Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Luận văn thạc sĩ ngành luật: Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật Hình sự Việt Nam (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Yên Bái), cho các bạn tham khảo

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
LÊ THÁI HƯNG
TR¸CH NHIÖM H×NH Sù §èI VíI C¸C TéI
X¢M PH¹M NH¢N PHÈM, DANH Dù CñA
CON NG¦êI TRONG LUËT H×NH Sù VIÖT NAM
(Trªn c¬ së sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn tØnh Yªn B¸i)
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2015

2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
LÊ THÁI HƯNG
TR¸CH NHIÖM H×NH Sù §èI VíI C¸C TéI
X¢M PH¹M NH¢N PHÈM, DANH Dù CñA
CON NG¦êI TRONG LUËT H×NH Sù VIÖT NAM
(Trªn c¬ së sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn tØnh Yªn B¸i)
Chuyên ngành: Luật Hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60 38 01 04
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. LÊ VĂN CẢM
HÀ NỘI - 2015

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Lê Thái Hưng

4. MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH
SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN PHẨM,
DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI ........................................................ 9
1.1. Khái niệm, các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người....................................................................... 9
1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người........... 9
1.1.2. Các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người............................................................................................11
1.1.3. Khái niệm trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ............................................................13
1.1.4. Các đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người ...................................................13
1.2. Cơ sở và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người............................14
1.2.1. Cơ sở của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ............................................................14
1.2.2. Các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người ...................................................21
1.3. Lịch sử hình thành và phát triển các quy phạm pháp luật
hình sự Việt Nam về trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người............................24

5. 1.3.1. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người trong thời kỳ từ sau Cách mạng
tháng Tám năm 1945 cho đến trước khi Bộ luật Hình sự năm 1985
được ban hành .....................................................................................24
1.3.2. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người thời kỳ từ khi Bộ luật Hình
sự năm 1985 được ban hành cho đến nay..........................................30
1.4. Pháp luật hình sự của một số quốc gia về trách nhiệm hình sự
đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ......35
1.4.1. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Thụy Điển .............................................35
1.4.2. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Nhật Bản ...............................................37
1.4.3. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Liên bang Nga.......................................38
Chương 2: THỰC TRẠNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT
HÌNH SỰ NĂM 1999 HIỆN HÀNH VỀ TRÁCH NHIỆM
HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN
PHẨM, DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI VÀ THỰC TIỄN
ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH NÀY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
YÊN BÁI (Giai đoạn 2010 – 2014)..................................................41
2.1. Thực trạng pháp luật các quy định của Bộ luật hình sự năm
1999 về trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân
phẩm, danh dự của con người.........................................................41
2.1.1. Khái quát chung .................................................................................41
2.1.2. Các cấu thành tội phạm cụ thể tương ứng với từng điều luật............44
2.1.3. Một số hạn chế, bất cập của các quy định về trách nhiệm hình
sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
của Bộ luật hình sự năm 1999............................................................56
2.2. Thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự về trách
nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người trên địa bàn tỉnh Yên bái giai đoạn 2010- 2014..............67

6. 2.2.1. Thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự về trách
nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người của các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Yên Bái ...............67
2.2.2. Một số tồn tại và nguyên nhân trong thực tiễn áp dụng các quy
định của Bộ luật hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người .......................................................................71
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH
CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 HIỆN HÀNH VỀ
TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM
PHẠM NHÂN PHẨM, DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI..............76
3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình
sự về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người.........................................................76
3.2. Hoàn thiện các quy định về tình tiết định tội ................................80
3.2.1. Về Tội hiếp dâm (Điều 111) ..............................................................80
3.2.2. Về Tội cưỡng dâm (Điều 113) ...........................................................82
3.2.3. Về Tội giao cấu với trẻ em (Điều 115) ..............................................82
3.2.4. Về Tội làm nhục người khác (Điều 121) ...........................................83
3.2.5. Về Tội vu khống (Điều 122)..............................................................83
3.3. Hoàn thiện các quy định về tình tiết định khung..........................84
3.3.1. Về Tội hiếp dâm (Điều 111) ..............................................................84
3.3.2. Về Tội vu khống (Điều 122)..............................................................85
3.4. Hoàn thiện các quy định về hình phạt............................................86
KẾT LUẬN....................................................................................................89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................91

7. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BLHS: Bộ luật hình sự
CTTP: Cấu thành tội phạm
HĐTP: Hội đồng thẩm phán
LHS: Luật hình sự
PLHS: Pháp luật hình sự
TAND: Toà án nhân dân
TNHS: Trách nhiệm hình sự

8. DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu bảng Tên bảng Trang
Bảng 2.1. Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người và
tội phạm các loại đã xét xử sơ thẩm trên địa bàn tỉnh Yên
Bái (2010 – 2014) 68
Bảng 2.2. Cơ cấu các tội phạm cụ thể trong tổng số các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người đã được xét xử
trên địa bàn tỉnh Yên Bái (2010 – 2014) 69
Bảng 2.3. Phân tích các hình phạt được áp dụng đối với các bị cáo
phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trên
địa bàn tỉnh Yên Bái (2010 – 2014) 70

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu của mọi chính sách xã hội
và pháp luật. Bảo vệ con người trước hết là bảo vệ tính mạng, sức khỏe, bảo vệ
nhân phẩm, danh dự của họ, vì đó là những vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng
đầu đối với con người. Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể,
được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn,
bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm
thân thể, sức khoẻ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm” [46, Điều 20].
Bộ luật hình sự năm 1999 đã qui định trách nhiệm hình sự đối với các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ở chương XII tại các điều từ
điều 111 đến điều 116 và từ điều 121 đến điều 122. Cùng với quá trình
chuyển đổi nền kinh tế cuả đất nước, tình hình kinh tế- xã hội ở tỉnh Yên Bái
cũng có nhiều thay đổi. Cùng với quá trình phát triển đó cũng xuất hiện các
loại tội phạm trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội - Trong đó có sự
gia tăng của các tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người. Các
cơ quan bảo vệ pháp luật của tỉnh Yên Bái như: Công an, Viện kiểm sát, Toà
án nhân dân là những cơ quan được giao nhiệm vụ trực tiếp đấu tranh, xử lý
các loại tội phạm trên, đã áp dụng các biện pháp có hiệu quả để phát hiện,
điều tra, truy tố và xét xử những đối tượng phạm các tội này.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực và thành tựu đã đạt được,
trong thời gian qua, cũng đã nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực, trong đó có nhiều
vấn đề mới phát sinh có liên quan đến công tác đấu tranh phòng, chống tội
phạm. Tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp trên tất cả các lĩnh vực;
trong đó tình hình các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người đang
là vấn đề bức xúc của xã hội, được dư luận rất quan tâm, theo dõi. Thực tiễn

10. 2
đấu tranh phòng, chống các tội phạm này đã đặt ra nhiều vấn đề vướng mắc
đòi hỏi khoa học luật hình sự phải nghiên cứu, giải quyết như khái niệm; cơ
sở, các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người; nguyên nhân, điều kiện của các tội phạm này... Về
mặt lý luận, xung quanh vấn đề hoàn thiện và áp dụng các quy định của Bộ
luật hình sự năm 1999 về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược nhau.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật Hình sự Việt
Nam (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Yên Bái)” mang tính cấp thiết,
không những về lý luận, mà còn là đòi hỏi của thực tiễn áp dụng pháp luật hình
sự hiện nay trên địa bàn tỉnh Yên Bái nói riêng và trên cả nước nói chung.
2. Tình hình nghiên cứu
Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm là một vấn đề phức tạp, đặc
biệt là đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự nó còn có tính nhạy cảm
cao và đã được một số nhà luật học trong nước quan tâm nghiên cứu.
Sau khi Bộ luật hình sự năm 1999 được ban hành, trách nhiệm hình
sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được
nghiên cứu, đề cập trực tiếp hoặc gián tiếp trong một số công trình dưới
các góc độ khác nhau:
* Dưới góc độ giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo:1) GS.TS.
Nguyễn Ngọc Hoà, Chương IV- Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh
dự và nhân phẩm của con người, giáo trình LHS Việt Nam (Phần các tội
phạm) (GS.TSKH. Lê Văn Cảm chủ biên), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội,
2007; 2) GS.TSKH. Lê Văn Cảm (chủ biên), TS. Phạm Mạnh Hùng, TS.
Trịnh Tiến Việt, Sách chuyên khảo- Trách nhiệm hình sự và miễn trách nhiệm
hình sự, Nxb Tư pháp, Hà Nội, 2005; 3) TS. Trịnh Tiến Việt (2013), Sách

11. 3
chuyên khảo- Tội phạm và Trách nhiệm hình sự, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà
Nội, 2013; 4) GS.TS. Võ Khánh Vinh, Chương III- Các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của con người, giáo trình LHS Việt
Nam (Phần các tội phạm) (GS.TS. Võ Khánh Vinh chủ biên), Nxb. Công an
nhân dân, Hà Nội, 2001; 5) PGS.TS. Trần Văn Luyện, Các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, Nxb. Chính trị Quốc gia
Hà Nội, 2000; 6) Th.S Đinh Văn Quế, Bình luận khoa học Bộ luật hình sự,
(Phần các tội phạm), tập I, Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, 2003; 7) TS
Phùng Thế Vắc, TS. Trần Văn Luyện, LS.Th.S. Phạm Thanh Bình. TS.
Nguyễn Đức Mai, Th.S Nguyễn Sĩ Đại, Th.S Nguyễn Mai Bộ, Bình luận khoa
học Bộ luật hình sự 1999 (Phần các tội phạm), Nxb. Công an nhân dân, Hà
Nội, 2001; 8) TS. Phạm Văn Beo, LHS Việt Nam- Quyển 2, Phần các tội
phạm, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009; 9) TS. Trần Minh Hưởng, Tìm
hiểu các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con
người, Nxb. Lao động, Hà Nội, 2002; 10) Bùi Anh Tuấn, Hồ Thị Nệ, Tìm
hiểu các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con
người, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001; v.v...
* Dưới góc độ Luận văn thạc sỹ Luật học: 1) Nguyễn Thùy Trang,
Đấu tranh phòng chống tội làm nhục người khác ở nước ta hiện nay, Luận
văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2006; 2) Nguyễn
Thị Phương, Đấu tranh phòng, chống các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Luận
văn thạc sĩ Luật học, Trường đại học Luật Hà Nội, 2007; 3) Nguyễn Việt
Khánh Hòa, Tội mua dâm người chưa thành niên theo Luật hình sự Việt
Nam năm 1999, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà
Nội, 2009; 4) Nguyễn Minh Hương, Các tội phạm xâm hại tình dục trẻ em

