1. A X G A | I N % M < A K O U J A | I N : U F A S A R A K A K A N < A B A J A J : R J
LX& TARI JIU 2007 :RKOU<ABJI% 2 NO|:MB:R 2015
• VOL. XXXVI, NO 2007 • LUNDI, 2 NOVEMBRE 2015 • MONDAY, NOVEMBER 2, 2015
1915-2015
FA|OZ
Z:{ASPANOUJ:AN
100-RD TAR:DAR}
KE |I<:M :U KE PAFAN+:M
Նախագահ Սարգսեան. «ԵՄ-ի հետ
յարաբերութիւններու ծիրէն ներս հասած
ենք պատասխանատու հանգրուանին»
Աշխատանքային այցելու-
թեամբ Սպանիա գտնուող
նախագահ Սերժ Սարգսեան
Չորեքշաբթի՝ 21 Հոկտեմ-
բեր 2015-ին, Մատրիտի մէջ
մասնակցած է Եւրոպական
ժողովրդական կուսակցու-
թեան համագումարին:
Համագումարին մասնակ-
ցած են Եւրոպական խոր-
հուրդի եւ Եւրոպական
յանձնաժողովի նախագահ-
ներ Տոնալտ Թուսքն եւ
Ժան-Քլոտ Եունքերը, Եւրո-
պական Միութեան անդամ
եւ Արեւելեան գործընկեր
երկիրներէ Եւրոպական ժո-
ղովրդական կուսակցու-
թեան անդամակցող կու-
սակցութիւնները ներկայաց-
նող պետութիւններու եւ կա-
ռավարութիւններու ղեկա-
վարներ:
Նախագահի պաշտօնա-
կան կայքին փոխանցումով`
Սերժ Սարգսեան, համա-
գումարին ընթացքին հան-
դէս եկած է ելոյթով` յայ-
տարարելով, թէ Եւրոպա-
կան Միութեան հետ յարա-
բերութիւններուն մէջ Հա-
յաստանը հասած է պա-
տասխանատու հանգրուա-
նին:
Ստորեւ նախագահ Սար-
գըսեանի ելոյթը.
«Նախ` ուզում եմ շնորհա-
կալութիւն յայտ ն ե լ ԵԺԿ
Նախագահ պարոն Ժոզեֆ
Տոլին այս համագումարին
մասնակցելու հրաւէրն ու-
ղարկելու համար: Շնորհա-
կալ եմ, պարոն նախագահ:
«Տիկնա՛յք եւ պարոնա՛յք,
«Արեւելեան գործընկե-
րութեան Ռիգայի գագաթ-
նաժողովը ողջունեց Հայաս-
տանի եւ Եւրամ ի ո ւ թ ե ա ն
միջեւ գործակցութեան ապա-
գայ շրջանակի շուրջ նախ-
նական պայմանաւորուա-
ծութիւն ձեռք բերելը: Այսօր
ուրախ եմ նշելու, որ ԵՄ-ի
հետ յարաբերութիւններում
մենք հասել ենք հերթական
պատասխանատու հանգըր-
ւանին. անցած շաբաթ Լիւք-
սեմբուրգում Եւրոպական
Միութեան խորհուրդը տրա-
մադրեց Հայաստանի հետ
յա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ն ո ր
ի ր ա ւ ա կ ա ն հ ի մ քի ձե ւ ա -
ւորման շուրջ բանակցու-
թիւններ սկսելու մանդատը:
Շար. էջ 4
Սերժ Սարգսեան. «Ատրպէյճանը կը շարունակէ
խախտել միջազգային իրաւունքի չափանիշերը
եւ ստանձնած պարտաւորութիւնները»
Ատրպէյճանը կը շարու-
նակէ մերժել Լեռնային Ղա-
րաբաղի հակամարտու-
թեան խաղաղ կարգաւոր-
ման ուղղուած ԵԱՀԿ Մինս-
քի խումբի համանախա-
գահներու առաջարկները եւ
պարբերաբար կը խախտէ
հրադադարի պայմանագի-
րը, որ կը յանգեցնէ զոհերու`
նաեւ խաղաղ բնակչութեան
մէջ:
Այս մասին, ըստ Armen-
press.am-ի, ՄԳԻՄՕ-ի եր-
րորդ միջազգային ֆորումի
ժամանակ իր ելոյթին մէջ
ըսած է ՀՀ նախագահ Սերժ
Սարգսեան:
«Բոլորովին վերջերս
Ատրպէյճանը կոպտօրէն
խախտում էր հրադադարը
հ ա յ - ա տ ր պ է յ ճ ա ն ա կ ա ն
սահմանին եւ ղարաբաղա-
ատրպէյճանական շփման
գծում` օգտագործելով ծանր
զինատեսակներ: Ատրպէյ-
ճանը շարունակում է խախ-
տել միջազգային իրաւունքի
բոլոր նորմերը եւ ստանձ-
նած պարտաւորութիւնները
հակամարտութեան կարգա-
ւորմանը հասնելու ճանա-
պարհին»,- նշած է երկրի ղե-
կավարը:
ՀՀ նախագահը նշած է,
որ Ատրպէյճանը իր ապա-
կառուցողական քա յլե ր ը
արդարացնելու համար պար-
բերաբար յղում կը կատարէ
հակամարտութեան կարգա-
ւորման ՄԱԿ-ի ա ն վ տ ա ն -
գութեան 4 բանաձեւերուն,
սակայն առաջինը ինքը կը
խախտէ այդ բանաձեւերը:
«Այդ 4 բանաձեւերից ամե-
նակարեւորը ռա զմ ա կ ա ն
գործողութիւնների անյա-
պաղ դադարեցումն է, Մինս-
քի խմբի շրջանակներում
հակամարտութեան խաղաղ
կարգաւորումն է, իսկ Ատըր-
պէյճանը ցոյց է տուել, որ
ընդունակ չէ դրան: Հետե-
ւաբար, հէնց ատրպէյճանն է
խախտում այդ բանաձեւե-
ր ը » , - ը ն դ գծա ծ է ն ա խ ա -
գահը:
Եզրափակելով ելոյթը` ՀՀ
նախագահը վերահաստա-
տած է Հայաստանի պատ-
րաստակամութիւնը Լեռնա-
յին Ղարաբաղի հակամար-
տութեան խաղաղ կարգա-
ւորման հասնելու հարցով:
Գալուստ Սահակեան. «Հայաստանը
մեծ ցաւ կ’ապրի Սուրիոյ մէջ տեղի
ունեցող իրադարձութիւններուն
առնչութեամբ»
Հայաստանի Ազգային ժողովի նախագահ Գալուստ
Սահակեան Ժընեւի մէջ հանդիպում ունեցած է Սուրիոյ
խորհրդարանի նախագահ Մոհամետ Ժիհատ Լահհամի
հետ:
Ազգային ժողովի հասարակութեան հետ կապերու վար-
չութեան փոխանցումով` հանդիպումը տեղի ունեցած է
Միջխորհրդարանական միութեան 133-րդ վեհաժողովին
շրջագիծին մէջ:
Ազգային ժողովի նախագահը նշած է, որ Հայաստանը
Շար. էջ 4
Na.agaf S;rv Sargs;an
Է. Նալպանտեան. «Միջին Արեւելքի
մէջ ազգային փոքրամասնութիւններու
խնդիրը մշտական անհանգստութեան
պատճառ է»
Ահաբեկչական գործողութիւնները մարտահրաւէր են ամ-
բողջ քաղաքակիրթ մարդկութեան համար: Այս մասին յայ-
տարարեց Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գոր-
ծոց նախարար Էդուարդ Նալպանտեան` Մոսկուայի միջազ-
գային յարաբերութիւններու պետական հիմնարկի շրջանա-
ւարտներու երրորդ միջազգային ֆարումի ընթացքին` նման
հաւաքները համարելով լաւ հնարաւորութիւն` մտքեր փո-
խանակելու միջազգային յարաբերութիւններուն մէջ առկայ
խնդիրներուն մասին:
«Հայերը բնակւում են Մերձաւոր Արեւելքի բոլոր երկնե-
րում` կազմելով բազմազգ, բազմակրօն խճանկարի անբա-
ժանելի մասը: Սիրիական կոնֆլիկտի հետեւանքով միայն
Սիրիայից Հայաստանն ընդունել է 17000 փախստական:
Մերձաւոր Արեւելքում հայկական համայնքների, ազգային
փոքրամասնութիւնների խնդիրը մեզ համար մշտական
անհանգստութեան առիթ է»,- ըսած է նախարարը` խօսելով
յատկապէս Միջին Արեւելքի մէջ առկայ իրավիճակէն:
Նալպանտեան շեշտեց համարեց նաեւ Իրանի միջուկա-
յին ծրագրի հարցով գործընթացներու կարգաւորումը` նշե-
լով, որ Իրանի մէջ տնտեսութեան զարգացումը էակա-
նօրէն կը փոխէ իրավիճակը ամբողջ տարածաշրջանին մէջ:
Մոսկուայի միջազգային յարաբերութիւններու պետական
հիմնարկի շրջանաւարտներու երրորդ միջազգային ֆո-
րումին մասնակցելու նպատակով Հայաստան ժամանած են
300-էն աւելի մասնակիցներ շուրջ 40 երկիրներէ: Բացման
արարողութեան կը յաջորդեն Մոսկուայի Լազարեան ճեմա-
րանի 200-ամեակին նուիրուած շարք մը ձեռնարկներ: Լա-
զարեան ճեմարանը երկու կրթօճախներէն մէկն է, որոնց
հիման վրայ կազմաւորուած է ՄԳԻՄՕՆ-ն: Ֆորումի բաց-
ման արարողութենէն առաջ մասնակիցները Ծիծեռնակա-
բերդի յուշահամալիրին մէջ յարգած են Հայոց Ցեղասպա-
նութեան զոհերու յիշատակը:
Hdouard Nalpant;an
2. <abajaj;rj
Hebdomadaire Arménien
Armenian Weekly ISSN 0382-9251
Publié par /Published by
Le Centre de Publication Tékéyan
825 rue Manoogian, Saint-Laurent,
Québec H4N 1Z5
Tél: (514) 747-6680 • FAX: (514) 747-6162
e-mail: abaka@bellnet.ca
www.tekeyanmontreal.ca
PM40015549R10945
TPS/GST – R119209294 • TVQ/PST #1006268699
2 • ABAKA • LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015
Canada
2nd Class $80 (QC & ON)
1ère classe/first class $90
U.S.A. 1st class (US)$90
Autres pays/Other countries:
1st class (US)$120
Per issue $1.75
Dépôt légal: Bibliothèque du Québec
ABAKA
Patas.anatou .mbagir^
AU:TIS PAGGAL:AN
’anouzoumn;rou%
nouiratououjiunn;rou ;u
gras;n;aki patas.anatou^
SALBI MARKOS:AN
Joronjoi patas.anatou^
MATAJ B& MAMOUR:AN
“We acknowledge the financial
support of the Government of
Canada through the Canada
Periodical Fund (CPF) for our
publishing activities.”
Տուպլինի մէջ տեղի
ունեցաւ Տիգրան
Համասեանի` Հայոց
Ցեղասպանութեան
100-րդ տարելիցին
նուիրուած համերգը
Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ
տարելիցին նուիրուած ձեռնարկնե-
րու ծիրէն ներս Տուպլինի մէջ Հա-
յաստանի Հանրապետութեան պատ-
ւոյ հիւպատոս Օհան Երկայնհարս-
եանի հովանաւորութեամբ՝ Հոկ-
տեմբեր 17-ին Տուպլինի Քրիստոսի
տաճարին մէջ տեղի ունեցաւ Տիգ-
րան Համասեանի եւ Երեւանի պե-
տական կամերային երգչախումբի
«Լոյս ի լուսոյ» համերգը: Այս մասին
կը յայտնեն ՀՀ արտաքին գործոց
նախարարութեան մամուլի ծառա-
յութենէն:
Համերգին ներկայ էին Հայ Առա-
քելական եկեղեցւոյ Միացեալ Թա-
գաւորութեան եւ Իռլանտայի թեմի
առաջնորդ Յովակիմ եպիսկոպոս
Մանուկեանը, Տուպլինի արքեպիս-
կոպոս Միքայէլ Ճաքսընը, իռլան-
տական խորհրդարանի անդամներ
եւ այլ պաշտօնատար անձինք:
Ներկաներուն ուղղուած ողջոյնի
խօսքով հանդէս եկաւ Տուպլինի մէջ
ՀՀ պատուոյ հիւպատոս Օհան Եր-
կայնհարսեան:
Դոկտ. Արշաւիր Կէօնճեանի պատմական
ուղերձը «Ապագայ»ի 40-ամեակի
հանդիսութեան առիթով
- Վսեմաշուք Պրն. Արմէն Եգան-
եան՝ Գանատայի մօտ Հայաստանի
արտակարգ եւ լիազօր դեսպան
- Արժ. Հայրեր, Տէր Վազգէն քհնյ.
