E-Gov and CIO

1. Монгол Улсын Цахим засгийн
газрын бодлого, томоохон
төслүүд, CIO гэж хэн бэ?
Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо технологийн газар
БХЗХ, Системийн нэгтгэлийн алба Г.Нямдорж
PRINCE2 Certified, COBiT certified Project Manager
nyamdorj@ictpa.gov.mn

2. Гарчиг
ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ
• бодлого, зохицуулалт;
• Үндсэн чиглэл;
• Тулгамдсан асуудал VS боломж;
ТОМООХОН ТӨСЛҮҮД
• Иргэний шинэчилсэн бүртгэл төсөл;
• Иргэний бүртгэл, мэдээллийн улсын нэгдсэн сүлжээ байгуулах;
• Хөрөнгийн эрхийн төсөл;
• Гаалийн шинэчлэл төсөл;
• татварын албыг бэхжүүлэх дэд төсөл;
• Холбоо, хяналт, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ, МОN-7 ;
• Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтэц, гэрчилгээжүүлэх байгууллага;
• Цахим засаглал, мэдээллийн технологийн чиглэлд төр, хувийн хэвшлийн
түншлэлийг (ТХХТ) ашиглах нь;
• ТХХТ-ын зарчимаар хэрэгжүүлж болох зарим төслүүд;
CIO ГЭЖ ХЭН БЭ?
• Олон улсын чиг хандлага;
• Үүрэг хариуцлага;
• Монголд хэрхэн ашиглаж болох вэ;

4. Мэдээллийн нийгмийн
тодорхойлолт
Бид аж үйлдвэржсэн нийгмээс мэдээллийн нийгэмд шилжих шилжилтийн
үед явж байна.
Мэдээллийн нийгэмд:
-Мэдээллийн хэмжээ болон чанар, мэдээлэл олж авах хурдаас хамааран
өрсөлдөх чадвар бий болдог.
-Хувь хүнийг хэмжих хэмжүүр мэдээлэл олж авах чадвар дээр нь голлон
тулгуурладаг (хэмжээ болон чанар)
Мэдээллийн нийгэм дэх хамгийн чухал хүчин зүйлс:
-Мэдээллийн тархалт: Хурд (оптик шилэн кабель, сүлжээ)
-Мэдээллийн хүрээ: Орон зай (кибер орон зай, хэмжээ, хязгаарлалтгүй)
Мэдээлэл нарны гэрлийн хурдаар тархах ба кибер орон зайд хадгалагдана.
Энэ нь ямар боломжийг олгох вэ?

5. Иргэдийн хүсэл, шаардлагад орох
өөрчлөлт
Шаардлагын дагуу
Өдөрт 24 цаг, долоо хоног, жилд 365 хоног
Тохиромжтой
Гэрээсээ, ажлаасаа, машинаасаа, гадаадаас
Олон суваг, Иргэн төвтэй
Биеэрээ, утсаар, факсаар, е-шуудангаар,
онлайнаар
Ил тод, “Нэг цэгээс”, автоматаар
Провайдерийн зохион байгуулалт, технологийг ил
тод болгосон үйлчилгээ

6. Бодлого, зорилт
• Цахим монгол үндэсний хөтөлбөр
• Бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоог
бий болгох үндэсни хөтөлбөр
• Цахим засгийн газрын мастер төлөвлөгөө
• Төрийн энтерпрайз архитектур

7. Үндсэн чиглэл
• Төрийн байгууллага хоорондын хамтын
ажиллагаа, үйл ажиллагаа уялдаа (G2G);
• Төрийн байгууллагаас бизнесийн
байгууллагад үзүүлэх үйлчилгээ, хамтын
ажиллагаа (G2B);
• Төрөөс иргэнд үзүүлэх үйлчилгээ, дэмжлэг
(G2C);
• Цахим засгийн газрыг хөгжүүлэх дэд бүтэц
(INFRA);

8. ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ...
Тулгамдсан асуудал,
Боломж
Тулгамдаж буй асуудал
• Эдийн засгийн хүндрэл;
• Хүний нөөцийн хангалтгүй байдал;
• Туршлага, чадвар, шийдвэр гаргах боломж хязгаарлагдмал;
• Төрийн мэдээллийн технологийн үндсэн стандарт, технологийн
нэгдсэн бодлого байхгүй.
Боломж
• Төсөл, арга хэмжээг санхүүжүүлэх шинэлэг арга хэрэгсэл
эрэлхийлж байна.
• Дэд бүтцийн байдал дээшлэж байна.
• Хувийн хэвшлийн идэвхи санаачлага, оролцоо дээшлэж байна.
• Програм хангамжийн зах зээлийн өрсөлдөөн нэмэгдэж байна.