12. 4
trong luật hình sự Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học
Quốc gia Hà Nội, 2014; v.v...
* Dưới góc độ bài viết nghiên cứu khoa học trên một số Tạp chí như:
1) Đỗ Đức Hồng Hà, Hoàn thiện quy định của BLHS năm 1999 về các tội
xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, Nghiên
cứu lập pháp, (số 8) 4/2010; 2) GS.TS. Nguyễn Ngọc Hoà, Các tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người- So sánh giữa BLHS
năm 1999 và BLHS năm 1985, Tạp chí Luật học, số 1/2001; 3) PGS.TS. Trần
Văn Luyện, Những điểm mới cơ bản về các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong BLHS năm 1999, Tạp chí Nhà
nước và Pháp luật, số 3/2001; 4) Lê Hữu Du, Một số giải pháp nâng cao hiệu
quả phòng ngừa tội hiếp dâm trẻ em ở Việt Nam, Tạp chí Kiểm sát, (số 23)
12/2014; 5) Mai Bộ, Bàn về trách nhiệm hình sự đối với hành vi Chống người
thi hành công vụ và xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm
người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân, Tạp chí
Kiểm sát, (số 17) 9/2014; 6) Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Bảo vệ quyền của phụ
nữ theo quy định của Bộ luật Hình sự việt Nam, Tạp chí Kiểm sát, (số 9)
5/2014; 7) Trần Thuỷ Quỳnh Trang, Nâng cao hiệu quả áp dụng Điều 112 Bộ
luật Hình sự về tội hiếp dâm trẻ em, Tạp chí Kiểm sát, (số 16) 8/2014; 8) Ngô
Minh Tư, Cần sửa đổi các Điều 115 và 116 Bộ luật Hình sự hiện hành, Tạp
chí Kiểm sát, (6) 3/2012; 9) Mai Bộ, Phân biệt tội Chống người thi hành công
vụ với các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm người
đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân, Tạp chí Toà án
nhân dân, (số 12) 6/2012; 10) Lê Cảm, Những vấn đề lý luận về bảo vệ các
quyền con người bằng pháp luật trong lĩnh vực tư pháp hình sự, Tạp chí Toà
án nhân dân, (số 11) 6/2006; 11) Hoàng Quảng Lực, Truy cứu Trách nhiệm
hình sự tội hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em- Khó khăn vướng mắc và kiến nghị,

13. 5
Tạp chí Toà án nhân dân, (số 13) 7/2014; 12) Đoàn Đức Lương- Nguyễn Sơn
Hà, Thiếu thống nhất về xác định tuổi trẻ em trong pháp luật Việt Nam và
pháp luật quốc tế, Tạp chí Toà án nhân dân, (số 15) 8/2012; 13) Dương Tuyết
Miên- Bùi Thị Quyên, So sánh dấu hiệu định tội của tội hiếp dâm trong
BLHS Việt Nam hiện hành với BLHS một số nước và một số kiến nghị, Tạp
chí Toà án nhân dân, (số 7) 4/2013; 14) Phan Thị Lan Phương, Bạo lực, xâm
hại trẻ em- thực trạng và một số giải pháp, kiến nghị, Tạp chí Toà án nhân
dân, (số 23) 12/2014; 15) Đinh Văn Quế, Một số vấn đề lý khi áp dụng tình
tiết lợi dụng chức vụ quyền hạn để phạm tội, Tạp chí, (số 6) 3/2010; 16)
Trịnh Tiến Việt, Miễn trách nhiệm hình sự theo luật hình sự Việt Nam:
Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Tạp chí Toà án nhân dân, (số 11) 6/2006;
17) Trần Quang Thái, “Trẻ em hiếp dâm trẻ em”- Trách nhiệm hình sự đối
với bị cáo và sự không hợp lý trong quy định tại khoản 4 điều 112 BLHS,
Tạp chí Toà án nhân dân, (số 17) 9/2011; 18) Trần Quang Thái, Nam giới có
thể là người bị hại trong tội Hiếp dâm hay không?, Tạp chí Toà án nhân
dân, (số 21) 11/2013; v.v...
Các công trình nghiên cứu, bài viết nói trên đã đề cập trách nhiệm
hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người dưới
góc độ pháp lý hình sự, tội phạm học hoặc đối với một nhóm tội, hoặc riêng
một tội nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu một cách riêng biệt, toàn
diện và có hệ thống về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người dưới hai góc độ: pháp lý hình sự và thực tiễn
áp dụng trên cơ sở số liệu địa bàn Tỉnh Yên Bái trong giai đoạn 5 năm (từ
năm 2010 đến năm 2014).
Do tính chất đa dạng, rộng lớn và phức tạp của những vấn đề về
trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người (Cụ thể là có 8 cấu thành tội phạm xâm phạm đến nhân phẩm, danh

14. 6
dự của con người trong Bộ luật hình sự năm 1999 - gồm các điều từ điều
111 đến điều 116 và từ điều 121 đến điều 122) và do sự hạn chế số trang
của một Luận văn Thạc sĩ Luật học nên trong khuôn khổ luận văn này tác
giả chỉ đề cập đến những vấn đề nào mà theo quan điểm của tác giả là cơ
bản và quan trọng hơn cả.
3. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài góp phần làm rõ thêm một số điểm về mặt lý luận
và thực tiễn về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người theo
BLHS Việt Nam năm 1999. Đồng thời xác định những điểm bất cập chưa hợp
lý trong thực tiễn xét xử và đề xuất một số kiến giải lập pháp nhằm nâng cao
hiệu quả áp dụng các quy phạm về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người dưới góc độ thực tiễn của hoạt động
xét xử và nhận thức khoa học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu trách nhiệm hình sự
về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người mà cụ thể là:
1) Khái niệm, đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người;
2) Cơ sở và hình thức của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người;
3) Thực tiễn áp dụng các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người trên địa bàn tỉnh Yên Bái giai đoạn 5 năm (từ năm
2010 đến năm 2014);
4) Đề xuất một số kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu áp dụng
các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.

15. 7
3.3. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các quy định trong Bộ luật hình sự Việt Nam hiện
hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người cũng như thực tiễn áp dụng các quy định này trên địa bàn tỉnh
Yên Bái trong 5 năm (từ năm 2010 đến năm 2014).
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí minh và những quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo
của Đảng Cộng sản Việt nam về xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt nam xã
hội chủ nghĩa và pháp luật hình sự trong đấu tranh phòng, chống các tội xâm
phạm quyền con người nói chung và các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người nói riêng.
- Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể như: Thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu...
5. Những đóng góp về lý luận và thực tiễn của đề tài
Hiện nay, đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người. Tuy nhiên, các công trình đề cập đến các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người nói trên nghiên cứu trên khía
cạnh đấu tranh phòng, chống tội phạm hoặc nghiên cứu đối với từng tội phạm cụ
thể trong phạm vi toàn quốc. Chưa có công trình nào nghiên cứu trách nhiệm
hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật
Hình sự Việt Nam dựa trên thực tiễn áp dụng tại địa bàn tỉnh Yên Bái.
Luận văn này là công trình đầu tiên trong khoa học luật hình sự Việt
Nam, nghiên cứu một cách tương đối toàn diện và tương đối có hệ thống về
trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Luật Hình sự Việt Nam năm 1999 dưới hai góc độ pháp lý hình sự
và thực tiễn áp dụng. Có thể xem những nội dung sau đây là những đóng góp
mới về mặt khoa học và thực tiễn của luận văn:

16. 8
- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận chung về trách nhiệm hình sự đối
với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật Hình sự
Việt Nam hiện hành.
- Đánh giá thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự Việt nam
về trách nhiệm hình sự đối với các xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trên địa bàn tỉnh Yên Bái trong 5 năm (từ năm 2010 đến năm 2014).
- Từ những luận cứ có cơ sở về mặt lý luận và thực tiễn, đưa ra những
kiến nghị hoàn thiện pháp luật và những giải pháp có tính khả thi nhằm nâng
cao hiệu quả áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam về trách
nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
trong thực tiễn.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Một số vấn đề chung về trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
Chương 2: Thực trạng các quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 hiện
hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người và thực tiễn áp dụng các quy định này trên địa bàn tỉnh Yên Bái
(Giai đoạn 2010 – 2014).
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình
sự năm 1999 hiện hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người.