Պոյաճեան եւ Տէր Կոմիտաս քհնյ.
Միրզախանեան.
- Գաղութի տարբեր կազմակեր-
պութեանց ներկայացուցիչներ եւ
հիւրեր,
- Սիրելի գործակից անդամներ
Թ.Մ.Մ.եան Կեդրոնական Վարչու-
թեան եւ Թ.Մ.Մ.եան պատգամաւոր-
ներ որոնք եկած են Միացեալ Նա-
հանգներու եւ Գանատայի տարբեր
շրջաններէն,
- Յատ ուկ ողջո յ ն Ռ .Ա.Կ-եան
Մամլոյ Նահապետ Դոկտ. Նուպար
Պէրպէրեան,
- Դուք բոլորդ Ապագայի թան-
կագին նուիրատուներ եւ ընթեր-
ցողներ որոնք եկած էք միասնաբար
նշելու մեր քառասնամեայ սիրելի
«Ապագայի»ն, Գանատայի առաջին
շաբաթաթերթին քառասուն տարի-
ներ անխափան եւ անընդհատ հրա-
տարակութեան, հրաշք՝ տարեդար-
ձը:
Այսօր ես յանձն առի, այս հանդի-
սաւոր առիթով, եւ յարաբերաբար
հակիրճ ձեւով, կատարել այն ինչ որ
պատշաճ է որ կատարուի մեր գա-
ղութի անկիւնադարձային այս հան-
գըրուանին:
- Զետ ե ղել « Ա պագայ»ն մեր
գաղութի պատմութեան ընդհանուր
պատկերին մէջ եւ բացատրել անոր
ծնունդ տուող միտքը եւ պատճառ-
ները,
- Վերյիշել անոր պատմութեան
գլխաւոր հանգրուանները, որոնք
մտերմօրէն կապուած եւ շաղախ-
ւած են մեր գաղութին եւ հայ ժո-
ղովուրդին վերջին քառասուն տա-
րիներու պատմութեան հետ,
- Յիշել եւ գնահատել այն երախ-
տաւորները որոնք անցեալին եւ
ներկային համակ նուիրումով եւ
խոր գիտակցութեամբ, անսայթաք
կը սատարեն «Ապագայ»ի գոյատեւ-
ման,
- Եւ ի վերջոյ բացատրելու թէ
այսօրուընէ սկսեալ դէպի ուր կը
ծ րագր է ա րշաւե լ «Ա պագայ»-ն,
մ իշտ ո ր պ էս Մոնթրէալ էն հնչող
հարազատ եւ առողջ խօսափողը
մեր գաղութին եւ մեր ժողովուրդին:
Այսպէս ուրեմն՝ « Ա պագայ»-ն,
ծնունդ առաւ եւ աւելի ճիշդը, ծնունդ
տուինք անոր, 1975 տարուայ Սեպ-
տեմբեր ին : Պատահակ ան, կամ
գրոց բրոց քանի մը հոգիներու քմա-
հաճոյքէն բխած քայլ մը չէր երբեք
այս խոշոր իրադարձութիւնը:
Քանի մը տարիներէ ի վեր խոր-
հելէ, ծրագրելէ եւ հազար ու մէկ
դժուարութիւններու լուծումներ
գտնելէ ե տ ք էր որ, գլխաւորու-
թեամբ երեք հոգիներու, Տիթրոյթէն
Երուանդ Ազատեանը եւ Մոնթրէա-
լէն Տօքթ. Արզումանեանը եւ ես,
շրջապատուած, խորունկ գիտակ-
ցութիւն եւ նուիրում ունեցող Մոնթ-
րէալի Ռ.Ա.Կ.-եան եւ Թ.Մ.Մ.-եան
հոյլ մը անդամներու, որոնցմէ առա-
ջին հերթին կը յիշեմ Նուպար Մա-
մուրեանը, հանգուցեալ Վահէ Քէթ-
լին, Վարդուհի Պալեանը, Նուպար
Պապիկեանը եւ նոյնիսկ այսօր մեր
հետ եղող Արա Գուլեանը, շրջա-
պատած էինք այդ օրերու նորագոյն
հրաշք տպագրական գործիք՝ «Com-
pugraphic» մեքենան եւ ընդհան-
րապէս իրենց կեանքին մէջ թերթ
չհրատարակած այս հոյլ մը սրբա-
զան խենթերը, մինչեւ առաւօտեան
ժամը 5-ը, քիչ մը քնանալով յետոյ
վերադառնալով մեքենային շուրջ,
Շաբաթ օր Սեպտեմբերի 13-ին,
ծնունդ տուինք «Ապագայ»-ին:
Բայց ինչ էր այս հսկայ գործին
ձեռնարկելու, մեր այսքան կրքոտ եւ
տենդոտ աշխատանքին մղիչ ոյժը:
Յարգելի եւ սիրելի բարեկամներ,
այդ մղիչ ոյժը, նորաստեղծ Գանա-
տահայ եւ Մոնթրէալահայ այս գաղու-
թին մէջ, մեր առաքելութեան խոր
գիտակցութիւնն էր: «Ապագայ»-ն
պիտի ըլլար եւ իսկապէս ալ եղաւ
այս գաղութին գիտակից եւ առողջ
գոյութեան ենթակառոյցին վերջին
եւ շաղկապիչ անհրաժեշտ օղակը,
այդ ենթակառոյցին վերջին սիւնը:
Անկէ առաջ, անցնող 5-6 տարի-
ներուն ընթացքին նոյն տենդով,
օգնած եւ առաջնորդած էինք գա-
ղութին ենթակառոյցին միւս սիւնե-
րուն հաստատման աշխատանք-
ները: Մոնթրէալի առաջին եկեղե-
ցաշէնքին՝ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ
Մայր Տաճարի իրագործումէն ետք,
Գանատայի առաջին հայ դպրոցին՝
անկարելի նկատուած Ալեք Մանուկ-
եան վարժարանին ստեղծումէն
ետք՝ անհրաժեշտ էր, ամբողջ գա-
ղութը իրար շաղկապել եւ նաեւ մեր
գաղութը ամբողջ հայ աշխարհին
կապող, մինչեւ այդ ժամանակ
բոլորովին բացակայ կամուրջը
ստեղծել:
Հաղորդակցութեան այդ կենա-
րար կամուրջն էր որ պէտք էր որ
հաստատէինք եւ այդպէս ալ, «Ապա-
գայ»ին ծնունդ տալով, «Ապագայ»ն
տառացիօրէն կախարդական մէկ
հարուածով լուսաւորեց մեր գաղու-
թը:
Դեռեւս ճիշդ այդ պատճառաւ ալ
մեր այսօրուայ այս յայտագրին վեր-
ջին բաժինը յատկացուցինք կա-
խարդական աճպարարութեան մէկ
բացառիկ ներկայացման որ մեզի
պիտի հրամցուի երիտասարդ եւ
արդէն իսկ միջազգային համբաւի
հասած Պետօ Աքքէլեանի կողմէ:
Հաւատացէք՝ սիրելի բարեկամ-
ներ, թէ իսկապէս հաշուի առած մեծ
դժուարութիւնները, մարդոյժի, նիւ-
թականի եւ մեր դիմագրաւած բոլոր
միւս դժուարութիւնները, «Ապա-
գայ»-ի ստեղծումը 1975-ին, որպէս
Գանատահայ առաջին թերթ, անոր
մինչեւ այսօր, քառասուն տարիներ
անխափան հրատարակութիւնը,
կախարդութեան համազօր իրա-
գործում մըն է անկասկած: Միայն
թէ ափսոս՝ կախարդութիւնը իսկու-
թեան մէջ անզօր է այս գործին մէջ:
Երբ հպանցիկ ակնարկ մը նե-
տենք «Ապագայ»ի էջերուն, այնտեղ
կը տեսնենք մեր գաղութին եւ հայ
աշխարհին վերջին քառասուն տա-
րիներու տենդոտ կեանքին ամբող-
ջական ցոլացումը:
- Մեր գաղութի ազգային եկեղե-
ցական կեանքը պիտի անցնէր փո-
թորիկներէ եւ ապա շինիչ շրջան-
ներէ: 1975-էն 1984, Գանատահա-
յոց Առաջնորդութեան ստեղծումը
պիտի անցնէր խոշոր դժուարու-
թիւններէ: Այդ մեծ ծրագիրը փոքր
հաշիւներու զոհ երթալու ենթակայ
դարձած էր: «Ապագայ»-ն բացատ-
րեց եւ լուսաւորեց ճամբան դէպի
շինիչ վերջնական հանգրուանը:
- Նոյնիսկ Գանատայի առաջին
հայ դպրոցի ստեղծումը, եւ Մա-
նուկեան փողոցին վրայ կանգնած
այս հոյակապ շէնքին իրագործումը
70-էն 80-ական թուականներուն,
պիտի անցնէր անձնական եւ այլ
անմիտ հաշիւներով ստեղծուած
ցնցումներէ: «Ապագայ»-ն լո յս
սփռեց բոլոր այդ մանր հաշիւները
ստեղծողներուն մասին եւ Ալեք Մա-
նուկեան վարժարանը որպէս ամրոց
կը կանգնի այսօր իր հազարաւոր
շրջանաւարտներու հունձքով:
- Յանկարծ 1988-ին պիտի ծա-
գէր Ղարաբաղի պահանջատիրա-
կան անսպասելի եւ ցնցիչ շ ա ր -
ժումը: «Ապագայ»ն բացատրեց ժո-
ղովուրդին այդ ժամանակ, սկզբնա-
ւորութեան տակաւին չափով մը
մտահոգիչ եւ դժուար հասկնալի
խոշոր այս շարժումին ետին գտնը-
ւող տուեալները, եւ «Ապագայ»ն
ջահակիրը դարձաւ պահանջատի-
րական գանատահայ շարժումին:
- Այս խրթին մթնոլորտին մ էջ
յանկարծ պատահեցաւ երկ ր ա -
շարժի ահաւոր աղէտը: «Ապագայ»ն
իր կոչերով օգնեց, համահայկական
օժանդակութեան Գանատայի տար-
բեր ձեռնարկներուն:
- 1991-ին հայ աշխարհը պ ի -
տի դիմագրաւէր, աներեւակայելի
նկատուած Հայաստանի անկ ա -
խացման հրաշալի լուսաբ ա ցը :
«Ապագայ»ն բնականօրէն յանձն
առաւ, բացատրողի եւ ուղղութիւն
տալու իրմէ ակնկալուած առաքե-
լութիւնը:
Այսպէս շարունակ, մէկ գաղու-
թային եւ համազգային փոթորկու-
մէն միւսը, «Ապագայ»ն շարունակեց
կատարել ոսկէ կամուրջի եւ լու-
սարձակի իր դերը մինչեւ այսօր, ուր
Շար. էջ 6
Dokt& Ar,auir Khøny;an
3. LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015 • ABAKA • 3
ԹԷՔԷԵԱՆԱԿԱՆ ԳՐՔԵՐՈՒ ՇՆՈՐՀԱՆԴԷՍ
Թ.Մ.Մ. ՊՏԳՄ. ԺՈՂՈՎԻՆ ԱՌԸՆԹԵՐ
Հոկտեմբեր 10-11 շաբաթավերջի
ձեռնարկներով ծանրաբեռնուած
վերջին միջոցառումը կը հանդիսա-
նար անցնող քանի մը տարիներու
ընթացքին հրատարակուած Վա-
հան Թէքէեանի հետ առնչուող հրա-
տարակո ւթի ւններու խտացեալ
շնորհանդէսը: Կիրակի առաւօտ Ս.
