θεωρία & ασκήσεις. Παρουσίαση για μαθητές Ε' Δημοτικού.

1. Εξαρτημένες
Επιρρηματικές
προτάσεις

2. Τι είναι;
Προτάσεις που συμπληρώνουν
το νόημα μιας ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ πρότασης
Πχ
Ο Γιάννης δε θα έρθει στη δουλειά, γιατί είναι άρρωστος.

3. Τι είναι;
Προτάσεις που συμπληρώνουν
το νόημα μιας ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ πρότασης
Πχ
Ο Γιάννης δε θα έρθει στη δουλειά, γιατί είναι άρρωστος.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ:
Δε στέκεται μόνη της.
Συμπληρώνει το νόημα της
ανεξάρτητης πρότασης

4. Πώς τις βρίσκω;
Οι επιρρηματικές εξαρτημένες προτάσεις εισάγονται με κάποιο
σύνδεσμο ή με αναφορική αντωνυμία.

5. Πώς τις βρίσκω;
Οι επιρρηματικές εξαρτημένες προτάσεις εισάγονται με κάποιο
σύνδεσμο ή με αναφορική αντωνυμία.
Δηλαδή;
Θυμήσου τι έχουμε μάθει ως τώρα:
Δε μας κοιτάζει, επειδή ντρέπεται!
το επειδή είναι ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ
Η πρόταση : επειδή ντρέπεται!
είναι εξαρτημένη αιτιολογική πρόταση
Μιλούσε τόσο ψιθυριστά, ώστε κανείς δε άκουσε το παραμικρό.
το ώστε είναι αποτελεσματικός σύνδεσμος
Η πρόταση: ώστε κανείς δε άκουσε το παραμικρό.
είναι εξαρτημένη αποτελεσματική πρόταση

6. Πόσα είδη επιρρηματικών προτάσεων έχουμε:
Γνωρίσαμε ως τώρα στην τάξη:
Αιτιολογικές: Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους:
επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και, μια που
Θύμωσα, γιατί με κορόιδεψες.
Τελικές (δείχουν σκοπό) Εισάγονται με τους τελικούς
συνδέσμους: να, για να
Τρέχω, για να μην αργήσω.
Αποτελεσματικές / Συμπερασματικές Εισάγονται με τους
αποτελεσματικούς/συμπερασματικούς συνδέσμους: ώστε, ώστε
να, έτσι που, που, (για να)
Μιλάει τόσο πολύ, ώστε όλοι τον βαριούνται.

7. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.

8. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.

9. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.(εξαρτημένη)
Αν δεν έρθεις, θα φύγω.

10. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.(εξαρτημένη)
Αν δεν έρθεις, θα φύγω. (εξαρτημένη)
Είσαι σίγουρος , ότι τον είδες;

11. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.(εξαρτημένη)
Αν δεν έρθεις, θα φύγω. (εξαρτημένη)
Είσαι σίγουρος , ότι τον είδες; (εξαρτημένη)
Όλοι τον συμπαθούν, γιατί είναι ειλικρινής.

12. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.(εξαρτημένη)
Αν δεν έρθεις, θα φύγω. (εξαρτημένη)
Είσαι σίγουρος , ότι τον είδες; (εξαρτημένη)
Όλοι τον συμπαθούν, γιατί είναι ειλικρινής. (ανεξάρτητη)
Θα φτιάξω ένα γλυκό, που θα γλύφετε τα δάκτυλά σας!

13. Ανεξάρτητη ή εξαρτημένη (η υπογραμμισμένη);
Η Πόπη δουλεύει πολλές ώρες κάθε μέρα.(ανεξάρτητη)
Παριστάνει τον πλούσιο ,ενώ δεν έχει χρήματα.(εξαρτημένη)
Αν δεν έρθεις, θα φύγω. (εξαρτημένη)
Είσαι σίγουρος , ότι τον είδες; (εξαρτημένη)
Όλοι τον συμπαθούν, γιατί είναι ειλικρινής. (ανεξάρτητη)
Θα φτιάξω ένα γλυκό, που θα γλύφετε τα δάκτυλά σας!
(εξαρτημένη).