17. 9
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN PHẨM, DANH DỰ
CỦA CON NGƯỜI
1.1. Khái niệm, các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người
1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Kế thừa và tiếp nối tư tưởng Hồ Chí Minh về con người, Đảng và Nhà
nước ta trong các giai đoạn đều luôn quan tâm đến việc chăm lo, phát triển,
xây dựng và bảo vệ các giá trị nhân văn tiến bộ, trong đó có việc bảo vệ con
người, chủ thể của xã hội. Rất nhiều các quy định của Nhà nước ta đã có
những chế định khác nhau về việc bảo vệ con người, từ các quy định về bồi
thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người
trong Bộ luật dân sự, hay các quy định về các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong Bộ luật hình sự. Tất cả các
quy định trên đều hướng tới việc bảo vệ toàn vẹn các giá trị cơ bản nhất của
con người như tính mạng, sức khỏe của người đó hay các giá trị tinh thần
như nhân phẩm, danh dự.
Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 cũng có những
quy định rất cụ thể về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân
phẩm của con người. Trong đó, quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người được quy định trong 8 điều luật quy định về tội phạm
từ Điều 111 đến 116 và từ 121 đến 122.
Trước khi tìm hiểu về khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chúng ta cần hiểu thế nào là nhân phẩm, danh dự.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà Nẵng

18. 10
và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì danh dự
là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần, đạo đức tốt đẹp
và là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng của xã hội, của tập
thể [4, tr.133]. Danh dự là một khái niệm rộng, gắn liền với một chủ thể xác
định. Chủ thể này có thể là tổ chức hoặc cá nhân. Danh dự của con người
không tự nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động thực tiễn, biểu hiện
dưới góc độ đạo đức và xã hội. Danh dự là sự coi trọng của xã hội về con
người hoặc tổ chức nào đó và được thừa nhận như một quyền nhân thân. Đó
là sự ca ngợi của tập thể dành cho cá nhân với những phẩm chất đạo đức tốt
đẹp và những thành tích trước cộng đồng. Danh dự là phạm trù mang tính đạo
đức và xã hội luôn gắn liền với chủ thể xác định, là một trong những yếu tố để
khẳng định vai trò, vị trí, uy tín của một người hoặc một tổ chức trong xã hội
được Hiến pháp, pháp luật bảo hộ, không ai được xâm phạm. Như vậy, danh
dự chính là sự suy tôn các tiêu chuẩn đạo đức đối với con người. Vì vậy, danh
dự là một trong những yếu tố để khẳng định vị trí, vai trò và uy tín của chủ
thể đó trong xã hội.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà
Nẵng và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì
nhân phẩm được hiểu là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được
pháp luật bảo vệ. Nhân phẩm là tổng hợp những phẩm chất mang tính đặc
trưng của mỗi cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị một con
người [4, tr.428]. Danh dự và nhân phẩm của cá nhân là những yếu tố gắn liền
với quyền nhân thân, phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội và quan điểm
của thời đại lịch sử. Khái niệm danh dự và nhân phẩm của cá nhân không phải
lúc nào cũng tách biệt nhau mà trái lại giữa chúng còn có mỗi liên hệ tác động
qua lại lẫn nhau. Danh dự có nội hàm rộng và ở một góc độ là giá trị xã hội nó
còn bao hàm cả nhân phẩm và uy tín. Nhân phẩm của mọi người trong xã hội

19. 11
là ngang nhau, còn danh dự của mỗi người là khác nhau. Mặc dù có sự giống
nhau hay khác nhau về danh dự, nhân phẩm nhưng mọi người trong xã hội
đều được pháp luật bảo vệ các quyền nhân thân này một cách bình đẳng,
trong đó có quy định của BLHS. Mọi hành vi xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người đều bị trừng trị nghiêm khắc.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi
(hành động hoặc không hành động) có lỗi (cố ý hoặc vô ý) xâm phạm quyền
được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác. Nhân phẩm
và danh dự con người là một trong những quyền bất khả xâm phạm. Hiến pháp
năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Mọi
người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức
khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình
hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khoẻ, xúc phạm
danh dự, nhân phẩm” [46, Điều 20]. Không ai hoặc cơ quan, tổ chức nào có
quyền xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của người khác, những hành vi xâm
phạm đến nhân phẩm, danh dự của người khác đều bị pháp luật trừng trị.
Như vậy qua những phân tích trên có rút ra khái niệm, các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi nguy hiểm cho xã hội
được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự
và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện một cách có lỗi xâm phạm quyền
được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác.
1.1.2. Các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Từ khái niệm trên, có thể thấy rõ các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người được quy định trong Bộ luật hình sự có các đặc điểm sau:
Thứ nhất, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là
những hành vi nguy hiểm cho xã hội.

20. 12
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người không phải là
hành vi của con người chung chung. Hành vi là một trong những hình thức biểu
hiện sự tồn tại của con người trong thế giới khách quan. Hành vi của con người
không thể và chưa thể là tội phạm nếu nó chưa mang tính nguy hiểm cho xã hội
dưới những dạng nhất định. Do đó, đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người phải là những hành vi nguy hiểm cho xã hội.
Thứ hai, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người phải
được quy định trong Bộ luật hình sự
Như mọi tội phạm khác, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người được quy định trong BLHS. Phần chung của BLHS quy định dấu hiệu
pháp lý chung của tội phạm. Phần các tội phạm quy định dấu hiệu pháp lý đặc
trưng của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy
định tại một số điều luật trong Chương XII BLHS năm 1999 bao gồm các
điều luật từ 111 đến 116 và điều 121, 122 của BLHS.
Như vậy, việc Nhà nước ta xác định các tội phạm xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người phải là những hành vi đã được quy định trong
BLHS, xâm hại tới khách thể được luật hình sự bảo vệ, đó là quyền bất khả
xâm phạm về nhân phẩm, danh dự của con người.
Thứ ba, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được
thực hiện một cách có lỗi của người phạm tội.
Việc khẳng định lỗi của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người như một đặc điểm cơ bản của nhóm tội phạm này là sự khẳng định
chính sách hình sự của Nhà nước ta trong công tác đấu tranh, phòng, chống
tội phạm đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là
“không chấp nhận quy tội khách quan, nghĩa là quy trách nhiệm hình sự cho
người chỉ căn cứ vào việc người đó thực hiện hành vi gây thiệt hại cho xã hội
mà không căn cứ vào lỗi của họ” [70, tr.55]. Dấu hiệu lỗi của người phạm các

21. 13
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người nói lên thái độ tâm lý chủ
quan của họ. Chỉ đối với những người có lỗi, việc áp dụng hình phạt và các
chế tài hình sự khác mới thực sự có ý nghĩa giáo dục, cải tạo và trừng trị họ.
Thứ tư, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người do người
có năng lực trách nhiệm hình sự, và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện
Tùy vào từng tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cụ
thể cũng như mức cao nhất của khung hình phạt mà BLHS quy định cho mỗi
tội phạm đó, độ tuổi chịu TNHS khác nhau. Có trường hợp từ 16 tuổi trở lên,
nhưng cũng có trường hợp từ đủ 14 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm về các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người theo quy định của BLHS.
1.1.3. Khái niệm trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Thuật ngữ TNHS đối với các tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chỉ mang tính quy ước và đã được sử dụng thành thông lệ trong
nghiên cứu khoa học và thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự. Thực chất đây là
TNHS của người phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
Chúng tôi cho rằng có thể đưa ra một cách diễn đạt về TNHS đối với
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người vừa trực tiếp thể hiện
nội dung cơ bản của TNHS vừa phản ánh được mối quan hệ giữa các bên
chủ thể của TNHS. Đó là: TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người là nghĩa vụ của người phạm tội phải gánh chịu các hậu
quả pháp lý bất lợi do việc đã thực hiện hành vi bị coi là tội phạm xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người, thể hiện trong sự tác động mang tính
cưỡng chế của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
1.1.4. Các đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người cũng mang đầy đủ các đặc điểm của TNHS đối với tội phạm nói

22. 14
chung. TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
cũng mang nét đặc trưng điển hình.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có đặc trưng là
xâm phạm tới các giá trị nhân thân của con người, đây là các yếu tố không thể
là đối tượng để mua, bán, tặng, cho... trong các hoạt động của con người. Hay
nói cách khác, các yếu tố này là bất khả xâm phạm. Luật pháp quốc tế đã có
những quy định tương đối cụ thể về bảo vệ con người, bảo vệ các giá trị nhân
thân trong xã hội. Quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người được thừa nhận chung trong pháp luật quốc tế.
Trong pháp luật Việt Nam, từ khi ban hành Hiến pháp năm 1946 quyền bất
khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của con người
đã được thừa nhận, các quy định về bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của con
người hiện nay đã được ban hành ở các cấp độ khác nhau như quy định trong
Bộ luật dân sự, quy định trong Bộ luật hình sự.
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người vì xâm phạm vào các giá trị nhân thân nên rất khó xác định, lượng
hóa. Tính chất nghiêm trọng của các tội phạm này dẫn đến những hậu quả lâu
dài cho người bị xâm phạm. Đối tượng người bị hại trong các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người chỉ có thể là con người, cá nhân cụ thể.
Đây cũng là tính đặc thù của loại tội phạm này, tác động sâu sắc tới trách
nhiệm hình thức trách nhiệm đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người.
1.2. Cơ sở và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người
1.2.1. Cơ sở của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Căn cứ pháp lý của TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người chính là cấu thành tội phạm của các tội xâm phạm nhân

23. 15
phẩm, danh dự của con người. Cấu thành tội phạm của các tội cụ thể xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy định trong chương XII
BLHS năm 1999. Chỉ trên cơ sở thoả mãn các dấu hiệu trong cấu thành tội
phạm các tội phạm cụ thể thì hành vi mới bị coi là phạm tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người. Chỉ cần thoả mãn các dấu hiệu trong cấu
thành tội phạm cụ thể thì hành vi đã bị coi là phạm tội mà cấu thành tội
phạm đó phản ánh.
Mặc dù trong khoa học pháp lý hình sự đã và vẫn đang còn những ý
kiến khác nhau về vị trí của các yếu tố cấu thành tội phạm, nhưng tất cả đều
thống nhất cụ thể hoá cơ sở của TNHS là việc hành vi đã thực hiện thoả mãn
các dấu hiệu do luật định về tội phạm, được phản ánh trong cấu thành tội
phạm các tội phạm cụ thể. Như vậy, phân tích cơ sở của TNHS đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người thực chất là phân tích các dấu
hiệu pháp lý đặc trưng có ý nghĩa định tội của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người.
1) Các yếu tố cấu thành tội phạm
Với tính chất là các tội phạm nằm trong Chương XII- Các tội xâm
phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nên cũng như
các tội phạm khác trong chương này, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người đều là những tội xâm phạm sự bảo vệ trật tự pháp luật xã hội
chủ nghĩa, bảo vệ con người trong chế độ mới. Chính vì lẽ đó, các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người cũng có những dấu hiệu pháp lý
chung giống như các tội phạm khác trong Chương các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người. Có khách thể nhóm là
quyền được bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự
của con người. Tuy nhiên, nghiên cứu sâu dưới giác độ nhóm hẹp của các tội
phạm này thì các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có những
dấu hiệu pháp lý đặc trưng riêng.