Գրիգոր Լուսաւորիչ Մայր Տաճարի
մէջ ի յիշատակ բանաստեղծ Վա-
հան Թէքէեանի կատարուած հոգե-
հանգստեան արարողութենէն ետք,
գրասէր հանրութիւնը հաւաքուե-
ցաւ Թէքէեան Մշակ. Միութեան
հանդիսասրահը, ուր Գոհաբանա-
կան Տօնի առթիւ եւ Վահան Թէքէ-
եանի յիշատակի հոգեճաշ տեղի
ունեցաւ:
Սրահին մէկ անկիւնը ցուցադ-
րըուած էին Թէքէեանի հետ առնչը-
ւած հրատարակութիւններէ տաս-
նեակ մը հատորներ, ինչպէս՝ Յա-
կոբ Վարդիվառեանի «Հանդիպում-
ներ»ու վերջին հատորը եւ «Մեծ
Երազի Ճանապարհորդները» (ծրա-
գըրուած վեց մատենաշարի առա-
ջինը), Վաչէ Սեմերճեանի «Լուսար-
ձակին Տակ» երկու պատկառելի
հատորներն ու «Յիշատակելի դի-
մաքանդակները», Երուանդ Ազատ-
եանի խմբագրած Վահան Թէքէ-
եանի երկլեզուեան հատընտիրի
հրատարակութիւնը եւ Հայաստանի
Թ.Մ.Մ.-ի կողմէ հրատարակուած Թէ-
քէեանի հատընտիրը, Ազատեանի
շաբաթական քաղաքական քրոնիկ-
ներու Նիգոլ Բաբազեանի կողմէ
ֆրանսերէն թարգմանութեան հա-
տորը, Արա Ահարոնեանի «Երախ-
տաւորներու Ուղին» Ա. եւ Բ. հա-
տորները, եւլն:
Գրքերու շնորհանդէսի հանդի-
սավար՝ պրն. Պերճ Գոգորեան ող-
ջունեց Թ.Մ.Մ.-ի Պատգամաւորական
Ժողովի առիթով քաղաքս այցելող
վաստակաշատ մտաւորականները՝
Երուանդ Ազատեան, Դոկտ. Նու-
պար Պէրպէրեան, Արամ Արքուն,
Նորա Ազատեան Իփէքեան, Յակոբ
Վարդիվառեան եւ ուրիշներու ներ-
կ այութ ի ւնը , ու առաջին առթիւ
հրաւիրեց Տօքթ. Յարութիւն Ար-
զումանեանը որ ներկայացնէ Յա-
կոբ Վարդիվառեանի «Մեծ Երազի
Ուղեւորները ...» նոր հրատարակ-
ւած հատորը:
Յարգելի բանախօսը յայտնեց թէ
մ եծադ ի ր 400 էջե րով հրատա-
րակուած այս նորագոյն հատորը
առաջինն է վեց հատորներու մա-
տեն ա շ ա րի ն որ պի տի ամփոփէ
Ռ.Ա.Կ.-ի ամբողջական պատմու-
թիւնը, լրացնելու համար պակաս
մը՝ միւս երկու հայ կուսակցու-
թիւններու ունեցած իրենց հաւա-
քածոներուն նման: Այս տիտանա-
կան աշխատանքի իրագործումը
պիտի ըլլար անհամար յուշերու,
նամակներու, յօդուածներու, ար-
խիւներու խղճամիտ եւ նուիրական
հաւաքական աշխատանքի ար-
դիւնքը: Այս հատորը կը ներկա-
յացնէ ՌԱԿ-ը բաղկացնող եօթ կու-
սակցութիւններու կամ քաղաքա-
կան հոսանքներու երեք տասնամ-
եակներու ընթացքին միաձուլումին
արդիւնքը հանդիսացնող, 1921-ին
կազմուած Ռամկավար Ազատական
Կուսակցութեան: Այս հատորը ման-
րամասնեալ կերպով կը ներկա-
յացնէ երկու գլխաւոր բաղկացուցիչ
կուսակցութիւնները՝ Արմենական
(առաջին) կուսակցութիւնը Վանի եւ
շրջակայքին մէջ, եւ Ժողովրդական
Կուսակցութիւնը Արեւելահայաս-
տանի մէջ: Բանախօսը եզրակա-
ցուց թէ, թէեւ հեղինակը պատ-
մաբան մը չէ, սակայն այս աշխա-
տասիրութենէն անկասկած պիտի
օգտուին պատմաբաններ, մտաւո-
րականներ եւ հասարակ հանրու-
թիւնը:
Խօսք առնելու հրաւիրուեցաւ
հեղինակ Վարդիվառեանը, որ շեշ-
տեց կարեւորութիւնը պատմաբան-
ներու, քաղաքական անձնաւորու-
թիւններու եւ հանրութեան տրա-
մադրելի դարձնելու Ռ.Ա.Կ.-ի ճշգրիտ
եւ ոչ աղաւաղուած պատմութիւնը:
Ան իր խօսքերը աւարտեց ըսելով՝
«Ես հպա’րտ եմ մաս կազմելու
Ռամկավար Ազատական Կուսակ-
ցութեան մեծ ընտանիքին: Եւ այս
հատորները վկան են իմ սրբազան
ուխտիս:»
Երկրորդ ներկայացումը կատա-
րեց Թ.Մ.Մ. Կեդր. Վարչութեան Վա-
րիչ Տնօրէն` Արամ Արքուն: Ան UCLA-ի
դոկտորայի թեկնածու է եւ պատ-
մական ու հրապարակագրական
վաստակաւոր գիտաշխատող մը:
Արքուն անգլերէն լեզուով անդրա-
դարձաւ Վահան Թէքէեանի 23 լա-
ւագոյն քերթուածներէն անգլերէնի
թարգմանութեան, որ մեծ մասամբ
կատարած է բանաստեղծ Ճօն Բա-
բազեան եւ անոր վախճանումէն
ետք իր եղբօր որդին՝ բեմի վաս-
տակաւոր արուեստագէտ՝ Ժիրայր
Բաբազեան: Բանախօսը շեշտեց
երկու կարեւոր կէտեր. առաջին՝
թարգմանիչը բանաստեղծական
խառնուածք ունենալով կարողա-
ցած է թափանցել Վահան Թէքէեա-
նի զգացումներու խորքին եւ ար-
տայայտել զանոնք անգլերէնով, կա-
րելի հարազատութեամբ, եւ երկ-
րորդ՝ գրքի հրատարակութ ի ւ ն ը
կատարուած է Քալիֆորնիոյ Նա-
հանգային Համալսարանի (Ֆրէզնo)
կողմէ, որ այս հրատարակութիւնը
կը դասէ ակադեմական մակար-
դակի եւ հասանելի մշակութային
բարձրագոյն խաւերու: Բանախօսը
կարեւորեց նաեւ այս գրքին մէջ
ներկայացուած արժէքաւոր արտա-
յայտութիւններ Վահան Թէքէեանի
անձնական կեանքի մասին, գրուած՝
Նո ր ա Ազա տ ե ա ն Իփ էքե ա ն ի ե ւ
Երուանդ Ազատեանի կողմէ որոնք
մօտէն ճանչցած եւ գործակցած են
«Բանաստեղծութեան Իշխան»ին
հետ:
Երուանդ Ազատեան, արագ ակ-
նարկով մը անդրադարձաւ Հայաս-
տանի Թ.Մ.Մ.-ի կողմէ եւ իր խմբագ-
րութեամբ հրատարակուած աւելի
ընդարձակ հատընտիրին մասին,
անգամ մը եւս հաստատելով «Թէքէ-
եանագէտ»ի իր համբաւը:
Յայտագիրը գագաթնակէտին
հասաւ երբ Նորա Ազատեան, ըն-
դառաջելով ներկաներու փափա-
քին, ինքնաբուխ կերպով արտասա-
նեց Թէքէեանի փունջ մը քերթուած-
ներ, որոնց համազգային եւ համա-
մ ա ր դ կ ա յի ն էո ւ թ ի ւ ն ը խ ո ր ա պ էս
յուզեց ներկաները:
Թղթակից
Tøqj& |aroujiun Arxouman;an
:rouand Axat;an Aram Arqoun
Nora Axat;an I˜hq;an
P;ry Gogor;an
|akob Wardiwa®;an
4. «Կլենտէյլ Ատուենդիսդ» բժըշ-
կական կեդրոնի շուրջ չորս տասն-
եակ մասնագէտները կը շարունա-
կեն իրենց հմտութիւններով կիս-
ւիլ Նոյեմբերեանի բժշկական կեդ-
րոնի բժշկական անձնակազմի հետ`
միաժամանակ, սահմանամերձ հա-
մայնքներու բնակչութեան տրա-
մադրելով մասնագիտական խոր-
հըրդատւութիւն եւ բժշկական օգ-
նութիւն:
ՀՀ առողջապահութեան նախա-
ր ար ութե ա ն կ ողմէն հ աւատար-
մագրուած առաջատար մասնա-
գէտներու խումբի հինգօրեայ այցը
կեդրոնացած է մասնաւորապէս Նո-
յեմբերեանի մէջ: Անոնք եւ «Հայաս-
տան» համահայկական հիմնադ-
ր ամ ը ա յս բժշկակ ան կ եդրոնին
պիտի նուիրաբերեն մեծ քանակով
բ ժշկա կ ա ն սար քե ր, ներառեալ`
անեսթեզիոլոկիական սարքեր, ինչ-
պէս նաեւ ժամանակակից յագեց-
ւածութեամբ երկու շտապ օգնու-
թեան մեքենայ:
Պատուիրակութեան կազմին մէջ
ընդգրկուած են մանկաբոյժներ,
անեսթեզիոլոկներ, սրտաբաններ,
նեղ մասնագիտացում ունեցող հայ
եւ օտար այլ բժիշկներ: Մասնագէտ-
ները կ՝իրականացնեն լայնածաւալ
ախտորոշիչ հետազօտութիւններ,
համայցեր եւ վիրահատութիւններ:
Չնայած բժիշկներու գերծան-
րաբեռնուած աշխատանքային ըն-
թացքին, այցելուներու մեծ հոսքին,
անոնք սիրով եւ բարձր պատրաս-
տակամութեամբ կը մատուցեն
բժշկական ծառայութիւններ սահ-
մանամերձ մարզի բնակչութեան:
ՀՀ առողջապահութեան նախա-
րարութեան եւ «Հայաստան» հա-
մահայկական հիմնադրամի նա-
խաձեռնութիւնը առաջին իսկ օրէն
տաւուշցիներուն անտարբեր չէ
ձգած:
4 • ABAKA • LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015
Նախագահ Սարգսեան...
