1. Ba giải pháp vốn cấp bách
cho thị trường von

2. 1. Cho phép thế chấp bất động
sản tại NHTM nước ngoài
• Trong hoàn cảnh hiện tại, khi thị trường bất động sản trong nước thiếu vốn mà các
nước phát triển vừa thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu thì giải pháp vốn
quan trọng nhất phải được xác định là luồng vốn tín dụng từ các ngân hàng nước
ngoài. Pháp luật nước ta hiện nay chưa cho phép thực hiện cơ chế thế chấp này vì
chưa thể công nhận quyền sử dụng đất của tổ chức, cá nhân nước ngoài không phải
là nhà đầu tư vào VN.
• Việc thế chấp thì dễ nhưng quan trọng hơn là giải quyết bất động sản thế chấp thế
nào khi người vay tiền không có khả năng trả được nợ đã vay. Việc đổi mới pháp luật
này không chỉ cần thiết nhằm tạo vốn mạnh hơn cho thị trường bất động sản mà còn
đáp ứng cho nhu cầu mở rộng thị trường chứng khoán nước ta hay mở rộng cơ chế
mua bán, sáp nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp lớn nước ngoài tham gia.
• Bản chất của vấn đề là xây dựng được chế độ sử dụng đất đai tại VN đối với người
sử dụng đất là tổ chức, cá nhân nước ngoài. Nếu quá chặt, người nước ngoài sẽ
không muốn tham gia vì họ không muốn nắm đằng lưỡi trong các quan hệ về đất đai;
nếu quá lỏng, có thể dẫn tới hệ quả là tư bản lớn nước ngoài tham gia đầu cơ đất tại
VN. Xây dựng khung pháp luật này là phức tạp nhưng dù sớm hay muộn chúng ta
vẫn phải làm khi đất nước ta đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức
Thương mại Thế giới (WTO). Việc đổi mới pháp luật theo hướng này cần thực hiện
ngay trong năm 2011 để giải quyết sớm bài toán vốn cho thị trường bất động sản
nước ta.

3. “Động viên” vốn đầu tư từ
nguồn FDI
• Gần đây, nhiều nhà đầu tư nước ngoài rất quan tâm tới
thị trường bất động sản nhà ở đầy tiềm năng của VN.
Đây là một giải pháp vốn quan trọng. Để tạo thuận lợi
cho giải pháp vốn này, một mặt cần ưu đãi về tiếp cận
đất đai cho các đầu tư nước ngoài, nhưng mặt khác
cũng cần phải tìm cách nâng cao hiệu quả đầu tư của
FDI vào thị trường bất động sản nhà ở. Chúng ta đều
biết rằng hầu hết các dự án đầu tư FDI vào bất động sản
nhà ở đều sử dụng “miếng võ” huy động vốn từ người
tiêu dùng như các nhà đầu tư trong nước đang làm. Cơ
chế nhà đầu tư nước ngoài cũng tham gia “mua bán nhà
trên giấy” thì đó không phải là giải pháp vốn từ nguồn
FDI. Các nhà đầu tư nước ngoài phải đưa tiền thực vào
đầu tư, không được tạo lợi nhuận bằng chính vốn huy
động từ người tiêu dùng trong nước.

4. 3. Hoàn chỉnh cơ chế “mua bán
nhà trên giấy”
• Trên thực tế, cơ chế “mua bán nhà trên giấy” là một giải pháp vốn
rất quan trọng nhưng luôn tiềm ẩn các rủi ro trong triển khai. Đó là
những rủi ro về chất lượng, về tiến độ, về giá trị, về thủ tục cấp giấy
chứng nhận. Nghị định số 71/2010/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành
Luật Nhà ở đã đưa ra một số quy định nhằm khắc phục một số rủi
ro đối với cơ chế này nhưng vẫn chưa bảo đảm thực sự không còn
rủi ro.
• Chính vì vậy, cần tạo một cơ chế đảm bảo giao dịch bằng các dịch
vụ tài chính và đảm bảo chất lượng, tiến độ với sự tham gia giám
sát của cộng đồng những người góp vốn. Mặt khác, cần có quy định
cụ thể về điều kiện được thực hiện cơ chế này đối với các nhà đầu
tư trong nước cũng như ngoài nước để vừa tạo được công bằng
trong môi trường kinh doanh bất động sản mà vừa sử dụng được
nhiều nhất vốn đầu tư từ nguồn vốn FDI.
•