24. 16
a) Khách thể của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Con người khi sinh ra, tạo hóa cho họ một cơ thể hoàn thiện hoặc có
thể không hoàn thiện cả về thể chất lẫn tinh thần và đã được pháp luật thừa
nhận bảo vệ, không ai có quyền xâm phạm.
Nhân phẩm của con người là vốn quý nhất của từng con người và xã
hội. Nhân phẩm là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được pháp
luật bảo hộ. Nhân phẩm là tổng thể những phẩm chất mang tính đặc trưng của
mỗi cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị của một con người.
Con người có nhân phẩm là sự đảm bảo về giá trị thì mới có điều kiện học
tập, lao động sáng tạo ra của cải vật chất nuôi sống bản thân họ, gia đình và
xã hội, đồng thời xác định vị trí của cá nhân trong xã hội đó. Vì vậy, xâm
phạm làm tổn thương đến nhân phẩm con người đều phải được xử lý nghiêm
minh. Hành vi xâm phạm đến nhân phẩm con người là dùng tác động bất hợp
pháp hoặc dùng bất kỳ hình thức nào làm cho một cá nhân bị tổn thương về
nhân phẩm, làm mất đi giá trị nhân phẩm vốn có của người đó trong xã hội.
Việc xâm phạm nhân phẩm của người đó sẽ làm cho họ bị tổn thất về tinh
thần, về giá trị sống của cá nhân đó trong xã hội.
Danh dự là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần,
đạo đức tốt đẹp và là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng
của xã hội, của tập thể. Danh dự là khái niệm rộng gắn liền với một chủ thể
xác định. Danh dự không tự nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động
thực tiễn, được biểu hiện dưới góc độ đạo đức và xã hội. Hành vi xâm phạm
đến danh dự của con người là các tác động trái pháp luật, làm cho người bị
hại bị xúc phạm về danh dự, làm cho họ không nhận được sự coi trọng của gia
đình, xã hội, làm cho họ bị ô nhục, xấu hổ. Sự xâm phạm của hành vi phạm
tội làm mất đi giá trị của người đó trong xã hội, làm giảm sự kính trọng của
xã hội, của tập thể với người đó.

25. 17
Khái niệm nhân phẩm, danh dự của con người được xem xét ở đây là
tình trạng nhân phẩm, danh dự vốn có ban đầu của nạn nhân khi chưa bị xâm
phạm và sau khi bị xâm phạm. Đây chính là cơ sở quan trọng để xem xét,
đánh giá mức độ nguy hiểm của hành vi. Hành vi xâm phạm có thể là gây ra,
hoặc đe dọa gây ra các thiệt hại cho nhân phẩm, danh dự của người bị hại.
Do đó, khách thể của nhóm tội này là quyền được tôn trọng và bảo vệ
về nhân phẩm, danh dự của con người. Đối tượng của nhóm tội này là những
chủ thể có quyền được tôn trọng và bảo vệ nhân phẩm, danh dự. Đối tượng
tác động của nhóm tội phạm này chỉ có thể là cá nhân, con người cụ thể. Đó
là những người đang sống, đang tồn tại với tư cách là con người thực thể tự
nhiên và xã hội. Cá nhân này phải đang còn sống vào thời điểm bị xâm phạm,
nếu một người đã chết bị xâm phạm với những hành vi tương tự như: bị người
phạm tội giao cấu, bôi trát chất thải, chất bẩn lên xác chết.... thì không phạm
tội thuộc nhóm này, mà phạm tội xâm phạm thi thể, mồ mả thuộc khách thể
của nhóm tội phạm khác.
b) Mặt khách quan của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Hành vi khách quan của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự có thể
chia thành hai nhóm cơ bản. Nhóm thứ nhất liên quan đến các tội phạm về
tình dục như: hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, cưỡng dâm trẻ em, giao
cấu với trẻ em, dâm ô với trẻ em. Nhóm thứ hai liên quan đến các tội xâm
phạm danh dự như tội vu khống, tội làm nhục người khác.
- Hành vi khách quan liên quan đến nhóm các tội xâm phạm tình dục
thông thường là người phạm tội có các hành vi giao cấu hoặc hành vi khác
xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về tinh dục của nữ giới hoặc trẻ em.
Những hành vi này nhằm thỏa mãn mục đích tình dục của đối tượng phạm tội.
Việc đạt được mục đích giao cấu với nạn nhân có thể bằng nhiều phương thức

26. 18
khác nhau như: dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác, hoặc
hành vi dùng mọi thủ đoạn gây sức ép với người lệ thuộc với mình để người
đó miễn cưỡng để cho giao cấu như: dọa đuổi việc, dọa đòi nợ đến hạn.... Bên
cạnh đó trong nhóm còn có tội phạm mà các hành vi của nó không có hành vi
giao cấu như tội dâm ô với trẻ em, thông thường hành vi của tội phạm này
thường là hành vi liên quan đến việc dùng các thủ đoạn khác như tay, chân,
miệng để sờ mó, đụng chạm vào bộ phận sinh dục của trẻ em.
- Hành vi khách quan liên quan đến các tội xâm phạm danh dự như tội
vu khống, tội làm nhục người khác. Ví dụ như: Người phạm tội phải là người
có hành vi (hành động) được thể hiện bằng lời nói hoặc hành động xúc phạm
nghiêm trọng nhân phẩm danh dự của người khác như: lăng mạ, chửi rủa
thậm tệ, lột quần áo giữa đám đông người, thoả mãn thú vui của xác thịt
v.v...Tất cả những hành vi này chưa tới mức cấu thành tội phạm như: Hiếp
dâm, cưỡng dâm và không thuộc trường hợp dâm ô với trẻ em, mà chỉ xúc
phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự của người khác. Để làm nhục
người khác, người phạm tội có thể có những hành vi vũ lực hoặc đe doạ dùng
vũ lực như: bắt trói, tra khảo, vật lộn, đấm đá hoặc dùng phương tiện nguy
hiểm khống chế đe doạ buộc người bị hại phải làm theo ý muốn của mình,
nhưng tất cả các hành vi, thủ đoạn đó chỉ nhằm mục đích là làm nhục chứ
không nhằm mục đích khác trong tội làm nhục người khác - Là người bị xâm
phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự.
Việc xác định như thế nào là nhân phẩm, danh dự bị xâm phạm nghiêm
trọng cũng là một vấn đề khá phức tạp trong tội phạm này, bởi vì cùng bị xâm
phạm như nhau, nhưng có người bị thấy nhục hoặc rất nhục, nhưng có người
lại thấy bình thường, không thấy bị nhục. Về phía người phạm tội cũng có
nhận thức tương tự như vậy, họ cho rằng với hành vi như thế thì người bị làm
nhục sẽ nhục hoặc rất nhục, nhưng người bị hại lại thấy chưa bị nhục. Những

27. 19
chuẩn mực này, nếu chỉ căn cứ vào ý thức chủ quan của người phạm tội hay
người bị hại thì cũng chưa thể xác định một cách chính xác được mà phải kết
hợp với các yếu tố như: trình độ nhận thức, mối quan hệ gia đình và xã hội,
địa vị xã hội, quá trình hoạt động của bản thân người bị hại, phong tục tập
quán, truyền thống gia đình v.v... Dư luận xã hội trong trường hợp này cũng
có ý nghĩa quan trọng để xác định nhân phẩm, danh dự của người bị hại bị
xâm phạm tới mức nào. Sự đánh giá của xã hội trong trường hợp này có ý
nghĩa rất lớn để xác định hành vi phạm tội của người có hành vi làm nhục.
Hành vi bịa đặt những điều không có thực, loan truyền những điều biết
rõ là bịa đặt, bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có
thẩm quyền trong tội vu khống.
- Hậu quả của hành vi khách quan nói trên là những thiệt hại gây cho
quyền được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của con người thể
hiện dưới dạng thiệt hại về thể chất, tinh thần. Dấu hiệu hậu quả không là dấu
hiệu bắt buộc trong các cấu thành các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người. Điều này xuất phát từ đặc điểm của các tội phạm này thường xâm
phạm đến giá trị tinh thần của con người, việc lượng hóa các hậu quả xảy ra là
rất khó, bản thân hành vi khách quan đã cho thấy được tính chất nguy hiểm
cho xã hội của tội phạm rồi nên không cần bắt buộc cần có dấu hiệu hậu quả
trong các tội phạm này.
c) Mặt chủ quan của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Trong các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người lỗi của
người phạm tội là lỗi cố ý thông thường là cố ý trực tiếp. Tuy nhiên, hiện nay
đối với tội giao cấu với trẻ em có quan điểm cho rằng lỗi đối với tội phạm này
không xác định được.
Đối với lỗi cố ý có thể là cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp, người