Շար. էջ 1-էն
Լիայոյս եմ, որ բանակցութիւն-
ների արդիւնքում մշակուած փաս-
տաթուղթը կ’ուրուագծի փոխա-
դարձ հետաքրքրութիւն ներկայաց-
նող բոլոր ոլորտներում հա մ ա -
պարփակ փոխգործակցութիւնը`
դառնալով Հայաստան-եՄ յարա-
բերութիւնները նոր մակարդակի
բարձրացնելու համատեղ յանձնա-
ռութեան լաւագոյն երաշխիք:
«Անշուշտ, մեր ճանապարհն այս-
քան հարթ չէր լինի, եթէ չլինէր մեր
գործընկերների, այդ թւում նաեւ
եԺԿ ընտանիքի աջակցութիւնը:
Լիայոյս եմ, որ բանակցութիւնների
ընթացքում եւս եԺԿ-ն մեր կող-
քին կը լինի` դրանք հնարաւորինս
արագ աւարտին հասցնելո ւ ե ւ
արդէն նոր իրաւական հիմքով Հա-
յաստանի եւրոպական օրակարգը
շարունակելու համար:
Մենք մեր երկրում շարունակում
ենք զարգացնել ժողովրդավարա-
կան ինստիտուտները, իշխանու-
թեան ճիւղերի հաւասարակշռումը,
մարդու իրաւունքների պաշտպա-
նութիւնն ու դատական համակար-
գի անկախութիւնը: Այդ ուղղ ո ւ -
թեամբ մենք մեծ քայլ ենք կատա-
րել` նախաձեռնելով սահմանադ-
րական բարեփոխումներ մեր երկ-
րում, ինչն իրականացնում ենք Վե-
նետիկի յանձնաժողովի հետ սերտ
համագործակցութեամբ: եթէ մեր
ժողովուրդը Դեկտեմբերի 6-ին կա-
յանալիք հանրաքուէի ժամանակ
հաւանութիւն տայ սահմանադրա-
կան փոփոխութիւններին, ապա Հա-
յաստանը կիսանախագահական
կառավարման մոդելից կ’անցնի
խորհրդարանական մոդելի, ինչն էլ
աւելի արդիւնաւէտ կը դարձնի իշ-
խանութեան տարբեր թեւերի փոխ-
գործակցութիւնը, հիմքեր կը ստեղ-
ծի տնտեսութեան աւելի ինտենսիւ
զարգացման համար, կը բարձրաց-
նի մարդու իրաւունքների պաշտ-
պանութեան մակարդակը, կ’ուժե-
ղացնի ընդդիմութեան ինստիտու-
ցի ո ն ա լ դ ե ր ա կ ա տ ա ր ո ւ մ ը : Հ ա ն -
րաքուէն դիտարկելու համար մենք
հրաւիրել ենք եՄ, եԽԽՎ, եԱՀԿ եւ
այլ միջազգային կառոյցների ներ-
կայացուցիչների. վստահ եմ, որ ձեր
մասնակցութեամբ եւ ձեր լաւագոյն
փորձով էլ աւելի կը խթանէք Հա-
յաստանում ժողովրդավարական
գործընթացների առաջընթացը:
«Նախքան խօսքս եզրափակելը
մէկ անգամ եւս նշեմ, որ հայ ժո-
ղովուրդը մեծապէս գնահատում է
եւրոպական խորհրդարանի` Հայոց
Ցեղասպանութիւնը դատապարտող
բանաձեւի ընդունման գործում եԺԿ
ունեցած ներդրումը, ինչպէս նաեւ
եԺԿ քաղաքական համաժողովի
կողմից Հայոց Ցեղասպանութեան
100-ր դ տ ա ր ե լի ցի ն ն ո ւ ի ր ո ւ ա ծ`
«Հայոց Ցեղասպանութիւնը եւ եւրո-
պ ա կ ա ն ա ր ժէքն ե ր ը բ ա ն ա ձե ւ ը :
Սր ա ն ք գա լի ս ե ն փ ա ս տ ե լո ւ , ո ր
եւրոպայի ժողովրդական կուսակ-
ցութիւնը` որպէս եւրոպական խոր-
հըրդարանում ներկայացուած ամե-
նամեծ քաղաքական խումբ եւ եւրո-
պական ինքնութեան ու գաղափարի
առաջ մղող ուժ, անկախ ամենա-
տարբեր քաղաքական նկատառում-
ներից, յանձնառու է մարդու հիմնա-
րար իրաւունքների պաշտպանու-
թեանը:
«եւ վերջում, երկխօսութեան այս
իւրատեսակ հարթակին մաղթում
եմ շարունակական եւ արդիւնաւէտ
աշխատանք»:
Գալուստ Սահակեան. Հայաստանը...
Շար. էջ 1-էն
մեծ ցաւ կ՛ապրի Սուրիոյ մէջ տեղի ունեցող իրադարձութիւններուն
առնչութեամբ: «Մենք Սուրիոյ հետ աւելի քան բարեկամներ ենք: Մենք
երբեք չենք մոռնար, որ Ցեղասպանութենէն մազապուրծ եղած հայերը
ջերմութեամբ ընդունած են Սուրիոյ մէջ եւ ապրելու համար անհրաժեշտ
պայմաններ ապահոված», ըսած է Սահակեան:
Խօսելով հայ-սուրիական խորհրդարանական գործակցութեան մասին`
Հայաստանի խորհրդարանի նախագահը նշած է, որ պատգամաւորները
պարբերաբար կ՛այցելեն Սուրիա, կը ծանօթանան տեղւոյն իրավիճակին եւ
մանրամասն տեղեկութիւններ կը հաղորդեն իրեն: Գալուստ Սահակեան
նկատել տուած է, որ թէ՛ Հայոց Ցեղասպանութեան եւ թէ՛ աշխարհի միւս
ցեղասպանութիւններուն լիարժէք դատապարտման բացակայութեան
պատճառներէն մէկը այն է, որ այսօր ալ աշխարհին մէջ գոյութիւն ունին
ցեղասպանութեան յատկանիշներով պատերազմներ եւ այլ երեւոյթներ:
Խօսելով Սուրիոյ հետ բազմակողմանի համագործակցութեան մասին`
Սահակեան վստահեցուցած է, որ Հայաստանի խորհրդարանականները
բոլոր միջազգային հարթակներուն վրայ կը շարունակեն ըլլալ եղբայրա-
կան Սուրիոյ կողքին:
Սուրիոյ խորհրդարանի նախագահը Գալուստ Սահակեանը հրաւիրած է
Սուրիա:
«Ռուս-սուրիական դաշինքը արդէն լուրջ յաջողութիւններ արձանագրած
է: Շնորհակալ ենք մեր կողքին ըլլալու, մեզի աջակցելու համար, եւ կը
խնդրեմ Սուրիոյ նախագահ Պաշար Ասատի շնորհակալութիւնը փոխանցել
Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Սերժ Սարգսեանին», ըսած է
Մոհամետ Ժիհատ Լահհամ:
Խօսելով Միջխորհրդարանական միութեան վեհաժողովի աշխատանք-
ներուն մասին` Սուրիոյ խորհրդարանի նախագահը յայտարարած է, որ մի-
ջազգային հանրութեան կողմէ իրենց նկատմամբ կը կիրարկուին երկակի
չափանիշներ:
Galoust Safak;an ;u Mofam;t Vifat Laffami
Արդէն 6-րդ անգամ ըլլալով կազմակերպուած այցելութեան ծիրէն ներս
երեւանաբնակ մօտ 1400 ծնողներ մեկնած են սահմանամերձ զօրամասեր
հանդիպելու իրենց զաւակներուն եւ ծանօթանալու անոնց ծառայութեան
պայմաններուն:
Քաղաքապետարանի հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութենէն
կը յայտնեն, որ ինչպէս նախորդ բոլոր այցելութիւններու ժամանակ, այս
անգամ ալ ծնողները հնարաւորութիւն ստացած են շրջելու զօրամասերու,
ծանօթանալու իրենց զաւակներուն ծառայութեան պայմաններուն, իսկ
զօրամասի ճաշարաններուն մէջ ալ ծանօթացած են ճաշացանկին ու
սննդակարգին:
Զինուորական հրամանատարութիւնը ընդգծած է, որ այս այցելու-
թիւնները ոչ միայն ընկերային, այլեւ բարոյահոգեբանական շատ կարեւոր
նշանակութիւն ունին բանակ-հասարակութիւն կապի ամրապնդման,
զինուած ուժերու մարտունակութեան բարձրացման առումով:
Մօտ 1400 ծնողներ հանդիպած են
սահմանամերձ զօրամասերու մէջ
ծառայող իրենց զաւակներուն հետ
Սահմանամերձ գիւղերու բնակչութեան՝
բժշկական ծառայութիւններ
5. LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015 • ABAKA • 5
Նախագահ Սահակեան
մօտէն ծանօթացաւ Արցախի
մատենադարանի շէնքի կառուցման
աշխատանքներուն
Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան 19 Հոկտեմ-
բերին այցելած է Գանձասարի վանական համալիրին կից կառուցուող Մա-
տենադարանի շէնք եւ ծանօթացած տարուած աշխատանքներուն:
ԼՂՀ նախագահի աշխատակազմի տեղեկատուութեան գլխաւոր վար-
չութեան փոխանցմամբ՝ երկրին ղեկավարը հանդիպում ունեցած է Մես-
րոպ Մաշտոցի անուան հին ձեռագիրներու գիտահետազօտական հիմ-
նարկի` Մատենադարանի տնօրէն Հրաչեայ Թամրազեանի եւ հաստատու-
թեան խումբ մը գիտաշխատողներու ու մասնագէտներու հետ:
Նախագահը գոհունակութեամբ նշած է, որ աշխատանքները արդէն
թեւակոխած են վերջնական հանգրուան, եւ շուտով աշխատելու պիտի
սկսի այս կարեւոր գիտամշակութային կեդրոնը:
Նախագահ Բակօ Սահակեան երախտագիտութիւն յայտնած է Մեսրոպ
Մաշտոցի անուան Մատենադարանի տնօրէնին եւ աշխատակիցներուն`
մնայուն աջակցութեան համար` նշելով, որ առանց անոնց բարձր մասնա-
գիտական եւ հայրենանուէր գործունէութեան անկարելի պիտի ըլլար յա-
ջողութեամբ իրականացնել Արցախի մէջ Մատենադարանի հիմնադրու-
թեան աշխատանքները:
Մերքել իրեն հետ հայկական հարցի
թղթածրարը Թուրքիա տարած է
Տեղի ունեցած է Գերմանիոյ վար-
չապետ Անկելա Մերքելի եւ Թուր-
քիոյ նախագահ Ռեճէպ Թայյիպ Էր-
տողանի հանդիպումը Անգարայի
մէջ: Թրքական «Haberturk» լրա-
տուակայքի տեղեկացմամբ` դռըն-
փակ պայմաններու մէջ իրակա-
նացուած հանդիպումէն ետք հա-
մատեղ մամլոյ ասուլիս հրաւիրուած
է:
Էրտողան յայտարարած է, ո ր
հանդիպման քննարկուած են Թուր-
քիոյ եւրոանդամակցութեան վերա-
բերող խնդիրներ: «Ես յատկապէս
խնդրեցի Գերմանիային, Ֆր ա ն -
սային, Անգլիային, Սպանիային եւ
նման միւս երկիրներուն` այս հար-
ցով աջակցութիւն ցուցաբերել մե-
զի»,- ermenihaber.am-ի փոխանց-
մամբ` նշած է Էրտողան:
Իսկ Մերքել իր խօսքին մ էջ
ընդգծած է, որ հանդիպումը բաւա-
կան արդիւնաւէտ ընթացած է: Գեր-
մանիոյ վարչապետը նշած է, որ
հանդիպման առանցքային թեմա-
ներէն եղած են ահաբեկչութեան
դէմ պայքարն ու փախստական-
ներու խնդիրները: Ըստ անոր` բոլոր
հարցերը քննարկուած են «փոխա-
դարձ շահի» ծիրէն ներս եւ որոշակի
«փոխհամաձայնութիւն ձեռք բեր-
ւած է»:
«Եկանք այն ընդհանուր եզրա-
կացութեան, որ Թուրքիոյ եւ Եւրո-
մ ի ո ւ թ ե ա ն մ ի ջ ե ւ պ էտ ք է ա ւ ե լի
ս ե ր տ ո ւ ա շ խ ո յժ հ ա մ ա գո ր ծա կ -
ցութիւն ձեւաւորել: Կրնամ ըսել, որ
համաձայնութիւն ձեռք բերուեցաւ
նաեւ վիզաներու համակարգի, փա-
խըստականներու ետ ընդունման
պայմանագրի շուրջ»,- ըսած է Մեր-
քել:
Նշենք նաեւ, որ աւելի վաղ թրքա-
կան ընդդիմադիր «Sozcս» պար-
բերականի կայքը լուր հրապարա-
կած էր այն մասին, թէ փախստա-
կաններու խնդիրի կարգաւորման
գործին մէջ Էրտողանը «համոզե-
լու» նպատակով Մերքել իրեն հետ
Թուրքիա տարած է «Հայկական եւ
քրտական հարցերու փաթեթները»`
մանրակրկիտ մշակուած գերմա-
նացի քաղաքագէտներու կողմէ»:
Ըս տ ն ո յն ա ղ բ ի ւ ր ի ն ` մ ա ս ն ա ւ ո -
րապէս հայկական հարցի ծիրէն
ներս Գերմանիան Թուրքիոյ հետ
«փոխզիջումներու հասնելու յոյ-
սով պատրաստակամութիւն պիտի
յայտնէր ալ աւելի յետաձգելու Հայոց
Ցեղասպանութեան վերաբերեալ
երկրի խորհրդարանին մէջ (Պուն-
տեսթակի) քննարկման սպասող
բանաձեւի հաստատումը»:
Հոկտեմբեր 9-12 Նորվեկիոյ մէջ
տեղի ունեցած ՆԱԹՕ Խորհրդա-
րանական վեհաժողովի տարեկան
նստաշրջանին Հայաստանի խոր-
հրդարանի պատուիրակութիւնը
առաջարկներ ներկայացուցած է
առանձին բանաձեւերու վերաբեր-
եալ, որոնք ընդունուած են: Այս մա-
սին կը յայտնէ panorama.am-ը:
Վերջերս, լրագրողներուն հետ
հանդիպման ժամանակ հայկական
պատուիրակութեան ղեկավար Կո-
րիւն Նահապետեան տեղեկացու-
ցած է, որ իրենց առաջարկները վե-
ր աբ երա ծ ե ն սուրիակ ան ճգնա-
