Turk_Yunan_Iliskileri.pptx

1. senaykaya06@hotmail.com

5.  Ocak 1996 yılında Yunanistan ile Türkiye arasında Türk Gemisinin karaya oturması sonucu Türk ve Yunan kurtarma ekipleri arasında çıkan anlaşmazlık iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmişti. Figen Akat adlı bir Türk gemisi 25 Aralık 1995 günü Ege Denizi'ndeki Kardak Kayalıkları'nda karaya oturdu. Bu olaydan sonra Yunanistan, deniz kazasının kendi karasularında olduğunu ileri sürdü. Türkiye ise, sözkonusu adaların kendisine ait olduğunu belirtti. Yunanlılar, bir süre sonra Kardak'a asker çıkarıp, bayrak dikti.

6.  Bunun üzerine iki ülkenin deniz kuvvetleri, adanın çevresinde konuşlandı. Başbakan Tansu Çiller, "O asker gidecek, o bayrak inecek!" söylemiyle Türk Silahlı Kuvvetleri'nin savaşa hazır olduğu sinyalini verdi ve 30 Ocak 1996 gecesi adaya asker çıkarılmasını istedi. Türk SAT ve SAS Komandoları Kardak'ı kuşatmış olan Yunan domanmasının arasından geçerek hemen yandaki ikinci adaya gece operasyonu ile çıkıp Türk bayrağını diktiler. Daha sonra Bill Clinton'un telofonu ve Amerikan delegesi Richard Holbrooke ile NATO Genel Sekreteri Javier Solana girişimleri sonucu kriz aşılmıştı.

9. 1930’lu Dönemlerdeki Türk Yunan Dostluğu 1950’li Dönemlerdeki Türk Yunan Dostluğu Yunanistan’ın 2. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’nin Dış Politikasına Yönelik Eleştirileri ve Türkiye’nin Yanıtları Türk-Yunan İlişkilerinde Yakınlaşma İlişkilerde ABD Etkeni ve Athinagoras’ın Patrik Seçilmesi İlişkilerde İkinci Dostluk Dönemi(1950-1955) Karşılıklı Ziyaretler ve Perçinlenen Dostluk

10. Dostluğun Azınlıklar Üzerindeki Etkisi Kıbrıs Sorununun Gölgesinde Dostluk(1955- 1960) Kıbrıs’ta Siyasal Örgütlenmeler 2.Dünya Savaşı Sonrası Enosis Talepleri ve Türkiye’nin Tutumu Kıbrıs Sorununun Uluslararasılaşması ve EOKA Eylemlerinin Başlaması Londra Konferansı ve 6-7 Eylül Olayları İngiltere’nin Kıbrıs Önerileri ve Türkiye’nin Taksim Tezini Benimsemesi Bağımsız Kıbrıs Çözümü

11. Gerek 1930’larda gerekse 1950’lerde yaşanan Türk –Yunan yakınlaşması Balkan ülkeleri arasında işbirliği arayışlarının başlamasına ve güvenlik endişelerinden kaynaklanan nedenlerle Balkan Paktların imzalanmasına yol açmıştır. Görünürdeki benzerliğe rağmen 1934 Balkan Antantı ile 1954 tarihli Balkan İttifakının koşulları birbirinden ayrıdır.

12. Çok kutuplu bir uluslar arası sistemde taraf devletlerin revizyonist devletlerden algıladıkları tehdit karşısında işbirliğiyle güçlerini artırma çabalarının bir sonucuydu.

13. Soğuk savaşın ve iki kutuplu bir uluslar arası sistemin ürünüdür, ABD desteğiyle ve NATO’nun askeri stratejileri gereği kurulmuştur, üye devletler tarafından ortak çıkardan çok ,farklı çıkarların gerçekleştirilmesinin bir aracı olarak görülmüştür.

14. İngiliz hükümeti 20 Haziran 1955’te Yunan ve Türk hükümetlerine başvuru yaparak ‘’Doğu Akdeniz’in siyasal ve savunmaya ilişkin sorunlarının’’görüşüleceği bir konferansın Londra’da yapılması için çağrıda bulundu.Türkiye olumlu tepki verdi. Yunanistan biraz gecikmeyle olsa da kabul etti.