28. 20
phạm tội có thể mong muốn hậu quả thương tích hoặc hậu quả tổn hại cho sức
khỏe nhưng cũng có thể chỉ chấp nhận hậu quả đó.
d) Chủ thể của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Chủ thể của nhóm tội này có thể bất kỳ người nào có năng lực trách
nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định:
- Từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
- Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách
nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng.
Đặc biệt, trong nhóm tội xâm phạm nhân phẩm danh dự của con người
có hai tội phạm đòi hỏi chủ thể của tội phạm phải là người đã thành niên tức
là người đả đủ 18 tuổi trở lên là tội giao cấu với trẻ em (Điều 115) và tội dâm
ô với trẻ em (Điều 116).
2) Các hình thức phạm tội đặc biệt
a) Trách nhiệm hình sự trong chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt
Đối chiếu với các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người trong BLHS năm 1999 thì các trường hợp chuẩn bị phạm tội
thuộc khoản 2, 3, 4 Điều 111; khoản 1, 2, 3, 4 Điều 112; khoản 2, 3 Điều 113;
khoản 1, 2, 3 Điều 114; khoản 2,3 Điều 115; khoản 3 Điều 116 thì phải chịu
TNHS trong trường hợp chuẩn bị phạm tội. Như vậy, chỉ có các tội xâm phạm
nhân phẩm con người thuộc nhóm các tội phạm tình dục thì chuẩn bị phạm tội
sẽ chịu TNHS.
Tương tự như chuẩn bị phạm tội, trường hợp người phạm tội chưa đạt
chịu TNHS về cùng một tội danh, theo cùng một điều luật như trường hợp tội
phạm hoàn thành nhưng không trong cùng một phạm vi chế tài quy định cho
tội phạm hoàn thành. Chế tài áp dụng cho chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa
đạt bị giới hạn thấp hơn về hình phạt nặng nhất hoặc về mức cao nhất của
khung hình phạt nặng nhất.

29. 21
b) Trách nhiệm hình sự trong trường hợp đồng phạm
Trong các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người đều thực
hiện với lỗi cố ý, chính vì vậy nên rất thường xuyên có đồng phạm tham gia.
Việc xác định trách nhiệm hình sự trong trường hợp đồng phạm đối với các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cần phải tuân thủ các
nguyên tắc nhất định.
1.2.2. Các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người
Theo lý luận chung, hình thức TNHS (còn được gọi là hình thức biểu
hiện cụ thể của TNHS, dạng của TNHS – GS.TSKH. Lê Văn Cảm sử dụng
thuật ngữ “các dạng của TNHS” và phân biệt với “các hình thức thực hiện
TNHS” (bao gồm: thực hiện TNHS có kèm theo việc quyết định hình phạt
và thực hiện TNHS không kèm theo việc quyết định hình phạt) chính là
dạng hậu quả bất lợi mà người phạm tội phải gánh chịu do việc đã thực hiện
tội phạm [9, tr.334]. Phổ biến nhất và nghiêm khắc nhất là hình phạt và kèm
theo nó là án tích. Tội phạm luôn gắn liền với hình phạt, hình phạt là hậu
quả pháp lý của tội phạm. Đối với một người thực hiện hành vi nguy hiểm cho
xã hội bị coi là tội phạm thì việc bị đe doạ áp dụng biện pháp cưỡng
chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước là hình phạt là điều không tránh khỏi.
Hình phạt đối với các tội xâm phạm nhân phẩm danh dự của con người được
quy định ngay trong chế tài của các tội phạm (chương XII - BLHS năm 1999).
Chúng tôi cho rằng TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người không chỉ bó hẹp ở nghĩa vụ phải chịu hình phạt được quy
định đối với các tội phạm này, mà còn bao gồm cả nghĩa vụ chịu sự tác động
của các hoạt động truy cứu TNHS, chịu bị kết tội, bị áp dụng các biện pháp
cưỡng chế TNHS (hình phạt và các biện pháp tư pháp) và bị mang án tích.
Ngay cả trường hợp được tha miễn TNHS (miễn TNHS) cũng vẫn khẳng định

30. 22
tính chất tội phạm của hành vi mà người đó đã thực hiện và nghĩa vụ pháp lý
phải gánh chịu các biện pháp tác động mang tính hình sự (TNHS). Miễn
TNHS chỉ có thể được áp dụng đối với người thực hiện hành vi phạm tội.
TNHS phát sinh từ thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, gắn liền với các
hoạt động truy cứu TNHS (nếu có). Quyết định miễn TNHS của các cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền, một mặt chính là căn cứ pháp lý ghi nhận chính
thức hành vi của một người là tội phạm và TNHS của họ, mặt khác cũng là
căn cứ chấm dứt TNHS đối với họ do đã thoả mãn điều kiện được miễn
TNHS. Người được miễn TNHS không phải gánh chịu trên thực tế (được
miễn) những hậu quả bất lợi mà luật quy định cho người đã thực hiện tội
phạm đó. Việc truy cứu TNHS và áp dụng hình phạt trong những trường hợp
này được cho là không cần thiết.
Khi người phạm tội bị tác động bằng hình phạt (phổ biến) hay ngay
cả trong trường hợp được miễn hình phạt thì đều có hậu quả là bị mang án
tích trong một thời hạn nhất định và bị ghi vào lý lịch tư pháp. Trong thời
gian chưa được xoá án tích mà lại phạm tội mới thì tuỳ từng trường hợp
sẽ bị coi là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.
Hình thức TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người được quy định trong luật và quyết định trên thực tế cũng có các nét
riêng biệt so với các hình thức TNHS được quy định và quyết định đối với
người phạm các nhóm tội khác. Điều này chịu sự chi phối, đồng thời cũng là
sự thể hiện tính chất nguy hiểm cho xã hội đặc trưng của nhóm các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người và chính sách hình sự của Nhà
nước đối với nhóm các tội phạm này.
Hậu quả pháp lý hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người được quy định trong luật có phần nặng hơn so với hậu
quả pháp lý hình sự đối với một số nhóm tội phạm khác như nhóm các tội

31. 23
xâm phạm sở hữu, nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, nhóm
các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế... Trong BLHS năm 1999, có ba điều
luật trong nhóm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có quy
định hình phạt đặc biệt nghiêm khắc là tù chung thân trở lên, trong đó có một
tội quy định khung hình phạt cao nhất là tử hình (Điều 112). Ở các nhóm tội
phạm mà khách thể bị xâm hại là trật tự quản lý hành chính, kinh tế, sở hữu
nên tính chất ít nghiêm trọng hơn. Trong khi đó các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người xâm phạm tới các giá trị về nhân phẩm, danh dự của
con người, một khách thể được quan tâm đến nhất trong xã hội, nhằm bảo
đảm sự phát triển bình thường của mỗi con người cụ thể nên các tội này có
mức hình phạt tương đối cao. Hầu hết các tội này có những khung hình phạt
tăng nặng ở mức tội phạm rất nghiêm trọng.
Ở các giai đoạn phát triển khác nhau của đất nước, các khách thể này
luôn được khẳng định về tầm quan trọng hàng đầu cũng như được xác định
tương đối nhất quán về các nội dung thể hiện và biểu hiện vi phạm. Các giá trị
về nhân phẩm, danh dự của con người đang là một mối quan tâm không chỉ
của nước ta mà của các quốc gia khác trên thế giới. Chính vì lẽ đó nên các
hình thức TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người là tương đối nghiêm khắc.
Đối với các hình phạt bổ sung hay các biện pháp tư pháp khác, trong
nhóm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cũng có một số tội
có thêm các hình thức TNHS này. Trong nhóm các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người, hình phạt bổ sung “Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành
nghề hoặc làm công việc nhất định” thường được áp dụng. Cụ thể hình phạt
này được áp dụng trong 7 tội phạm của nhóm này (Tội hiếp dâm, Tội hiếp dâm
trẻ em, Tội cưỡng dâm, Tội cưỡng dâm trẻ em, Tội dâm ô với trẻ em, Tội làm
nhục người khác, Tội vu khống), trừ tội giao cấu với trẻ em không áp dụng

32. 24
hình phạt bổ sung này. Nhóm các tội phạm này thường áp dụng hình phạt
“Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định” bởi
lẽ người phạm tội trong nhiều trường hợp thường lợi dụng mối quan hệ nhất
định liên quan đến công tác, đến công việc, quan hệ khác mà thực hiện hành vi
phạm tội như thầy giáo hiếp dâm hoặc giao cấu với học sinh, thầy thuốc cưỡng
dâm người bệnh, hoặc sử dụng chức vụ trong quan hệ công tác để cưỡng dâm...
Chính vì lẽ đó, việc người phạm tội bị cấm hành nghề, cấp đảm nhiệm chức vụ
là phù hợp, nhằm triệt tiêu khả năng tái phạm của người phạm tội, khi không
đặt họ vào môi trường có khả năng thực hiện được tội phạm. Cũng như vậy,
trong nhóm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người chỉ có tội vu
khống (Điều 122) là có bổ sung thêm hình phạt bổ sung là phạt tiền (với mức
từ 1 đến 10 triệu đồng) [43]. Còn các tội phạm khác không áp dụng hình phạt
bổ sung này, cũng như các hình phạt bổ sung khác.
Ngoài ra, do đặc thù là các tội xâm phạm tới các giá trị tinh thần như nhân
phẩm, danh dự của con người nên về các biện pháp tư pháp khác áp dụng với
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người thường áp dụng biện pháp
buộc công khai xin lỗi quy định tại Điều 42 BLHS năm 1999. Biện pháp này
khắc phục được những thiệt hại về tinh thần mà người bị hại phải gánh chịu do
tội phạm tác động tới. Thông thường hai tội phạm thường bị áp dụng biện pháp
này là các tội làm nhục người khác (Điều 121) và tội vu khống (Điều 122).
1.3. Lịch sử hình thành và phát triển các quy phạm pháp luật hình
sự Việt Nam về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
1.3.1. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người trong thời kỳ từ sau Cách mạng tháng
Tám năm 1945 cho đến trước khi Bộ luật Hình sự năm 1985 được ban hành
Ngày 2/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai
sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Thời kỳ này chính quyền non trẻ

