Slide on cyber crime and prevention

1. ಸ ೈಬರ್ ಕ ರೈಂ

2. ತರಗತಿಗ ಹೃತಪೂರ್ವಕ
ಸವಾಗತ

3. ಸ ೈಬರ್ ಕ ರೈಂ ಎೈಂದರ ೇನು..?
ಕೈಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಥವವ ಇೈಂಟರ್ ವಟಟನುು ಬಳಸಲು
ಸವಧ್ೂವವಗುರ್ ಇತರ ಉಪ್ಕರಣಗಳನುು
ಉಪ್ಯೇಗಿಸಿಕ ಪೈಂಡು ಮವಡುರ್ ಕವನಪನು ಬವಹಿರ
ಚಟುರ್ಟಿಕ ಗಳನುು ಸ ೈಬರ್ ಕ ರೈಂ ಅಥವವ ಅೈಂತರ್ವವಲ
ಅಪ್ರವಧ್ ಎನುುತ ತೇವ .

4. ಸ ೈಬರ್ ಕ ರೈಂ -
ಅಪವಯ ಏನು..?

5. ರ್ವರ್ು ಬಲಿಪ್ಶುಗಳು
(Victim)

6. ರ್ವರ್ು ಅಪ್ರವಧಿಗಳು
(Convict)

7. ರ್ವರ್ು ಬಲಿಪ್ಶುಗಳು –
ಹ ೇಗ ..?

8. ಮೊಬ ೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನ್ - ರ್ವರ್ು
ಮತುತ ರ್ೈಂಚರ್

9. ಶವಪ್ಲೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಆನ್ ಲ ೈನ್ ​​ಶವಪ್ಲೈಂಗ್ ವ ಬ್ ಸ ೈಟುಗಳು ಈಗ ಬಳಕ ದವರರಿಗ ಹ ಚುು
ಅನುಕಪಲಕರವವಗಿಸಲು ಮೊಬ ೈಲ್ ಸ ುೇಹಿ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳನುು
ಹಪೈಂದಿವ .
 ಇರ್ುಗಳನುು ಡೌರ್ಪಿೇಡ್ ಮವಡುರ್ ಮೊದಲು ಇರ್ುಗಳ ಗೌಪ್ೂತ
ಸ ಟಿಟೈಂಗ್ ಗಳನುು ರ್ವರ್ು ಪ್ರಿಶೇಲಿಸುರ್ುದಿಲಿ. ಇರ್ು ಮೊಬ ೈಲ್
ಫೇನುಗಳಲಿಿ ಸೈಂಗರಹಿಸಿಡಲವದ ನಮಮ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಸಪಕ್ಷ್ಮ
ಮವಹಿತಿಯ ಸಪೇರಿಕ ಗ ಕವರಣವವಗ ಬಹುದು. ಇರ್ುಗಳು ಗವರಹಕರಿಗ
ಖರಿೇದಿಯ ಸಮಯದಲಿಿ ತಪೇರಿಸಿದ ಉತೂನುಕ್ತಕೈಂತ ಅಗಗದ
ಉತೂನುಗಳನುುಕ ಪಟುಟ ಮೊೇಸ ಮವಡಬಹುದು.

10. ಬವೂೈಂಕ್ತೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಬವೂೈಂಕ್ತೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳ ಅಭಿರ್ೃದಿಿಯೈಂದಿಗ , ಬವೂೈಂಕುಗಳ
ಪ್ರಕ್ತರಯೆಯು ವ ೇಗವವಗಿದ ಮತುತ ಹ ಚುು ವಿಶವಾಸವಹವವವಗಿದ
.ದವಖಲ ಗಳನುು ಇಟುಟಕ ಪಳುುರ್ುದು ಮತುತ ಪ್ುನಃ ಪ್ಡ ದುಕ ಪಳುುರ್ುದು
ಸುಲಭವವಗಿದ . ವವರ್ಷವಕ, ಮವಸಿಕ ಮತುತ ದ ೈನೈಂದಿನ ಆಧವರದ
ಮೇಲ ಯಪ ಸಹ ಬಳಕ ದವರರು ತಮಮ ಖಚುವ ಮವಡುರ್
ಅಭ್ವೂಸರ್ನುು ಅಥವಮವಡಿಕ ಪಳುಲು ಮತುತ ವಿಶ ಿೇರ್ಷಸಲು ಬವೂೈಂಕ್ತೈಂಗ್
ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು ಸಹವಯ ಮವಡುತತವ .
 ಇರ್ುಗಳು ಧ್ರ್ವತಮಕ ವ ೈಶಷ್ಟಟಯಗಳನುು ಹಪೈಂದಿರುರ್ುದರ ರ್ ಪತ ಯಲಿಿ
ಋಣವತಮಕ ಪ್ರಿಣವಮಗಳನುು ಕಪಡವ ಹಪೈಂದಿವ .