15.  6 Eylül’de Selanik’te Atatürk’ün evine bomba konduğu haberi ile İstanbul’da ‘’Kıbrıs Türk’tür Derneği’’ bir miting düzenlendi.Miting kısa sürede bir lümpen bir nitelik kazandı ve polisin tamamen seyirci kaldığı bir ortamda çoğunluğu Rumlara ait azınlık mallarının ,kiliselerinin ve okullarının hedef alındığı yıkma ,yakma ve yağmalama eylemlerine dönüştü.Benzer olaylar İzmir’de de yaşandı.Başbakan Menderes İzmir ve İstanbul’da sıkı yönetim ilan etti.

16. Bu olayın büyük bir felaket olduğunu ve üzüntülerini bildirdi.Kıbrıs Türk’tür Dernekleri kapatıldı ve 87 üyesi tutuklandı.Bununla birlikte tutuklanan 3000 kişinin büyük bir çoğunluğunu solcu olarak tanınanlar oluşturuyordu çünkü hükümet yaptığı resmi açıklamada olayların’’komünistler tarafından’’çıkarıldığını duyurmuştu.

17. 1954-1959 arasındaki Kıbrıs meselesi, Türk- Yunan münasebetlerini bir hayli sarsmış ise de, bilhassa NATO’nun aracılığı ile gerçekleştirilen 1959 Londra ve Zürich anlaşmaları ve Kıbrıs’ın bağımsız bir cumhuriyet olarak ortaya çıkışı ,havayı tekrar yumuşatmıştır. Şüphesiz bu münasebetler 1954’den önceki şekline dönmüş değildir.

18. 1974 ÖNCESİ 1974 SONRASI  1974 öncesindeki sorunlar hemen hemen hepsi Kıbrıs meselesi üzerine...  Batı Trakya Türkleri ve Ege adalarının silahlandırılması gibi meseleler daha geri planda iken...  1974 sonrası münasebetlerin meseleleri ise Kıbrıs’tan uzaklaşmış ve esas itibariyle Ege Denizi üzerine yoğunlaşmıştır.  Bunlar da kıt’a sahanlığı ,karasularının genişliği ve hava kontrol sahası gibi meselelerdir.

19. Türkiye ile Yunanistan arasındaki kıt’a sahanlığı meselesi, Türk hükümeti tarafından, Ege’nin açık deniz sularında ve <<Türkiye’nin kıt’a sahanlığında bulunan>>sahalarda 27 bölgede petrol araması yapmak üzere Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına arama ruhsatı verilmesi ve bu ruhsatın da ,haritası ile beraber ,1973’te Resmi Gazete’de yayınlanlanmasıyla başlar.

20. Söz konusu saha Ege denizinde, Semadirek,Limni , Midilli, Aghios, Sakız adaları arasına ve bu adaların karasularının dışına düşmekteydi. Peki bu durumda Yunan hükümeti ne yaptı?

21. Yunan hükümeti 7 Şubat 1974’de Türk hükümetine verdiği notada, söz konusu ruhsatın kapladığı sahaların Yunan kıt’a sahanlığına girmesi dolayısıyla, bu arama ruhsatının geçersiz olduğunu bildirdi. Türk hükümetinin cevabı ise şu oldu: Anadolu kıyılarından itibaren denizaltında batıya doğru uzanan toprakların, Anadolu’nun tabii bir uzantısı olması dolayısıyla,Türk kıyılarına yakın adaların da Türk kıt’a sahanlığı içinde bulunmaları sebebi ile ,bunların kıt’a sahanlığı olamayacağını bildirdi.

23. Yunanistan tartışmada kendi tezini Cenevre’de imzalanmış olan kıt’a sahanlığı Konvansiyonuna dayandırmaktaydı.Türkiye bu konvansiyonu imzalamadığı için kendisini bununla bağlı saymıyordı.

24. Türkiye milletlerarası hukuk kurallarına göre müzakere yoluyla sorunun çözülmesini teklif etti. Türkiye ile Yunanistan arasında bu karşılıklı nota teatisi yaz aylarında da devam etti.Fakat tarafların görüşlerinde bir değişiklik olmadı.O kadar ki, Kıbrıs harekatından 2 gün önce Türk hükümeti 18 Temmuz 1974’te TPAO ‘ya Ege’de yeni bir arama ruhsatı daha verdi.