9. 2010 хэрэгжүүлэх зарим төсөл,
арга хэмжээ
• Цахим аюулгүй байдлын анхааруулга,
мэдээллийн систем,
• Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийг
байгуулах төсөл/PPP/,
– хамгийн бага үнийн санал,
– мэдээллийн технологи, мэдээллийн аюулгүй байдлыг салбарт 3-аас дээш
жил ажилсан туршлага,
– Санхүүгийн чадавхи,
• Төрийн онлайн үйлчилгээний нэгдсэн
портал бий болгох төсөл/PPP/,

10. Томоохон төслүүд

11. PPP & Concession
• Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн
талаар төрөөс баримтлах бодлого (УИХ
2009.10.15 тогтоол).
– Дэд бүтцийн салбарын түншлэл;
• Мэдээлэл, харилцаа холбоо;
• Түншлэлийн хүрээнд хэрэгжүүлэх төсөл,
хөтөлбөрийн жагсаалтыг Засгийн газар
батална.
• Концессын тухай хууль (2010.01.29).

12. ТХХТ хэлбэрүүд
• BOT (барих-ашиглах-шилжүүлэх)
• BT (барих-шилжүүлэх)
• BOO (барих-өмчлөх-ашиглах)
• BOOT (барих-өмчлөх-ашиглах-шилжүүлэх)
• BLT (барих-түрээслэх-шилжүүлэх)
• DBFO (зураг төсөл боловсруулах-барих-
санхүүжүүлэх-ашиглах)
• IOT (шинэчлэн сайжруулах-ашиглах-
шилжүүлэх)

13. Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар
Иргэний шинэчилсэн бүртгэл төсөл
• Зорилго:
– улс орон даяар нэгэн зэрэг, богино хугацаанд, биометрик мэдээлэлд
тулгуурлан иргэний бүртгэлийг шинэчлэн бүрдүүлэх замаар эх орны
хишиг бусад төрийн үйлчилгээг шуурхай, үнэн хүргэж бүртгэл,
мэдээллийн нэгдсэн тогтолцооны үндэсийг тавьна.
• Үр дүн:
– Цахим үнэмлэх олгох үндсэн суурь бий болох, бодит, давхардалгүй
мэдээллийн сан бүрдэх, бүртгэлийн төгөлдөршлийн “Нэг иргэн - Нэг
бүртгэл” зорилт биелэх, шинэчилсэн хаягийн бүртгэл явагдах.
• Төсөв, санхүүжилт:
– 6.7 тэрбум төгрөг, Улсын төсвөөс эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй.
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2010.01 сар - 2010.10 сар
• Хэрэгжилтийн явц:
– Иргэний шинэчилсэн бүртгэлийн бэлтгэл ажлын хүрээнд хаяг,
иргэний үнэмлэхийн зөрчлийг арилгах, олон нийтэд сурталчлах
ажил явагдаж байна.

14. Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар
Иргэний бүртгэл, мэдээллийн улсын нэгдсэн сүлжээ
байгуулах
• Зорилго:
– Иргэний бүртгэлийн үйл ажиллагаа, үйлчилгээг улам боловсронгуй
болгох, бүртгэлийн анхан шатны нэгж 21 аймгийн төвийн сумдын
бүртгэлийн ажиллагааг цахимжуулах, иргэний бүртгэл, мэдээллийн
ажилтнуудын чадавхийг нэмэгдүүлэх.
• Үр дүн:
– Иргэний бүртгэлийн үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжих, иргэдийн
мэдээлэл чөлөөтэй олж авах нөхцлийг сайжрах, иргэд интернет
ашиглан оршин суугаа газраасаа цахим хэлбэрээр архивын лавлагаа
авах боломж бүрдэх, цахим засаглалыг хөгжүүлэхэд түлхэц болох.
• Төсөв, санхүүжилт:
– 580,000 ам. доллар, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн буцалтгүй
тусламж.
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2009.03 сар-2010.09 сар
• Хэрэгжилтийн явц:
– 21 аймгийн төвийн сумдын бүртгэлийн албадыг сүлжээгээр холбогдож
дууссан. Иргэний бүртгэлийн лавлагааны програм хангамжийг
боловсруулах, олон нийтэд сурталчлах ажлууд явагдаж байна.

