Tài liệu hướng dẫn người nông dân cách trồng rau hữu cơ

1. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
1
Hư ng d n s n xu t rau h u cơ
Gi i thi u các nguyên t c và cách th c hi n cơ b n trong s n xu t rau h u cơ
1.0 LƯ C S VÈ CANH TÁC H U CƠ
Khó có th nói nông nghi p h u cơ ñư c xu t hi n vào lúc nào. Khái ni m “h u cơ”, là cách l a
ch n canh tác khác ñư c phát tri n trư c khi phát minh ra các hóa ch t nông nghi p t ng h p. Nó
di n ra trong nh ng năm 1920-1940, t sáng ki n c a m t s ngư i tiên phong c g ng c i ti n h
canh tác truy n th ng cùng v i các phương pháp ñ c trưng c a canh tác h u cơ. Vào th i ñi m ñó,
các phương pháp m i t p trung vào ñ phì ñ t l y mùn ñ t làm căn c và cân b ng sinh thái trong
ph m vi trang tr i.
Khi vi c áp d ng các gi ng có năng su t cao k t h p v i cơ gi i hóa và s d ng các hóa ch t nông
nghi p tr nên ph bi n (Nông nghi p "Cách m ng xanh”), m t s ngư i ñã ph n ñ i hư ng phát
tri n m i này và phô bày cách th c canh tác h u cơ như làm phân , c i ti n luân canh cây tr ng,
ho c tr ng cây phân xanh. Kho ng tr ng gi a canh tác h u cơ và nông nghi p thông thư ng (“hóa
ch t”) vì th càng l n hơn.
Do tác ñ ng tiêu c c c a Cách M ng xanh t i s c kh e và môi trư ng trong nh ng năm 1970 và
1980 ngày càng tr nên rõ ràng, nh n th c c a c nông dân và ngư i tiêu dùng v v n ñ “h u cơ”
d n ñư c tăng lên. H th ng canh tác tương t như “Nông nghi p vĩnh c u” ho c “ nông nghi p có
ñ u vào t bên ngoài th p” (LEIA)" ñã ñư c m r ng.
Ch cho ñ n nh ng năm 1990, canh tác h u cơ tăng lên m nh m . S v bê b i v th c ph m và
th m h a môi trư ng ñã khuy n khích và làm tăng nh n th c c a ngư i tiêu dùng cùng các chính
sách h tr c a m t s nư c. Cùng th i gian ñó, m t lo t các c i ti n m i v k thu t h u cơ (ñ c
bi t là qu n lý sâu h i theo phương pháp sinh h c) và phân b h th ng canh tác hi u qu hơn ñã
ñư c phát tri n.
Tuy nhiên, nông nghi p h u cơ ch chi m m t ph n nh trong n n nông nghi p c a th gi i, và v i
m t t l r t nh trong nông nghi p c a m t nư c. S h tr t phía nhà nư c cho các ho t ñ ng
nghiên c u, chuy n giao k thu t ho c marketing trong canh tác h u cơ v n còn r t th p h u h t
các nư c. M c dù v y, canh tác h u cơ hi n nay ñang h a h n t c ñ tăng trư ng nhanh trên toàn
th gi i.
2.0 TIÊU CHU N H U CƠ
ð ñư c coi là m t ngư i s n xu t h u cơ, nông dân ph i tuân theo các tiêu chu n s n xu t nào ñó
trong nông nghi p h u cơ, ví d như các tiêu chu n ñư c h th ng PGS - ADDA s d ng. Quan
tr ng là t t c các tiêu chu n s cho bi t nh ng gì s ñư c làm và không ñư c làm trong canh tác
h u cơ, ch ng h n như các tiêu chu n liên quan ñ n vi c s d ng hóa ch t. Tóm t t các tiêu chu n
c a PGS -ADDA s ñư c trình bày trong ph l c 1.
Nh ng khía c nh quan tr ng c a tiêu chu n g m:
ða d ng sinh h c. Nông nghi p h u cơ khuy n khích các sinh v t và th c v t s ng cùng nhau
trong ph m vi l n, không ch cùng trên m t ñ ng ru ng mà k c các vùng sinh c nh ph c n.
Càng nhi u các loài th c v t, ñ ng v t và các sinh v t ñ t khác nhau s ng trong h th ng canh tác
thì ñó càng có nhi u các sinh v t giúp duy trì ñ phì c a ñ t và ngăn c n sâu b nh h i. Tính ña
d ng sinh h c này s giúp cho môi trư ng s n xu t h u cơ có năng l c s n xu t ra nh ng s n ph m
lành m nh trong m t môi trư ng cân b ng.

2. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
2
Vùng ñ m M i m t vùng s n xu t h u cơ ph i ñư c b o v kh i nguy cơ b nhi m các hóa ch t
r a trôi ho c bay sang t ru ng bên c nh. Vì th , m i nông dân h u cơ ph i ñ m b o có m t
kho ng cách thích h p t nơi s n xu t rau h u cơ ñ n nơi không s n xu t h u cơ. Kho ng cách
này ít nh t là 1 mét ñư c tính t b ru ng ñ n rìa c a tán cây tr ng h u cơ. N u nguy cơ ô nhi m
cao thì vùng ñ m s ph i ñư c tính toán và b xung cho r ng hơn.
N u nguy cơ ô nhi m bay theo ñư ng không khí thì s ph i tr ng m t lo i cây ñ ngăn ch n s bay
nhi m. Lo i cây ñư c tr ng trong vùng ñ m này ph i khác v i cây tr ng h u cơ. N u s ô nhi m
theo ñư ng nư c thì s ph i t o m t b ñ t ho c ñào rãnh thoát nư c ñ ngăn c n s trôi nhi m.
S n xu t song song. ð tránh s l n t p gi a các lo i cây tr ng h u cơ và không h u cơ (Dù ch
là vô tình), tiêu chu n h u cơ không cho phép m t lo i cây cùng ñư c tr ng trên c ru ng h u cơ
và ru ng thông thư ng t i cùng m t th i ñi m, ch ng h n như cùng m t lúc s n xu t dưa chu t
h u cơ và dưa chu t thông thư ng. Có th ñư c ch p nh n ch khi các gi ng ñư c tr ng trên ru ng
h u cơ và ru ng thông thư ng có th phân bi t ñư c d dàng gi a chúng v i nhau. Trư ng h p
này có th áp d ng cho các gi ng khoai tây có màu s c khác nhau ( màu vàng và màu ñ ) ho c cho
cà chua anh ñào (cà chua bi làm salad) v i cà chua có kích th oc thông thư ng.
Chú ý r ng vi c l n t p cũng ph i ñư c ngăn ch n trong quá trình lưu kho và v n chuy n. Cho nên,
s n ph m h u cơ s ph i ñư c c t tr và v n chuy n m t cách riêng r và ñư c ghi rõ trên nhãn là
“H u cơ”
H t gi ng và v t li u tr ng tr t. Lý tư ng nh t là t t c các h t gi ng, cây con ñ u là h u cơ, tuy
nhiên hi n ñã ñư c xác nh n r ng nư c ta hi n chưa có h t gi ng và cây con h u cơ ñ ñáp ng
cho ngư i s n xu t h u cơ. N u không s n có c h t gi ng thương m i h u cơ mà cũng không t
s n xu t ñư c thì có th s d ng nh ng h t gi ng, cây con không b x lý hóa ch t ho c x lý
chúng b ng các ch t ñư c tiêu chu n PGS cho phép s d ng. Khi mua h t gi ng, nông dân ph i
luôn ki m tra các d u hi u trên bao bì ñóng gói xem li u nó ñã ñư c x lý hay không.

3. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
3
Các v t li u bi n ñ i gen: Nông nghi p h u cơ ngăn ch n nh ng r i ro l n t i s c kh e và môi
trư ng. Vì v y, m c dù nh ng công ngh phát tri n mang tính khoa h c cao ñôi khi cũng không
ñư c ch p nh n n u không th d ñoán trư c ñư c nh ng nguy cơ có th x y ra trong quá trình
s n xu t chúng. Vì lý do ñó, các v t li u bi n ñ i gen (GMOs) không ñư c ch p nh n vì v t li u
gen ñưa vào trong m t gi ng nào ñó khi ñư c tr ng có th lan truy n qua con ñư ng t p giao sang
các cây hoang d i ho c các gi ng không bi n ñ i gen cùng h . H u qu tiêu c c c a trào lưu công
ngh gen này có th s làm m t ñi các gi ng quý ñ c nh t vô nh ho c các loài hoang d i. Hơn
n a, v n còn nhi u th c m c v tính an toàn khi ăn các th c ph m bi n ñ i gen mà m i quan tâm
ñ c bi t ñ i v i v n ñ d ng th c ph m. ði u này cũng r t có ý nghĩa quan tr ng trong nông
nghi p h u cơ b i m t vài lo i th c v t bi n ñ i gen có các ñ c tính không thích h p trong canh
tác h u cơ, như các cây tr ng kháng thu c tr c ho c các cây tr ng có ch a ñ c t t vi khu n.
Canh tác h u cơ không s d ng thu c di t c và vi c s d ng các ch t ñi u ch t vi khu n ch
ñư c phép s d ng như là bi n pháp cu i cùng n u các bi n pháp phòng ng a khác không có hi u
qu .
Các ñ u vào h u cơ. Trong tiêu chu n PGS s ñ nh hư ng nh ng lo i ñ u vào có th ñư c s
d ng trong s n xu t h u cơ. Chú ý r ng không ph i t t c các s n ph m trên th trư ng có tên g i
“h u cơ” hay “sinh h c” ñ u ñư c phép s d ng trong canh tác h u cơ b i chúng có th v n ch a
hóa ch t ho c cách th c s n xu t ra chúng không theo các nguyên t c h u cơ (b ng cách s d ng
các ch t bi n ñ i gen GMOs ch ng h n). Vì th , nông dân luôn ph i ki m tra theo tiêu chu n PGS
trư c khi ñưa vào s d ng m t s n ph m m i cho s n xu t h u cơ .
Các bư c ch ng nh n. Hi n Vi t Nam chưa có ch ng nh n cho các s n ph m h u cơ. Vì th ,
ch có m t cách khác giúp gi i quy t v n ñ này ñó là h th ng PGS ñư c ti n hành b i d án
nông nghi p h u cơ ADDA - VNFU. Thông thư ng thì trong vòng t 2-3 năm sau l n cu i cùng
s d ng ñ u vào hóa ch t trong s n xu t thì có th hoàn toàn ñư c ch ng nh n là h u cơ, tuy nhiên
h th ng PGS cho phép các lo i rau ñư c tr ng tr n v n m t mùa v theo h u cơ (t khi chu n b
ñ t) có th ñư c bán là “h u cơ”. Quy trình ch ng nh n b t ñ u ngay khi toàn b ñ t ñai s n xu t
ñư c ñăng ký và b t ñ u ñi vào s n xu t h u cơ. M i năm nông dân ñăng ký s n xu t h u cơ s
ñư c thanh tra ñ ki m tra di n bi n và và tình tr ng h u cơ.
ð bi t chi ti t v ch ng nh n PGS xin liên h văn phòng ADDA t i Hà N i: M4-M5 Khách
s n La Thành, 218 ð i C n. ði n tho i 04 - 37623534 ho c Fax 04 – 37623533.

4. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
4
3.0 T O ð PHÌ CHO ð T
ð t kh e s t o ra cây kh e. ð t o nên m t ñ t kh e thì ñi u thi t y u là ph i c i t o ñ phì và
c u trúc c a ñ t thông qua vi c s d ng các ñ u vào h u cơ và có các bi n pháp qu n lý th n
tr ng. Nh ng ñ u vào này bao g m phân , phân ñ ng v t, cây phân xanh, các ñá khoáng, phân vi
sinh và các lo i phân bón dung d ch. Vì các phân bón hóa h c có tác ñ ng tiêu c c t i các sinh v t
ñ t và cũng là h u qu làm h ng c u trúc và ñ phì nhiêu c a ñ t, vì th nh ng lo i phân này
không ñư c phép s d ng trong canh tác h u cơ.
Cách làm t t nh t Hãy b t ñ u b ng vi c t o d ng lư ng v t ch t h u cơ trong ñ t. Các v t li u
th c v t và phân là các y u t thi t y u cho ti n trình này.
1) PHÂN
Phân ph n l n ñư c làm t các v t li u th c v t và phân ñ ng v t. M t ñi u quan tr ng c a làm
phân là thu gom các v t li u h u cơ l i v i nhau và ñ chúng thành ñ ng luôn ñư c che ph
tránh mưa không ch y vào bên trong. ð ng ñư c t o c n ph i ñư c nóng lên. Ti n trình nóng lên
này r t quan tr ng ñ gi t ch t các b nh t t không mong mu n và làm tăng t c ñ phân h y v t
li u th c v t. ð ng có th ñư c ñ o lên ñ gi cho quá trình ho t ñ ng t t. S n ph m sau khi
k t thúc quá trình s là m t h n h p trông gi ng như ñ t.
ð có phân t t thì ñi u quan tr ng là ph i có m t h n h p các v t li u t t có hàm lư ng cao
c a ñ m (N) và các bon (C). V t li u có hàm lư ng ñ m (N) cao bao g m t t c các lo i phân ñ ng
v t, các lá tươi v..v. V t li u có hàm lư ng các bon (C) cao g m các v t li u g như các thân cây,
rơm r , bã mía, vv..
M t h n h p kho ng 50% các v t li u cây xanh còn tươi, 25 – 30% rơm r và tr u và 20 – 25%
phân ñ ng v t s cho phân có ch t lư ng t t. Cũng có th s d ng v t li u ch là v tr u và phân
ñ ng v t nhưng chúng ph i ñư c tr n l n v i nhau và sau ñó t o ñ ng cùng v i các v t li u xanh.
M ng lư i th c ăn trong ñ t
Tuy n trùng
Ăn r cây
ð ng v t
chân ñ t
ð ng v t chân ñ t
ăn m i
Tuy n trùng
ăn m i
Tuy n trùng
ăn n m và vi
khu n
Ch t h u cơ
V t th i, tàn dư,
các ch t chuy n
hóa t th c,
ñ ng v t và vi
sinh
Vi khu n
N m
Th c v t
Ch i và r
Chim
ð ng v t nguyên
sinh
ð ng v t

5. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
5
T o ñ ng :
1. Ch n v trí không b úng và không ph i dư i các cây có các r có th ăn sâu vào ñ ng và
l y ñi ch t dinh dư ng.
2. Thu gom t t c các v t li u l i v i nhau ñ vào v trí ñ nh ñ t ñ ng .
3. T o ñ ng b ng cách l n lư t ñ t hàng lo t các l p v t li u - m i l p dày kho ng 15cm.
4. Thi t k ñ ng (Nên ñ ñ ng ñ cao kho ng 1.5 m):
L p ñáy ñ ng là các v t li u g như các cành, que nh
ð n l p rơm r , thân lá cây ho c v tr u g o (v t li u m u nâu, giàu C)
ð n l p phân ñ ng v t (ư t) ph lên v t li u th c v t
ð n v t li u xanh (các cành lá và c tươi)
Rơm r , thân lá ngô ho c v tr u
Phân ñ ng v t (ư t) ph lên v t li u th c v t
V t li u xanh (cành lá và c tuơi)
L p trên cùng ñ ng - nên r c m t l p ñ t m ng ph lên trên (kho ng 25 mm )
Che ph ñ ng - b ng các bao t i ñ ng g o (ñ ngăn cho mưa không ch y vào
trong ñ ng )
5. Ki m tra ñ ng sau 3 ngày và sau ñó theo dõi ñ ng m i tu n 1 l n
6. ð o ñ ng sau 2 tu n và ñ o l i l n n a sau ñó 3 tu n
Th i ñi m làm phân t t nh t trong năm vào các th i ñi m các v t li u có s n và ñ y ñ
Hư ng x lý các s c khi phân:
V n ñ Nguyên nhân có th Gi i pháp
Bên trong ñ ng b
khô
Không ñ nư c B xung nư c khi ñ o ñ ng
Nhi t ñ ñ ng
quá cao
1. Không ñ m ñ
2. ð ng quá to
1. B xung nư c và ti p t c ñ o ñ ng
2. C g ng làm gi m kích thư c ñ ng
Nhi t ñ quá th p 1. Thi u không khí
2. ð ng quá ư t
3. ð pH th p (chua)
1. ð o ñóng thư ng xuyên hơn ñ tăng ñ thông
khí
2. B xung thêm v t li u khô
3. B xung thêm vôi ho c tro g và tr n l i
Có mùi khai hăng 1. Quá nhi u ñ m
2. ð pH cao (m n)
1. B xung c t li u giàu cácbon như mùn cưa, v
g bào ho c rơm r
2. Làm gi m ñ pH b ng cách b xung các thành
ph n có tính axit (các lá) ho c tránh b xung
thêm các v t li u ki m như vôi và tro g
Có mùi tr ng th i V t li u quá ư t và
nhi t ñ ñ ng quá th p.
B xung thêm các v t li u khô có kích thư c l n
Chú ý
1. T t c các phân ñ ng v t ph i ñư c nóng trư c khi chúng ñư c bón vào ñ t. Lý do là ñ gi t
các sinh v t ñ c h i, các h t c d i và làm n ñ nh ñ m trong phân ñáp ng ngu n dinh dư ng
d s d ng cho cây tr ng.
2. Nhi t ñ là m t ch th r t t t cho bi t di n bi n ñang x y ra gi a các v t li u trong ñ ng .
Trong giai ño n ñ u, ti n trình ch y u ñư c th c hi n b i s ho t ñ ng c a các vi sinh v t.
Ho t ñ ng c a các vi sinh v t có th ñư c ñánh giá qua nhi t ñ c a ñ ng . Nhi t ñ ñ ng
s tăng lên khi các vi sinh v t ho t ñ ng m nh và s gi m xu ng khi chúng kém ho t ñ ng.
Khi ñ ng ñư c chu n b t t, nhi t ñ trong ñ ng b t ñ u tăng lên ch vài ti ng ñ ng h sau
khi t o ñ ng và ñ t t i nhi t ñ 50 – 60 °C trong vòng 2-3 ngày và duy trì trong kho ng 1 – 2
tu n. Vi c duy trì nhi t ñ cao trong m t th i gian dài có ý nghĩa quan tr ng ñ phá h y kh
năng s ng sót c a nhi u các m m b nh và h t c . Nhi t ñ gi m xu ng t t vì các vi sinh v t

6. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
6
b t ñ u thi u oxy. Vì th ñ ng c n ñư c ñ o lên, các v t li u t phía bên ngoài ñư c tr n v i
các v t li u t phía bên trong ñ ng. Nhi t ñ s l i tăng lên. Ti p t c ki m soát nhi t ñ và ñ o
tr n l i khi nhi t ñ gi m xu ng cho ñ ng khi chưa ñư c hoàn t t.
Bón phân:
Phân t t có ch a trung bình 2% N, 1% P and 2.5% K. Các rau ñòi h i phân không gi ng nhau.
Thư ng c i b p yêu c u m t lư ng r t l n trong khi khoai tây, hành tây, t i, cà r t và các cây h
ñ u (ñ u h t, ñ u qu ) c n ít ho c không c n phân . Rau ăn qu (mư p, dưa chu t, cà chua vv..)
c n m t lư ng l n phân nhưng không nhi u như c i b p.
Dư i ñây là m t s ñ nh hư ng cho các cây tr ng chính:
Cây tr ng Lư ng phân (kg/sao)
C i b p, su lơ tr ng, su lơ xanh 1000 - 1250
Bí ñ , khoai tây, cà chua, dưa chu t 750 - 900
Hành tây, hành tăm, t i 300 - 400
ð u ăn qu 400 - 600
Khoai tây 600
Lo i ñ t và ñ phì nhiêu cũng ñóng m t vai trò quan tr ng trong vi c quy t ñ nh s d ng bao
nhiêu phân . Và ñương nhiên b n thân ch t lư ng c a phân cũng r t quan tr ng! Ví d như n u
phân ch ch a 1% N thay vì 2%, khi ñó b n s ph i bón g p ñôi lư ng phân.
Trên ñ t cát pha c n bón tăng thêm t 30 - 50% lư ng phân so v i bón cho ñ t sét. V i vi c bón
phân nhi u l n s làm tăng hàm lư ng mùn trong ñ t. Do mùn ch a nhi u ñ m vì th lư ng phân
c n thi t s ñư c gi m xu ng qua t ng năm.
2) CÂY CHE PH VÀ CÂY PHÂN XANH
Cây phân xanh ñư c tr ng ñ cung c p v t ch t h u cơ và che ph m t ñ t, làm c d i c m n ng
và cung c p ñ m trong ñ t. Cây phân xanh g m có m t s lo i c , cây h ñ u và các loài th c v t
t các nhóm khác. Cây h ñ u có l i th do chúng có kh năng c ñ nh ñ m trong không khí. Các
ngu n phân xanh g m:
1. Các cây c ñ nh ñ m – Là các cây có kh năng c ñ nh ñ m t không khí. Các cây này có
th ñư c tr ng xen ho c ñư c luân canh v i cây tr ng chính ho c s d ng tr ng làm hàng
rào ch n.
2. Cây che ph – là cây d ng b i sinh trư ng ch m nhưng có thân lá r m r p ñư c tr ng ch
y u ñ che ph và b o v ñ t.
Nông dân h u cơ có nhi u cách tr ng cây phân xanh. Vi c nông dân tr ng rau h u cơ b xung cây
phân xanh vào trong cơ c u luân canh cây tr ng có ý nghĩa r t quan tr ng. Tr ng m t v ñ u trong
năm s cho m t s k t qu tích c c m c dù có nhi u ñ m b l y ñi kh i ru ng theo s n ph m ñ u
ñư c thu. Cây h ñ u t t nh t nên tr ng trư c khi gieo tr ng các cây có nhu c u s d ng nhi u
ñ m như cây c i b p
N u m t cây h ñ u ñư c tr ng v i m c ñích như cây phân xanh nó có th c ñ nh ñư c 180 kg
N/1 ha tùy thu c vào mùa v và ñ m ñ t. ð u tương ñư c thu ho ch sau 64 ngày có th ñ t
kho ng 106 kg N/ha trong mùa khô và 140 kg N/ha trong mùa mưa. ð u ñen ñư c thu ho ch sau
sau 60 ngày có th ñ t 50 - 100 kg N/ha.

7. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
7
M t s g i ý cho các cây phân xanh ñư c gi i thi u b ng dư i:
Tên Vi t Nam Tên ti ng anh
Name (English)
Tên khoa h c Th i gian sinh
trư ng
§Ëu ®en Cowpea Vigna unguicalata 60 – 240 ngày
§Ëu kiÕm Jack bean Canavalia ensiformis 180 – 300 ngày
§Ëu v¸n Hyacinth bean Lablab purpureus 75 – 300 ngày
§Ëu rång Winged bean Psophocarpus tetragonolobus Trên 5 năm
§Ëu mÌo Velvet bean Mucuna pruriens 180 – 270 ngày
§ u nho nhe Rice bean Vigna umbellata 125 – 150 ngày
Sóc s¾c Sun hemp Crotelaria sp. Nhi u loài
Cũng có m t s cách khác ñó là tr ng cây phân xanh trong vùng ñ m và th nh tho ng c t chúng s
d ng làm v t li u che ph m t ñ t ho c phân. Cách n a là tr ng m t s cây phân xanh tr n l n
v i cây rau ho c tr ng chúng vào lúc không có rau tr ng trên ru ng. T t hơn là tr ng cây nào ñó
trong m t kho ng th i gian ng n sau ñó ñ ñ t ngh không canh tác!
3) CÁC CÁCH B XUNG ð U VÀO CHO ð T
Khi t t c lư ng phân và v t li u th c v t t cây phân xanh không ñ ñáp ng, các ñ u vào khác
có th ñư c s d ng ñ h tr như phân vi sinh, ñá ph t phát (lân t nhiên) và phân bón dung d ch.
Tuy nhiên các ñ u vào này không bao gi ñư c s d ng thay th cho phân và các cây phân xanh!
Các ch t khoáng t nhiên
Tiêu chu n h u cơ li t kê các khoáng ñ u vào khác nhau ñư c phép s d ng và c các ñ u vào
không ñư c s d ng tùy ti n (Xem danh sách các ñ u vào c a PGS).
ðá lân (ñá apatit) – m t lo i khoáng lân ñ a phương s n có Lào Cai nhưng hi n t i nhà cung c p
không s n lòng bán s n ph m ra bên ngoài khi ch ñ t mua v i m t s lư ng nh . T l bón ñá lân
khác nhau nhưng nhìn chung kho ng 100 kg/sao.
Kali– Có th l y t tro th c v t ho c c i (8% K và 50% C). T p quán truy n th ng thư ng ñ t rơm
và tr u ñ t o ngu n kali.
Vôi (CaO) – Có th ñư c s d ng ñ ñi u ch nh pH c a ñ t.
Phân sinh h c
Ch ñư c phép s d ng lo i phân ñã ñư c ch p thu n! phân sinh h c BIOGRO ñư c phòng thí
nghi m trư ng ñ i h c Hà N i phát tri n và ñã ñư c ch p thu n như m t s ch ng nh n cho các
s n ph m h u cơ xu t kh u t Vi t Nam hi n nay. T l bón khuy n cáo là 100 kg/sao/v . ð bi t
chi tiêt có th mua BIOGRO s n ph m ñâu, xin hãy xem ph n "Nh ng ñ a ch h u ích”.
Phân bón dung d ch
Phân dung d ch có tác d ng cung c p nh ng dinh dư ng vi lư ng cho cây tr ng. Phân dung d ch
có th ñư c s n xu t t i trang tr i t các v t li u ñ ng th c v t khác nhau. Cách ph bi n là cho v t
li u th c v t, phân hoai và m t ít ñư ng vào cùng m t cái xô sau ñó ñ nư c vào ngu y ñ u lên
và ñ kho ng 12 gi . T dung d ch này l y ra kho ng 1 lit hòa v i 10-20 lít nư c. Có th bón, tư i
ho c phun kh p c cây. Nên s d ng dung d ch ngay sau ñó là t t nh t. N u dung d ch ñ lâu ñã
có mùi hãy ñưa vào ñ ng .
Phân dung d ch có th ñư c tư i hàng tu n qua các giai ño n phát tri n chính c a cây. Khi m t cây
tr ng như rau xà lách ñã cu n b p thì nên d ng bón nhưng các lo i rau ăn qu như cà chua thì có
th bón thúc h tr trong su t v sinh trư ng vì nó cho qu trong c m t th i gian dài hơn

8. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
8
Cũng có các lo i phân dung d ch ho c phân bón lá thương ph m có bán trên th trư ng nhưng nông
dân ph i c n th n ñ bi t ch c ch n r ng chúng có tuân th theo các tiêu chu n h u cơ hay không.
4.0 QU N LÝ ð T VÀ NƯ C
L p trư c k ho ch là y u t then ch t ñ s n xu t rau h u cơ thành công. Phóng thích dinh dư ng
cho cây tr ng s d ng là k t qu ho t ñ ng c a các vi sinh v t ch bi n v t ch t h u cơ trong ñ t.
Vì th , ñ ñ t ñư c k t qu t t nh t, phân ho c các v t li u h u cơ khác c n ph i có m t
kho ng th i gian gi a bón phân và tr ng cây. Nhìn chung, nên có m t kho ng th i gian 2 tu n là
h u ích.
Khi nông dân mô t m t ñ t có các ñi u ki n t t nh t, h thư ng nói là ñ t “tơi x p”. ð t tơi x p
là do ñ t thoáng khí và có nhi u v t ch t h u cơ trong ñ t. Ngư c l i v i ñ t “tơi x p” là ñ t
“Ch t”. S dí ch t ñ t là do ñi l i d m lên ñ t và do mưa l n
Thách th c ñ i v i nông dân là làm gi m s r n ch t c a ñ t gi a các cây tr ng. Khi ñ t r n s
có ít ô xy trong ñ t d n ñ n các vi sinh v t trong ñ t ng ng ho t ñ ng và làm gi m ch t dinh
dư ng có s n cho cây tr ng s d ng. Khi ñ t có nhi u v t ch t h u cơ thì s ít b dí ch t hơn.
Cách làm t t nh t – Gi m t i ña th i gian ñ m t ñ t trơ tr i. B o v ñ t kh i xói mòn và ánh
n ng tr c x . T o v t ch t h u cơ trong ñ t b ng s d ng phân , tr ng cây che ph và ph b i
b ng các v t li u khác. Các bi n pháp canh tác th n tr ng cũng r t quan tr ng như c t c thì t t
hơn là x i c sâu.
1) K THU T CANH TÁC
Nguyên t c chung cho nh ng ñ t ñư c canh tác là gi m t i thi u s l n làm ñ t trong năm và ñ
sâu làm ñ t. V i các ñi u ki n lý tư ng thì các vi sinh v t và giun s ñ o ñ t m t cách t nhiên.
Khi c n tác ñ ng ñ lo i b s phát tri n không c n thi t c a c d i, s d ng bi n pháp r y c và
làm tơi trên b m t ñ t b ng cu c.
Nh ng k thu t chu n b ñ t cơ b n g m có cày ñ t, sau ñó ñ phơi ñ t trong m t th i gian ng n,
sau ñó làm nh ñ t và lên lu ng b ng cu c tay. ð t t t là ñ t d v v ði m quan tr ng ñ có ñư c
ñ t canh tác tơi x p là tránh không làm ñ t khi nó quá ư t. Nhi u nông dân bi t rõ ñi u này và h
ñã hoãn làm ñ t tr ng cây m i khi ñ t b ñ ng nư c
ð i v i các ru ng thâm canh rau, lên lu ng là c n thi t vì chúng giúp vi c thoát nư c d dàng và
quá trình làm ñ t chu n b lu ng s t o ra m t môi trư ng gieo h t và tr ng cây phù h p. ð r ng
lu ng thư ng do nông dân xác ñ nh và b ng kho ng cách h có th v i ngang qua lu ng t rãnh ñi
l i. M t lu ng ñ t lý tư ng là nó không bao gi b d m lên trên khi chăm sóc cây tr ng, vì th
lu ng ph i có ñ r ng thích h p ñ d dàng v i tay t rãnh vào lu ng khi làm c , tr ng cây. ði l i
trên lu ng không ñư c khuy n khích vì nó s làm cho ñ t b dí ch t l i, s ngăn c n dòng dinh
dư ng trong ñ t luân chuy n t i cây tr ng và c n tr s thoát nư c
Có th s d ng các bi n pháp khác nhau ñ duy trì ñ m cho ñ t. Ch t h u cơ trong ñ t cao c u
trúc ñ t x p giúp duy trì ñ m t t. Che ph ñ t b ng rơm r ho c v t li u tương t cũng là m t
cách. ðây là y u t c t lõi ñ gi i quy t cho v n ñ thi u nư c hóc búa thư ng x y ra trong s n
xu t
2) CHE PH
Che ph nghĩa là che ph ñ t b ng b t kỳ v t li u th c v t ñư c c t. V i tính ña năng c a nó, che
ph b ng v t li u r t hi u qu ñ b o v ñ t ch ng xói mòn. Th m chí, ch v i m t s ít lá ho c

9. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
9
thân cây s làm gi m r t nhi u l c xói c a mưa. L p ph s t o t ng ñ m tránh cho ñ t kh i b dí
ch t, cung c p ch t h u cơ và giúp duy trì ñ m ñ t r t h u hi u.
Trong m i ñi u ki n có th , l p ph nên ñư c làm t các v t li u h u cơ ñư c thu gom l i trong
tr i, nơi s n xu t. Ch nên s d ng m t lư ng nh v t li u l y t bên ngoài nông h và không ñư c
l y các v t li u t r ng.
Thư ng v t li u ph l y t rơm r ho c các v t li u th c v t khác. Lo i v t li u ñư c s d ng làm
l p ph s chi ph i rât l n t i hi u qu c a nó. V t li u d phân h y s b o v ñ t trong m t th i
gian hơi ng n nhưng s cung c p dinh dư ng cho cây tr ng trong lúc nó phân h y. V t li u c ng
s phân h y ch m hơn và vì th che ph ñ t lâu hơn.
Phương pháp che ph ñư c khuy n cáo là t o l p ph b i gi a các hàng có ñ dày kho ng 10-
15cm. Che ph ñư c làm sau khi bón phân h u cơ (phân ho c phân sinh h c). Trên các ru ng
rau h u cơ, che ph t t nh t ñư c làm sau khi cây con ñã ph n nào tr nên c ng cáp hơn vì n u
không nó có th b hư h i do các s n ph m t o ra t s phân h y các v t li u ph còn tươi.
3) M ð ð T
ði u quan tr ng là gi ñ m ñ t ñ t t ñ giúp các vi sinh v t trong ñ t ho t ñ ng t t. Khi ñ t b
b khô, cây tr ng không có kh năng l y ñ ch t dinh dư ng. ð m ñư c duy trì thông qua mưa,
th y l i và che ph ñ u ñ n cũng có th ngăn ch n vi c b c hơi khi th i ti t nóng
N u trong ñi u ki n khô h n ph i s d ng nư c s ch, nư c không nhi m b n ho c ngu n nư c
không b ô nhi m ñ tư i.
4) C D I
Có d i có th có tác d ng làm th c ăn cà nơi trú ng cho các côn trùng có ích. Nó cũng còn là m t
ngu n dinh dư ng cho ñ t ñ c bi t là các lo i c có r ăn sâu có th rút các ch t khoáng t dư i
l p ñ t sâu lên. Tuy nhiên c cũng c nh tranh ñ m và dinh dư ng trong ñ t.
Như ñã nhi u l n ñ c p t i ñi m này, m t nguyên t c làm vi c cơ b n trong canh tác h u cơ là c
g ng ngăn c n phát sinh các v n ñ hơn là tìm cách c u ch a chúng. Nguyên t c này ñư c áp d ng
ñúng như v y cho vi c qu n lý c d i. Qu n lý c d i t t trong canh tác h u cơ g m có vi c t o ra
các ñi u ki n gây c n tr c d i m c không ñúng lúc và ñúng ch ñ r i sau này nó có th tr
thành v n ñ nghiêm tr ng cho chăm sóc cây tr ng chính. Trong toàn b các giai ño n phát tri n
c a cây tr ng thì tác h i c nh tranh c a c d i là không gi ng nhau t ng giai ño n. giai ño n
ñ u phát tri n là giai ño n cây tr ng nh y c m nh t v i s c nh tranh c a c d i.
Cách làm t t nh t M t h th ng qu n lý c d i bao g m:
• Gi cho các tán cây càng g n nhau càng t t.
• Nh c trong nh ng ngày n ng ñ tăng kh năng di t c . .
• Che ph gi a các hàng cây n u có s n các v t li u.
• Luôn canh cây tr ng: Tr ng lo i cây có kh năng c nh tranh t t v i c d i (như bí ngô) trư c
khi tr ng cây nh y c m hơn v i s c nh tranh c a c d i (ví d như cà r t ho c hành hoa)
• ð m b o cây tr ng sinh trư ng t t trong giai ño n ñ u phát tri n.
• Bón phân g n cây, không r i r c phân kh p lu ng tr ng.
5.0 LUÂN CANH
Khi nh ng cây tr ng khác nhau ñư c tr ng n i ti p trên cùng m t ru ng, m i cây tr ng s d ng
ñ t theo cách c a riêng nó và vì th làm gi m nguy cơ ñ t b suy ki t dinh dư ng. Luân phiên các

10. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
10
lo i cây tr ng h p lý cũng ngăn c n s phát tri n các m m b nh trong ñ t. Vì th , vi c t m ng ng
canh tác c n ñư c chú ý khi canh tác cùng lo i cây và các cây cùng h .
ð ngăn c n s phát tri n c a các lo i c có s c s ng dai, sau khi thu ho ch, nên tr ng các lo i cây
có th i gian sinh trư ng dinh dư ng dài sau các cây tr ng có kh năng l n át c d i t t. Tr ng thay
ñ i gi a các cây có r ăn sâu v i r nông và lo i cây cho thân cao v i lo i cho sinh kh i l n che
ph m t ñ t nhanh cũng giúp ngăn ch n các lo i c d i phát tri n.
Nguyên t c c a luân canh là các cây ñư c tr ng luân phiên nhau có nhu c u dinh dư ng t ñ t
khác nhau. Cây tr ng có nhu c u dinh dư ng cao thì nên tr ng sau các cây phân xanh và các cây
tr ng ti p theo nó là cây ñòi h i ít dinh dư ng hơn. Các lo i cây khác nhau ñư c tr ng trong cách
ph i h p này – rau ăn r ho c c như khoai lang, cà r t; rau ăn lá như c i b p v i lo i ăn qu như
ngô, cà chua.
ð l p m t k ho ch luân canh, cây tr ng nên ñư c quy theo nhóm có nh ng v n ñ v sâu b nh
h i và nhu c u dinh dư ng tương t
Nhóm M t s cây tr ng chính
Rau ăn lá Rau di p, rau chân v t, spinach, rau mu ng, d n, rau ngót, ….
C i b p Lơ xanh, lơ tr ng, c i th o, c i ng t, c c i
Rau ăn qu Cà chua, cà tím, dưa chu t, mư p, t cay, t ng t
Rau ăn r Hành tây, t i, t i tây
Cây h ñ u ð u ăn qu , ñ u hà lan, l c
Các cây khác Khoai tây
Công th c luân canh 5 nhóm rau d a trên ý tư ng r ng nên có 20 % di n tích ñ t canh tác ñư c
“ngh ngơi” m t s giai ño n trong chu kỳ mùa v b ng cách tr ng m t lo i cây phân xanh
nhưng không thu ho ch nó như rau. Trong kho ng th i gian này ñ có ñ th i gian ngh ngơi ñ có
kh năng xây d ng ñ phì ñ cho cây tr ng ti p theo s d ng. Do ñó, khi luân canh ng n, hi u qu
c a cây phân xanh b gi m b t vì th c n ñi u ch nh làm sao ñ có th s d ng cây phân xanh hi u
qu . Trong kho ng th i gian luân canh dài hơn (12 tháng ho c hơn) cây phân xanh có th ñư c thu
ho ch ñ làm phân và làm th c ăn chăn nuôi, tuy nhiên v i hư ng luân canh ng n Vi t nam s
làm h n ch kh năng này.
Chú ý
t nên ñư c tr ng trong giai ño n ñ u luân canh vì chúng ñòi h i dinh dư ng cao. Sau ñó nh ng
lo i cây c n ít dinh dư ng hơn ñư c tr ng ti p theo nó
Cây phân xanh như gi ng l c L14 s cho lư ng sinh kh i 10 t n/ha và ñ m là 30 kg N/ha. Cây
phân xanh s ñư c tr ng trong mùa mưa khi giá rau th p và nó s hoàn l i m c thu nh p b thâm
h t qua vi c tr l i ñ t lư ng dinh dư ng tương x ng cho t ng cây tr ng.
M t phương pháp tr ng cây h n h p ñó là cùng m t th i ñi m m t vài lo i cây khác nhau ñư c
tr ng cùng nhau (nhưng s ph i ñương ñ u v i v n ñ thi u nư c trong mùa khô).
6.0 QU N LÝ SÂU B NH H I
Nguyên t c cơ b n qu n lý sâu b nh h i trong canh tác h u cơ là cây kh e có s c ñ kháng sâu
b nh h i t t hơn.
Trong canh tác h u cơ, nh ng thói quen t t trong ngh nông như t a cây, gi v sinh, ki m soát
b ng bi n pháp cơ h c như s d ng b y, chu n b ñ t t t cùng v i s d ng các lo i th o m c khác
nhau ñáp ng cơ b n chương trình qu n lý sâu b nh h i cân b ng

11. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
11
Thông qua luân canh, tr ng cây che ph và t o s ña d ng hóa cho môi trư ng s ng t ng th ñ
khuy n khích s có m t c a các loài thiên ñ ch. N u các bi n pháp phòng ng a không ñáp ng ñ
s ki m soát c n thi t thì có th s d ng thu c th o m c ho c sinh h c ñ phun.
Trong s n xu t rau, t ch c ñư c m t cơ c u luân canh cây tr ng t t, chu n b lu ng tr ng thoát
nư c t t là y u t thi t y u. Luân canh làm gi m nguy cơ truy n b nh t cây này t i cây khác.
Tr ng cây h n h p: cũng giúp làm gi m tác ñ ng r i ro c a sâu b nh h i khi h th ng canh tác
phát tán sâu b nh. M t lo i cây tr ng có th b nh hư ng b i sâu b nh này nhưng lo i khác l i
không. Tr ng cây h n h p cũng là cách t t nh t hoàn tr dinh dư ng cho ñ t. Vi c ñưa cây phân
xanh vào trong luân canh cũng có th ñáp ng m t môi trư ng s ng cho thiên ñ ch (nh ng hàng
cây cho các con ăn m i trú ng ) vì th làm gi m nh hư ng c a sâu h i lên các cây tr ng khác.
Còn có thêm m t l i ích n a là s ña d ng cây tr ng t o m t môi trư ng t t trong h th ng b i nó
cung c p bóng mát, ñ m ho c c n gió cho các cây tr ng khác. K t h p tr ng các cây như hành tây
v i cà r t, bí xanh v i ngô, húng và cà chua là các cây tr ng kèm nhau r t ph bi n.
Di d i các cây tr ng b b nh h i trong cánh ñ ng trư c và sau khi thu ho ch giúp làm gi m m c ñ
lây nhi m sâu b nh. Thư ng nh ng v t li u th c v t ñư c thu d n có th ñưa vào phân tuy nhiên
nên ñư c ñ t nh ng v t li u ñã b nhi m b nh nguy hi m.
M t s th c v t ho c cây tr ng có th ñư c canh tác m t cách ñ c bi t thành các b d i cây t o
nơi n náu cho các ñ ng v t ăn m i t nhiên ho c các côn trùng có ích có th sinh s ng ñó. Ví d
nh ng cây thu c h hoa tán (như thì là, mùi và c n tây) là nh ng cây ch tuy t v i cho các côn
trùng khác. Nh ng d i cây này ñư c tr ng và ñư c chăm sóc khi có yêu c u, nh ng b i cây nh có
th duy trì như m t b ph n trong h th ng canh tác vư n hay nông tr i.
Cách làm t t nh t khuy n khích nông dân:
• Thăm ñ ng thư ng xuyên ñ quan sát cây tr ng và theo dõi m c ñ sâu b nh và thiên ñ ch trên
ñ ng ru ng.
• Khuy n khích ña d ng sinh h c khu v c s n xu t b ng cách tr ng cây làm th c ăn và nơi trú
ng cho các côn trùng có ích như nh n, b ng a, b rùa và các thiên ñ ch khác như chim chóc.
• H n ch m c th p nh t vi c s d ng các ch t th o m c và phun thu c sinh h c (M t s th o
m c như nicotin có trong thu c lá r t ñ c cho con ngư i ho c côn trùng có ích).
• Gi ñ ng ru ng không b c d i gây thi t h i.
• V sinh ñ ng ru ng thư ng xuyên (D n các lá già b b nh ra kh i ru ng, thu d n tàn dư cây
tr ng sau thu ho ch vv…) ñ h n ch th p nh t ngu n lây nhi m.
Các l a ch n v t tư ñ u vào
Tiêu chu n h u cơ có li t kê các ñ u vào ñư c phép s d ng. Nh ng ví d cho cách l a ch n khác
nhau g m:
Thu c sinh h c như BT (Bacillus thuringiensis) và NPV.
Thu c th o m c ñư c làm t g ng, t, t i, lá ho c h t xoan (xoan ñ a phương) ho c cây t i.
Th n tr ng!
M c dù ñư c l y t ngu n t nhiên, so v i thu c hóa h c, th o m c không h n là an toàn hơn
ho c ít ñ c h i cho con ngư i, ñ ng v t và các côn trùng không gây h i. Th c ti n, ña s các ch t
th o m c là thu c tr sâu có ph tác ñ ng r ng gi t ch t c con có l i và có h i m t cách b a bãi.
M t s th o m c gây d ng cho con ngư i, m t s khác có tính ñ c cao ñ i v i cá và ñ ng v t, và
m t s th m chí có th gây ung thư. Thu c sâu th o m c vì th ch ñư c s d ng như là m t
phương sách cu i cùng sau t t c các bi n pháp khác. Ph i c g ng th c hi n các bi n pháp phòng
ng a trư c khi s d ng th o m c ho c n u phun các s n ph m khác ph i ñư c trình bày t i thanh
tra h u cơ!

12. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
12
Tiêu chu n h u cơ yêu c u t t c các v t tư ñưa vào s n xu t ph i ñư c nông dân ghi l i (ngày,
lo i v t tư s d ng, lư ng vv…) vào s ghi chép các ho t ñ ng trong trang trai/ nơi s n xu t và
ñư c nông dân lưu gi .
Trong canh tác h u cơ, thi t b phun ch ñư c s d ng riêng cho h u cơ. N u trong nông h có
tr ng các cây theo phương pháp thông thư ng thì ph i có bình phun riêng ñư c s d ng
cho nh ng ru ng này.
1) M T S SÂU H I PH BI N
Giòi ñ c lá – Nhìn chung giòi ñ c lá là lo i sâu nh gây nh hư ng t i các lá phía ngoài (lá già)
c a cây. Trong canh tác thông thư ng (không h u cơ) các bi n pháp ki m soát s d ng thu c sâu
n i h p th m sâu qua lá ñ có th tiêu di t giòi ñ c n m bên trong lá. ð ki m soát sâu h i này
ph i tìm cách ñ giòi ti p xúc v i v t ch t tr c ti p và qua ñư ng tiêu hóa, vì th vi c ki m soát
loài sâu h i này s kém hi u qu hơn trong canh tác h u cơ. Tuy nhiên trong ñi u ki n canh tác
phù h p, giòi ñ c lá nhìn chung có th ñư c b qua vì cây tr ng thư ng phát tri n ñ nhanh và t o
ra nhi u lá m i không b gây nh hư ng b i sâu h i này, ngoài ra ph n l n giòi ñ c lá b ki m soát
b i các sinh v t ký sinh h u h t các trư ng h p.
Nh ng ki n th c v vòng ñ i nên ñư c s d ng t p trung vào giai ño n giòi bên ngoài lá (tr ng,
nh ng, ru i). Ch ph m xoan có th ñư c th nghi m ñ ki m tra hi u qu ki m soát giòi c a . S
d ng b y có th có hi u qu ñ b y ru i trư c khi nó ñ tr ng.
Các lo i sâu thân m m khác nhau – ñ ng v t ăn m i là hàng rào phòng th ñ u tiên và b y ñèn
cũng r t có ích. Bacillus thuringiensis (BT) có th ñư c s d ng giai ño n tr ng cây ñ ki m
soát sâu xám và phun lên cây trong quá trình phát tri n ñ ki m soát t t c các lo i sâu ăn lá.
Thu c sinh h c BT r t có s n Vi t Nam và các th nghi m ñã ñư c ti n hành như m t ph n ho t
ñ ng c a d án ADDA-VNFU cho th y nông dân hài lòng v i k t qu thu ñư c khi s d ng nó ñ
ki m soát sâu.
R p: Các lo i r p khác nhau thư ng tác ñ ng ñ n nh ng b ph n m m non c a cây b ng vi c hút
nh a t thân cây và ti t ra ch t m t như sương ñ ng l i ñó (làm v t ch cho m c ñen ký sinh).
Các lo i r p m n c m v i m t s ký sinh và loài ăn m i (như b rùa, ru i ăn th t, chu n c và
chim). Các bi n pháp ki m soát có th bao g m c phun nư c ho c nư c xà phòng, t i và t và
d u khoáng t l 5% (5 ml cho 1 lít nư c) và phun vào sáng s m ho c khi tr i có nhi u mây.
B xít (B xít xanh h i rau) có th tr thành lo i sâu h i ñáng lo ng i ñ c bi t trong th i kỳ ñ t khô
h n. Duy trì m ñ ñ t t t b ng cách tư i nư c thư ng xuyên có th làm gi m nh hư ng c a b
xít cùng v i vi c làm s ch c nh ng di n tích g n phía cu i ru ng. Phun nư c s ch có th làm
gi m nh hư ng c a b xít nhưng ñ i v i trư ng h p b xít phá ho i nghiêm tr ng, ñ c g ng tiêu
di t chúng và có th s d ng bi n pháp tr n b t nhão v i nư c và phun lên cây ho c s d ng
thu c sâu h u cơ (Theo tiêu chu n IBS-IFOAM Basic Standards).
B ph n tr ng (h Aleyrodidea) có th tr thành v n ñ trong các khu v c kém lưu thông không
khí. Có nhi u cách ki m soát nhưng cách hi u qu nh t là l i d ng ong kí sinh (Encarsia formasa
và các lo i khác). Bi n pháp ki m soát này có th ñư c khuy n khích b ng cách tr ng nh ng cây
có hoa g n ru ng ho c g n cây tr ng. S d ng t m b y dính màu vàng, d u khoáng (trong nh ng
trư ng h p ñư c cân nh c) phun t i và t cũng là nh ng bi n pháp ñư c s d ng.
Sâu b t (Pseudococcus spp) thư ng ñư c tìm th y nh ng khe ho c ch kín trong ph m vi xung
quanh g c cây. Chúng b ăn b i b rùa và ong kí sinh chalcid. ð t nh ng v t li u th c v t b
nhi m sâu n ng. Phun d u khoáng cũng là m t bi n pháp ki m soát.
B nh y Có th gây nhi u thi t h i cho các cây non c a các cây h c i, ñ c bi t là c c i. Thi t h i
l n nh t khi th i ti t khô và m ñ th p. Vì th nông dân nên gi m ñ ñ t ñ cao. ð tìm th y
cây ch c a chúng, b nh y s d ng kh u giác ñ ng i. Vì th tr ng tr n c i b p v i cây tr ng
khác ñ c bi t nh ng cây có mùi h c như t i. ð ñ t hi u qu t t hơn, hãy tr ng l n l n chúng m t
cách b a bãi ch không tr ng tr n theo hàng. Th nh tho ng phun t i cũng r t hi u qu . Có th x
lý phơi ñ t ñ di t b nh y trong ñ t trư c khi tr ng cây.

13. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
13
Phơi ñ t th nào?
1. ðào ñ t sâu 20 – 30 cm, làm nh ñ t, lên lu ng và san cho ph ng m t lu ng
2. Tư i nư c lên trên b m t ng m sâu t i 15 – 20 cm
3. Ph toàn b b m t lu ng b ng màng nilon màu sáng trong.
4. B t kín t t c các c nh b ng cách ph ñ t ho c ñ t ñá lên các rìa c a màng ph .
5. ð t m ph như v y trong 10-15 ngày. Trong kho ng th i gian này, ñ t bên dư i màng ph
nilon s b nóng lên và gi t ch t côn trùng k c b nh và h t c .
6. Tháo t m ph nilon ra
7. N u ph i làm ñ t ñ tr ng cây, thì ph i làm ñ t nông, dư i 5cm ñ tránh di chuy n nh ng ñ t
không ñư c x lý lên trên b m t.
2) M T S B NH H I PH BI N
B nh sương mai Phytothera h i cà chua –v sinh ñ t tr ng, ru ng thoát nư c và thông khí t t,
thu d n toàn b lá cây ch m vào ñ t cũng như l a ch n các gi ng ch ng ch u. Có th ñư c h tr
thêm b ng cách dùng ñ ng như m t lo i thu c tr n m, tuy nhiên có nh ng yêu c u khi s d ng
ñ ng và chúng ph i tuân th theo t ng tiêu chu n IBS. Dung d ch phân cũng có l i (ch t l ng
ñư c t o ra khi ngâm m t bao phân vào nư c qua m t ñêm) và ñư c bón thư ng xuyên hàng
tu n v i t l kho ng 20 nư c s ch s cho 1 lít dung d ch còn g i là chè phân . Xem ph l c 4
B nh m c sương trên cây h b u bí – B nh m c sương trên lá thư ng t n công vào giai ño n cu i
c a cây vì th nó có th ñư c b qua vì lúc ñó cây ñã cho thu ho ch, tuy nhiên n u b nh t n công
vào giai ño n s m c a cây thì lưu huỳnh ñư c s d ng ph bi n ñ ki m soát b nh, ngoài ra axit
lactic (t s a) ho c ch t bicacbonat c a nư c có gas (soda) có th có tác d ng. Dung d ch phân
cũng có th ñư c s d ng. M t dung d ch cũng có th ñư c ch ra b ng cách cho vào m t túi 5 kg
phân và treo nó vào trong m t thùng ch a 100 lít nư c. Sau 2 ngày dung d ch có th ñư c phun
lên cây v i t l 20:1. K thu t này yêu c u th nghi m xem có sai sót gì không và hi u l c c a
chúng th nào khi s d ng th i ti t và th i gian khác nhau.
7.0 THU HO CH VÀ B O QU N
Thu ho ch – Rau có hương v ngon khi chúng còn non. Tr nh thu ho ch rau khi chúng quá già.
Th n tr ng khi thu ho ch ñ không làm rau b hư h ng và ñ tránh nguy cơ b th i h ng
B o qu n – Rau h u cơ ph i ñư c b o qu n riêng bi t v i rau thông thư ng và ñư c ghi nhãn rõ
ràng khi b o qu n ho c v n chuy n. Trong quá trình b o qu n không ñư c s d ng các ch t b
c m. Bao bì và v t d ng ñ ng các ch t b c m như túi ñ ng ñ m ure không ñư c s d ng ñ ñ
b o qu n ho c v n chuy n các s n ph m h u cơ.
8.0 D NG C VÀ THI T B
Thi t b như bình phun ch ñư c s d ng cho s n xu t h u cơ. S ph i dùng bình bơm riêng bi t
cho nông nghi p thông thư ng. Các thi t b khác như cu c ph i ñư c r a s ch trư c khi s d ng
trên ru ng h u cơ n u chúng cũng ñư c s d ng trên các ñ ng ru ng khác không ph i h u cơ.
9.0 DUY TRÌ GHI CHÉP S SÁCH
M i nông dân ph i ghi chép và lưu gi các tài li u sau ñây và luôn s n sàng cho vi c thanh tra.
• Biên lai bán hàng cho các s n ph m bán ra t h s n xu t.
• Li t kê danh sách t t c các ñ u vào h nông dân ñưa t bên ngoài vào.
• Hàng năm ghi s cho m i l n phun cho cây tr ng (ngày, v t li u phun, s lư ng s d ng).
• ð i v i ch ng nh n, ph i hoàn thành m t k ho ch qu n lý cho t ng năm theo m u bi u do
cơ quan ch ng nh n cung c p.

14. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
14
Tóm t t các tiêu chu n PGS cơ b n
Các tiêu chu n này ñư c chi u theo:
Các tiêu chu n Qu c gia v s n xu t và ch bi n các s n ph m h u cơ (10TCN 602-2006)
ðư c B nông nghi p và phát tri n nông thôn (MARD) ban hành ngày 30 tháng 12 năm 2006.
1. Ngu n nư c ñư c s d ng trong canh tác h u cơ ph i là ngu n nư c s ch, không b ô nhi m
(theo quy ñ nh trong tiêu chu n s n xu t rau an toàn c a TCVN 5942-1995)
2. Khu v c s n xu t h u cơ ph i ñư c cách ly t t kh i các ngu n ô nhi m như các nhà máy, khu
s n xu t công nghi p, khu v c ñang xây d ng, các tr c ñư ng giao thông chính…
3. C m s d ng t t c các lo i phân bón hóa h c trong s n xu t h u cơ.
4. C m s d ng các lo i thu c b o v th c v t hóa h c.
5. C m s d ng các ch t t ng h p kích thích sinh trư ng.
6. Các thi t b phun thu c ñã ñư c s d ng trong canh tác thông thư ng không ñư c s d ng
trong canh tác h u cơ
7. Các d ng c ñã dùng trong canh tác thông thư ng ph i ñư c làm s ch trư c khi ñưa vào s
d ng trong canh tác h u cơ.
8. Nông dân ph i duy trì vi c ghi chép vào s t t c v t tư ñ u vào dùng trong canh tác h u cơ.
9. Không ñư c phép s n xu t song song: Các cây tr ng trong ru ng h u cơ ph i khác v i các cây
ñư c tr ng trong ru ng thông thư ng.
10. N u ru ng g n k có s d ng các ch t b c m trong canh tác h u cơ thì ru ng h u cơ ph i có
m t vùng ñ m ñ ngăn c n s xâm nhi m c a các ch t hóa h c t ru ng bên c nh. Cây tr ng
h u cơ ph i tr ng cách vùng ñ m ít nh t là m t mét (01m).
N u s xâm nhi m x y ra qua ñư ng không khí thì c n ph i có m t lo i cây ñư c tr ng trong
vùng ñ m ñ ngăn ch n b i phun xâm nhi m. Lo i cây tr ng trong vùng ñ m ph i là lo i cây
khác v i lo i cây tr ng h u cơ. N u vi c xâm nhi m x y ra qua ñư ng nư c thì c n ph i có m t
b ñ t ho c rãnh thoát nư c ñ tránh b xâm nhi m do nư c b n tràn qua.
11. Các lo i cây tr ng ng n ngày ñư c s n xu t theo tiêu chu n h u cơ tr n v n m t vòng ñ i t
khi làm ñ t ñ n khi thu ho ch sau khi thu ho ch có th ñư c bán như s n ph m h u cơ.
12. Các lo i cây lâu năm ñư c s n xu t theo tiêu chu n h u cơ tr n v n m t vòng ñ i t khi k t
thúc thu ho ch v trư c cho ñ n khi ra hoa và thu ho ch v ti p theo có th ñư c bán như s n
ph m h u cơ.
13. C m s d ng t t c các v t tư ñ u vào có ch a s n ph m bi n ñ i gen GMOs.
14. Nên s d ng h t gi ng và các nguyên li u tr ng h u cơ s n có. N u không có s n, có th s
d ng các nguyên li u gieo tr ng thông thư ng nhưng c m không ñư c x lý b ng thu c b o v
th c v t hóa h c trư c khi gieo tr ng.
15. C m ñ t cành cây và rơm r , ngo i tr phương pháp du canh truy n th ng.
16. C m s d ng phân ngư i.
17. Phân ñ ng v t l y t bên ngoài trang tr i vào ph i ñư c nóng trư c khi dùng trong canh tác
h u cơ.
18. C m s d ng phân ñư c làm t rác th i ñô th .
19. Nông dân ph i có các bi n pháp phòng ng a xói mòn và tình tr ng nhi m m n ñ t.
20. Túi và các v t ñ ng ñ v n chuy n và c t gi s n ph m h u cơ ñ u ph i m i ho c ñư c làm
s ch. Không ñư c s d ng các túi và v t ñ ng các ch t b c m trong canh tác h u cơ.
21. Thu c b o v th c v t b c m trong canh tác h u cơ không ñư c phép s d ng trong kho c t tr
s n ph m h u cơ.
22. Ch ñư c phép s d ng các ñ u vào nông dân ñã có ñăng ký v i PGS và ñư c PGS ch p thu n.
Version 1.2 (06-11-2008)

15. C m nang SX rau h u cơ – ADDA – ACCD
15
CÁC ð A CH H U ÍCH
ACCT: Trung tâm hành ñ ng vì s phát tri n c a ñô th (ACCD)
Trung tâm h tr rau h u cơ Thanh Xuân
Tên Ti ng Anh: Action Center for City Development)
ð a ch : S 1 Ph m Ngũ Lão – Hoàn Ki m – Hà N i – Tel: 046.2700184
Trang web: http://www.vidothi.org
ADDA: Văn phòng t ch c “Phát tri n nông nghi p Châu Á –ðan M ch” t i Vi t Nam
Tên ti ng Anh: (Agricultural Development Denmark Asia )
ð a ch : M4-M5, Khách s n La Thành 218, ð i C n, Hà N i
ðT: 043.7623534 FAX: 043.7623533
Trang web: www.adda.dk/eng/organic
Rau h u cơ Thanh Xuân
Nhóm nông dân s n xu t rau h u cơ Thanh Xuân
Nhóm trư ng: Hoàng Văn Hưng –Thôn Bái Thư ng –Sóc Sơn – Hà N i
Dð: 0982.93.65.98
Email: rauhuuco@gmail.com
Trang web: www.rauthanhxuan.com
NIPP: Vi n B o v th c v t Qu c Gia
ð a ch : ðông Ng c -T Liêm – Hà Nôi
ði n tho i: 04.38389723
Cung c p thu c sinh h c BT, VBT, B y b và Vi sinh v t ñ i kháng.
RIFAV: Vi n rau qu Trung ương, Châu Quỳ-Gia Lâm-Hà N i
ðT: 04.38276254/8276275 FAX: 04.38276148
SAPRO: Công ty TNHH s n ph m nông nghi p b n v ng
Cung c p phân sinh h c BIOGRO
ðC: S 6 Lý ð o Thành – Hoàn Ki m- Hà N i
ðT: 04.36282590 - 04.36282591
Email: org@sapro-landscape-arch.com
BARC: Trung tâm nghiên c u và ng d ng phân bón vi sinh Biogro
S 12 A Hàng Chu i - Hai Bà Trưng- Hà N i