11. ಬವೂೈಂಕ್ತೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಇಲಿಿ ಸ ೈಬರ್ ಅಪ್ರವಧಿಗಳು ಕವನಪನುಬದಿ ಬವೂೈಂಕ್ ವ ಬ ಸೈಟುಗಳನುು
ಹಪೇಲುರ್ ಲಪೇಗಪೇಗಳು / ಸೈಂದ ೇಶಗಳ ೈಂದಿಗ ರ್ಹಿವವಟಿನ
ಲಿೈಂಕನುು ಒಳಗಪೈಂಡ ಇಮೇಲ್ ಕಳುಹಿಸಬಹುದು. ಈ ಲಿೈಂಕುಗಳ
ಮಪಲಕ ರ್ವರ್ು ರ್ೂರ್ಹವರ ನಿರ್ವಹಿಸುವವಗ ಹಣರ್ನುು ರ್ ೇರವವಗಿ
ಸ ೈಬರ್ ಕ್ತರಮಿನಲ್ ಖವತ ಗ ರ್ಗವವರ್ಣ ಮವಡಲವಗುತತದ .

12. ಶ ೈಕ್ಷ್ಣಿಕ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಕ ಪರಪನ ಸಮಯದಲಿಿ ಶ ೈಕ್ಷ್ಣಿಕ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು ಹ ಚುು
ಜನಪ್ಲರಯತ ಯನುು ಪ್ಡ ದಿವ . ಅರ್ ೇಕ ಶ ೈಕ್ಷ್ಣಿಕ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳಿದುು
ಅತುೂತತಮವವದರ್ುಗಳನುು ಪ್ತ ತಹಚುುರ್ುದರಲಿಿ ನಮಮ ಬುದಿಿರ್ೈಂತಿಕ
ಇದ .

13. ಶ ೈಕ್ಷ್ಣಿಕ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಟರಯಲ್ ಅರ್ಧಿಯಲಿಿ ಮವಹಿತಿಯುಕತ ವಿಷ್ಟಯದಪೈಂದಿಗ ಅರ್ ೇಕ
ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು ಉಚಿತ ಪ್ರಯೇಗರ್ನುು ನಿೇಡುತತವ . ಟರಯಲ್ ಅರ್ಧಿಯು
ಮುಗಿದ ನೈಂತರ, ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನನುು ಖರಿೇದಿಸಲು ಹಣ ಪವರ್ತಿಸಬ ೇಕವಗುತತದ
ಮತುತ ಪವರ್ತಿಸಿದ ನೈಂತರ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನಿನ ವಿಷ್ಟಯದ ಗುಣಮಟಟ
ಕುಸಿಯುತತದ ಮತುತ ಗವರಹಕರು ಹಣರ್ನುು ಕಳ ದುಕ ಪಳುುತವತರ ಮತುತ
ಮೊೇಸಕ ಕ ಒಳಗವಗುತವತರ . ಕ ಲರ್ು ವಿಶವಾಸವಹವವವದ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನು
ಗಳ ೈಂದರ ಗಪಗಲ್ ಕವಿಸ್ ರಪೈಂ, ಕವಿಸ್ ಟಿರೇ, ಬ ೈಜಪಸ್ ಆಪ್,
ಖವನ್ ಅಕವಡ ಮಿ, ಎಡಪಮಡಪೇ ಇತವೂದಿ.

