SlideShare a Scribd company logo
1 of 8
7­р анги       С.Цэцэгсүрэн
                
Монгол хээ угалз
    Манай ард түмэн хэзээний уран гартан бөгөөд балар эртнээс нааш, хөдөлмөр, тэмцэлдээ 
    өөрсдийн оюун санаагаа урлан дүрслэх замаар илэрхийлэх болсон учир ардын урлагийн 
    баян тансаг өв санг бүтээжээ. 

    Ардын хээ угалз үеэс үед уламжлагдан хөгжихдөө тухайн нийгмийн амьдрал, нийтлэг үзэл 
    санаа, зан үйлийн байнгын өсөлттэй уялдан, аажим өөрчлөгдөн хөгжиж, агуулга хэлбэр нь 
    улам баяжиж иржээ. Монголчууд хээ угалзыг өөрсдийн эдэлж хэрэглэдэг хувцас хунар, 
    зэвсэг багаж, сав суулга, морь малын тоног хэрэгсэл, ном судар, орон сууц, гоёл чимэглэлийн 
    зүйл бүгдэд тус тусын өвөрмөц байдалд зохицуулан урлан шингээсний үр дүнд хээ угалзын 
    зориулалт хэрэгцээ нь ихэсч, хэлбэр хийц нь яруу тод, өнгө дүрслэл баялаг, эвлэг нийцтэй 
    болж хэрэглэгч хүний сэтгэлд бахдан бахархах өег хангалуун байдал авчирдаг нэгэн тансаг 
    сурвалж болжээ. Өнгө будаг зураг дүрслэлзүй эдлэл юмс цулгуй хоосон болж, нэг зүйл 
    үгүйлэгдэн дутсан мэт санагддаг. Зохих байранд нь зөв тохирсон хээ угалз тавихад сая 
    хэрэгцээний ба гоо сайхны үнэ цэнэ нь тодорхой болдог явдал тохиолдлын зүйл огтхон ч 
    биш, харин ард түмний цэцэн цэлмэг оюун билэг, хүсэл мөрөөдөл хөдөлмөр тэмцэл 
    тусгагддагаас тэр юм. Ардын хээ угалз, хүн төрөлхтний соёлын хөгжлийн бүх түүхийн турш 
    дагалдан ирсэн дүрслэх урлагийн хамгийн түгээмэл хэлбэр, монгол хүний амьдрал ахуйн 
    зайлшгүй хэрэгцээ нь болсон зүйл гэхэд хэтрүүлэг болохгүй юм. Энэ уламжлал, орчин 
    үеийн монголын чимэглэлийн урлагт баттай хадгалагдан үлдсэнээр барахгүй, түүнийг 
    сонирхон судлах явдал улам өсөж, зураач ургууд шинэ агуулга хэлбэрээр баяжуулж байна. 

    Монгол хээ угалзын өнгө, дүрслэлийн бүтэц санааг илэрхийлэх хэлбэр нь монгол ардын 
    баатарлаг туульс, уртын дуу, ардын урлагийн эдгээр төрлүүд балар эртний үеэс 
                                                    
    хөдөлмөрийн явцад бодит байдлыг тусгасан нийгмийн ухамсрын хэлбэр, ардын философи 
    сэтгэлгээний илрэл болон гарч ирсэн нэг үндэстэйг харуулж байна.  
Монгол хээ угалзын хөгжлийн үе

       Нэн эртний үе буюу Монгол нутагт хүн буй болсон 
       цагаас анхны төр улс байгуулагдсан үеийн хээ угалз 
       Эртний үе буюу Хүннүгээс Монголын эзэнт гүрэн 
       байгуулагдах хүртэлх үеийн хээ угалз 
       Монголын эзэнт гүрний үеийн хээ угалз 
       Монголын эзэнт гүрэн задарч Монголд шарын шашны 
       нөлөө дэлгэрсэн үеийн хээ угалз 
       Ардын хувьсгал ялж Социалист үээл санаа дэлгэрсэн 
       үеийн хээ угалз 
       Ардчилсан нийгэм үүсч буй болсон үеийн хээ угалз 


                                    
Угалз хээ зурах арга




               
Эвэр хээ зурах




            
     
     
Алхан хээ зурах




            

More Related Content

What's hot

Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх ньАрдын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
BMDI
 
илтгэл
илтгэлилтгэл
илтгэл
delgerya
 
мэндчилгээ
мэндчилгээмэндчилгээ
мэндчилгээ
Munkh Orgil
 
хичээлийн дэг
хичээлийн дэгхичээлийн дэг
хичээлийн дэг
baterden
 
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
bdeegii_9100
 
Оюуны зураглал
Оюуны зураглалОюуны зураглал
Оюуны зураглал
Burnee Naran
 
өргөмжлөл
өргөмжлөлөргөмжлөл
өргөмжлөл
Bama740517
 
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандартБие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
Adilbishiin Gelegjamts
 

What's hot (20)

Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх ньАрдын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
Ардын уламжлалт тоглоомоор хүүхдийг хэл яриаг хөгжүүлэх нь
 
лекц
лекцлекц
лекц
 
илтгэл
илтгэлилтгэл
илтгэл
 
Асуудпал шийдвэрлэх сургалтын арга
Асуудпал шийдвэрлэх сургалтын аргаАсуудпал шийдвэрлэх сургалтын арга
Асуудпал шийдвэрлэх сургалтын арга
 
мэндчилгээ
мэндчилгээмэндчилгээ
мэндчилгээ
 
хичээлийн дэг
хичээлийн дэгхичээлийн дэг
хичээлийн дэг
 
өсвөр насны онцлог
өсвөр насны онцлогөсвөр насны онцлог
өсвөр насны онцлог
 
Судалгааны арга зүй лекц -3,4
Судалгааны арга зүй лекц -3,4Судалгааны арга зүй лекц -3,4
Судалгааны арга зүй лекц -3,4
 
