцагчид хэр зэрэг сайн сурч байна вэ?
Үр дүнгийн үнэлгээг сурлагын амжилтын үр дүнг хэмжих зорилгоор бүлэг сэдвийн төгсгөл
болон хагас жил /II улирлын төгсгөл/, хичээлийн жилийн эцэс /IV улирлын төгсгөл/-т
хийнэ. Анги дэвших, улсын шалгалт нь үр дүнгийн үнэлгээ байна.
Үр дүнгийн үнэлгээг аман болон бичгийн шалгалт, сорил, туршилт, судалгааны ажил,
тайлан, төсөлт ажил, илтгэл, эсээ, бүтээл, биечлэн хийж гүйцэтгэх зэрэг хэлбэрээр хийнэ.
Түлхүүр асуулт:
Суралцагчид хэр зэрэг сайн сурсан бэ?
Явцын үнэлгээ Үр дүнгийн үнэлгээ
Зорилго
Сургалтын явцад сурагчдын давуу,
сул талыг илрүүлэх, багш
суралцагчийн хооронд эргэх холбоо
тогтоох, урамшуулах
Тодорхой хугацаанд
суралцагчийн олж авсан
мэдлэг, чадварын түвшинг
хэмжих
Давтамж Хичээлийн турш Бүлэг сэдэв, улирал,
жилийн эцэст

6. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
| ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Даалгаврын төрөл
Суралцагчийн болон сургалтын чанарын үнэлгээг доорх төрлийн даалгавруудаар хийж
болно.
•
•
•
•
•
Олон сонголттой даалгавар
Үнэн/Худал сонголттой даалгавар
Харгалзуулах даалгавар
Нөхөх даалгавар
Задгай хэлбэрийн даалгаварЭдгээрээс
бүхий л түвшний үнэлгээнд хамгийн өргөн хэрэглэгддэг нь олон сонголттой
даалгавар юм.
Олон сонголттой даалгаварт тавигдах ерөнхий шаардлага
 Агуулга, зорилгодоо
нийцсэн байх
 Сургалтын хөтөлбөрт
нийцсэн байх
 Таксономийн тодорхой
түвшинг багтаасан
 Блюпринтийн дагуу зохиосон
байх
 Агуулгын алдаагүй байх
 Заавар бичигдсэн ойлгомжтой байх
 Даалгаврын олон төрлөөс багтсан байх
 Шалгуулагчийн нас сэтгэхүйд тохирсон байх
Үнэлгээний хэлбэр ба гүйцэтгэх хугацаа
№
Асуултын төрөл
Асуулт бүрд
шаардлагатай хугацаа
1 Зөв буруу сонголттой асуултууд 20-30 секунд
2 Олон сонголтой 40-60 секунд
3 Нэг үгээр нөхөх 40-60 секунд
4 Харгалзуулах /төгс бус
харгалзаа/
2-4 минут
5 Товч хариулт 2-4 минут
6 Богино эсээ бичлэг 10-20 минут
7 Дэлгэрэнгүй эсээ бичлэг 35-50 минут
Дүн Дүн тавихад чиглэгдэхгүй Дүн тавих, шийдвэр
гаргахад чиглэх
Түлхүүр
асуулт
Чи хэр сайн хийж байна вэ? Чи хэр сайн сурсан бэ?
Чи ямар түвшинд хүрсэн бэ?

7. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Хүнд хөнгөний зэрэг тохирсон, хөнгөнөөс хүндрүү чиглэсэн
Гүйцэтгэх хугацаа ба даалгаварт өгөх оноотой
Туршсан байх
Дугаар зөв тавигдсан
Утга санаа давхцаагүй байх
Бодолт ноорог хийх зайтай байх
Хэл зүйн алдаагүй байх
Үгүйсгэсэн утгатай үг хэрэглэхгүй байх
Захиран тушаах хэлбэргүй байх
Тод хэвлэгдсэн байх
Олон сонголттой даалгаврын оноожуулалт
Битүү хэлбэрийн даалгавар буюу олон хувилбараас зөвийг сонгох,
дарааллыг сэргээх, харгалзааг зөв тогтоох зэрэг хэлбэрийн даалгавар нь ихэвчлэн
0-2 оноотой байдаг.