33. 25
mới ra đời gặp rất nhiều khó khăn: nền kinh tế- xã hội lạc hậu bị chiến tranh
tàn phá nặng nề, tình hình tài chính cạn kiệt, tình hình rối ren thù trong giặc
ngoài,… nên nhà nước ta chưa thể đủ điều kiện để xây dựng được một hệ
thống pháp luật hoàn chỉnh. Do tình thế hết sức khẩn trương, xã hội rất cần có
pháp luật, mà lại không thể ban hành kịp các văn bản quy phạm pháp luật nói
chung, văn bản quy phạm pháp luật hình sự cần thiết nói riêng trong đó có
những quy định về tội phạm hiếp dâm nói chung và hiếp dâm trẻ em nói riêng
nên ngày 10/10/1945, Nhà nước ta đã ban hành Sắc lệnh số 47-SL quy định
cho tạm thời giữ các luật lệ cũ, trong đó có Bộ “Luật hình An nam”, Bộ
“Hoàng Việt hình luật” và Bộ “Hình luật pháp tu chính” với điều kiện “không
trái với nguyên tắc độc lập của nước Việt nam và chính thể dân chủ cộng
hòa”. Về cơ bản, đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người có đối tượng tác động là con người, do đó không chịu ảnh hưởng nhiều
bởi sự thay đổi về chế độ chính trị từ chế độ thực dân phong kiến sang chế độ
mới của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Chính vì lẽ đó, nên hầu hết các
quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong các
văn bản luật cũ như Bộ “Luật hình An nam”, Bộ “Hoàng Việt hình luật” và Bộ
“Hình luật pháp tu chính” về cơ bản vẫn còn được giữ lại, để phục vụ công
cuộc đấu tranh với loại tội phạm này của chính quyền mới. Các tội này có thể
kể đến như: Tội hiếp dâm trẻ em, tội hiếp dâm, tội làm nhục người khác...
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, các tòa án vẫn xử theo Luật
hình cũ được tạm thời giữ lại. Tuy nhiên, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên
Phủ (năm 1954), miền Bắc hoàn toàn giải phóng và đi lên xây dựng chủ nghĩa
xã hội, miền Nam còn tiếp tục cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ nên các
điều kiện chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa xã hội ở miền Bắc có sự thay đổi
mạnh mẽ, các luật lệ của chế độ cũ không còn phù hợp. Do đó, để phù hợp
với tình hình mới từ năm 1955, toàn bộ các luật cũ không còn được áp dụng

34. 26
nữa và các tòa án bắt đầu xử theo án lệ, theo đường lối chính sách của Đảng
và Nhà nước. Cho tới thời điểm này Nhà nước ta vẫn chưa ban hành một văn
bản pháp luật hình sự mới nào quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người.
Trong tình hình mới, trước nhu cầu đấu tranh với tội phạm nói chung
và các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự nói riêng Nhà nước ta đã ban hành
một loạt các văn bản hướng dẫn về các tội phạm trong nhóm này.
- Như đối với tội hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em: ngày 15/6/1960 Tòa án
nhân dân tối cao ra chỉ thị số 1024 hướng dẫn xử lý tội phạm hiếp dâm nhằm
khắc phục khuynh hướng coi nhẹ tính chất nghiêm trọng của tội này nhất là
khuynh hướng coi nhẹ tội hiếp dâm mà nạn nhân là trẻ em. Để các quy định
của pháp luật được đầy đủ và toàn diện hơn, đồng thời giúp cho việc xét xử
trên thực tiễn được dễ dàng và thuận lợi, năm 1967, trên cơ sở kinh nghiệm
rút ra từ thực tiễn xét xử, Tòa án nhân dân tối cao đã thông qua bản tổng kết
số 329/HS2 ngày 11/5/1967 hướng dẫn đường lối xét xử tội hiếp dâm trẻ em
và các tội phạm khác xâm phạm về mặt tình dục [55].
Bản tổng kết này đề cập một cách toàn diện đến 4 hình thức phạm tội:
hiếp dâm (bao gồm cả hiếp dâm trẻ em), cưỡng dâm (trong đó có cưỡng dâm
trẻ em), giao cấu với người dưới 16 tuổi và dâm ô (trong đó có dâm ô với trẻ
em). Như vậy, hiếp dâm trẻ em được ghi nhận là thuộc nhóm tội xâm phạm
tình dục trẻ em và là một hình thức phạm tội hiếp dâm.Các đặc điểm riêng
của hành vi hiếp dâm trẻ em cũng được nhấn mạnh ngay trong phần khái
niệm của tội hiếp dâm. Bản tổng kết cũng đưa ra hướng dẫn về cách định tội
danh, phân biệt hiếp dâm trẻ em với trường hợp giao cấu với người dưới 16
tuổi. Cụ thể là:
Các hành vi giao cấu với các em dưới 13 tuổi tròn nói chung,
không kể các em có sự thỏa thuận hay không thỏa thuận đều phải

35. 27
coi là hiếp dâm vì trí óc non nớt của các em, phải coi các em ở
trong tình trạng không thể tự vệ và biểu lộ ý chí đúng đắn. Riêng
đối với các em từ 13 tuổi tròn đến 14 tuổi tròn, trong một số trường
hợp cá biệt, có em đã dậy thì thì có thể thực sự thuận tình giao cấu.
Cho nên, khi có sự thuận tình giao cấu với các em đó, cần căn cứ
vào mọi tình tiết của vụ án (như tính tình, thân hình, thái độ các em)
để nhận định xem có tội hiếp dâm trẻ em hay là tội giao cấu với
người dưới 16 tuổi… [55, tr. 391-392].
Bản tổng kết 329-HS2 chỉ ra đường lối xử lý đối với hành vi xâm phạm
tình dục trẻ em nói chung cũng như hành vi hiếp dâm trẻ em nói riêng là theo
hướng xử nặng. Bản tổng kết chỉ rõ những trường hợp cần xử nặng, những
trường hợp cần xử nhẹ hơn so với trường hợp bình thường. Cụ thể: xử nặng
đối với những hành vi hiếp dâm người dưới 18 tuổi, hiếp dâm người thân về
trực hệ, hiếp dâm nhiều người, hiếp dâm vì động cơ đê hèn,… và xử nhẹ hơn
đối với những trường hợp phạm tội chưa đạt, tác hại còn hạn chế, bị cáo còn ít
tuổi, có tình tiết về nhân thân bị can như có cống hiến, thái độ hối cải…
- Đối với tội làm nhục người khác, tội vu khống: Cho đến trước ngày
miền nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, về cơ bản chính quyền cách mạng
vẫn sử dụng các quy của các văn bản pháp luật cũ của chính quyền thực dân
phong kiến để xử lý đối với hành vi làm nhục người khác hoặc vu khống. Điều
154 Luật hình An Nam quy định: "Trong khi quan lại đương làm chức vụ, người
nào lấy văn từ, ngôn ngữ, thư chỉ và làm việc gì hay là dọa điều gì, để cho mất
danh dự, thể diện của các viên quan lại ấy, phải phạt giam từ một tháng đến hai
năm, và phạt bạc từ hai mươi đồng đến hai trăm đồng" [69, tr.25]. Tương tự
như vậy, Điều 222 Hình luật canh cải quy định:
Người nào xỉ mạ quan bên chánh trị, bên Tòa hội đồng thẩm
án, trong lúc mấy vị ấy làm việc bổn phận hoặc dùng lời nói mà xỉ

36. 28
mạ, hoặc viết chữ hoặc vẽ hình mà không có truyền ra ngoài, trong
các cách ấy hoặc nói xấu cho danh giá, cho sự liêm sỉ của các vị ấy,
thì phải bị phạt tù từ 15 ngày cho tới 2 năm [18, tr.54]; Điều 320
Hoàng Việt hình luật quy định: Dùng lời nói, hoặc giấy má, viết tay
hay giấy in, bức vẽ hoặc những phương pháp khác mà lỵ mạ một
người viên chức đương khi làm chức vụ hay là nhân khi làm chức
vụ, bất kỳ là công việc hay không cũng gọi là lỵ mạ và chiếu theo
Điều 145 chương thứ 12 mà nghĩ xử [19, tr.445].
Sau khi miền Nam được giải phóng, trong khi chờ đợi thống nhất nước
nhà về mặt Nhà nước, trên thực tế về hình thức, tạm thời tồn tại hai Nhà nước:
Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt
Nam; mỗi Nhà nước có pháp luật riêng [21, tr.35]. Nhà nước Cộng hòa miền
Nam Việt Nam đã ban hành ngay một số chính sách, văn bản quy phạm pháp
luật hình sự nhằm phục vụ thực hiện một trong những nhiệm vụ quan trọng,
cấp bách là trấn áp bọn phản cách mạng và tội phạm khác, bảo vệ vững chắc an
ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở nửa đất nước mới được giải phóng.
Cùng với việc ban hành Sắc luật về tổ chức Tòa án nhân dân và Viện
Kiểm sát nhân dân, Sắc luật quy định việc bắt, giam, khám người, khám nhà
ở, đồ vật của người phạm tội, Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã
ban hành Sắc luật số 03-SL/76 ngày 15-3-1976 quy định các tội phạm và hình
phạt. Sắc luật này được áp dụng trong phạm vi toàn quốc trước khi Bộ luật
hình sự được ban hành.
Sắc luật số 03-SL/76 có quy định về các tội xâm phạm đến thân thể và
nhân phẩm của công dân một cách đầy đủ hơn so với Thông tư số 442-TTg
ngày 19-11-1955 của Thủ tướng Chính phủ Điểm d Điều 5 Sắc luật quy định:
“Phạm các tội khác xâm phạm thân thể và nhân phẩm của công dân thì bị
phạt tù từ 3 tháng đến 5 năm" [57, tr.238]. Trên cơ sở quy định này, các Tòa
án đã vận dụng xử lý một số trường hợp phạm tội làm nhục người khác.