14. Βρες και υπογράμμισε στις παρακάτω φράσεις τις δευτερεύουσες
αιτιολογικές προτάσεις:
•Χάρηκα πολύ που σας είδα
•Τον προσέχει ιδιαίτερα, επειδή τον εντυπωσίασαν τα
λόγια του
•Μια και τελείωσε νωρίς τη δουλειά, σκέφτηκε να
περάσει να δει τους γονείς του.
•Αφού το θέλετε τόσο πολύ, θα συνεχίσω την ομιλία
μου.
•Μη με ενοχλείτε, και είμαι κουρασμένη.
•Θα έρθουμε σίγουρα το καλοκαίρι, γιατί μας άρεσε το
νησί σας.
•Μιλά απότομα, καθόσον είναι πολύ οξύθυμος.
•Οι ακτές παραμένουν βρόμικες, καθώς δεν
ενδιαφέρθηκε κανένας να τις καθαρίσει.

15. Βρες και υπογράμμισε στις παρακάτω φράσεις τις δευτερεύουσες
αιτιολογικές προτάσεις:
•Χάρηκα πολύ που σας είδα
•Τον προσέχει ιδιαίτερα, επειδή τον εντυπωσίασαν τα
λόγια του
•Μια και τελείωσε νωρίς τη δουλειά, σκέφτηκε να
περάσει να δει τους γονείς του.
•Αφού το θέλετε τόσο πολύ, θα συνεχίσω την ομιλία
μου.
•Μη με ενοχλείτε, και είμαι κουρασμένη.
•Θα έρθουμε σίγουρα το καλοκαίρι, γιατί μας άρεσε το
νησί σας.
•Μιλά απότομα, καθόσον είναι πολύ οξύθυμος.
•Οι ακτές παραμένουν βρόμικες, καθώς δεν
ενδιαφέρθηκε κανένας να τις καθαρίσει.

16. Βρες και υπογράμμισε στις παρακάτω φράσεις τις δευτερεύουσες
τελικές προτάσεις:
•Πάρε αυτό το φακό, για να βλέπεις στο σκοτάδι.
•Δεν είχε παιδιά να τη φροντίσουν.
•Τη συνόδευε να μη χάσει το δρόμο.
•Θα έρθω να σε συναντήσω στις οχτώ το βράδυ.
•Διαβάζω πάντα , για να είμαι πάντα προετοιμασμένος.
•Για να προοδεύσεις, στα λέω όλα αυτά.
•Θα κάνω τα πάντα, αν χρειαστεί, για να τον μεταπείσω.
•Έστειλαν στρατό και στόλο να προστατέψουν την περιοχή.
•Πήγε να δει την παράσταση.
•Δεν τους αφήνει να μπουν, για να μην ενοχλήσουν.

17. Βρες και υπογράμμισε στις παρακάτω φράσεις τις δευτερεύουσες
τελικές προτάσεις:
•Πάρε αυτό το φακό, για να βλέπεις στο σκοτάδι.
•Δεν είχε παιδιά να τη φροντίσουν.
•Τη συνόδευε να μη χάσει το δρόμο.
•Θα έρθω να σε συναντήσω στις οχτώ το βράδυ.
•Διαβάζω πάντα , για να είμαι πάντα προετοιμασμένος.
•Για να προοδεύσεις, στα λέω όλα αυτά.
•Θα κάνω τα πάντα, αν χρειαστεί, για να τον μεταπείσω.
•Έστειλαν στρατό και στόλο να προστατέψουν την περιοχή.
•Πήγε να δει την παράσταση.
•Δεν τους αφήνει να μπουν, για να μην ενοχλήσουν.

18. Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε και να υπογραμμίσετε τις
δευτερεύουσες αποτελεσματικές προτάσεις.
•Ας πρόσεχες τότε, να μην τα πάθαινες τώρα όλα αυτά.
•Κατάντησε τόσο απαθής, ώστε τίποτε πλέον δεν τον συγκινεί.
•Μου φώναξε τόσο δυνατά που τρόμαξα.
•Δεν είμαι τόσο αφελής, που να μην καταλάβει ότι τον κοροϊδεύουν.
•Την αγαπούσε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να της έχει απόλυτη
εμπιστοσύνη.
•Ήταν τόσο ανεύθυνος, που τον απέλυσαν από τη δουλειά του.
•Λέει τόσα ψέματα, που κανένας δεν πιστεύει πια αυτά που λέει .
•Το πιοτό τον έκανε και δεν ξεχωρίζει τίποτα.
•Ήταν πλέον βράδυ, ώστε δεν βλέπαμε τίποτα.
•Έκανε αρκετές οικονομίες, ώστε να μην έχει ανάγκη να τον
βοηθούν τα παιδιά του.

19. Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε και να υπογραμμίσετε τις
δευτερεύουσες αποτελεσματικές προτάσεις.
•Ας πρόσεχες τότε, να μην τα πάθαινες τώρα όλα αυτά.
•Κατάντησε τόσο απαθής, ώστε τίποτε πλέον δεν τον συγκινεί.
•Μου φώναξε τόσο δυνατά που τρόμαξα.
•Δεν είμαι τόσο αφελής, που να μην καταλάβει ότι τον κοροϊδεύουν.
•Την αγαπούσε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να της έχει απόλυτη
εμπιστοσύνη.
•Ήταν τόσο ανεύθυνος, που τον απέλυσαν από τη δουλειά του.
•Λέει τόσα ψέματα, που κανένας δεν πιστεύει πια αυτά που λέει .
•Το πιοτό τον έκανε και δεν ξεχωρίζει τίποτα.
•Ήταν πλέον βράδυ, ώστε δεν βλέπαμε τίποτα.
•Έκανε αρκετές οικονομίες, ώστε να μην έχει ανάγκη να τον
βοηθούν τα παιδιά του.

20. Υπογράμμισε τις ανεξάρτητες προτάσεις
Ανησυχούσα, μήπως δεν κατάφερνες να έρθεις
Ο βιβλιοθηκάριος τοποθέτησε όλα τα βιβλία στη θέση τους, ώστε να τα
βρούν οι επόμενοι αναγνώστες
Ο συγγραφέας αισθάνθηκε περήφανος για το βιβλίο του, αφού κέρδισε
το βραβείο Νόμπελ
Ξεφύλλισε γρήγορα το περιοδικό, γιατί βιαζόταν.
Δεν αγόρασα το βιβλίο, γιατί εξαντλήθηκε
Πήγα στην έκθεση βιβλίου, για να αγοράσω βιβλία.
Το βιβλίο μου φάνηκε συναρπαστικό, γιατί είχε ωραία πλοκή.
Στις μέρες μας όλοι αγοράζουν βιβλία, γιατί οι τιμές τους είναι προσιτές.
Οι γονείς μου δημιούργησαν μια μικρή βιβλιοθήκη στο σπίτι μας, γιατί
απολαμβάνουν την ανάγνωση.
Όταν ήμουν μικρός διάβαζα μόνο εικονογραφημένα βιβλία.

21. Υπογράμμισε τις ανεξάρτητες προτάσεις
Ανησυχούσα, μήπως δεν κατάφερνες να έρθεις
Ο βιβλιοθηκάριος τοποθέτησε όλα τα βιβλία στη θέση τους, ώστε να τα
βρούν οι επόμενοι αναγνώστες
Ο συγγραφέας αισθάνθηκε περήφανος για το βιβλίο του, αφού κέρδισε
το βραβείο Νόμπελ
Ξεφύλλισε γρήγορα το περιοδικό, γιατί βιαζόταν.
Δεν αγόρασα το βιβλίο, γιατί εξαντλήθηκε
Πήγα στην έκθεση βιβλίου, για να αγοράσω βιβλία.
Το βιβλίο μου φάνηκε συναρπαστικό, γιατί είχε ωραία πλοκή.
Στις μέρες μας όλοι αγοράζουν βιβλία, γιατί οι τιμές τους είναι προσιτές.
Οι γονείς μου δημιούργησαν μια μικρή βιβλιοθήκη στο σπίτι μας, γιατί
απολαμβάνουν την ανάγνωση.
Όταν ήμουν μικρός διάβαζα μόνο εικονογραφημένα βιβλία.