14. ಇರ್ ಸಟೈಂಟ್ ಮಸ ೇಜೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಇರ್ ಸಟೈಂಟ್ ಮಸ ೇಜೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಷ್ಟನುಗಳನುು ಇೈಂದು ರ್ವರ್ು
ವವೂಪ್ಕವವಗಿ ಬಳಸುತ ತೇವ .
 ಸೈಂದ ೇಶ ರವವರ್ , ಆಡಿಯೇ ಮತುತ ವಿೇಡಿಯೇ ಕರ ಗಳ
ಸೌಕಯವರ್ನುು ಹಪೈಂದಿರುರ್ುದರಿೈಂದ ಇರ್ುಗಳು ಜನಪ್ಲರಯತ ಯನುು
ಪ್ಡ ದಿವ .

15. ಇರ್ ಸಟೈಂಟ್ ಮಸ ೇಜೈಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳು
 ಇರ್ುಗಳು ಅರ್ ೇಕ ವಿಧ್ಗಳಿೈಂದ ನಮಮ ಸಹವಯಕ ಕ ಬೈಂದರಪ
ಇರ್ುಗಳಿೈಂದ ದಪೇಷ್ಟಗಳ ಇವ .
 ನಮಮ ಪ್ರರಫ ೈಲ್ ಚಿತರರ್ನುು ಯವರವದರಪ ವಿೇಕ್ಷಿಸಬಹುದು ಮತುತ
ಬಳಸಬಹುದು. ಇದು ನಮಮ ಗುರುತಿಗ ಬ ದರಿಕ ಯನುು ಉೈಂಟು
ಮವಡಬಹುದು. ವವಟ್ವಸಪ್, ವಿ ಚವಟ್ , ಮತುತ ಲ ೈನ್ ಮುೈಂತವದ
ಮೊಬ ೈಲ್ ಇರ್ ಸಟೈಂಟ್ ಮಸ ೇಜ್ (IM) ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳನುು
ವವೂಪ್ಕವವಗಿ ಬಳಸಲವಗುತತದ .

16. ಈ ಮೇಲ್ ಬ ದರಿಕ ಗಳು –
ವಿಭಿನು ವಿಧವನಗಳು

17. ದುರುದ ುೇಶಪ್ಯರಿತ ಲಗತುತಗಳು
 ದುರುದ ುೇಶಪ್ಯರಿತ ಈ-ಮೇಲಿನ ಲಗತುತಗಳು ಸವೈಂಸಿಿಕ ಭದರತ ಗ
ಹ ಚುು ಅಪವಯಕವರಿ ಬ ದರಿಕ ಯವಗಿದ . ದವಖಲ ಗಳು, ಧ್ವನಿಮೇಲಗಳು,
ಇ-ಫವೂಕಸಗಳು ಅಥವವ ಪ್ಲಡಿಎಫ್ಗಳೈಂತ ಕವಣುರ್, ದುರುದ ುೇಶಪ್ಯರಿತ
ಇಮೇಲ್ ಲಗತುತಗಳನುು ಕೈಂಪ್ಯೂಟರಿನಲಿಿ ತ ರ ದವಗ ದವಳಿ
ನಡ ಸುರ್ೈಂತ ವಿರ್ವೂಸಗಪಳಿಸಲವಗಿರುತತದ . ಇೈಂತಹ ಲಗತುತಗಳನುು
ತ ರ ಯುರ್ ಅಥವವ ಕವಯವಗತಗಪಳಿಸುರ್ ಮಪಲಕ
ದುರುದ ುೇಶಪ್ಯರಿತ ಕ ಪೇಡ್ ನಿಮಮ ಸಿಸಟಮಗ ಡೌರ್ಪಿೇಡ್ ಆಗಬಹುದು
ಮತುತ ನಿಮಮ ಸಿಸಟಮಗ ಸಪೇೈಂಕು ಉೈಂಟುಮವಡಬಹುದು.