Харин задгай хэлбэрийн даалгавар нь нөхөх, гүйцээх, товч болон дэлгэрэнгүй
тайлбар бичих хэлбэртэй байдаг тул 0-5, заримдаа 0-10 оноотой байх бөгөөд
боловсролын стандарт, агуулгаар эзэмшвэл зохих чадвар бүрт тохирсон оноог
алхамжуулан өгдөг.
Үнэлгээний жин
Үнэлгээний жин тус бүр ±5 хэлбэлзэлтэй байж болно.
Сурагчдыг үнэлэх эцсийн үнэлгээний даалгавар боловсруулахдаа мэдлэг, ойлголтоо
сэргээн
санах, сонгох, дамжуулах чадварыг багтаасан даалгавар 50%, шинжлэх ухааны
мэдлэг, ойлголт, чадвараа практикт болон бусад контекст дээр хэрэглэх чадварыг
багтаасан даалгавар 30%, задлан шинжлэх, нотлох,учир шалтгааныг шүүн тунгаах,
нотолгоонд үндэслэсэн дүгнэлт гаргах даалгавар 20% байвал тохиромжтой гэж үздэг.
Суралцагчдын ахиц амжилтыг бодитой үнэлэхийн тулд Блум таксономийн дагуу рубрик
хүснэгт боловсруулан түүндээ тулгуурлан үнэлгээний даалгавар боловсруулах нь зүйтэй
юм.
o Блюпринт гэж ...
Блюпринт гэдэг нь сургалтын хөтөлбөрийн үнэлгээний зорилт, шалгуурт нийцсэн
даалгавар боловсруулах нарийвчилсан төлөвлөлт бөгөөд даалгаврын талаарх бүх
мэдээллийг багтаасан нэгтгэл юм.
o Үнэлгээг юуны тулд хэзээ, хаана, хэрхэн, яаж хийх вэ, үр дүнг нь юунд
хэрэглэх вэ?
Шалгуурт суурилсан
Гүйцэтгэлд суурилсан
Номонд суууриллсан
Үнэлгээний зорилт Эзлэх хувийн жин
А. Ойлгосон мэдлэгийг үнэлэх: Сэргээн санах, сонгох,
дамжуулах
50% (20%-иас ихгүй
сэргээн санах түвшний
даалгавар)
Б. Мэдээллийг боловсруулж, асуудлыг шийдвэрлэх: Тухайн
хичээлээр олж авсан мэдлэг, чадвар, ойлголтоо практик
болон бусад контекст дээр хэрэглэх
30%
В. Туршилт ба судалгаа хийх ур чадвар: Нотолгоог задлан
шинжлэх, үнэлэх, учир шалтгаантай хэлэлцүүлэг хийх,
нотолгоонд үндсэлэн дүгнэлт гаргах
20%

8. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Сургалтын үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ хийх
Блюпринтийн хэлбэр:Хүснэгтэн хэлбэрээр боловсруулдаг.
Хураангуй/ болон нийтэд/
Дэлгэрэнгүй /сэдэв даалгавар зохиогчдод/
Хурангуй блюпринтийн загвар
 Үнэлгээний зорилт буюу мэдлэг, ойлголт, чадвар, хэрэглээний алинд нь их
даалгавар хамаарагдаж байгаагаас тухайн даалгаврын хүнд хөнгөний түвшинг
тодорхойлох нэг нөхцөл болно.
 Үнэлгээний зорилт түвшин тус бүрт харгалзах даалгаврын тоог тогтоосноор
даалгавар нормаль /хэвийн/ тархалттай эсэхийг хянах боломжийг олгоно.