ժամի հետեւանքով փախստական-
ներ ընդունած գործընկեր պետու-
թիւններուն աջակցութիւն ցուցաբե-
րելուն:
«Միայն Հայաստան շուրջ 17 հա-
զար փախստական ընդունած է Սու-
րիայէն: Ճիշդ է պետութիւններու
անուններ չեն հնչած, բայց մենք
նման առաջարկ ներկայացուցած
ենք, որոնք ընդունուած են եւ որեւէ
խնդիր այս մասով չէ եղած», -աւել-
ցուցած է Նահապետեան:
Շարունակելով ներկայացնել Վե-
հաժողովի աշխատանքները, Նահա-
պետեան տեղեկացուցած է, որ ԽՎ
Քաղաքական հարցերու յանձնաժո-
ղովին մէջ ատրպէյճանական պատ-
ւիրակութեան կեցուածքը եղած է
ինչպէս միշտ:
«Ատրպէյճանական պատուիրա-
կութիւնը ներկայացուց ղարաբաղ-
եան հակամարտութեան վերաբեր-
եալ աւանդական դարձած իրենց
ձեւակերպումները եւ որեւէ նոր բան
չէ հնչած: Պէտք է նշել, որ նախա-
գահը ընդհատեց ատրպէյճանական
պատուիրակին, քանի որ օրակար-
գէն դուրս հարց կը հնչէր: Տպաւո-
րութիւնը այն էր, որ բոլորը յոգնած
էին նոյնանման յայտարարութիւն-
ներ լսելէն»,- նկատեց Նահապետ-
եան` ընդգծելով, որ ատրպէյճա-
նական պատուիրակութիւնը հէնց
միայն այդ յանձնաժողովի նիստին
մասնակցած է` անտեսելով նստա-
շրջանի աշխատանքները:
Ընդհանուր առմամբ, ըստ Նա-
հապետեանի, ՆԱԹՕ-ի ԽՎ աշխա-
տանքները Հայաստանի համար
«եղած են բարենպաստ»:
Տաւութօղլու եւ Մերքել Հայոց
Ցեղասպանութեան հարցն ալ
քննարկած են
Թուրքիոյ վարչապետ Ահմեդ Տաւութօղլու Կիրակի՝ 18 Հոկտեմբեր
2015-ին, Գերմանիոյ վարչապետ Անկելա Մերքելի հետ հանդիպման
ժամանակ անդրադարձած է նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան թեմային,
կը գրէ News.am-ը: Թուրքիոյ վարչապետը, անդրադառնալով Պուն-
տեսթակի մէջ քննարկման դրուած Ցեղասպանութեան մասին բանա-
ձեւի նախագիծին, նորէն խօսած է պատմաբաններու յանձնաժողով
ստեղծելու անհրաժեշտութեան մասին, կը տեղեկացնէ Գերմանիոյ կա-
ռավարութեան պաշտօնական կայքը:
«Մենք անդրադարձած ենք նաեւ 1915 թուականին վերաբերող թե-
մաներուն եւ այն նախագիծին, որ այդ առնչութեամբ դրուած է Պուն-
տեսթակի քննարկման: Ես նշած եմ, որ այդ թեմաները իրականու-
թեան մէջ պէտք է քննարկուին ակադեմական մակարդակով` յատուկ
յանձնաժողովի կողմէ, որուն կազմին մէջ պէտք է ըլլան նաեւ գերմա-
նացի պատմաբաններ: Ես կ՛ուզեմ եւս մէկ անգամ ներկայացնել
թրքական կողմի դիրքորոշումը. Գերմանիան եւ Թուրքիան Առաջին
համաշխարհային պատերազմին նոյն կողմի վրայ կը կռուէին, եւ այս
հարցով անոնք պէտք է պատմաբաններու յանձնաժողովի կազմին մէջ
այլ գիտնականներու հետ ներկայացուած ըլլան, որպէսզի քննարկեն
այդ հարցը: Մենք պատրաստ ենք այդ հարցով որեւէ օգնութիւն ցու-
ցաբերելու: Մենք կ՛ուզենք հայերու հետ պատմական հաշտեցման
հասնիլ եւ պատրաստ ենք որեւէ համագործակցութեան»,- ըսած է
Տաւութօղլու:
Անկելա Մերքել իր հերթին շնորհակալութիւն յայտնած է հայ-
թրքական հաշտեցման հարցով Տաւութօղլուի առաջարկին համար եւ
նշած, որ իր կարծիքով, իրենք կրնան շարունակել աշխոյժօրէն աշ-
խատիլ միասին:
Հայաստան ՆԱԹՕ-ին առաջարկած է
աջակցիլ Սուրիայէն փախստական
ընդունած երկիրներուն
6. 6 • ABAKA • LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015
Դոկտ. Ա. Կէօնճեանի...
Շար. էջ 2-էն
Եղեռնի հարիւրամեակի այս պատ-
մական օրերուն, այսօր աւելի քան
երբեք, մեր ժողովուրդը պահանջքը
ունի կազմակերպելու իր հաւաքա-
կան կեցուածքը, եւ յետ 100-ամ-
եակին լաւագոյնս կազմակերպուե-
լ ու եւ հ ետ ապն դել ու իր արդար
պահանջատիրութիւնը մինչեւ որ իր
իրաւունքներու հատուցումը կա-
տարուի:
Սիրելի բարեկամներ՝ այս բոլորը
ըսելը եւ թուելը հեշտ է, կատարելն է
որ դժուար է եւ շատ դժուար...:
«Ապ ա գա յ»ն ե ւ անոր գլուխը
գտնուող գաղափարապաշտ անձե-
րը , արծիւի ուշադրութեամբ կը
հետեւին, մէկ կողմէ ազգային կեան-
քին եւ միւս կողմէ լրատուական
աշխարհին մէջ կատարուող ան-
սանձելի հսկայական զարգացում-
ներուն:
Բոլորիս ծանօթ է թէ ինչպէս այս
օրերուն, նոյնիսկ աշխարհի մեծա-
գոյն թ եր թե րը, շար ունակական
նիւթական եւ թէքնիքական զարգա-
ցումներու պայքարին առջեւ կը
կքին:
«Ապագայ»ն կանգուն է իր մեծ
առաքելութեան նկատմամբ ունե-
ցած հաւատքին ոյժով, ինչպէս նաեւ
ձեր բոլորին՝ սիրելի ընթերցողներ
ե ւ նու ի րա տո ւներ, «Ա պագայ»ն
գնահատող աշխարհատարած իր
ընթերցողներէն եւ բարեկամներէն
ստացած իր ներշնչումով եւ գործօն
զօրավիգով:
Արդէն մի քանի տարիներէ ի վեր
որոշ էր մեզի համար թէ մինչ «Ապա-
գայ»ն իր աւանդական թղթատիպ
ձ եւով պ էտ ք էր շարունակէր իր
գոյութիւնը, սակայն անհրաժեշտ էր
նաեւ յարմարիլ թէքնիքական նո-
րագոյն զարգացումներուն պատ-
ճառաւ ստեղծուած պահանջքնե-
րուն: Պէտք էր որ «Ապագայ»ն ունե-
նար Internet-ի միջոցաւ համացան-
ցային, online, տեղեկութիւնները
օրը օրին տարածող իր տարբերակը:
Այս եւս կը պահանջէ հսկայական
աշխատանք: Նիւթական յաւելուա-
ծական աղբիւր պահանջող, թէքնիք
աշխարհի նրբութիւններուն տի-
րապետող մասնագէտներու աշխա-
տանք պահանջող եւ վերջապէս այս
բոլորը կրկին իրարու մօտ բերող
հաւատաւոր անհատներու համա-
խըմբում պահանջող ծրագիր մըն է
այս, որ պէտք էր յաջողեցնէինք:
Հետեւաբար, այսօր, այս վայրկ-
եանիս, «Ապագայ»ն, Մոնթրէալի,
Թ.Մ. Մ իո ւթիւնը եւ Ռ .Ա.Կ.-եան
ակո ւմբ ը ե ւ այ ս բ ոլ որին կեանք
տուող նուիրուած անձերու համա-
խըմբումը, մեծ հպարտութեամբ եւ
գոհունակութեամբ կը յայտարա-
րեն թէ այսօր՝ 2015 Հոկտեմբերի
10-ին արդէն ծնունդ առած է
«Abakanews.org» Ապագայի Inter-
net-ային կայքէջը: Ձեզմէ իւրա-
քանչիւրը, այստեղ կամ երկրա-
գունդի որեւէ մէկ անկիւնը, ձեր
տարբեր computer-ային գործիք-
ներուն վրայ, այս վայրկեանէն
սկսեալ կրնաք, գաղութային կամ
համազգային լուրերը տեսնել, կար-
դալ եւ նոյնիսկ ձեր միտքերը եւ դի-
տողութիւնները կատարել:
«Abakanews.org» ը այսպիսով, եւ
ըստ մեր գիտակցութեան, կը դառ-
նայ այսօրուայ առաջին եւ միակ
հայկական եռալեզու լրատուական
միջոցը:
Ահա սիրելի բարեկամներ, քա-
ռասնամեակի այս առիթով, մեր
գաղութին եւ մեր ժողովուրդին
հրամցուած մեր նուէրը:
«Ապագայ»ի տիտանային այս
բոլոր իրագործումները թուելէ ետք
հիմա,հանդիսաւոր այս առիթով,
ժամանակն է անկեղծ երախտագի-
տութեան եւ գնահատանքի մեր
խօսքը կատարելու բոլոր անոնց
որոնք անցնող չորս տասնամեակ-
ներուն ընթացքին եւ մինչեւ այսօր
կեանք եւ սնունդ տուին առօրեայ
հոգատարութիւն պահանջող այս
հսկայական աշխատանքին:
Նախ եւ առաջ, ինչպէս բազմա-
թիւ տարբեր առիթներով կատարած
ենք, կ’ուզեմ մեր խոր երախտա-
գիտութիւնը յայտնել ոգեկոչելով
սփիւռքահայ մեծագոյն դէմքը հան-
դիսացած հանգուցեալ Ալեք Մա-
նուկեանը որուն միտքը եւ սիրտը կը
գործէին եւ կը տրոփէին, մեզի հետ,
համաչափ կերպով: Մեր գաղութին
կարեւորագոյն բոլոր միւս իրագոր-
ծումներու շարքին «Ապագայ»ի
իրագործման եւս համարձակեցանք
ձեռնարկել որովհետեւ կրցանք հաշ-
ւել այդ անզուգական անձնաւորու-
թեան գիտակից եւ սրտակից զօրա-
վիգին: Յարգանք իր յիշատակին:
Կ’ուզեմ յետոյ յիշել նախ անուն-
ները հանգուցեալ խումբ մը երախ-
տաւորներու որոնք այսօր դժբախ-
տաբար յաւէտ բաժնուած են մեզմէ,
եւ որոնք երկար տարիներ կենսա-
կան դեր կատարած են «Ապագայ»ն
կանգուն պահելու աշխատանքին
մէջ: Կը յիշեմ մասնաւորապէս
Մկրտիչ Ղազարեանը, Սարգիս
Սարգիսեանը, Մուրատ Քէօշկէր-
եանը եւ հանգուցեալ Վահէ Քէթլին,
Երուանդ Բաբազեանը, Օննիկ Պալ-
եանը եւ Վահան Գոչունեանը: Հան-
գիստ իրենց հոգիներուն:
Հիմա անցնելով այն յոյլ մը
նուիրեալ աշխատողներուն որոնք,
Փառք Աստուծոյ, մեզի հետ են
այսօր եւ որոնց ամբողջ սրտով կը
մաղթենք երկար կեանք եւ քաջա-
ռողջութիւն, գոհունակութեամբ եւ
գնահատանքով կը թուենք երկա-
րամեայ խմբագիր եւ այժմ հան-
գըստեան կոչուած Արսէն Նուպար
Մամուրեանը, ապա մեր այսօրուայ
տինամիք եւ գործունեայ խմբագիր
Աւօ Պաքքալեանը, ֆրանսական
բաժնի երկարամեայ խմբագրուհի
Նիքոլ Բաբազեանը, հանգստեան
կոչուած մեր սիրելի քարտուղա-
րուհի Նուարդ Բարաղամեա ն ը ,
այսօրուայ տինամիք վարիչ քար-
տուղարուհի Սալբի Մարկոսեանը,
շնորհիւ իր ձեռներէցութեան «Ապա-
գայ»-ին կարեւոր նիւթական աղբիւր
հայթայթող Արթօ Մանուկեանը,
երկարամեայ վարչական պատաս-
խանատու Հրաչ Թորիկեանը, եր-
կար տարիներու էջադրող Ժա գ
Գոֆթիքեանը, գեղարուեստական
իրենց նուրբ ճաշակը հայթայթող
Պարթեւ Պաթմանեանը եւ Տէմսի
Արզումանեանը, լուռ ու մունջ եւ
անտրտունջ գործող Ծերօն Օհան-
եանը, մշտական օժանդակ Կարպիս
Աբօշեանը, Սիլվա Դէլլալեան, Պերճ
Քիւփէլեան եւ ուրիշներ: Միւս կողմէ
մեր խոր գնահատանքը կը յայտ-
նենք թերթին կանոնաւոր աշխա-
տակցողներուն սկսելով համազգա-
յին մակարդակով ծանօթ մտաւորա-
կան եւ փնտռուած իր խորիմաստ
յօդուածներով, Երուանդ Ազատեա-
նին, նոյնպէս Նիւ Եորքաբ ն ա կ
ազգային կարկառուն գործիչ եւ
Ռ.Ա.Կ.եան Մամլոյ դիւանի ատենա-
պետ Յակոբ Վարդիվառեանին , մեր
գաղութէն շարունակական աշխա-
տակիցներ Քրիստինէ Տրդատեան-
Գույումճեանին, Արմինէ Քէօշկէր-
եանին, Պերճ Գոգորեանին, եւ վստա-
հաբար տակաւին ուրիշներ:
Վերջապէս կեդրոնանալով յատ-
կապէս այսօրուայ անկիւնադար-
ձային մեր նոր իրագործման՝ «Aba-
kanews.org» համացանցային թերթի
մեր խոշոր իրագործման աշխա-
տանքին, վերեւը յիշուած բազմաթիւ
անձերէն զատ կ’ուզեմ աւելցնել
յատկապէս, մասնաւոր նպաստը
Թէքէեանի երկարամեայ անդամ-
ներէն եւ նախկին ատենապե տ ՝
Աւետիս Ճիհանեանին եւ յետոյ մա-
նաւանդ յատուկ գնահատանքով եւ
շնորհակալութեամբ կ’ուզեմ յիշել
բացառիկ աշխատանքը, Թէքէեանի
երիտասարդագոյն ոյժերէն եւ Inter-
net-ի թէքնիքական աշխարհին տի-
րապետած, բացառիկ կարո ղ ո ւ -
թիւններով օժտուած կեդրոնական
անձը որուն շնորհիւ է որ «Aba-
kanews.org»ը ծնունդ առաւ այսօր,
այդ անձը Արա Եազըճեանն է: Կեց-
ցես Արա, Bravo.