18. ಸವೂಯಮ್ ಇ-ಮೇಲಗಳು
 ಕ ಲವೊಮಮ ಸವೂಯಮ್ ಇ-ಮೇಲಗಳು ರ್ವಹಿೇರವತುಗಳ ೈಂದಿಗ ಬರುತತವ
ಮತುತ ಅದು ವ ೈರಸ್ ಹಪೈಂದಿರಬಹುದು. ಅೈಂತಹ ಇ-ಮೇಲಗಳನುು
ತ ರ ಯುರ್ ಮಪಲಕ, ನಿಮಮ ಸಿಸಟಮ್ ಸಪೇೈಂಕ್ತಗ ಒಳಗವಗಬಹುದು.

19. ಫಿಶೈಂಗ್ ಇ-ಮೇಲಗಳು
 ಇರ್ುಗಳು ಅತೂೈಂತ ವಿಶವಾಸವಹವವವಗಿ ಕವಣಿಸಿಕ ಪಳುುತತವ , ಮತುತ
ನಿಮಮ ಬವೂೈಂಕ್ತನಿೈಂದ ಬೈಂದ ಗವರಫಿಕ್ಸ ಮತುತ ಲಪೇಗಪಗಳನುು
ಸವಮವನೂವವಗಿ ಒಳಗಪೈಂಡಿರುತತದ . ನಿಜವವಗಿ ನಿಮಮ ಬವೂೈಂಕ್ತನ
ವ ಬ್ ಸ ೈಟ್ ಗ ಕ ಪೈಂಡಪಯುೂರ್ ಲಿೈಂಕ್ ಕಪಡ ಇರಬಹುದು.

20. ಫಿಶೈಂಗ್ ಇ-ಮೇಲಗಳು
 ನಿೇರ್ು ಯವರ್ುದ ೇ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮವಹಿತಿಯನುು ನಮಪದಿಸದಿದುರಪ,
ಲಿೈಂಕ್ ಅನುು ಕ್ತಿಕ್ ಮವಡುರ್ುದರಿೈಂದ ಡ ೇಟ್ವ ಕದಿಯುರ್ ಮವಲ ಾೇರ್
ಮಪಲಕ ನಿಮಮ ಕೈಂಪ್ಯೂಟರಿಗ ಸಪೇೈಂಕು ಉೈಂಟ್ವಗಬಹುದು.
ಕ ಲವೊಮಮ ಇ-ಮೇಲಗಳು ಅಪ್ರಿಚಿತ ಬಳಕ ದವರರಿೈಂದ
ಉಡುಗಪರ ಗಳನುು, ಲವಟರಿ, ಬಹುಮವನಗಳನುು ನಿೇಡುರ್ ಮಪಲಕ
ನಿಮಮನುು ತಲುಪ್ಬಹುದು ಮತುತ ಉಚಿತ ಉಡುಗಪರ ಗಳನುು
ಸಿಾೇಕರಿಸುರ್ುದಕವಕಗಿ ನಿಮಮ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮವಹಿತಿಯನುು ಕ ೇಳಬಹುದು
ಅಥವವ ಲವಟರಿ ಮತುತ ಬಹುಮವನಗಳನುು ಪ್ಡ ಯಲು ಹಣರ್ನುು
ಕ ೇಳುರ್ುದು, ನಿಮಮ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮವಹಿತಿಯನುು ಬಲ ಗ ಹವಕ್ತಕ ಪಳುುರ್
ಒೈಂದು ವಿಧವನವವಗಿರುತತದ .

21. ಹಪೇಕ್ಸ
 ಹಪೇಕ್ಸ ಎೈಂಬುದು ರ್ೂಕ್ತತಯು ಸುಳುನುು ನಿಜವ ೈಂಬೈಂತ ನೈಂಬುರ್ೈಂತಹ
ಒೈಂದು ಪ್ರಯತುವವಗಿದ . ಬಳಕ ದವರರಲಿಿ ಉದ ುೇಶಪ್ಯರ್ವಕವವಗಿ
ಭಯರ್ನುು, ಅನುಮವನರ್ನುು ಹರಡುರ್ ಪ್ರಯತು ಎೈಂದು ಇದನುು
ವವೂಖವೂನಿಸಲವಗಿದ .