 Эцсийн үнэлгээ хийхэд даалгаврын үнэлгээний зорилтыг хэвийн тархалттай
байхаар хуваарилах нь тохиромжтой байдаг. Харин үнэлгээний зорилго, шаардлага
өндөр байх үед энэ нь өөр байж болно.
Блюпринт боловсруулах
• Үнэлгээний зорилтын харьцааг тодорхойлох
• Боловсролын түвшинг харах
• Гүйцэтгэх хугацааг шалгалтын төрөлтэй уялдуулах
• Даалгавар тус бүрийг оноожуулах
• Бүлэг сэдвийг тодорхойлох
• Суралцахуйн зорилтоо тодорхойлох
• Тухайн бүлэг сэдвийн судлах цагтай уялдуулах
Сургалтын үйл
ажиллагааны үр дүн
• МЭДЛЭГ
• ЧАДВАР
• ХАНДЛАГА
Хяналт шинжилгээ
хийх арга хэлбэр
• ӨДӨР ТУТМЫН
АЖИГЛАЛТ
• ХИЧЭЭЛИЙН
СУДАЛГАА
• ҮНЭЛГЭЭНИЙ ҮР
ДҮНД ШИНЖИЛГЭЭ
ХИЙХ (явцын,
хөндлөнгийн
үнэлгээ)
Багшид үзүүлэх
дэмжлэг
• ХИЧЭЭЛИЙН ЗААХ
АРГА ЗҮЙ
• МЭДЛЭГ, ЧАДВАР
• СУРГАЛТЫН
ОРЧИНГ
САЙЖРУУЛАХ

9. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
• Даалгаврын харьцаа, хэлбэр, төрлийг тодорхойлох
• Танин мэдэхүйн түвшинг тодорхойлох
Үйл ажиллагааны хувьд
• Сургалтын үйл ажиллагаа зорилгоо хангаж буй эсэхийг үнэлэх;
• Суралцагчийн эзэмшсэн мэдлэг, чадвар, хандлагын түвшинг тодорхойлох;
• Багшийн заах арга зүй, ур чадварыг хөгжүүлэх хэрэгцээ, шаардлагыг
тодорхойлох, улмаар ажлын үр дүнг тооцох, үнэлгээ, дүгнэлт өгөх;
• Сургалтын байгууллагын үнэлж, дүгнэх үйл ажиллагааг тодорхой болгох;
• Суралцагч, багш, удирдах ажилтнуудыг мэдээллээр хангах;
• Шалгалт, судалгаа зорилгоо хангасан эсэхийг үнэлэх;
• Шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлэх;
4.2 Сонгосон бодлогын хувилбар, шийдлийг хэрэгжүүлэх төлөвлөлт, санаа
Боловсруулсан даалгаврыг туршсан судалгаа, үр дүн
1.Блюпринтгүйгээр авсан шалгалт
4б ангийн Монгол хэл шалгалтын дүн 2019 он 9сар
№ Нэр Хувилбар
Даалгавар Авсан
оноо
Авах
оноо Хувь Дүн
1 2 3 4
1 01 А 3 2 2 3 10 10 100
2 02 А 3 0.5 0.5 3 7 10 70
3 03 А 3 2 1 0 6 10 60
4 04 А 2 2 1 0 5 10 50
5 05 А 3 0 0 2 5 10 50
6 06 А 3 2 2 0 7 10 70
7 07 А 3 0 2 0 5 10 50
8 08 А 3 2 2 3 10 10 100
9 09 А 3 0 0 3 6 10 60
10 10 А 3 1 2 3 9 10 90
11 11 А 3 1 1 1.5 6.5 10 65
12 12 А 3 1 0 2 6 10 60
13 13 А 3 2 2 2 9 10 90
14 14 А 3 1 2 3 9 10 90
15 15 Б 3 1 0 3 7 10 70
16 16 Б 3 1 0 1 5 10 50
17 17 Б 2 0 1.5 3 6.5 10 65
18 18 Б 0 1 2 2 5 10 50
19 19 Б 3 1 2 1.5 7.5 10 75