5. Thị trường tài chính Việt Nam: Thực trạng và những định hư
• I) Đặt vấn đề:
• Thực tế ở nước ta trong giới khoa học kinh tế nói chung
và chuyên ngành tài chính - tiền tệ nói riêng đang tồn tại
một số quan niệm không trùng khớp nhau về thị trường
vốn và thị trường tài chính. Một số người quan niệm
rằng, thị trường vốn bao gồm thị trường vốn ngắn hạn
và thị trường vốn dài hạn; trong đó thị trường vốn dài
hạn là thị trường chứng khoán. Một số khác thì cho
rằng, thị trường vốn bao gồm thị trường tiền tệ và thị
trường tài chính; trong đó, thị trường tài chính là thị
trường chứng khoán...
•

6. • Dù quan niệm nào đi nữa, thì nó vẫn phải bao gồm
thị trường vốn ngắn hạn và thị trường vốn dài hạn. Vì
vậy, nếu quan niệm thị trường tài chính bao gồm thị
trường vốn ngắn hạn và thị trường vốn trung hạn, thì thị
trường tiền tệ và thị trường chứng khoán chính là hai bộ
phận thị trường đó. Thực hiện công cuộc đổi mới nền
kinh tế, chuyển sang phát triển theo cơ chế thị trường,
nhanh chóng hội nhập khu vực và quốc tế, Đảng và
Chính phủ ta đã chú trọng phát triển cả thị trường tiền tệ
và thị trường chứng khoán ngay từ đầu thập kỷ 90 của
thế kỷ trước, từ khi hai Pháp lệnh Ngân hàng, HTX tín
dụng và công ty tài chính có hiệu lực thi hành tháng 5-
1990.
•

7. I) Về thực trạng phát triển thị
trường tiền tệ
• Tham gia là thành viên của các dạng thị trường tiền tệ có 5 Ngân hàng thương mại
Nhà nước, Ngân hàng chính sách xã hội, 36 Ngân hàng thương mại cổ phần, 4 Ngân
hàng liên doanh, 27 chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, Qũy tín dụng TW, 900 Quỹ tín
dụng nhân dân cơ sở, một số công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm, Quỹ đầu tư... Tuy
nhiên tham gia là thành viên của thị trường liên ngân hàng, thị trường đấu thầu tín
phiếu Kho bạc nhà nước, thị trường mở... thì không phải tất cả các tổ chức trên, hầu
như chỉ có các NHTM NN, NHTM cổ phần đô thị, ngân hàng liên doanh, chi nhánh
Ngân hàng nước ngoài, một số công ty bảo hiểm...
• Về cơ chế tác động và can thiệp trên thị trường tiền tệ, được thể hiện tập trung ở các
công cụ điều hành chính sách tiền tệ và nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương. Theo đó,
dần dần phù hợp với thông lệ quốc tế, từ tháng 6-2002, Ngân hàng Nhà nước
chuyển sang thực hiện cơ chế điều hành lãi suất cơ bản trước đó. Hàng tháng Ngân
hàng Nhà nước công bố lãi suất cơ bản, vẫn quy định lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái
chiết khấu; cùng với lãi suất nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ Swap, lãi suất thị trường
mở, lãi suất thị trường đấu thầu tín phiếu kho bạc nhà nước tác động vào lãi suất thị
trường, lãi suất huy động vốn và lãi suất cho vay của các Tổ chức tín dụng.
• Tác động vào lãi suất còn có công cụ dự trữ bắt buộc. Khi Ngân hàng Nhà nước điều
chỉnh tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, có tác động làm tăng chi phí đầu vào của các TCTD.
Do đó hoặc là các TCTD giữ nguyên lãi suất huy động vốn thì phải tăng lãi suất cho
vay; hoặc là đồng thời vừa phải tăng lãi suất cho vay, vừa phải tăng lãi suất huy động
vốn.