22. ಉಚಿತ ವ ೈ-ಫ ೈ ಹವಟ್
ಸವೂಟ್ ಗಳು

23. ಉಚಿತ ವ ೈ-ಫ ೈ ಹವಟ್ ಸವೂಟ್ ಗಳು
 ಸವರ್ವಜನಿಕ ಸಿಳಗಳಲಿಿ ಉಚಿತವವಗಿ ವ ೈ-ಫ ೈ ಲಭೂವಿದುರ ಹ ಚಿುನ
ಮೈಂದಿ ತಮಮ ರ್ ಚಿುನ ಸವಮವಜಕ ಮವಧ್ೂಮ ಅಥವವ ಚವಟ್
ಮವಡುರ್ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನುಗಳನುು ಬಳಸಲು ಮನಸುಸ ಮವಡುತವತರ .
ರ ೈಲ ಾ ನಿಲವುಣಗಳು ಮತುತ ವಿಮವನ ನಿಲವುಣಗಳಲಿಿನ ಸವರ್ವಜನಿಕ
ನಿಸತೈಂತು ಕೈಂಪ್ಯೂಟರ್ ರ್ ಟಾಕ್ವ ಮಪಲಕ ಇೈಂಟರ್ ವಟ್ ಬೌರಸಿೈಂಗ್
ಮವಡುರ್ುದು, ಸ ೈಬರ್ ದವಳಿಗಳಿಗ ಅರ್ಕವಶ ನಿೇಡಿದೈಂತವಗುತತದ .
ಈ ಅರ್ಕವಶಗಳ ಯಶಸಿಾ ದುಬವಳಕ ಯ ಮಪಲಕ ಆಕರಮಣಕವರರು
ಕ ರಡಿಟ್ ಕವಡ್ವ ಸೈಂಖ ೂಗಳು, ಪವಸಾಡಗವಳು, ಚವಟ್ ಸೈಂದ ೇಶಗಳು,
ಇಮೇಲಗಳು ಮುೈಂತವದ ಸಪಕ್ಷ್ಮ ಮವಹಿತಿಯನುು ಪ್ಡ ದುಕ ಪಳುುತವತರ .

24. ಸವಮವಜಕ
ರ್ವಲತವಣಗಳು

25. ಸವಮವಜಕ ರ್ವಲತವಣಗಳು
 ಸ ುೇಹಿತರನುು ಸೈಂಪ್ಕ್ತವಸಲು , ಹಪಸ ಸ ುೇಹಿತರನುು ಪ್ಡ ಯಲು,
ಅನುಭರ್, ಜ್ಞವನ ಮತುತ ಸಲಹ ಗಳನುು ಹೈಂಚಿಕ ಪಳುಲು ಸವಮವಜಕ
ರ್ ಟಾಕ್ತವೈಂಗ್ ಒೈಂದು ಮವಗವವವಗಿದ . ಫ ೇಸ್ ಬುಕ್, ಟಿಾಟರ್, ಇರ್ವಸಟ
ಗವರೈಂ ಮುೈಂತವದರ್ು ಕ ಲರ್ು ಸವಮವಜಕ ರ್ವಲತವಣಗಳವಗಿವ .

26. ಸವಮವಜಕ ರ್ವಲತವಣ -
ಅಪವಯಗಳು
 ಫೇಟ್ ಪೇಗಳನುು ಕದಿಯಬಹುದು ಅಥವವ ನಿಮಮ ಚಟುರ್ಟಿಕ ಗಳ
ಮೇಲ ನಿಗವ ಇಡಬಹುದು.
 ನಿಮಮ ಹ ಸರಿನ ಆಧವರದ ಮೇಲ ನಕಲಿ ಪ್ರರಫ ೈಲ್ ಮವಡಬಹುದು
ಮತುತ ಅರ್ರ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಲವಭಕವಕಗಿ ನಿಮಮ ಗುರುತನುು
ಹವನಿಗಪಳಿಸಬಹುದು.
 ಮವನಸಿಕವವಗಿ ಅಥವವ ಭ್ವರ್ರ್ವತಮಕವವಗಿ ನಿಮಗ ಬ ದರಿಕ
ಹವಕಬಹುದು ಅಥವವ ನಿಮಮನುು ದಪರ್ಷಸಬಹುದು.