37. 29
Như vậy, có thể nhận xét về hệ thống pháp luật quy định về các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong giai đoạn 1945 - 1985 như sau:
- Về mặt hình thức: Nhìn chung, pháp luật trong giai đoạn này còn thiếu
nhiều, chủ yếu xét xử theo án lệ thông qua công tác tổng kết và hướng dẫn
của Tòa án nhân dân tối cao. Nói cách khác, trước khi BLHS ra đời thì quy
định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người mới chỉ có trên
văn bản dưới luật. Do đó, giá trị pháp lý của các văn bản này chưa cao, quy
định còn chưa cụ thể, rõ ràng, dẫn đến việc áp dụng không thống nhất, gặp
nhiều vướng mắc trong quá trình xét xử, làm ảnh hưởng đến chất lượng xét
xử cũng như hiệu quả của cuộc đấu tranh chống nhóm tội phạm này.
- Về mặt nội dung: Các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự trong giai đoạn này đã được chú trọng về tính chất, mức độ nguy hiểm cho
xã hội và đường lối xử lý so với các tội phạm khác. Đặc biệt là các tội xâm
phạm tình dục như hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em rất được quan tâm. Mức hình
phạt áp dụng cho các tội phạm này cũng tương đối nặng, mức hình phạt tử
hình được áp dụng cho tội hiếp dâm và hiếp dâm trẻ em. Bởi lẽ, theo Tòa án
nhân dân tối cao tại Bản tổng kết 329-HS2 thì:
…trong tình hình chiến sự hiện nay…loại tội phạm này càng
nguy hiểm nhiều cho việc bảo vệ trật tự trị an…Đặc biệt đối với
hành vi hiếp dâm trẻ em…chúng ta cần thấy tính chất vô nhân đạo
của nó và coi đó là những hành vi hết sức nguy hiểm trong chế độ
chúng ta… [55, tr.221].
Với những đặc điểm về hình thức và nội dung như trên thì một nhu cầu
được đặt ra là phải có một văn bản tổng hợp toàn diện, thống nhất các văn bản
pháp luật hình sự nói chung và các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người nói riêng. Đó chính là BLHS năm 1985.

38. 30
1.3.2. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người thời kỳ từ khi Bộ luật Hình sự
năm 1985 được ban hành cho đến nay
Trong quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IV, V của Đảng, nhân dân ta đã giành được một số thành tựu nhất định
trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, tạo ra những cơ sở đầu tiên cho sự
phát triển mới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, chúng ta đã gặp phải nhiều khó
khăn và khuyết điểm do duy trì quá lâu cơ chế quản lý quan liêu, bao cấp, nên
không thực hiện được mục tiêu đã đề ra là ổn định một cách cơ bản tình hình kinh
tế – xã hội và đời sống nhân dân. Về mặt lập pháp hình sự, các văn bản quy phạm
pháp luật hình sự đơn hành không thể hiện được toàn diện, đầy đủ chính sách hình
sự của Đảng và Nhà nước ta. Trong bối cảnh đó, việc ban hành Bộ luật hình sự là
vấn đề mang tính tất yếu khách quan và cấp thiết, có ý nghĩa góp phần phục vụ
thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ngày 27-6-1985, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa VII, đã thông qua Bộ luật hình
sự, có hiệu lực từ ngày 1-1-1986 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự năm 1985).
Bộ luật hình sự năm 1985 đã kế thừa và phát triển những thành tựu lập
pháp hình sự Việt Nam, tổng kết kinh nghiệm đấu tranh phòng, chống tội
phạm trong thời gian trước năm 1985 và dự báo được tình hình tội phạm
trong thời gian tới.
Trong Bộ luật hình sự năm 1985, tiếp theo việc quy định các tội xâm
phạm an ninh quốc gia ở chương 1, nhà làm luật đã quy định các tội xâm
phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự ở chương 2 và quy định các
tội xâm phạm quyền tự do, dân chủ của công dân ở chương 3. Đây là hai
chương của Bộ luật hình sự bao gồm những quy phạm pháp luật trực tiếp bảo
vệ con người với tính chất là chủ thể của các quan hệ xã hội.

39. 31
Trong BLHS năm 1985 các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người đã được đề cập đến tương đối đầy đủ và lần đầu tiên
mang tính hệ thống. BLHS năm 1985 quy định về 5 tội phạm xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người bao gồm: Tội hiếp dâm, Tội cưỡng dâm, tội
giao cấu với người dưới 16 tuổi, tội làm nhục người khác và tội vu khống.
- Đối với nhóm tội xâm phạm nhân phẩm của con người gồm có tội
hiếp dâm, tội cưỡng dâm, tội giao cấu với người dưới 16 tuổi. BLHS năm
1985 đã có những quy định tương đối cụ thể, kế thừa các giá trị lập pháp hình
sự trước kia của Việt Nam. Tội hiếp dâm (bao gồm cả hành vi hiếp dâm trẻ
em) đã được quy định một cách tương đối rõ ràng, đầy đủ. Điều 112 BLHS
năm 1985 quy định về Tội hiếp dâm bao gồm 4 khoản:
Người nào dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác gia cấu với người
khác trái ý muốn của họ thì bị phạt tù từ một đến năm năm;
Phạm tội hiếp dâm người chưa thành niên từ 13 tuổi trở lên
hoặc là người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo
dục, chữa bệnh thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
2.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị
phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm:
a) Hiếp dâm có tổ chức hoặc nhiều người hiếp một người;
b) Hiếp nhiều người hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân;
c) Tái phạm nguy hiểm;
3. Phạm tội làm nạn nhân chết, tự sát hoặc trong trường hợp
đặc biệt nghiêm trọng khác thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai
mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình.
4. Mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới 13 tuổi đều là
phạm tội hiếp dâm và người phạm tội bị phạt theo các khoản 2 và 3
điều này [42, Điều 112].

40. 32
Ở đây, hiếp dâm trẻ em đã được coi như một tình tiết tăng nặng của Tội
hiếp dâm. Điều này thể hiện rõ quan điểm xử nặng đối với hành vi hiếp dâm
trẻ em đồng thời thể hiện sự quan tâm đặc biệt của các nhà làm luật đối với
đối tượng trẻ em.
Khoản 4 Điều 112 quy định mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới
13 tuổi được dẫn chiếu đến cơ sở pháp lý đến quy định về Tội hiếp dâm tại
Khoản 2, Khoản 3 Điều 112. Đây là điểm bất hợp lý vì chỉ truy cứu TNHS
theo các khoản này nếu thỏa mãn các tình tiết định khung tăng nặng được quy
định ở các khoản đó. Để khắc phục hạn chế trên, tại lần sửa đổi bổ sung lần
thứ hai của BLHS năm 1985 được Quốc hội thông qua ngày 12/8/1991 đã
tăng khung hình phạt tại Khoản 4 Điều 112 như sau:
Mọi trường hợp giao cấu với trẻ em dưới 13 tuổi đều là phạm
tội hiếp dâm và người phạm tội bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 và
khoản 3 điều này thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung
thân hoặc tử hình [42].
Quy định này thực sự đã giải quyết được vấn đề bất hợp lý trước đây
cũng như đã có tính phân hóa tội phạm cao hơn. Tuy nhiên, mặc dù đã qua hai
lần sửa đổi bổ sung nhưng hiếp dâm trẻ em vẫn chỉ là quy định nằm trong điều
luật về tội hiếp dâm. Thêm vào đó, tình hình phạm tội hiếp dâm nói chung và
hiếp dâm trẻ em nói riêng không hề giảm đi mà còn có chiều hướng gia tăng
nên Tòa án nhân dân tối cao đã ra Công văn số 73/TK ngày 2/3/1995 hướng
dẫn về đường lối xét xử loại tội phạm tình dục trẻ em. Công văn có đoạn:
Toà án nhân dân tối cao yêu cầu toà án nhân dân các địa
phương chủ động làm việc với các cơ quan Công an và Viện kiểm
sát cùng cấp nắm tình hình và có kế hoạch phối hợp ngay từ giai
đoan điều tra để nhanh chóng đưa ra truy tố, xét xử những người có