8. • Công cụ điều hành tỷ giá cũng có tác động vào lãi suất
của các TCTD trên thị trường tiền tệ, nhưng không rõ
nét.
• Với sự phát triển của các tổ chức trung gian tài chính,
đặc biệt là các TCTD, với cơ chế điều hành chính sách
tiền tệ và nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương tiến dần tới
phù hợp với thông lệ quốc tế, các Ngân hàng thương
mại và Tổ chức tín dụng được chủ động trong các hoạt
động huy động vốn và cho vay của mình, tham gia tích
cực, năng động và cạnh tranh mạnh mẽ với nhau trên thị
trường tiền tệ, theo đó, nó cũng có điều kiện thúc đẩy thị
trường tiền tệ phát triển.

9. III) Về thực trạng phát triển thị trường tiền gửi và huy
động vốn:
• Đây là thị trường có sự cạnh tranh mạnh mẽ nhất và sôi động nhất giữa các tổ chứctrung gian tài chính trong việc
thu hút tiền nhàn rỗi trong dân cư. Trong thời gian gần đây, các Tổ chức tín dụng đưa ra các hình thức sau:
• - Cạnh tranh khuyến khích khách hàng mở tài khoản cá nhân, tài khoản sử dụng thẻ... Tính đến nay trong cả
nước đã mở được khoảng trên 1.300.000 tài khoản cá nhân, trong đó có khoảng trên 750.000 tài khoản của các
chủ thể.
• - Cạnh tranh thu hút tiền gửi không kỳ hạn của các tổ chức kinh tế - xã hội. Giữa các TCTD cạnh tranh thu hút
tiền gửi của Kho bạc nhà nước, bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo Việt, các công ty bảo hiểm nhân thọ, bưu chính
viễn thông, điện lực...
• - Cạnh tranh thu hút tiền gửi tiết kiệm: đây là hình thức huy động vốn truyền thống giữa các TCTD và Công ty
dịch vụ tiết kiệm bưu điện, nhất là các Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở. Thời gian gần đây, để khuyến khích khách
hàng, một số ngân hàng thương mại đưa ra dịch vụ: gửi một nơi lĩnh nhiều nơi, tiết kiệm tích lũy hay còn gọi là
tiết kiệm gửi góp, tiết kiệm gắn với bảo hiểm nhân thọ, tiết kiệm lũy tiến trả lãi theo số tiến gửi càng cao thì lãi
suất càng cao, tiết kiệm linh hoạt tức là khách được chủ động rút tiền ra bất cứ lúc nào có nhu cầu và lãi suất tính
theo số ngày thực tế gửi tương ứng với kỳ hạn gần nhất, tiết kiệm dự thưởng...
• - Phát hành các chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu... chủ yếu là huy động vốn có thời hạn từ 6 tháng trở lên,
lãi suất hấp dẫn.
• Trong những năm gần đây, đã có sự cạnh tranh sôi động trên thị trường thu hút tiền gửi và thị trường huy động
vốn, đặc biệt là các tổ chức trung gian tài chính thực hiện rất đa dạng và phong phú các sản phẩm và dịch vụ thu
hút tiền gửi, huy động vốn.
• Tuy nhiên trong việc phát triển thị trường này, có thể thấy một tồn tại lớn là chưa thu hút được tối đa tiền gửi
không kỳ hạn, tiền nhàn rỗi trong dân cư vào hệ thống ngân hàng, trên cơ sở đó lựa chọn các dịch vụ thanh toán
qua ngân hàng hay rút tiền mặt ra chi tiêu bất cứ lức nào có nhu cầu. Đây là nguồn vốn rất lớn và rất quan trọng,
tạo đà cho phát triển thị trường tiền tệ, bởi vì nó gia tăng nguồn tiền gửi không kỳ hạn, gia tăng vốn khả dụng cho
các TCTD.