27. ಸವಮವಜಕ ರ್ವಲತವಣ -
ಅಪವಯಗಳು
 ನಿಮಮ ಸಪಕ್ಷ್ಮ ಮತುತ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮವಹಿತಿಯನುು ಕದಿಯಬಹುದು.
 ಹಣರ್ನುು ಪ್ಡ ಯುರ್ುದಕವಕಗಿ ನಿಮಮ ಗುರುತನುು ಬಳಸಿ, ನಿಮಮ
ಗುರುತಿನ ಮಪಲಕ ಹಣ ಕ ೇಳಬಹುದು.
 ಮವನಸಿಕವವಗಿ ಅಥವವ ಭ್ವರ್ರ್ವತಮಕವವಗಿ ನಿಮಗ ಕ್ತರುಕುಳ
ನಿೇಡಬಹದು.
 ನಿಮಮ ಪ್ರೇಸ್ಟ ಅಥವವ ಫೇಟ್ ಪೇದಲಿಿ ನಿೈಂದನಿೇಯ ಪ್ದಗಳನುು
ಬಳಸಿ ನಿಮಮನುು ದಪರ್ಷಸಬಹುದು.

28. ರ್ವರ್ು ಅಪ್ರವಧಿಗಳು
– ಹ ೇಗ ..?

29. ರ್ವರ್ು ಅಪ್ರವಧಿಗಳು ಹ ೇಗ ..?
 ಕೈಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತುತ ಅದರ ಅವಿಭ್ವಜೂ ಅೈಂಗವವದ ಅೈಂತರ್ವವಲ
ಪ್ರಿಣವಮಕವರಿ ತೈಂತರಜ್ಞವನವವಗಿದುರಪ ಕಪಡವ ವ ೈಯಕ್ತತಕ
ಉಲಿೈಂಘರ್ , ರ್ೈಂಚರ್ , ಗೌಪ್ೂತ ಯ ಉಲಿೈಂಘರ್ ,ಬ ದರಿಸುವಿಕ ,
ಮವನನಷ್ಟಟ, ಕೃತಿ ಚೌಯವ ಮೊದಲವದ ಸಮಸ ೂಗಳನುು
ಹುಟುಟಹವಕುತತದ . ಅರಿತು ಬಳಸಿದರ ಒಳಿತು, ಎಚುರ ತಪ್ಲೂದರ
ಕ ಡುಕು.

30. ಇರ್ುಗಳನುು ಮವಡಬ ೇಡಿ ..!?
 ಇ-ಮೇಲ್, ಚವಟಿೈಂಗ್, ಬವಿಗಿೈಂಗ್ ಮತುತ ಸವಮವಜಕ ರ್ ಟ್ ರ್ಕ್ವ
ಗಳಲಿಿ ರ್ವರ್ು ಅಸಭೂ ಅಥವವ ಕ ಟಟ ಭ್ವಷ ಯನುು ಬಳಸಬವರದು;
ರ್ವರ್ು ಇತರರ ಅಭಿಪವರಯಗಳನುು ಗೌರವಿಸಬ ೇಕು ಮತುತ
ಇೈಂಟರ್ ವಟುಲಿಿ ಯವರನಪು ಟಿೇಕ್ತಸಬವರದು.
 ಅೈಂತರ್ವವಲರ್ನುು ವಿೇಡಿಯಗಳನುು ವಿೇಕ್ಷಿಸಲು ಮತುತ ಆಟಗಳನುು
ಆಡಲು, ಬೌರಸ್ ಮವಡಲು ಅಥವವ ಡೌರ್ಪಿೇಡ್ ಮವಡಲು ಕಪಡ
ಬಳಸಲವಗುತತದ . ಕೃತಿಸವಾಮೂದ ಹಕುಕಗಳು ಮತುತ ಹಕುಕಸವಾಮೂದ
ವಿಷ್ಟಯಗಳ ಮಹತಾರ್ನುು ರ್ವರ್ು ತಿಳಿದಿರಬ ೇಕು.