15. Мянганы сорилтын сангийн
Хөрөнгийн эрхийн төсөл
• Зорилго:
– Гэр хороолол, нийслэл, орон нутгийн алслагдсан дүүргийн иргэд
хашааны газраа өмчилж, хөрөнгийн эрхийн бүртгэлд бүртгүүлэхэд нь
цогц дэмжлэг үзүүлэх.
• Үр дүн:
– УБЕГ-ын Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн газрын төв байрны
багтаамж, мэдээллийн технологи, бизнесийн үйл ажиллагааг
сайжруулах, Улаанбаатар хотын дөрвөн дүүрэгт бүртгэлийн алба
байгуулах, улсын хэмжээнд бүсийн төв болон тулгуур төвүүдийн Эд
хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн албыг бэхжүүлэх;
• Төсөв, санхүүжилт:
– 17 сая ам. доллар, Мянганы сорилтын сангийн буцалтгүй тусламж
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2008.09.17 - 2013.09.17
• Хэрэгжилтийн явц:
– Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн албадын байрны засварын зураг
төсөл боловсруулах, гүйцэтгэлд хяналт тавих дэд төсөл, Эд
хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох
дэд төслүүд хэрэгжиж эхлээд байна.

16. Гаалийн ерөнхий газар
Гаалийн шинэчлэл төсөл
• Зорилго:
– Гаалийн мэдээллийн нэгдсэн автоматжуулсан системийг
боловсруулах.
• Үр дүн:
– Гаалийн цахим нэг цонхны үйлчилгээ бий болж, гадаад худалдаанд
оролцогч талууд мэдээллээ харилцан цахим байдлаар болилцох
боломжтой болно.
• Төсөв, санхүүжилт:
– 7,5 сая ам.дл (Азийн хөгжлийн банкны хөнгөлөлттэй зээл, БНСУ-ын
буцалтгүй тусламж).
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2005 - 2010
• Хэрэгжилтийн явц:
– Гаалийн дотоодын байгууддагуудтай нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон.
3 сарын 1-ээс туршиж эхлэнэ. Гадаад харилцагч байгууллагуудыг
холбох ажилууд цаашид хийгдэнэ.

17. Татварын ерөнхий газар
Дэлхийн банкны засаглалыг дэмжих төслийн
татварын албыг бэхжүүлэх дэд төсөл
• Зорилго:
– Татварын албыг орчин үеийн, шударга, ил тод, үйлчилгээний
байгууллага болгон өөрчлөх.
• Үр дүн:
– Татварын албаны хэмжээнд шаардлагатай байгаа
мэдээллийн технологийн ур чадварыг бий болгож, мэдээлэл
цуглуулах үйл явцыг сайжруулж, МТ-ийн чадавхи, хүчин
чадал шинэ шатанд гарсан байна.
• Төсөв, санхүүжилт:
– 1.01 сая ам доллар. Дэлхийн банкны буцалтгүй тусламж.
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2006 – 2011
• Хэрэгжилтийн явц:
– SIPU International, Шведийн Татварын албаны хамтарсан
консорциум зөвлөх компаниар сонгогдон ажиллаж байна.

18. Хууль зүй дотоод хэргийн яам
Холбоо, хяналт, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ, МОN-7
• Зорилго:
– Улаанбаатар хотын яаралтай түргэн дуудлагын ажиллагааг олон улсын жишигт
нийцүүлэх, орчин үеийн тоног төхөөрөмж ашиглан иргэдийн амь нас, эрүүл мэнд,
аюулгүй байдал, өмч хөрөнгийг найдвартай хамгаалах
• Үр дүн:
– Цагдаагийн газар, яаралтай тусламжийн төв, онцгой байдлын газруудын шуурхай
дуудлага хүлээн авах үйл ажиллагааг бүрэн автоматжуулж, ажлын бүтээмж
дээшлэх, GIS, GPS, TRS технологийн тусламжтайгаар авто объектууд, эргүүлийн
цагдаа нарын байршил, хөдөлгөөнийг шууд хянах, удирдлагаар хангах
боломжтой болж чадна.
• Төсөв, санхүүжилт:
– 12,6 сая ам.дл Эксим банк, БНСУ Засгийн газарын хөнгөлөлттэй зээл
• Хэрэгжих хугацаа:
– 2009.06.31 -2010.05.31
• Хэрэгжилтийн явц:
– Удирдлагын төвийн барилга угсралтын ажил, Удирдлагын төвийн барилгыг
цахилгаанаар хангах, шилэн кабель татах, тоног төхөөрөмжийн суурилуулах,
Эцсийн хэрэглэгчдийн сургалт , Үйл ажиллагааны бэлэн байдлыг шалгах ажил