Եւ հիմա ինչպէս անգլեր էն ո վ
կ’ըսենք Last but not least: Այս եր-
կար անուանացանկը, ինքնին քոնք-
րէթ պատկերացում մը կու տ ա յ
այն հսկայական աշխատանքին եւ
նուիրուած անձերու համախմբու-
մին մասին, որոնց շնորհիւ «Ապա-
գայ»ն ժամացոյցի կանոնաւորու-
թեամբ լոյս կը տեսնէ ամէն շաբաթ
քառասուն տարիներէ ի վեր:
Սակայն այս բոլորով մէկ տեղ,
ապահով պէտք է գիտնաք թէ այս-
պիսի կանոնաւորութեամբ «Ապա-
գայ»ի բազկերակին զարկը պահող
աւելի եւս խորունկ գաղտնիք մը
կայ՝ պէտք է որ ըլլայ:
Իսկապէս ալ քառասուն տարուայ
ընթացքին, խմբագիրներ եւ անձնա-
կ ա զմ , ժա մ ա ն ա կ ա ռ ժա մ ա ն ա կ
անցած են իրենց յատուկ անձնա-
կան եւ այլ լուրջ տագնապներէն, եւ
սակայն դուրսի աշխարհը ոչ մէկ
կերպով չէ զգացած այդ տագնապ-
ներու գոյութիւնը, որովհետեւ եղած
է մտաւորական բացառիկ կարո-
ղութիւններով օժտուած եւ համակ
ն ո ւ ի ր ո ւ մ ո ւ ն ե ցո ղ ա ն ձ մ ը ո ր
հրեշտակի գուրգուրանքով հսկած է
«Ապագայ»ին եւ շնորհիւ իր գրիչին
եւ լուռ աշխատանքին, ամէն անգամ
«Ապագայ»ն մնացած է իր պատկա-
ռելի պատուանդանին վրայ: Այս ան-
զուգական բացառիկ անձնաւորու-
թիւնը իր մտքի հարստութեան չափ
նոյնքան ալ հարուստ է իր զմայլելի
համեստութեամբ:
Քիչ առաջ վերեւի երկար անուա-
նացանկին մէջ, վստահ եմ նշմարե-
ցիք խոշոր պակաս մը, անոր պատ-
ճառը պարզապէս այն է թէ այսօր
հանդիսաւոր այս առիթով կ’ուզենք
բոլորէն զատ, մասնաւորապէս իրեն
յա յտ ն ե լ մ ե ր հ ա ւ ա քա կ ա ն խ ո ր
գնահատանքը եւ շնորհակալու-
թիւնը: Այդ անձնաւորութիւնը իմ
սիրելի բարեկամս եւ «Ապագայ»էն
դուրս եւս, մեր գաղութին եւ ազ-
գային կեանքին իր բերած բազ-
մաթիւ ծառայութիւններով ծանօթ
Տօքթ. Յարութիւն Արզումանեանն
է: Մինչեւ այսօր «Ապագայ»ին բե-
րած քառասնամեայ իր անհաշիւ
նպաստին առ ի գնահատանք Տօքթ.
Յարութիւն Արզումանեանը այսօր
կը հռչակենք «Ապագայ»ի պատուա-
կալ եւ Ցկեանս Պատուոյ Խմբագիր:
Շնորհակալութիւն եւ սրտանց
շ ն ո ր հ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն քե զի ս ի ր ե լի
Տօքթ. Յարութիւն Արզումանեան եւ
քու ազնիւ կողակից Սիմային:
Այսպէս ուրեմն, սիրելի բարե-
կամներ, կ’աւարտեմ իմ խօսքս,
շնորհակալութիւն յայտնելով ձեզ
բոլորիդ ապա՝ բարի շարունակու-
թիւն մաղթելով Ապագայ շաբաթա-
թերթին՝ եւ բարի երթ մաղթելով
նորաստեղծ համացանցային Abaka-
news. մեր նորածին հրատարակու-
թեան:
Կեցցէ մեր գաղութը եւ կեցցէ
անոր մէջ լոյս սփռող յաւիտենական
«Ապագայ»ն:
Ատոմ Էգոյեան. «Հայոց Ցեղասպանութիւնը
օրինակ դարձած է Հոլոքոսթի hամար»
Հանրայայտ բեմադրիչ Ատոմ Էգոյեանի վեր-
ջին ֆիլմը` «Remember», ցուցադրուած է Մոնթ-
րէալի «Festival du Nouveau Cinéma»ամենամեայ
կինոփառատօնի ծիրէն ներս:
Ֆիլմի գլխաւոր հերոսը հրեայ է, որ վերապ-
րած է Հոլոքոսթը ու շատ տարիներ անց գտած է
հ ամ ա կ են տ րո նաց ման ճամբարի նախկին
հսկիչը, որ սպաննած էր իր ամբողջ ընտանիքը:
Էգոյեանի խօսքով, իր ֆիլմը կը բարձրացնէ յի-
շողութեան ու արդարութեան, նաեւ չբացայայ-
տըո ւած պ ատմութեան հարցը, կը յայտնէ
News.am-ը՝ վկայակոչելով thelinknewspaper-ը:
Ըլլալով հայ, Էգոյեան զանգուածային սպանու-
թիւններու մասին այս ֆիլմի թեմային կը վերա-
բերի որպէս չբացայայտուած հարցի, քանի որ
Հայոց Ցեղասպանութեան ոճրագործները այդ-
պէս ալ չեն ընդունած իրենց մեղքը, ու Թուրքիոյ
կառավարութիւնը դեռ չէ ճանչցած Հայոց Ցե-
ղասպանութիւնը:
Բեմադրիչը կը համարէ, որ այս ֆիլմով ինքը
իր սեփական տեսակէտը կը ներկայացնէ պատ-
մութեան վերաբերեալ, բայց միաժամանակ կը
հասկնայ «թէ յատկապէս որ յամառութիւնը յան-
գեցուցած է Հոլոքոսթի»:
Էգոյեան կը հպարտանայ, որ կաթոլիկ եկեղե-
ցին ճանչցած է Հայոց Ցեղասպանութիւնը, թէեւ
ան աւելի շատ ուրախ է, որ Գերմանիան ու
Աւստրիան խոստովանած են, որ իրենք նոյնպէս
դերակատարութիւն ունեցած են այդ իրադար-
ձութիւններուն մէջ: «Այս տարի շարք մը արտա-
կարգ իրադարձութիւններ եղած են: Մարդիկ
սկսած են հասկնալ, որ ցեղասպանութիւնը
(Հայոց Ցեղասպանութիւնը-խմբ.) օրինակ դար-
ձած է այն ամէնուն համար, ինչ որ կատարուած
է անկէ ետք»,- կը համարէ Էգոյեան:
7. Editorial écrit en anglais par
Edmond Y. Azadian et publié dans
The Armenian Mirror-Spectator
en date du 16 octobre 2015
Lors de la conclusion, en mai 1994,
de l’accord de cessez-le-feu entre
l’Arménie et l’Azerbaïdjan, sous la
médiation de la Russie, personne n’a
eu l’illusion que le spectre de la guerre
se dissiperai dans le Caucase du Sud.
La pomme de discorde entre les deux
adversaires, au sujet du Haut-
Karabagh, est devenue l’un des
« conflits gelés » dans le sillage de
l’effondrement de l’Union soviétique.
Mais la récente escalade des tensions
à la frontière des deux pays met en
scène de nombreuses hypothèses et
quelques alliances.
Les discours prononcés durant
l’Assemblée générale des Nations
Unies marquant son 70e anniversaire,
par le Président d’Arménie Serge
Sargissian ainsi que le ministre des
Affaires étrangères d’Azerbaïdjan,
Elmar Mammadyarov, ne donnent
aucune indication d’une paix à portée
de main ; au contraire, les deux dis-
cours conclus à des menaces à peine
voilées de guerre.
Le fait que le Haut-Karabagh n’ait
jamais fait partie intégrante du territoi-
re de l’Azerbaïdjan n’a pas reçu
d’appui sur le forum international.
Même durant la période soviétique, la
région avait le statut de région autono-
me sous la juridiction de Bakou, plutôt
que de territoire azéri.
Nonobstant la déclaration de
Nariman Narimanov, après la soviéti-
sation de l’Azerbaïdjan, le Karabagh, le
Zanguezour et le Nakhitchevan font
partie du territoire arménien à perpé-
tuité. Narimanov était le leadeur azéri
durant l’ère post-soviétique immédiat.
C’est en 1920, que le gouvernement
britannique a convaincu le Conseil
consultatif du Karabagh d’accepter la
tutelle de l’Azerbaïdjan, jusqu’à ce que
son statut final puisse être déterminé
par le Traité de Sèvres (10 août 1920).
Depuis, les Arméniens du Karabagh
sont en attente d’un statut juridique
pour leurs terres ancestrales.
L’allié stratégique de l’Arménie, la
Russie, n’a pas approuvé le principe
selon lequel le Karabagh ait rompu
avec l’Azerbaïdjan, et l’Union sovié-
tique utilisant le même véhicule juri-
dique (la Constitution soviétique) que
Bakou a mis en œuvre lors de la disso-
lution de ses liens avec l’Union sovié-
tique, ce qui rendait l’acte final
d’Helsinki, censé résoudre l’auto-
détermination des peuples du
Karabagh impossible sans compro-
mettre l’intégrité territoriale de
l’Azerbaïdjan.