31. ಇರ್ುಗಳನುು ಮವಡಬ ೇಡಿ ..!?
 ಬ ೇರಪಬಬರೈಂತ ನಟಿಸುರ್ುದರ ಮಪಲಕ ಇತರರನುು
ಮೊೇಸಗಪಳಿಸಲು ರ್ವರ್ು ಅೈಂತರ್ವವಲರ್ನುು ಬಳಸಬವರದು.
ಇೈಂಟರ್ ವಟ್ ಜಗತಿತನಲಿಿ ಇತರರನುು ಮೊೇಸಗಪಳಿಸಲು ನಮಮ ಸಾೈಂತ
ಗುರುತನುು ಅಡಗಿಸಿಟುಟಕ ಪಳುುರ್ುದು ಒೈಂದು ಅಪ್ರವಧ್ ಮತುತ
ಇತರರಿಗ ಇದು ಅಪವಯರ್ಯ ಆಗಿರಬಹುದು.
 ಮವಲಿೇಕರ ಅನುಮತಿಯಿಲಿದ ಫ ೈಲಗಳಿಗ ಪ್ರವ ೇಶಸಬ ೇಡಿ.

32. ಇರ್ುಗಳನುು ಮವಡಬ ೇಡಿ ..!?
 ಲ ೇಖಕರ ಅನುಮತಿಯಿಲಿದ ಹಕುಕಸವಾಮೂದ ಸವಫ ಟವೇರ್ ಅನುು
ನಕಲಿಸಬ ೇಡಿ.
 ಇತರರಿೈಂದ ನಿೇರ್ು ನಿರಿೇಕ್ಷಿಸಿದೈಂತ ಇತರರ ಗೌಪ್ೂತ ಯನುು ಗೌರವಿಸಿ.
 ರ್ದೈಂತಿಗಳನುು ಹರಡಲು ಅಥವವ ಇರ್ಪುಬಬ ಇರ್ಪುಬಬರಿಗ
ಹವನಿಯನುುೈಂಟುಮವಡಲು ಗವಸಿಪ್ ಮೇಲಗಳು ಅಥವವ ನಕಲಿ
ಮೇಲಗಳನುು ಫವರ್ವಡ್ವ ಮವಡಬ ೇಡಿ.
 ಸರಿಯವದ ಮವಗವಸಪಚಿಗಳಿಲಿದ ಬ ೇರ ಯರ್ರ ಅಥವವ
ನಿಮಮ ಚಿತರಗಳನುು / ವಿೇಡಿಯಗಳನುು ಎೈಂದಿಗಪ ಪ್ರೇಸ್ಟ
ಮವಡಬ ೇಡಿ.

33. ಇರ್ುಗಳನುು ಮವಡಬ ೇಡಿ ..!?
 ಸ ಲ್ ಫೇನ್ ಮಪಲಕ ಮಗು ಅಥವವ ಹದಿಹರ ಯದರ್ರನುು
ಅರ್ಮವನಿಸುರ್ುದಕ ಕ ಸೈಂಬೈಂಧಿಸಿದ ಸೈಂದ ೇಶಗಳನುು ಎೈಂದಿಗಪ
ಕಳಿಸಬ ೇಡಿ. ಇದು ನಿಮಮ ಕುಟುೈಂಬದ ಹಣರ್ನುು
ತ ತುತರ್ೈಂತ ಮವಡಬಲಿದು ಅದರ ರ್ ಪತ ಗ ಅದನುು ಕ್ತರಮಿನರ್
ಅಪ್ರವಧ್ಕ ಕ ಕಪಡ ನಿಮಮನುು ಸಿಕ್ತಕಸಬಹುದು.

34. ಸ ೈಬರ್ ಅಪ್ರವಧ್ –
ರಕ್ಷ್ಣ ಹ ೇಗ ..?