20 20 Б 0 2 0 3 5 10 50
21 21 Б 1 1 0.5 0.5 3 10 30
22 22 Б 0 2 0 1.5 3.5 10 35
23 23 Б 3 1 2 3 9 10 90
24 24 Б 0 1 0 3 4 10 40
25 25 Б 3 2 2 0 7 10 70
26 26 Б 2 1 0 0 3 10 30
27 27 Б 3 2 2 3 10 10 100
28 28 Б 3 2 1 0 6 10 60
Авсан 182
авах 280
Гүйцэтгэл 65
АУБагш Т.Дэлгэрсайхан

10. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Блюпринтээр боловсруулсан шалгалт
4б ангийн Монгол хэл шалгалтын дүн 2020.1сар
№ Код Билет
Даалгавар Авсан
оноо
Авах
оноо Хувь Дүн
1 2 3 4
1 01 6 3 2 2 3 10 10 100
2 02 5 3 0.5 0.5 3 7 10 70
3 03 19 3 2 1 1 7 10 70
4 04 10 2 2 1 3 8 10 80
5 05 16 3 2 2 3 10 10 100
6 06 13 3 2 2 3 10 10 100
7 07 10 3 2 2 3 10 10 100
8 08 9 3 2 2 3 10 10 100
9 09 15 3 2 1.5 3 9.5 10 95
10 10 20 3 2 2 3 10 10 100
11 11 19 3 2 1 1.5 7.5 10 75
12 12 3 3 1 2 3 9 10 90
13 13 2 3 2 2 2 9 10 90
14 14 7 3 2 2 3 10 10 100
15 15 4 3 2 2 3 10 10 100
16 16 11 3 2 0 1 6 10 60
17 17 12 2 2 1.5 3 8.5 10 85
18 18 8 3 2 2 3 10 10 100
19 19 4 3 2 2 1.5 8.5 10 85
20 20 3 3 2 2 3 10 10 100
21 21 6 1 2 0.5 0.5 4 10 40
22 22 5 3 2 1.5 1.5 8 10 80
23 23 18 3 2 2 3 10 10 100
24 24 7 2 2 2 3 9 10 90
25 25 9 3 2 2 3 10 10 100
26 26 1 2 1 2 1.5 6.5 10 65
27 27 20 3 2 2 3 10 10 100
28 28 17 3 2 2 3 10 10 100
Гүйцэтгэл 247.5 280 88%
АУБагш Т.Дэлгэрсайхан
Блюпринт даалгавар боловсруулахгүй энгийн шалгалтын материалаар шалгалт авахад
65% гүйцэтгэлтэй V түвшинд үнэлэгдсэн бол блюпринт даалгавраар үнэлгээ авахад 88%
гүйцэтгэлтэй VII түвшинд хийсэн байна.

11. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Блюпринт даалгавар Энгийн даалгавар
Давуу тал  Олон талт хувилбартай
 Агуулгыг бүрэн хамарсан
 Бүтээлч
 Суралцагчийн төвшинг тогтоох боломжтой.
 Суралцагчийн түвшинд тохируулан хийх
болотжтой.
 Цаг хэмнэх
Сул тал  Цаг хугацаа их зарцуулах  Нэг талыг
баримталсан
 Хөгжих боломж
бага
Багшаас авсан судалгааг эхлээд тааруу, хэрэглэгдэггүй байсан бол одоо бага багаар
хэрэглээд эзэмшиж бна.
Сурагчдаас авсан судалгаа:
3.Багш нь зөвхөн орсон хичээл болон шинэ мэдлэгийг шалгах шалгалт авах хүн биш
судалгаа, төлөвлөлт тулгуурлаж жишиг даалгавар боловсруулан суралцагчдыг түвшин
тогтоож төвшинд тохирсон даалгавар боловсруулах нь хүүхдийг цогцоор хөгжүүлэж
боломж болж байна.