10. IV) Về quá trình xây dựng và phát triển thị trường
chứng khoán:
• Sau một thời gian xây dựng và phát triển, đến nay đã có trên 100
công ty niêm yết cổ phiếu và một số loại trái phiếu được niêm yết
trên trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong lĩnh vực này, hệ thống ngân hàng tiếp tục đóng vai trò tích
cực trong phát triển thị trường chứng khoán, với hầu hết trong số
gần 50 công ty kinh doanh chứng khoán đang hoạt động là trực
thuộc các ngân hàng thương mại, với đa dạng các nghiệp vụ: môi
giới, tư vấn đầu tư, lưu ký chứng khoán, cho vay thanh toán chứng
khoán... Hầu hết các công ty này đều kinh doanh có hiệu quả. Một
số công ty đã tổ chức đại lý đấu thầu cổ phiếu của một số NHTM cổ
phần phát hành mới tăng thêm vốn điều lệ.
• NHNN cũng đã ban hành quy định tạm thời về việc niêm yết cổ
phiếu của NHTM cổ phần trên Trung tâm giao dịch chứng khoán.
Hiện nay nhiều NHTM cổ phần đã sẵn sàng niêm yết cổ phiếu trên
Trung tâm giao dịch chứng khoán. Được biết hiện nay NHTM cổ
phần Sài Gòn Thương Tín đã có đơn và hồ sơ đề nghị Ngân hàng
Nhà nước cho phép vấn đề này.

11. • Tuy chưa chính thức niêm yết giao dịch trên Trung tâm giao dịch chứng khoán,
nhưng thời gian qua, cổ phiếu của nhiều NHTM cổ phần đã giao dịch đơn lẻ, không
chính thức trên thị trường phi tập trung OTC. Mệnh giá cổ phiếu của nhiều NHTM cổ
phần được giao dịch cao gấp 1,1 lần đến 2,5 lần so với mệnh giá ban đầu. Uy tín
trong và ngoài nước của nhiều ngân hàng thương mại cổ phần ngày càng tăng lên.
Nhiều tổ chức tài chính quốc tế và ngân hàng nước ngoài đã và đang mua cổ phần,
chuyển giao công nghệ ngân hàng hiện đại, hỗ trợ về tài chính cho các ngân hàng
thương mại cổ phần.
• Thủ tướng Chính phủ đã chính thức có quyết định cổ phần hóa Ngân hàng Ngoại
thương Việt Nam. Theo kế hoạch, Ngân hàng ngoại thương Việt Nam đang triển khai
bước đầu tiên cổ phần hóa. Tổng giá trị cổ phiếu phát hành trên hai Trung tâm giao
dịch chứng khoán để tăng vốn điều lệ vào khoảng 1.000 tỷ đồng.
• Với khối lượng giá trị cổ phiếu lớn như vậy nếu được giao dịch và niêm yết trên hai
Trung tâm giao dịch chứng khoán, thì chứng khoán giao dịch chủ yếu của hai Trung
tâm này sẽ là cổ phiếu của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam. Tiếp theo đó sẽ là
Ngân hàng phát triển Nhà đồng bằng sông Cửu Long và Ngân hàng Đầu tư-phát triển
Việt Nam cũng đề nghị được cổ phần hóa. Khi đó chắc chắn hoạt động của hai Trung
tâm giao dịch chứng khoán sẽ sôi động hẳn lên, tạo nền tảng mới cho sự phát triển
thị trường chứng khoán Việt Nam.
•