25. 1975’te de tartışma devam etti.Bu tartışmada Yunanistan meseleyi Milletlerarası Adalet Divanı’na götürmekte ısrar ederken, Türkiye ise anlaşmazlığı müzakere ve uzlaşma yoluyla halletmek istedi.En sonunda meselenin Milletlerarası Adalet Divanına götürülmesi için prensip anlaşmasına varıldı. Fakat müracaatı hazırlamak için iki taraf hukukçularının yaptığı tek toplantıda ,bir netice alınamadı.Bunda ,Türkiye’nin Divan’a gitmekten vazgeçmesinin de rolü vardır.

26.  Türkiye Ege’deki kıt’a sahanlığı haklarını korumada ne kadar kararlı olduğunu göstermek için Hora adlı araştırma gemisini (sonradan adı Sismak –I olmuştur)hazırlamaya başladı.  Bunun üzerine Yunanistan Hora’nın Ege’ye çıkışını önlemek için Türkiye nezdinde çeşitli teşebbüslerde bulunarak <<Yunan kıt’a sahanlığına>> girdiği takdirde Hora’nın <<tehlikeli bir durum >>yaratacağını bildirdi.Türkiye’nin cevabı ise ,Yunanistan Hora’nın faaliyetine müdahale ederse sert bir karşılık göreceğiydi.

27. Her iki tarafta da hava tam bir gerginlik içindeydi.Bir savaş havası Ege denizi üzerinde dolaşmaktaydı.Fakat her iki tarafta bir yerde durmasını bildi.Yunan savaş gemileri Sismak’ı adım adım takip ettiler.Fakat Sismak Türk savaş gemilerinin himayesindeydi.Ve Sismak araştırmalarını yaptıktan sonra 10 Ağustos 1976 günü Çanakkaleye döndü.

28.  Olayı protesto etmekle beraber , Türkiye’den gereken cevabı aldı. Türk hükümeti kararlılığında en küçük bir gerileme göstermedi.  Bunun üzerine Yunanistan 2 yola başvurdu.  1.B.M.Güvenlik Konseyine başvurarak , Türkiye’nin Ege’deki Yunan kıt’a sahanlığı üzerinde haklarını ihlal etmek suretiyle, barış ve güvenliği tehlikeli bir şekilde tehdit ettiğini ileri sürdü. Güvenlik Konseyi’nin kararı ise gerginliği artırıcı her türlü hareketten kaçınmaları hususunda her türlü gayreti harcamaları ve ikili müzakerelere başlamalarını tavsiye eden bir karar aldı.

29.  İlk önce Sismak-I gemisinin tamiri mümkün olmayan zararlara sebep olması dolayısıyla , Türkiye’nin bu faaliyetinin önlenmesini istedi.Divan ise, Sismak’ın tamir edilmez bir zarara sebep olmadığı gerekçesiyle Yunanistan’ın bu isteğini reddetti.

30.  Aradan 2 buçuk yıl geçtikten sonra da Milletlerarası Adalet Divanı ,kendisini, Türk Yunan kıt’a sahanlığı anlaşmazlığına bakmaya yetkili olmadığına karar vererek Yunanistan’ın müracatını reddetti.  Bununla birlikte, Güvenlik Konseyinin kararından sonra her iki tarafa da bir yumuşama gelmiştir.İki tarafın uzmanları İsviçre’nin başkenti Bern’de yaptıkları 10 günlük müzakereden sonra Bern Deklarasyonu denen on maddelik bir belge imzalandı.

31. Müzakereler samimiyet, iyiniyet ile ve ayrıntılı bir şekilde yürütülecekti. Keza,müzakeler gayet gizli tutulacak ve hiç bir şekilde basına açıklanmayacaktı.Yine taraflar ikili münasebetlerinde ,diğer tarafı küçültücü her türlü hareketten kaçınacaklardı.

32. Ege’de kıt’a sahanlığı meselesine bir çözüm bulununcaya kadar bir moratoryum getirmiştir ve bu moratoryum bugüne kadar devam etmiştir.

33. Hava kontrol sahası meselesinin iki unsuru vardır. Biri Yunanistan’ın Ege adaları üzerindeki milli hava sahasının yüksekliği diğeri ise FIR(Flight İnformation Region) denen uçakların Ege üzerinden uçarken hangi kontrol kulesine bağlı olacakları ve uçuş bilgilerini nereye Atina’ya mı yoksa İstanbul’a mı verecekleri meselesidir.