Quatre résolutions des Nations
Unies sur la question ont déclaré le
Karabagh partie intégrante du territoi-
re de l’Azerbaïdjan, mettant l’Arménie
au défi d’une bataille juridique. Ces
résolutions ont été adoptées par des
manipulations politiques de la Turquie
et les votes des adhérents de la
Conférence islamique, dont sont
membres Ankara et Bakou.
La politique autour de ce conflit est
basé sur les paramètres juridiques
mentionnés ci-dessus.
Depuis la signature du cessez-le-feu,
la résolution du conflit a été octroyé à
l’Organisation pour la sécurité et la
coopération en Europe (OSCE) et le
Groupe de Minsk, sous la co-présiden-
ce de la Russie, des Etats-Unis et de la
France.
Au cours des deux dernières décen-
nies, le Groupe de Minsk s’est engagé
dans une navette diplomatique, en
vain. Le Groupe a, jusqu’à présent, tou-
jours parlé d’une seule voix. Ceci est
plus vrai.
Plusieurs réunions, par le biais de
l’OSCE, entre les présidents des deux
pays, dans des endroits aussi variés
que Key West, Astana, Madrid et
Moscou, n’ont pas été en mesure de
réaliser une percée.
Au cours des dernières escar-
mouches transfrontalières, cependant,
de nouveaux systèmes d’armes dange-
reux ont été introduits à partir de la
Turquie. La violation du cessez-le-feu a
été accompagné d’une forte rhétorique
belliqueuse, et pas seulement par des
représentants du gouvernement de
troisième classe. Le Président Ilham
Aliev d’Azerbaïdjan a lui-même récla-
mé non seulement le territoire du
Karabagh, mais aussi le territoire sou-
verain de l’Arménie. Joignant ses
paroles aux actes, l’armée d’Aliev a
attaqué la population de la région de
Tavoush en Arménie, et a violé le ces-
sez-le-feu, à la frontière entre
l’Arménie et le Nakhitchevan.
Un éditorial sur lragir.am du 1er
octobre suggère : « Bien sûr, Aliev
pourrait être contraint par le Groupe
de Minsk de l’OSCE, mais évidem-
ment, le groupe n’a pas de consensus
sur ce point. Il est clair que la politique
russe encourage l’Azerbaïdjan à
rechercher de nouvelles violations. »
La discorde au sein du Groupe de
Minsk est évidente, le co-président
américain James Warlick a seul émis
des observations, apparemment sans
coordination avec ses collègues. L’une
de ces déclarations persistantes met
de l’avant l’argument selon lequel la
partie arménienne doit céder les sept
régions autour du Karabagh, qui ont
été occupées comme tampon straté-
gique pour garantir la sécurité du
peuple du Karabagh et leurs forces
armées.
Ce mantra a été instauré par l’ex-
ministre turc des Affaires étrangères
d’alors, Mehmet Davutoglu, après
l’effondrement des protocoles turco-
arméniens à Zurich en 2009, afin de
démontrer sa flexibilité, la partie
arménienne doit au moins évacuer une
région. Dans les deux cas, il n’y a eu
aucune suggestion réciproque de la
partie azérie.
Un compromis signifie deux parties
consentantes avec pour objectif des
concessions réciproques afin
d’atteindre un objectif commun. Une
concession d’une seule partie ne
conduit pas à une solution.
Jusqu’à présent, les représailles du
côté arménien ont été rapide et efficace.
Mais l’Azerbaïdjan a besoin de la
Suite à la page 8
LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015 • ABAKA • 7
S E C T I O N F R A N Ç A I S E
LUNDI 2 NOVEMBRE 2015
Imminence d’une guerre
dans le Caucase ?
Conférence internationale sur
le génocide arménien à Erévan
Une conférence internationale inti-
tulée « Le centenaire du génocide
arménien : De la reconnaissance aux
réparations » a eu lieu à l’Académie
nationale des sciences d’Arménie.
Les participants à la conférence ont
discuté du génocide arménien, son his-
toire, ses théories, la mémoire et la
géopolitique; les problèmes juridiques,
politiques et sociopolitiques des
dédommagements, et l’élimination des
conséquences du génocide; l’incidence
du génocide arménien dans la littératu-
re et les arts, ainsi que le génocide cul-
turel.
La conférence était organisée par
l’Académie nationale des sciences
d’Arménie et de l’Université d’Etat
d’Erévan. Elle a réuni plus de 100 par-
ticipants d’Arménie, d’Allemagne, des
Etats-Unis, d’Autriche, de Russie,
d’Australie, d’Ukraine, du Canada, de
Pologne et de Hongrie.
Le président arménien Serge
Sargissian s’est adressé aux partici-
pants de la conférence.
« L’écrivain et philanthrope français
Anatole France a dit en 1916 :
« L’Arménie est en train de mourir,
mais elle survivra. Le peu de sang qui
reste est un sang précieux et va don-
ner naissance à une génération
héroïque. Une nation qui ne veut pas
mourir, ne meurt pas. » Oui, notre
nation ne meurt pas, elle a survécu, a
rétabli son statut d’Etat et demande
aujourd’hui justice, ce qui implique des
travaux préparatoires sérieux, y com-
pris de recherche. »
« Ce n’est pas par hasard que les
conférences scientifiques et de
recherches ont une place unique parmi
les manifestations dédiées au 100e
anniversaire du génocide arménien. Je
pense que l’ouverture de cette confé-
rence sera marquée par le fait que,
tout en étant intitulé « De la reconnais-
sance aux réparations », et se
consacre à un grand éventail de ques-
tions sur le génocide arménien, il porte
également l’attention sur l’élimination
des conséquences de ce grave crime
contre l’humanité, et sur des questions
de réparation, » a ajouté le président
Sargissian.
L’Arménie présidera la Commission
économique eurasienne
Le Président d’Arménie, Serge
Sargissian, a participé à la réunion du
Conseil suprême de la Commission
économique eurasienne.
Lors de cet évènement, au Kazakhs-
tan, les présidents des pays membres
(Arménie, Russie, Biélorussie, Ka-
zakhstan et Kirghizistan) ont examiné
les questions les plus urgentes et les
perspectives pour le développement de
cette union. Les parties ont également signé plusieurs documents qui précisent
les modalités de coopération avec les pays tiers et les organisations internatio-
nales. En outre, il a été décidé d’entamer des négociations avec Israël pour
mettre en place une zone de libre-échange. Les dirigeants des pays de l’Union ont
confirmé la liste des types de services, le personnel et les questions d’actualité.
Ils ont également déterminé qui assumera le poste de président du conseil de la
Commission économique eurasienne. En conséquence, et à partir du 1er février
2016, ce rôle reviendra au représentant de l’Arménie, Tigran Sargissian.
8. Imminence d’une...
Suite de la page 7
rhétorique de guerre, sinon de la
guerre elle-même. Le régime dictato-
rial a été sévèrement critiqué par
l’Union européenne et les Etats-Unis
pour ses violations des droits de la
personne.
Malgré le style de vie obscène et
l’opulence du clan Aliev au pouvoir,
plus de 700 000 Azéris sont des réfu-
giés intérieurs maintenus dans une
pauvreté abjecte, dans le seul but de
détourner l’attention du monde sur
leur « ennemi étranger ».
Les jeux de guerre récents aux fron-
tières de l’Arménie, avec la participa-
tion de la Turquie, de l’Azerbaïdjan et
des forces armées géorgiennes sont
destinés démontrer que l’Arménie est
un pays isolé, ce qui n’est pas loin de
la vérité. Cette situation est exacerbée
par le dépeuplement rapide de
l’Arménie, ce qui plait énormément à
Aliev. Il a indiqué à plusieurs reprises
que l’Azerbaïdjan peut attendre jusqu’à
ce que l’Arménie devienne une proie
facile grâce à son dépeuplement.
Les récents commentaires de la
Turquie ont enflammé une situation
déjà volatile. En effet, le chef de l’état-
major général des Forces armées
turques, Hulusi Akar, a déclaré : « La
Turquie soutiendra l’Azerbaïdjan dans
le règlement du conflit du Haut-
Karabagh. »
Ajoutant l’insulte à l’injure il y a la
position équivoque russe lorsque la
sécurité de l’Arménie est en question.
L’Arménie est un partenaire de la
Russie au sein de l’Union douanière.
Elle est aussi une alliée stratégique de
l’OTSC. Les autres membres de
l’OTSC, le Kazakhstan et la Biélo-
russie, poursuivent leurs relations
avec l’Azerbaïdjan, et émettent des
déclarations générales en vue des vio-
lations du cessez-le-feu. La base mili-
taire russe à Gumri est censé protéger
l’Arménie en cas d’attaque. Bakou a
détourné ses tirs du Karabagh vers
l’Arménie elle-même, mais nous atten-
dons encore un commentaire de notre
allié russe.
L’éditorial mentionné précédem-
ment dans Iragir présente des com-
mentaires sur les relations russo-armé-
niennes : « Et quand un allié et ami de
facto arme l’ennemi, donnant le feu
vert à l’agression, une alliance de facto
avec les États-Unis est de plus en plus
importante. »
L’Azerbaïdjan achète aussi ses
armements de la Turquie et surtout
des drones en provenance d’Israël. Un
expert israélien, le Dr Alexander
Tsinker, a révélé : « Nous fournissons
le matériel à l’Azerbaïdjan, mais ce
sont les affaires. J’ai parlé à des col-
lègues arméniens et leur ai dit que si
l’Arménie le voulait, elle pourrait aussi
acheter le matériel nécessaire d’Israël,
mais la réponse de l’Arménie a été
embrouillée, disant qu’elle était un
membre de l’OTSC » et l’armement
n’est pas compatible avec les systèmes
de l’OTSC.
Ce que Davutoglu et Warlick suggè-
rent a également trouvé un écho
auprès du président Poutine. Lors de
la dernière réunion en tête-à-tête, le
président Poutine a déclaré au prési-
dent arménien Serge Sargissian que
pour apaiser les tensions, l’Arménie
devait unilatéralement abandonner le
contrôle de sept régions autour du
Karabagh, sans aucune garantie sur un
futur statut du Karabagh. Il s’agit d’un
véritable test de traité militaire russo-
arménien.
Moscou tente depuis longtemps
d’introduire des forces de maintien de
la paix russes au Karabagh pour
consolider sa position militaire dans le
Caucase. La partie arménienne a résis-
té à cette politique, avec l’argument
que ses forces armées peuvent garan-
tir la sécurité des deux républiques
arméniennes, malgré l’exode alarmant
de l’Arménie, les guerres d’aujourd’hui
ont été remportées grâce à la techno-
logie et la stratégie. Les analystes mili-
taires estiment que l’Arménie possède
encore l’avantage stratégique.
Cependant, personne ne peut dire
pour combien de temps.
La Russie a ses mains pleines en
Ukraine et en Syrie, mais plus souvent
qu’autrement, des seconds fronts de
guerre sont ouverts au sein de ce
genre de situations confuses.
La dernière chose dont l’Arménie a
besoin est d’une nouvelle guerre.
Même si l’Arménie l’emporte, elle sera
coûteuse et sanglante.
Traduction N.P.
8 • ABAKA • LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015
L’Azerbaïdjan applique
« la diplomatie du caviar »
« La diplomatie du caviar » est
devenue la politique de
l’Azerbaïdjan. C’est ce qu’a décla-
ré le Président de l’Assemblée
nationale d’Arménie, Calouste
Sahakian, au cours d’un entretien
avec Ryszard Czarnecki, vice-pré-
sident de l’Assemblée parlemen-
taire Euronest, et vice-président
du Parlement européen.
Sahakian a également déclaré que
l’Union européenne (UE) était et
est toujours l’un des plus impor-
tants partenaires de l’Arménie. Il
a ajouté que l’adhésion de
l’Arménie à l’Union économique eurasienne est due à des réalités géopolitiques,
et est dans l’intérêt du pays. Le président du parlement arménien a noté avec
plaisir que le Conseil des Affaires étrangères de l’Union européenne a autorisé la
Commission européenne et son haut-représentant à ouvrir des négociations
quant à un nouvel accord avec l’Arménie.
Calouste Sahakian a déclaré que parvenir à un règlement pacifique dans le
conflit du Haut-Karabagh est une priorité de la politique étrangère de l’Arménie.