19. G2G
Д/д Төслийн нэр Төсөв Хэрэгжүүлэх
(багцаа сая ₮) хэлбэр
1 Иргэний ухаалаг үнэмлэх 11000 BOT
2 Төрийн удирдлагын портал /e-groupware/ 100 BOT
3 Гадаадын иргэдийн бүртгэл, хяналтын систем 1400 PPP
4 Газар зүйн мэдээллийн системийг хөгжүүлэх 11000 BOT
5 Монгол банкны системийн програм хангамж 2100 XXXO
6 Гадаадын хөрөнгө оруулалтын бүртгэл 1000 УТХО
мэдээллийн систем
7 Монгол орны уур амьсгалын түүхэн мэдээ 3000 УТХО
баримтыг цахим хэлбэрт шилжүүлэх, архивын
орчин үеийн систем бий болгох
8 Монгол Улсын уул уурхайн бохирдлын хувь 4000 ХХХО
хэмжээ болон түүний мэдээллийн сан байгуулах
9 Ялтны бүртгэлийн систем 500 УТХО
10 Сонгуулийн удирдлагын систем 800 УТХО
11 Үндэсний цахим архив /Үндэсний архив, УБЕГ-ын 11000 BOT
архив/
12 Төрийн хүний нөөцийн удирдлага 2000 Тусламж

20. G2C
Д/д Төслийн нэр Төсөв Хэрэгжүүлэх
(багцаа сая ₮) хэлбэр
1 Иргэний бүртгэлийн систем 7000 УТХО
2 Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн систем 1400 BOT
3 Эд хөрөнгийн бүртгэлийн системийн шинэчлэл 23800 Тусламж
4 Төрийн онлайн үйлчилгээний нэгдсэн портал бий 600 PPP
болгох ,
5 Цахим сонгуулийн систем 8000 BOT
6 Паспорт хяналт, бүртгэлийн систем 1900 BOT
7 Нийгмийн даатгалын системийн шинэчлэл 9000 PPP
8 Эрүүл мэдийн даатгал, өвчтөний эрүүл мэндийн 11000 PPP
нэгдсэн бүртгэл, мэдээллийн сан бий болгох
9 Үндэсний цахим номын сан 7000 PPP
10 Цахим сургууль 1000 PPP
11 Билет захиалгын нэгдсэн систем 2000 PPP
12 Онцгой байдлын удирдлагын систем 2800 УТХО
13 Нотариатын нэгдсэн систем 500 ХХХО

21. G2B
Д/д Төслийн нэр Төсөв Хэрэгжүүлэх
(багцаа сая ₮) хэлбэр
1 Цахим гааль 8400 Тусламж
2 Цахим худалдан авалт 6000 PPP
3 Цахим татвар 5600 Зээл,
тусламж
4 Бизнесийн бүртгэл, зөвшөөрлийн удирдлагын 2000 PPP
систем
5 Ажиллах хүчин, ажлын байрны удирдлагын 500 PPP
систем
6 Төрийн төлбөр тооцооны систем (Payment 7000 PPP
Gateway System)
7 Банк бус санхүүгийн салбарын мэдээллийн 5600 PPP
системийг хөгжүүлэх
8 Нийтийн тээврийн удирдлагын систем 2000 PPP
9 Малын индексжүүлсэн даатгалын систем 200 PPP
10 Стандарт хэмжил зүйн мэдээллийн төвийг 3500 PPP
шинэчлэх

22. INFRA
Д/д Төслийн нэр Төсөв Хэрэгжүүлэх
(багцаа сая ₮) хэлбэр
1 Үндэсний дата төвийг тоноглох 6000 BOT
2 Үндэсний дата төвийн нөөц төвийг байгуулах 8800 BOT
3 Төрийн дата мэдээллийн өндөр хурдны нэгдсэн 3200 BOT
сүлжээ байгуулах
4 Нэгдсэн кодын систем 1500 BOT
5 Мэдээлэл хамгаалах систем 1500 BOT
6 Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтэц (PKI) 560 Тусламж
7 Орон зайн мэдээллийн системийн дэд бүтэц 3500 BOT
8 Орон зайн мэдээллийн системийн дэд бүтцэд 4000 BOT
суурилсан хаягжилтын систем