35. ರ್ ನಪ್ಲರಲಿ..!?
 ನಿಮಮ ಮೊಬ ೈಲ್, ಕೈಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತುತ ಇತರ ಎಲಿ ಡಿಜಟಲ್
ಸವಧ್ನಗಳು ಅಥವವ ಅಪ್ಲಿಕ ೇಶನ್ಗಳಿಗ ಅಕ್ಷ್ರಗಳು, ಸೈಂಖ ೂಗಳು
ಮತುತ ರ್ಣವಮವಲ ಗಳ ಸೈಂಯೇಜರ್ ಯೈಂದಿಗ ಕಷ್ಟಟಕರವವದ
ಬಲವವದ ಪವಸ್ರ್ಡ್ವಗಳನುು ಯವವವಗಲಪ ಬಳಸಿ.
 ನಿಮಮ ಪವಸ್ರ್ಡ್ವ ಅನುು ಬದಲವಯಿಸುತತಲ ೇ ಇರಿ ಮತುತ ನಿೇರ್ು
ವಿಭಿನು ಪವಸ್ರ್ಡ್ವಗಳನುು ಬಳಸುತಿತೇರ ೈಂದು ಖಚಿತಪ್ಡಿಸಿಕ ಪಳಿು
 ಅಹವರ್ಲಿದ ವ ಬ್ಸ ೈಟ್ಗಳನುು ಬೌರಸ್ ಮವಡುರ್ುದನುು ತಪ್ಲೂಸಿ,
ಗುರುತಿನ ಕಳುತನದ ಸವಧ್ೂತ ಇರುರ್ ಲಿೈಂಕ್ಗಳು, ಪ್ಠ್ೂ
ಸೈಂದ ೇಶಗಳನುು ಕ್ತಿಕ್ ಮವಡುರ್ುದನುು ತಪ್ಲೂಸಿ.

36. ರ್ ನಪ್ಲರಲಿ..!?
 ಪವಸಾಡಗವಳು, ಖವತ ಸೈಂಖ ೂಗಳು, ಪ್ಲನ್ ಸೈಂಖ ೂಗಳು
ಇತವೂದಿಗಳೈಂತಹ ನಿಮಮ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮತುತ ಗೌಪ್ೂ ಮವಹಿತಿಯನುು
ಫೇನ್ ಮಪಲಕ ಅಥವವ ಇಮೇಲ್ ಮಪಲಕ ಎೈಂದಿಗಪ ನಿೇಡಬ ೇಡಿ.
 ಪ ೇಪ್ರ್ಗಳು, ಪ್ುಸತಕಗಳು, ಮೊಬ ೈಲ್ ಟಿಪ್ೂಣಿಗಳು ಇತವೂದಿಗಳಲಿಿ
ನಿಮಮ ವ ೈಯಕ್ತತಕ ಮತುತ ಗೌಪ್ೂ ಮವಹಿತಿಯನುು ಎೈಂದಿಗಪ
ಬರ ಯಬ ೇಡಿ.
 ದ ೈಹಿಕ ಕಳುತನದ ಸೈಂದಭವದಲಿಿ ಹವನಿಯನುು ಕಡಿಮ ಮವಡಲು
ಗುರುತಿನ ಚಿೇಟಿಗಳು, ಪ್ರವವನಗಿಯೈಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ದವಖಲ ಗಳ
ನಕಲಿ ಪ್ರತಿಗಳನುು ಒಯಿೂರಿ.

37. ನಿಮಮ ಡಿಜಟಲ್ ಸಾತುತಗಳನುು ರಕ್ಷಿಸಲು ಈ
ಕ ಳಗಿನರ್ುಗಳನುು ಖಚಿತಪ್ಡಿಸಿಕ ಪಳಿು
 ಬಲವವದ ಫ ೈರ್ವವಲ್ಗಳು
 ಹಪರಗಿನ ಪ್ರವ ೇಶಕವಕಗಿ ವಿಪ್ಲಎನ್
 ಪ್ರಿಶಷ್ಟಟ ಮವಲ್ವ ೇರ್ ಮತುತ ವ ೈರಸ್ ಸವಕಯನ್ಗಳು
 ಸಾಯೈಂಚವಲಿತ ವಿೈಂಡಪೇಸ್ ಮತುತ ಇತರ
 ಸವಫ್ಟವ ೇರ್ ನವಿೇಕರಣಗಳು
 ಸುರಕ್ಷಿತ ವ ೈರ್ಲ ಸ್ ರ್ ಟ್ರ್ಕ್ವಗಳು

38. ದಪರು ನಿೇಡಿ…
https://cyberdome.kerala.gov.in/
ಮೇಲಿನ ವ ಬ್ ಸ ೈಟ್ ಮಪಲಕ
ದಪರನುುದವಖಲಿಸಬಹುದು.

39. ಧ್ನೂವವದಗಳು