65 72 78 88
9 сард 10 сард 11 сард 1 сард
Шалгалтын дүнг графикаар харуулбал
80%
13% 7%
блюпринтээр даалгавар
боловсруулж байгаа эсэх
тогтмол заридаа үгүй
37%
27%
21%
15%
Блюпринтээр боловсруулсан
шалгалт
Ойлгомжтой хийхэд хялбар
сонирхолтой хэцүү

12. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
Жн.ь: 1-5р ангийн хураангуй блюпринт хийсэн.

13. БОЛОВСРОЛЫН АРГА ЗҮЙ, ТУРШЛАГЫН ЦАХИМ САН
Future | ГХГС-ТАЙ ЕБ-ЫН “ИРЭЭДҮЙ ХХI ЗУУН” СУРГУУЛЬ
ДӨРӨВ. СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ
Блюпринтээр даалгавар боловсруулан Ерөнхий боловсролын Ирээдүй XXI зуун
сургуулийн 4б ангид монгол хэлний бүтэн жилийн хурангуй блюпринт боловсруулан 24
өөр жишиг даалгавар боловсруулан, туршиж судалсан болно.
Ийнхүү туршин боловсруулсан блюпринт даалгаврын агуулгын уялдаа, дидактик
шаардлага, үр дүнгийн талаар үнэлгээ өгсөн. Ингэхдээ:
1. Ангийн сурагчдаас энгийн даалгавар болон блюпринт үнэлгээ хийж харьцуулан
үзэхэд 23% аар ахисан үзүүлэлттэй байна.
2. Ажлын талбар дээрх багш нараас тандалт судалгаа авч блюпринт даалгавар
боловсруулдаггүй болохыг тогтоон бага ангийн блюпринт боловсруулан
ажилласнаар багш нар маань 100% блюпринт даалгавар боловсруулан ажиллаж
байна.
Багш нь зөвхөн орсон хичээл болон шинэ мэдлэгийг шалгах шалгалт авах хүн биш
судалгаа, төлөвлөлт тулгуурлаж жишиг даалгавар боловсруулан суралцагчдыг түвшин
тогтоож төвшинд тохирсон даалгавар боловсруулах нь хүүхдийг цогцоор хөгжүүлэж
боломж болж байна
ТАВ. НОМ ЗҮЙ , АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛЫН ЖАГСААЛТ
Ном зүй
1. Бага боловсролын сайжруулсан цөм хөтөлбор
2. Монгол хэлний Ivангийн суралцахуйн удирдамж
3. “Суралцагчдын сурлагын амжилтыг үнэлэх арга зүй” Д. Монхор , Г. Батболд
4. “Биологийн үндсэн сургалтын гарын авлага 2017” БМДИ М. Оюунчимэг
5. “Боловсролын үнэлгээ, арга зүйн зөвлөмж ” Боловсролын үнэлгээний төв 2017
6. “Гүйцэтгэлд суурилсан үнэлгээ” Ненси П. Галлаван 2009 он
7. “Суралцагчийн мэдлэг, чадварын ахицын үнэлгээ” БСШУСЯ 2018 он
ЗУРГАА. ХАВСРАЛТ
НЭГ. СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ТАНИЛЦУУЛГА
1.1 Хураангуй
1.2 Түлхүүр үг
1.3 Сэдэв сонгосон үндэслэл
1.4 Судалгааны зорилго
1.5 Судалгааны зорилт
1.6 Судалгааны обьект
1.7 Судлах зүйл
1.8 Судалгааны таамаглал
1.9 Судлагдсан байдал
1.10 Судалгааны арга
1.11 Судалгааны шинэлэг тал
ХОЁР. АСУУДЛАА ТОДОРХОЙЛОХ ХЭСЭГ
2.1 Онолын хэсэг
2.2 Асуудал илрүүлэх судалгаа
2.3 Судалгааны дүгнэлт