12. V) Một số đánh giá về thực trạng phát triển thị trường
tài chính ở nước ta
• Về thị trường vốn ngắn hạn hay còn gọi là thị trường tiền
tệ. Nhìn chung thị trường này chưa phát triển và Ngân
hàng Nhà nước NHTW, chưa thực sự đóng vai trò can
thiệp có hiệu quả vào thị trường này. Các loại lãi suất
của NHTW: lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất
chiết khấu, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở, lãi suất đấu
thầu tín phiếu kho bạc nhà nước có tác động rõ nét đến
thị trường. Các công cụ điều hành chính sách tiền tệ,
đặc biệt là công cụ dự trữ bắt buộc... thiếu linh hoạt. Các
NHTM và Tổ chức tín dụng cạnh tranh với nhau tăng lãi
suất huy động vốn một cách một chiều, tạo nguy cơ tiềm
ẩn rủi ro cho chính các NHTM.

13. • Về thị trường chứng khoán. Có thể khẳng định
rằng, trong tiến trình phát triển Thị trường chứng
khoán Việt Nam, tiềm năng của việc tham gia
của các NHTM là rất lớn. Việc các NHTM cổ
phần niêm yết cổ phiếu trên Trung tâm giao dịch
chứng khoán, các NHTM NN cổ phần hóa thực
hiện phát hành cổ phiếu lần đầu trên Trung tâm,
cũng như tới đây sẽ có thêm một số Công ty
kinh doanh chứng khoán của các NHTM đi vào
hoạt động... sẽ tạo đà thúc đẩy thị trường chứng
khoán Việt Nam phát triển mạnh hơn nữa.

14. • Song cho đến thời điểm này, mới chỉ có gần 100
công ty cổ phần niêm yết cổ phiếu trên Trung
tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí
Minh là quá ít, tạo ra sự nghèo nàn hàng hóa
trên thị trường chứng khoán. Cổ phiếu của các
NHTM chưa được niêm yết và giao dịch cũng
phần nào hạn chế tính sôi động của thị trường.
Tính thanh khoản của thị trường chưa cao.
Thông tin chưa thật sự minh bạch.
•

15. VI) Nguyên nhân của tình trạng
trên:
• Ngân hàng TW chưa thực sự mạnh, năng lực điều hành
chính sách tiền tệ và vận hành nghiệp vụ NHTW còn hạn
chế. Họat động dịch vụ của các NHTM và TCTD chưa
phát triển. Tiến trình cơ cấu lại các NHTM chưa đạt
được các kết quả như dự kiến, đặc biệt là xử lý nợ xấu
đang có xu hướng gia tăng trở lại. Việc tăng vốn điều lệ
để đảm bảo tỷ lệ an toàn theo thông lệ quốc tế.
• Tiến trình cổ phần hóa DNNN nói chung, cổ phần hóa
NHTM Nhà nước nói riêng còn rất chậm, đây cũng là lực
cản cho sự phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bên cạnh đó, việc Hội đồng quản trị các NHTM cổ phần
có tư tưởng chần chừ, chậm đưa cổ phiếu của các
NHTM cổ phần của mình niêm yết trên Trung tâm giao
dịch chứng khoán, cũng làm chậm tiến trình nói trên.

16. VII) Giải pháp và kiến nghị cho phát triển thị trường tài
chính ở nước ta trong thời gian tới:
• Việt Nam không thể đẩy quá nhanh việc xây dựng thị trường tài
chính, cũng như thị trường chứng khoán vượt lên trên sự phát triển
chung của nền kinh tế, tức là phải phát triển đồng bộ, tất nhiên là
phải có sự ưu tiên xây dựng các tiền đề, cơ sở hạ tầng nào đó.
Chúng ta không thể nôn nóng, cũng như không thể ngồi chờ cho đủ
điều kiện được. Như phần đầu bài viết đã đề cập, thị trường tiền tệ
và thị trường chứng khoán có mối liên hệ mật thiết với nhau. Khi lãi
suất trên thị trường tiền tệ tăng lên, khi thị trường tiền tệ nóng lên,
thì thị trường chứng khoán cũng sôi động. Phát triển thị trường tiền
tệ, làm tăng tốc độ chu chuyển vốn ngắn hạn trong nền kinh tế,
nâng cao khả năng kinh doanh trên thị trường tiền tệ của các tổ
chức trung gian tài chính, tạo điều kiện cho các tổ chức này sẵn
sàng tham gia có hiệu quả trên thị trường chứng khoán. Theo đó
một số đề xuất và kiến nghị như sau:

17. • - Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính, trực tiếp là Ủy
ban chứng khoán Nhà nước phối hợp chặt chẽ mạnh
dạn đưa 2-4 NHTM cổ phần đầu tiên niêm yết cổ phiếu
trên Trung tâm giao dịch chứng khoán. Phối hợp chặt
chẽ, trên cơ sở tài trợ quốc tế, tổ chức các cuộc hội
thảo, khóa đào tạo, tập huấn ngắn ngày về nghiệp vụ
kinh doanh chứng khoán và niêm yết cổ phiếu của
NHTM trên thị trường chứng khoán. Bộ Tài chính cũng
nên cùng NHNN tập trung tháo gỡ vướng mắc trong việc
định giá NHTM và một số giải pháp khác đẩy nhanh tiến
trình cổ phần hóa hai NHTM NN đầu tiên theo kế hoạch.

18. • - Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính phối hợp tăng
khối lượng tín phiếu Kho bạc Nhà nước đấu thầu hàng
quý, hàng năm. Có thể tăng tần suất các phiên đấu thầu
từ 1 phiên/1tuần hiện nay lên 2 phiên/tuần. Linh hoạt
hơn nữa lãi suất đấu thầu qua các phiên theo sát diễn
biến trên thị trường. Thời hạn tín phiếu cũng có thể đa
dạng hơn, như kỳ hạn 60 ngày, 90 ngày... thay cho chỉ
có loại 360 ngày như hiện nay. Cần có cơ chế để các
NHTM cổ phần và Ngân hàng khác có quy mô nhỏ hơn
có thể trúng thầu tín phiếu trên thị trường này. Đặc biệt
là Bộ Tài chính cần có biện pháp đưa các Công ty bảo
hiểm, tổ chức bảo hiểm tham gia đấu thầu tín phiếu,
không nên để tình trạng lãng phí vốn hay quan hệ tiền
gửi không kỳ hạn trực tiếp với các TCTD như hiện nay.

19. • - Ngân hàng Nhà nước có biện pháp bảo
đảm tính hệ thống của Quỹ tín dụng, có
cơ chế điều hòa vốn linh hoạt hơn của hệ
thống này. Trên cơ sở đó tạo điều kiện thu
hút Quỹ tín dụng tham gia thị trường liên
ngân hàng và các dạng khác của thị
trường tiền tệ so NHNN tổ chức, vận
hành.

20. • - NHNN nâng cấp thị trường nội tệ liên ngân hàng, thể hiện rõ vai
trò can thiệp cuối cùng của NHNN trên thị trường này. Tiến tới công
bố được lãi suất thị trường nội tệ liên ngân hàng ở Việt Nam do là
lãi suất chủ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
• - Bản thân các Tổ chức trung gian tài chính cần phải nhanh chóng
đa dạng hóa các nghiệp vụ kinh doanh của mình, nhất là nghiệp vụ
kinh doanh trên thị trường tiền tệ theo thông lệ quốc tế. Các NHTM
mạnh dạn đầu tư hơn nữa cho các nghiệp vụ kinh doanh chứng
khoán và thu hút tiền gửi không kỳ hạn, dịch vụ thanh toán cho
khách hàng. Đây cũng chính là các nhà đầu tư cá nhân trên thị
trường chứng khoán trong thời gian tới, cũng như là khách hàng
tiềm năng của nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán mà Ngân hàng
thương mại cần nhằm tới thu hút.