22. Και λίγη θεωρία ακόμη:
Υποθετικές Εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους: αν, εάν, (άμα, σαν)
Αν βρέξει, θα ακυρώσουμε την εκδρομή.
Εναντιωματικές και παραχωρητικές Εισάγονται με τους εναντιωματικούς και
παραχωρητικούς συνδέσμους: αν και, μολονότι, μόλο που, παρ’ όλο που,
και που, και ας, και αν, και αν ακόμη, ακόμη και αν, έστω και αν, παρ’ ότι,
ενώ, και που, και ας
Αν και δεν τον συμπαθώ πολύ, κάνω παρέα μαζί του.
Κι αν ακόμη μου ζητήσεις συγγνώμη, εγώ δε σε συγχωρώ.
Χρονικές Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, ενώ, καθώς,
κάθε που, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, προτού, ώσπου, ωσότου,
όσο που, εφόσον, άμα, εκεί που (= μόλις), ευθύς ως
Όταν είμαι σπίτι, ξεκουράζομαι.

23. Αναφορικές Εισάγονται με τους αναφορικές αντωνυμίες: Που (είναι
άκλιτο),
ο οποίος, η οποία, το οποίο , όποιος, όποια, όποιο, ό, τι, οτιδήποτε
(είναι άκλιτα), όσος, όση όσο και τα αναφορικά επιρρήματα:
εκεί που
όπου
οπουδήποτε
..........................................
τότε που
όποτε
οποτεδήποτε
..........................................
καθώς
όπως
σαν
ως
..........................................
όσο
οσοδήποτε
Κάνε λίγη εξάσκηση .
Μπορείς να έχεις αρκετή
βοήθεια για να τα
καταλάβεις καλά!!!

24. Τι είναι οι παρακάτω επιρρηματικές προτάσεις;
Υπογράμμισε το σωστό.
Εξήγησέ το έτσι, ώστε να είναι κατανοητό από όλους.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Θα φύγω, αφού δε με χρειάζεσαι άλλο.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Πήγε να αγοράσει τρόφιμα.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Θα με υποχρεώσεις, αν μου τηλεφωνήσεις έγκαιρα.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Δεν έκαναν θόρυβο, για να μην τους ακούσουμε.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Εναντιωματική

25. Τι είναι οι παρακάτω επιρρηματικές προτάσεις;
Υπογράμμισε το σωστό.
Εξήγησέ το έτσι, ώστε να είναι κατανοητό από όλους.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Θα φύγω, αφού δε με χρειάζεσαι άλλο.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Πήγε να αγοράσει τρόφιμα.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Θα με υποχρεώσεις, αν μου τηλεφωνήσεις έγκαιρα.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Αποτελεσματική
Δεν έκαναν θόρυβο, για να μην τους ακούσουμε.
Αιτιολογική Τελική Υποθετική, Εναντιωματική

26. Δε μας μιλούσαν, αν και μας γνώριζαν.
Αιτιολογική Τελική Παραχωρητική, Εναντιωματική
Και να μας δουν , καθόλου δε με ενδιαφέρει.
Χρονική Τελική Παραχωρητική, Εναντιωματική
Έκαναν πολλή φασαρία, ώσπου ήρθε η μητέρα τους.
Χρονική Τελική Υποθετική, Εναντιωματική
Αν και δεν έβρεχε, ο καιρός ήταν μελαγχολικός.
Αποτελεσματική Χρονική Υποθετική Εναντιωματική
Ενημέρωσέ με, άμα τον συναντήσεις εκεί.
Χρονική Τελική Αποτελεσματική , Εναντιωματική

27. Δε μας μιλούσαν, αν και μας γνώριζαν.
Αιτιολογική Τελική αποτελεσματική, Εναντιωματική
Και να μας δουν , καθόλου δε με ενδιαφέρει.
Χρονική Τελική Παραχωρητική, Αιτιολογική
Έκαναν πολλή φασαρία, ώσπου ήρθε η μητέρα τους.
Χρονική Τελική Υποθετική, Εναντιωματική
Αν και δεν έβρεχε, ο καιρός ήταν μελαγχολικός.
Αποτελεσματική Χρονική Υποθετική Εναντιωματική
Ενημέρωσέ με, άμα τον συναντήσεις εκεί.
Χρονική Τελική Αποτελεσματική Εναντιωματική