34.  Lozan Antlaşmasında Ege’deki karasularının genişliğini 3 mil olarak kabul etmiş iken ,Yuanistan 1936 yılında karasularını altı mile çıkarmış ve Türkiye buna itiraz etmemiştir.  1964 yılında Türkiye de karasularını 6 mile çıkardı.  Milletler arası hukuk kurallarına göre adalar üzerinde milli hava sahasının yüksekliği ancak karasularının genişliği kadar olabilirdi.

35. Ege adaları üzerinde Yunan milli hava sahasının yüksekliği de altı mili geçemezdi.6 milin üzerindeki hava sahası milletlerarası hava sahası idi.Fakat 1974 krizinden sonra Yunanistan Ege adalarının karasuları genişliğini 12 mile çıkarmak suretiyle, milli hava sahasını da 12 mil yüksekliğe ulaştırmak istedi.

36.  Türkiye’nin çok aleyhine olan bu Yunan teşebbüsü Türkiye’nin şiddetli tepkisiyle karşılaştı. Türkiye şayet Yunanistan karasularını 12 mile çıkardığı taktirde bunun bir savaş sebebi (casus belli) olacağını bildirdi.  Bunun üzerine Yunanistan sözünü çok etmesine rağmen karasularını ve milli hava sahasını 12 mile çıkarmaya cesaret edemedi.Keza Amerika’da karasularının 6 milden fazla olmasını kabul etmemektedir.

37. Milletler arası Sivil Havacılık Teşkilatının Türkiye ve Yunanistan’ın katılmasıyla 1952 de yaptığı bölge toplantısında Ege üzerinde uçan bütün uçakların uçuş bilgilerini Atina’ya vermesine ve ancak Türk karasularına girerken bu bilgileri İstanbul’a bildirmesine karar verilmiştir.

38.  Ege üzerinden gelen uçaklar ancak karasularımıza girerken ,yani ancak bir iki dakika önce İstanbul’a haber vereceklerdi.Bu ise, Türkiye’yi havadan gelebilecek sürpriz baskınlara karşı savunmasız bırakıyordu.  Bunun için Türk hükümeti NOTAM ile,Ege hava sahasını kuzey –güney istikametinde bir çizgi ile ikiye ayırdı ve bu çizgiye gelen uçakların uçuş bilgilerini İstanbul’a vermeleri gerektiğini bildirdi.  Bu ise Türkiye’ye bir sürpriz baskın için 10-15 dakikalık zaman kazandırmaktaydı.

39. Yayınladığı NOTAM ile tüm pilotlara , Türkiye’nin NOTAM’ını göz önüne almamalarını bildirdiği ise de sonra bundan vazgeçti ve 13 Eylül 1974 günü yayınladığı NOTAM ile Ege üzerindeki bütün uçuş koridorlarını kapadığını ilan etti. Böylece Ege denizi üzerinde her türlü hava trafiği durmuş oldu.

40. 1975 Mayısı sonunda Brüksel’de Türk ve Yunan başbakanlarının buluşmalarından sonra kıt’a sahanlığı ve kava kontrol sahası meselesi ele alındı lakin bir sonuç çıkmamıştır.

41. Lozan Antlaşmasının kabul ettiği 3 millik karasularını Yunanistan 1936 da ve Türkiye de 1964 de altı mile çıkarmıştır. Altı mil sınırına göre Türkiye’nin karasuları Ege Denizi’nde ,bütün Ege denizinin %8.8’i iken Yunan karasuları Ege Denizinin &35.0 ‘ini işgal ediyordu. Milletlerarası sular ise %56.2 olup, bu sularda TPAO ‘ya verilen ruhsat sahası %16.3 idi.

42. Ege denizinin &63.9’u Yunan karasuları,%8.3 ‘ü Türk karasuları ve%26.1 de milletlerarası sular yani açık deniz olacaktı. Bunu ne Türkiye ne de Amerika kabul edebilir. Her iki devletinde çıkarlarına ters düşmektedir.

Turk_Yunan_Iliskileri.pptx

Turk_Yunan_Iliskileri.pptx

Recommandé

Contenu connexe

En vedette

En vedette(20)

Turk_Yunan_Iliskileri.pptx