Il a ajouté, cependant, que l’approche non constructive de l’Azerbaïdjan est
gênante, et se traduit par une escalade de la tension, et de nouvelles victimes.
En outre, le chef du Parlement a souligné la coopération entre le parlement euro-
péen et l’Assemblée nationale arménienne.
Czarnecki a, pour sa part, noté que bien que ce soit sa quatrième visite en
Arménie, tant comme chrétien que comme être humain, il ne pouvait oublier sa
visite durant les commémorations du centenaire du génocide arménien, en avril
dernier.
Il a également noté l’importance du développement et la coopération des rela-
tions UE-Arménie.
À la fin de l’exposé, Calouste Sahakian a décerné à Ryszard Czarnecki la
médaille d’honneur de l’Assemblée nationale arménienne, en reconnaissance
pour sa contribution au renforcement des liens d’amitiés parlementaires.
La Présidente de l’APCE fait part de
ses préoccupations sur la situation
des droits humains en Azerbaïdjan
La Présidente de l’Assemblée parle-
mentaire du Conseil de l’Europe
(APCE), Anne Brasseur, a écrit au pré-
sident Ilham Aliev, afin d’exprimer ses
« vives préoccupations » sur la détério-
ration de la situation en Azerbaïdjan en
ce qui concerne la démocratie, les
droits humains et la primauté du droit,
a déclaré l’APCE sur son site Internet.
Rappelant les obligations et engage-
ments de l’Azerbaïdjan envers le
Conseil de l’Europe, la Présidente a
cité quatre « points inquiétants. »
• Une série de récentes décisions judiciaires condamnant des militants des
droits humains et des journalistes à de longues peines de prison. « Ces décisions
judiciaires produisent un effet dissuasif sur la liberté d’expression et le pluralis-
me en Azerbaïdjan, en violation des obligations et engagements du pays envers
le Conseil de l’Europe. »
• Des cas de harcèlement et d’humiliation ainsi que les attaques physiques
contre les défenseurs des droits humains et des militants de la société civile en
détention. Citant les cas de Ilgar Mammadov et Intigam Aliev, Leyla et Arif
Yunus, Mme Brasseur a exhorté le président à intervenir pour mettre fin à l’inti-
midation comme des prisonniers.
• L’incapacité de l’Azerbaïdjan pour exécuter l’arrêt de la Cour européenne
des droits de la personne dans le cas d’Ilgar Mammadov, qui exigeait la libération
de M. Mammadov. Mme Brasseur a exhorté M. Aliev à « prendre les mesures
nécessaires avec les autorités afin de remédier à cet échec. »
• L’incapacité de l’Azerbaïdjan à satisfaire une série de recommandations - à
la fois de l’Assemblée et de la Commission de Venise du Conseil de l’Europe -
concernant l’organisation d’élections démocratiques. Mme Brasseur a de nou-
veau exhorté l’action sur ces recommandations afin d’assurer que le vote du 1er
novembre 2015 « ait lieu en conformité avec les normes du Conseil de
l’Europe. »
Anne Brasseur Ryszard Czarnecki et Calouste Sahakian
Construction possible d’un nouveau
gazoduc Iran-Arménie
Le président de l’Union des fabricants et des entrepreneurs d’Arménie, Arsen
Ghazarian, a déclaré au quotidien Haykakan Zhamanak que la question de la
construction d’un nouveau gazoduc entre l’Iran et l’Arménie est en discussion.
« Il est déjà question que le deuxième gazoduc Iran-Arménie soit construit avec
un diamètre plus grand. » « A ce jour, aucune indication n’a encore été faite au
sujet d’un tel projet, mais le président de l’Union des Fabricants et des hommes
d’affaires, a assuré qu’il avait participé à plusieurs discussions intergouverne-
mentales, et la construction d’un nouveau gazoduc Iran-Arménie y a été évoquée.
« Ceci est remarquable car le gazoduc existant entre l’Iran et l’Arménie est utilisé
à seulement 20-25% de sa capacité, » a écrit Haykakan Zhamanak.
Nouvel accord UE-Arménie
Selon l’ambassadeur d’Allemagne en Arménie, Bernhard Matthias Kiesler, le
nouvel accord entre l’Union européenne (UE) et l’Arménie comprendra de nom-
breux éléments du précédent accord d’association. Il est prévu que la nouvelle
entente remplace l’accord actuel de partenariat et de coopération UE-Arménie.
Elle couvrira des domaines concrets de coopérations politique et économique,
mais, comme cela a été maintes fois exprimé par les deux parties, elle ne contre-
dira pas les engagements de l’Arménie et de l’UE. L’UE s’est dit engagée à « déve-
lopper et renforcer la coopération globale avec l’Arménie dans tous les domaines
d’intérêt commun dans le cadre du Partenariat oriental intensifié. »
Le Conseil des affaires étrangères de l’UE a autorisé la Commission européen-
ne et le haut-représentant à ouvrir des négociations sur un nouvel accord avec
l’Arménie, qui devraient avoir lieu avant la fin de l’année.
9. By Edmond Y. Azadian
The Kurds in the Middle East are
within shooting distance of reaching
their historic national aspirations; Iraqi
Kurdistan is already a political reality
because Iraq’s territorial integrity has
been compromised to a nominal value
only and the province of Kurdistan
operates as a sovereign state within a
fractured federation.
The partition of Iraq is a fact; the
three entities it comprises it are held
together out of political expediency
for and by the forces which dominate
the scene in the Middle East.
In the first place, the West is tem-
porarily assuaging Turkish fears of a
rising independent Kurdistan. The
other component of the Kurdish drive
for independence is the recapture of
the Kobani region in Syria, by local
Kurdish forces, creating another threat
to exacerbate Ankara’s projected fears
in the region.
But the main battle is fought within
Turkey itself. President Recep Tayyip
Erdogan precipitously abandoned
peace negotiations with the Kurds and
unleashed a war against the latter both
in Turkey and Iraq with the short-term
goal of intimidating the Kurds and
gaining a parliamentary majority in the
November 1 elections.
Although the Kurds, including jailed
PKK leader Abdullah Oçalan, had com-
promised their political goals by set-
tling for autonomy within the Turkish
state versus full independence to facil-
itate peace negotiations, Mr. Erdogan
threw aside his gains in his rush to win
the elections. The bloody war that
ensued may have some unintended
consequences, which may include full
Kurdish independence.
At that point, a historical Pandora’s
box will be opened, as the Kurds will
try to revive the Sevres Treaty, which
had promised them independence. The
same treaty, of course, has provisions
for the Armenians. But since the
Armenians were wiped out of their
ancestral lands, it would not be easy
for them to validate their treaty rights,
while the Kurds have been inhabiting
the territory, winning 90 percent of the
argument.
Though there are no official statis-
tics from the Ottoman era, the Kurdish
and Armenian populations in the
empire seemed to be roughly equal.
Today, the Kurds are estimated to con-
stitute one third of Turkey’s popula-
tion, accounting for 20-25 million peo-
ple.
During the Ottoman era, the Kurds
came to rule over semi-independent
principalities in historic Western
Armenia. Ottoman modernization and
centralization efforts directed against
them were supported by the
Armenians with the promise of forth-
coming reforms, but as soon as the
principalities were defeated the
Armenians were cast aside. The
Armenians attempted to involve the
Kurds at times in their efforts at cul-
tural and political progress. Attempts
were made to use the Armenian alpha-
bet for writing Kurdish, and some of
the Armenian political parties at the
end of the 19th century wanted to
work for the liberation of oppressed
Kurdish as well as Armenian peasants.
Nevertheless, the Kurds were used
conveniently by the Sultan to expropri-
ate the wealth of Armenians as well as
massacre them. They also became exe-
cutioners in the hands of the
Ittihadists who organized the
Genocide of the Armenians on their
historic lands. Only a small part of the
Kurdish population helped save some
Armenian lives.
The Kurds as a group only realized
that they had been ill-used when
Kemal Ataturk rose to power and
began his racist policy of homogeniz-
ing Turkey’s population.
As Hitler was clamoring for power
in Europe to develop and implement
his theory of Aryan supremacy,
Ataturk was already at work on the
same policy. His motto was “Ne Mutlu
Turkum Diyene,” which roughly trans-
lates to “envy the person who claims
to be a Turk.”
Of course, there was no room in
this paradigm for the Kurds and the
Alevis, who were being persecuted
and whose identities were being
denied.
After the Kurds realized that they
had been betrayed, they began to apol-
ogize to the Armenians and began to
protect the surviving Armenians, even
when they were being bombed into
submission during the 1930s.
Armenians have seldom banked on
Kurdish resentment against the Turks.
They have even less participation in
their fight against the Turks. Although
the Kurds have been apologizing to the
Armenians in individual or group
bases, they still don’t have a sovereign
entity that can subscribe to that apolo-
gy. We may guess what kind of policy
that virtual entity may adopt but we do
not have a claim of any participation in
their struggle.
The Kurds themselves did not main-
tain sufficient documentation about
their participation in the atrocities per-
petrated against the Armenians.
Prof. Nikolay Hovhannisyan, one of
the few Arabists among Armenian his-
torians, has reviewed a book in the
October 2 edition of Azg newspaper in
Armenia. The book was written by a
Kurdish historian in Iraq and published
Cont’d on page 10
LUNDI 2 NOVEMBRE 2015 - MONDAY NOVEMBER 2, 2015 • ABAKA • 9
E N G L I S H S E C T I O N
MONDAY NOVEMBER 2, 2015
What’s in the Kurdish
Aspirations for the Armenians?
Senate speaker: Canada is blessed that
Armenians are part of its society
Canada is blessed that the
Armenians also are a part of the
Canadian society.
Speaker of the Senate of Canada,
Leo Housakos, stated the abovemen-
tioned at his talk in Geneva,
Switzerland, with the President of the
National Assembly (NA) of Armenia,
Galust Sahakyan. The meeting was
held along the lines of the 133rd
Assembly of the Inter-Parliamentary
Union.
The NA informed Armenian News-
NEWS.am that the parties discussed
the avenues for the development of
interparliamentary cooperation.
Sahakyan stated that Armenia high-
lights the enhancement of friendship
relations with Canada.
He also expressed a conviction that
Canada’s sincere attitude toward the
Armenian people was manifested also
in 2002, when its Senate had passed a
resolution recognizing the Armenian
Genocide, and when this resolution
was reaffirmed in May of this year.
“We also highly appreciate Canada’s
balanced and neutral position on the
Nagorno-Karabakh issue,” concluded
the head of the Armenian parliament.
Housakos, for his part, noted that
the two countries are collaborating
closely, and assured that this coopera-
tion will further strengthen.
And at his request, Galust Sahakyan
reflected on the latest developments
regarding the Nagorno-Karabakh con-
flict.
The parties also spoke about the
expected constitutional reforms in
Armenia.
At the end of the talk, the speaker
of the Canadian Senate accepted the
Armenian NA President’s invitation,
and informed that he will pay an offi-
cial visit to Armenia next year.
Press release by Robertson
and Clooney
After the ruling Thursday by the
European Court of Human Rights on
the Perincek vs.
Switzerland case, in which the
court maintained the legality of laws
criminalizing genocide denial, yet
upheld the defendant’s right to free-
dom of speech, the lead counsels
representing Armenia, Geoffrey
Robertson and Amal Clooney issued
the following statement:
We are pleased that the European
Court of Human Rights today
endorsed our argument on behalf of the Government of Armenia, which inter-
vened in the case between Dogu Perincek and Switzerland. The decision is a vic-
tory for Armenia.
Today the European Court ruled that the applicant’s freedom of speech
should not have
been restrained because it was not likely to incite violence or racial hatred.
Thus Perincek should not have been prosecuted by the Swiss authority because
his rant, in the Turkish language, would have had no impact at all on social har-
mony and race relations in Switzerland.
Armenia intervened in the case for one reason: the lower court had cast doubt
on the fact that a genocide against the Armenian people occurred in 1915. As
counsel we sought to correct this grave error, and the Grand Chamber has done
so. Today’s judgment did not dispute the fact of the Armenian genocide: ten
judges said the question should not have been addressed at all whilst seven stat-
ed that “the Armenian genocide is a clearly established historic fact”.
The judgment also upholds the Armenians’ right under European law to have
their dignity respected and protected, including by recognition of a communal
identity forged through suffering from the annihilation of over half their race by
the Ottoman Turks.
Amal Clooney and Geoffrey Robertson