41. 33
hành vi hiếp dâm trẻ em,… và khi xét xử phải xử thật nghiêm khắc
với hình phạt cao trong khung hình phạt quy định tại các điều luật
áp dụng, đồng thời phải áp dụng thêm hình phạt bổ sung… [58].
Đối với tội cưỡng dâm, BLHS năm 1985 quy định: “Người nào dùng
mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng
quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến
một năm hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm” [42, Điều 113]. Đối với
tội giao cấu với người dưới 16 tuổi, đây là lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp
Việt Nam hành vi giao cấu với người dưới 16 tuổi cấu thành tội phạm, cho dù
là người bị hại có đồng ý hay không. Xuất phát từ việc bảo vệ quyền lợi của
trẻ em, tranh tình trạng xâm phạm tình dục đối với đối tượng này, nên BLHS
quy định: “Người nào đã thành niên mà giao cấu với người từ 13 tuổi đến
dưới 16 tuổi thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc bị phạt tù
từ ba tháng đến ba năm” [42, Điều 113].
Đối với tội làm nhục người khác, Bộ luật hình sự năm 1985 quy định
tội làm nhục người khác tại Điều 116, tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp
trên tại Điều 253, tội làm nhục cấp dưới tại Điều 254, tội làm nhục đồng đội
tại Điều 255. Việc Bộ luật hình sự năm 1985 lần đầu tiên chính thức ghi nhận
về mặt pháp lý tội làm nhục người khác, tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp
trên, tội làm nhục cấp dưới, tội làm nhục đồng đội, đánh dấu sự trưởng thành
về kỹ thuật lập pháp hình sự của nước ta trong lĩnh vực bảo vệ nhân phẩm,
danh dự của con người
Bộ luật đã đưa ra định nghĩa pháp lý của khái niệm tội làm nhục người
khác là hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác
và quy định hai khung hình phạt. Khung cơ bản có mức phạt cảnh cáo, cải tạo
không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Khung tăng
nặng có mức phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ

42. 34
3 tháng đến 2 năm. Đây là những trường hợp người phạm tội đã có hành vi
làm nhục người thi hành công vụ để cản trở người đó thi hành công vụ hoặc
để trả thù người đó vi đã thi hành công vụ, ảnh hưởng tới lợi ích của người
phạm tội hay người thân hoặc gia đình họ.
Đối với tội vu khống, cũng là lần đầu tiên lịch sử lập pháp của
Việt Nam ghi nhận về tội phạm này. BLHS năm 1985 quy định về tội vu
khống như sau:
1- Người nào có một trong các hành vi sau đây thì bị phạt
cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc bị phạt tù từ ba
tháng đến hai năm;
a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm
xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi của người khác;
b) Bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan
Nhà nước.
2- Phạm tội trong trường hợp nghiêm trọng thì bị phạt tù từ
một năm đến bảy năm [42, Điều 117].
Như vậy, qua phân tích BLHS năm 1985 về các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ta thấy, các quy định này đã được pháp điển
hóa tương đối đầy đủ. Với các tội danh được xây dựng thành từng điều luật
cụ thể, mang tính chính xác cao và dễ áp dụng hơn rất nhiều so với các văn
bản trước kia.
Sau nhiều lần sửa đổi, bổ sung (vào các năm 1989, 1991, 1992 và
1997) do có nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn đấu tranh phòng
chống tội phạm trong bối cảnh xã hội có những thay đổi to lớn. Ngày
21/12/1999, Quốc hội đã thông qua BLHS mới (có hiệu lực thi hành từ ngày
01/7/200). So với BLHS năm 1985, BLHS năm 1999 có nhiều quy định mới
về tội phạm và hình phạt nói chung, về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự

43. 35
của con người nói riêng. Có một tội mới như Tội hiếp dâm trẻ em. Có tội do
được tách ra từ một điểm ở điều luật cũ trong BLHS năm 1985 như Tội cưỡng
dâm trẻ em. Có tội phạm BLHS năm 1985 quy định ở chương khác nay được
đưa về chương Các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự
của con người như Tội dâm ô với trẻ em. Đến năm 2009, BLHS này đã được
sửa đổi, bổ sung một số điều (trong đó có Điều 111. Tội hiếp dâm), có hiệu
lực thi hành từ ngày 01/01/2010 – Đây là BLHS hiện hành của nước ta.
1.4. Pháp luật hình sự của một số quốc gia về trách nhiệm hình sự
đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
1.4.1. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Thụy Điển
Bộ luật hình sự Thụy Điển được thông qua năm 1962, có hiệu lực kể từ
ngày 01/01/1965, được sửa đổi gần đây nhất vào ngày 01/5/1999. Trong
BLHS Thụy Điển, nhóm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
được quy định trong hai chương là Chương 5 Các tội xâm phạm danh dự và
Chương 6 Các tội xâm phạm tình dục.
Chương 5 của BLHS Thụy Điển quy định về các tội xâm phạm danh dự
của con người bao gồm 5 Điều luật, quy định chủ yếu các hành vi tương tự
như các tội làm nhục người khác và tội vu khống trong BLHS Việt Nam.
Điều 1 của Chương 5 BLHS Thụy Điển quy định: “Người nào tố cáo
người khác phạm tội phạm tội hoặc có lối sống không lành mạnh hoặc loan
truyền các thông tin khác nhằm làm mất danh dự của người khác thì bị phạt
tiền về tội xúc phạm danh dự của người khác” [72, tr.166]. Như vậy ta thấy
điều luật trên quy định có tính chất tương đối giống với hành vi vu khống
được quy định trong BLHS Việt Nam.
Điều 3 của Chương 5 BLHS Thụy Điển quy định: “Người nào phỉ báng
người khác bằng lời lẽ lăng mạ hoặc có các hành vi khác mang tính chất sỉ
nhục đối với người đó thì bị phạt tiền về tội làm nhục người khác” [72, tr.167].

44. 36
Như vậy, quy định này tương tự như tội làm nhục người khác trong BLHS
Việt Nam.
Về hình phạt đối với các tội phạm xâm phạm danh dự trong BLHS
Thụy Điển qua nghiên cứu cho thấy mức hình phạt là tương đối nhẹ, thông
thường là phạt tiền, trong trường hợp phạm tội có tính chất nghiêm trọng thì
bị phạt tù không quá hai năm.
Chương 6 của BLHS Thụy Điển quy định về các tội phạm xâm phạm
tình dục. Điều 1 Chương 6 quy định về tội hiếp dâm người khác như sau:
Người nào gây thương tích, dùng vũ lực khác hoặc đe dọa
thực hiện một tội phạm, buộc người khác giao cấu hay thực hiện
hoặc để cho người phạm tội thực hiện với mình một hành vi tình
dục mà xét về tính chất và hoàn cảnh chung thì tương tự như
hành vi giao cấu thì bị phạt tù từ hai năm đến sáu năm về tội
hiếp dâm [72, tr.193].
Điều 2 Chương 6 quy định về tội cưỡng dâm như sau:
Người nào ngoài các trường hợp quy định tại Điều 1 bằng
hành vi ép buộc trái pháp luật khiến cho người khác phải thực hiện
hoặc để người khác thực hiện một hành vi tình dục đối với mình thì
bị phạt tù đến 2 năm về tội cưỡng dâm [72, tr.195].
Điều 4 Chương 6 quy định về tội hiếp dâm trẻ em như sau:
Người nào giao cấu hoặc có hành vi tình dục khác tương ứng
với hành vi giao cấu với trẻ em dưới 15 tuổi, căn cứ vào tình chất
của hành vi và các tình tiết khác thì bị phạt tù từ 2 năm đến 6 năm
về tội hiếp dâm trẻ em [72, tr.188].
Ngoài ra Chương 6 còn quy định các tội phạm liên quan đến lạm dụng
tình dục trẻ em, giao cấu với con đẻ trong các điều luật.
Về TNHS đối với các tội xâm phạm tình dục trong BLHS Thụy Điển ta

45. 37
thấy, mức hình phạt đối với các tội phạm này là tương đối nghiêm khắc, mức
hình phạt ở khung cơ bản thường là 2 năm đến 6 năm, có tội phạm có mức
hình phạt tăng nặng là từ 6 năm đến 10 năm. Không có hình phạt tù chung
thân hoặc từ hình trong cơ cấu hình phạt của các tội phạm này.
Bên cạnh đó, ta cũng thấy một điểm đặc biệt là theo quy định của
BLHS Thụy Điển mọi hành vi giao cấu với người chưa đủ 15 tuổi là phạm tội
hiếp dâm trẻ em. Điều này là khác biệt so với BLHS Việt Nam bởi lẽ BLHS
chia ra hai trương hợp là tội giao cấu với trẻ em và tội hiếp dâm trẻ em, xuất
phát từ những nhận thức khác nhau về hành vi của đối tượng phạm tội.
1.4.2. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Nhật Bản
Bộ luật hình sự Nhật Bản được ban hành ngày 01/10/1908 và đã được
sửa đổi, bổ sung một số lần, nhưng về cơ bản vẫn giữ cấu trúc như khi mới
ban hành. Đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người,
BLHS Nhật Bản quy định tại Chương 22: Các tội dâm ô, hiếp dâm và song
hôn và Chương 34: Các tội đối với danh dự.
Chương 22 BLHS Nhật Bản quy định về các tội dâm ô, hiếp dâm và song
hôn có một số tội phạm cụ thể về hành vi xâm phạm tình dục con người. Điều
176 quy định: “Người nào dùng vũ lực hoặc đe dọa để thực hiện hành vi quấy
rối tình dục đối với nam, nữ từ 13 tuổi trở lên thì bị....” Điều 176 quy định về tội
hiếp dâm như sau: “Người nào dùng vũ lực hoặc đe dọa để hiếp dâm phụ nữ đủ
13 tuổi trở lên thì bị xem là tội hiếp dâm và bị phạt...” [22, tr.229].
Ngoài ra còn có một số quy định khác về các tội như dâm ô công khai,
phân phối sản phẩm dâm ô, và các điều luật quy định về tình tiết tăng nặng
đối với các hành vi hiếp dâm, cưỡng dâm...
Về TNHS đối với các tội về tình dục trong BLHS Nhật Bản, qua
nghiên cứu cho thấy mức hình phạt đối với các tội phạm này là tương đối