23. CIO ГЭЖ ХЭН БЭ?

24. CIO, CTO and CSO
• CIO
Responsible for alignment of technical and business process.
• CTO
The CTO role is: it either assesses the use of an existing
technology or develops a new platform, which impacts an
organization in improving its competitive performance within a
given industry.
• CSO
The CISO directs staff in identifying, developing,
implementing and maintaining processes across the
organization to reduce information and information technology
(IT) risks, respond to incidents, establish appropriate
standards and controls, and direct the establishment and
implementation of policies and procedures.

25. CIO Trends
• CIO's role is growing fast in both numbers and importance, and it is evolving as it
grows.
• CIO's role is shifting from the technical business to 'knowledge management.'
• The role of the CIO is moving from technical planning and implementation to strategic
planning.
• The CIO will increasingly become an important voice in strategic planning.
• Leading the transformation of the CIO role is an important human resource challenge
for companies.
• The ideal resume of the CIO will come to include both technical/engineering
qualifications, plus a background in finance, marketing and strategic planning.
• The CIO will become increasingly involved with external as well as internal customer
support.

26. Засгийн газрын CIO гэж хэн бэ?
Засгийн газрыг шинээр бий болгоход шаардагдах
үндсэн албан тушаал.
CIO бол мэдээллийн түшмэл бөгөөд мэдээллийн
технологийн түшмэл биш.
Байгууллага, нэгж дундын санхүү, захиргааны
тогтолцоо, интранет болон е-арилжааны
тогтолцоо засгийн газрын хэрэглэгчид чиглэсэн
үйлчилгээг сайжруулж, төсвийн мөнгийг хэмнэнэ.
26

27. Засгийн газрын CIO-ийн үүрэг роль
- Стратегийн төлөвлөлт;
- Төсөв;
- Стандарт;
- Арга зүй;
- Бүтэц, байгуулалт, байгууламж;
27

28. Засгийн газрын CIO-ийн бусад үүрэг
роль
• Гүйцэтгэл болон харилцааг тайлагнах;
• Бусад байгууллагын амжилт болон алдааг
судлах, ойлгох;
• Технологийн ажиллагаанд “тохирох практик”-
ийг үнэлэх;
• Хамтарсан технологи хөгжүүлэх боломжийг
ашиглах;
• Бусад CIO болон удирдагчид, харилцагчдын
ирээдүйн төлөвийг эрж хайх;
28

29. Засгийн газрын CIO-ийн шинж чанар
• Бизнес процессийг ойлгодог байх;
• Байгууллагаа болон үйл ажиллагааг ойлгодог байх;
• МТ болон холбогдох салбарын талаар мэргэшсэн
мэдлэгтэй байх;
• Менежментийн болон манлайллын ур чадвартай;
• МТ-ийн холбогдох асуудлуудаар маргалдах, хэлэлцэх,
зуучлах чадвартай;
• CEO болон бусад түшмэдээс сөрөг санаатай байж
мэдээлэлжүүлэлтэд хөрөнгө оруулж чаддаг байх;
• Итгүүлэх, үнэмшүүлэх чадвар/гадаад хэлний мэдлэг/;
29

30. CIO in Mongolia
Төрийн мэдээллийн технологийн удирдах ажилтан
Ерөнхий сайдын 2005 оны 102 тоот захирамж
Мэдээлэл, хяналт шинжилгээ,
үнэлгээний газар
Мэдээллийн технологийн
алба
Мэдээллийн технологийн
хэлтэс
Нэг мэргэжилтэн
Бидний зорилт: CIO council of Mongolia

31. CIO Council?
• Нөлөө бүхий байгууллагуудын CIO бүрдсэн зөвлөл
байна.
• Цахим засаглал, засгийн газрын үйл ажиллагааны
төлөвлөгөө, хөтөлбөрийн уялдааг хангах,
• Төсвийн хөрөнгөөр хэрэгжих төслүүдийн уялдаах
хангах,
• Төрийн мэдээлэл, дататай холбоотой шийдвэр гаргах,

32. Q&A