эрдэм шинжилгээний ажил бичих заавар
эрдэм шинжилгээний ажил бичих зааварэрдэм шинжилгээний ажил бичих заавар
эрдэм шинжилгээний ажил бичих заавар
 
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
 
Leg11
Leg11Leg11
Leg11
 
Legts 13
Legts 13Legts 13
Legts 13
 
Гүйцэтгэсэн ажлын тайлан бичих Tailan bichih
Гүйцэтгэсэн ажлын тайлан бичих Tailan bichihГүйцэтгэсэн ажлын тайлан бичих Tailan bichih
Гүйцэтгэсэн ажлын тайлан бичих Tailan bichih
 
Leg9
Leg9Leg9
Leg9
 
Оюуны зураглал
Оюуны зураглалОюуны зураглал
Оюуны зураглал
 
өргөмжлөл
өргөмжлөлөргөмжлөл
өргөмжлөл
 
6 r angi durslex urlag
6 r angi durslex urlag6 r angi durslex urlag
6 r angi durslex urlag
 
Ой тогтоолт реферат
Ой тогтоолт рефератОй тогтоолт реферат
Ой тогтоолт реферат
 
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандартБие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
 
БАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИН
БАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИНБАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИН
БАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИН
 

Viewers also liked

Dorjkhand14, Зүү ороох оёдол
Dorjkhand14, Зүү ороох оёдолDorjkhand14, Зүү ороох оёдол
Dorjkhand14, Зүү ороох оёдол
Dorjoo_14
 
8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
 8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25 8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
enhtsetseg40
 
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэлгар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
school14
 
Tehnolog hicheeliin tsahim test
Tehnolog hicheeliin tsahim testTehnolog hicheeliin tsahim test
Tehnolog hicheeliin tsahim test
school14
 
гар оёдол
гар оёдолгар оёдол
гар оёдол
school14
 
цахим хичээл удвал
цахим хичээл  удвалцахим хичээл  удвал
цахим хичээл удвал
zolko_89
 
ээлжит хичээлийн хөтөлбөр
ээлжит хичээлийн хөтөлбөрээлжит хичээлийн хөтөлбөр
ээлжит хичээлийн хөтөлбөр
ayur
 
нэгж хичээлийн хөтөлбөр
нэгж хичээлийн хөтөлбөрнэгж хичээлийн хөтөлбөр
нэгж хичээлийн хөтөлбөр
Tsoomoo Myagmar
 

Viewers also liked (15)

Dorjkhand14, Зүү ороох оёдол
Dorjkhand14, Зүү ороох оёдолDorjkhand14, Зүү ороох оёдол
Dorjkhand14, Зүү ороох оёдол
 
5. hee ugalz. dursleh urlag.bolormaa.04.13
5. hee ugalz. dursleh urlag.bolormaa.04.135. hee ugalz. dursleh urlag.bolormaa.04.13
5. hee ugalz. dursleh urlag.bolormaa.04.13
 
Зүү ороох оёдол
Зүү ороох оёдолЗүү ороох оёдол
Зүү ороох оёдол
 
Tuul
TuulTuul
Tuul
 
Shinee хичээл1
Shinee  хичээл1Shinee  хичээл1
Shinee хичээл1
 
Shinee hicheel 2
Shinee hicheel 2Shinee hicheel 2
Shinee hicheel 2
 
8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
 8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25 8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
8.гар оёдол. enhtsetseg.2012.03.25
 
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэлгар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
гар оёдолд хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл
 
Tehnolog hicheeliin tsahim test
Tehnolog hicheeliin tsahim testTehnolog hicheeliin tsahim test
Tehnolog hicheeliin tsahim test
 
гар оёдол
гар оёдолгар оёдол
гар оёдол
 
цахим хичээл удвал
цахим хичээл  удвалцахим хичээл  удвал
цахим хичээл удвал
 
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөххичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
 
ээлжит хичээлийн-төлөвлөлт-Tehnologi (1)
ээлжит хичээлийн-төлөвлөлт-Tehnologi (1)ээлжит хичээлийн-төлөвлөлт-Tehnologi (1)
ээлжит хичээлийн-төлөвлөлт-Tehnologi (1)
 
ээлжит хичээлийн хөтөлбөр
ээлжит хичээлийн хөтөлбөрээлжит хичээлийн хөтөлбөр
ээлжит хичээлийн хөтөлбөр
 
нэгж хичээлийн хөтөлбөр
нэгж хичээлийн хөтөлбөрнэгж хичээлийн хөтөлбөр
нэгж хичээлийн хөтөлбөр
 

Similar to хээ зурах аргачлал

монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учирмонгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
Subd85
 
соёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүдсоёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүд
Gahain Tuulai
 
Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003
Saraa Hurlee
 
николай кузанский золоо
николай кузанский золоониколай кузанский золоо
николай кузанский золоо
CEO ZOL
 
Ssh identity
Ssh identitySsh identity
Ssh identity
Uls Ulsaa
 
í-ü3 -+
 í-ü3 -+ í-ü3 -+
í-ü3 -+
А. Aku
 

Similar to хээ зурах аргачлал (20)

монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учирмонгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
 
Тууль
Тууль Тууль
Тууль
 
соёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүдсоёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүд
 
Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003
 
Mon.t 1
Mon.t 1Mon.t 1
Mon.t 1
 
11 анги соёл.pptx
11 анги соёл.pptx11 анги соёл.pptx
11 анги соёл.pptx
 
Дорнын философи
Дорнын философиДорнын философи
Дорнын философи
 
Culture
CultureCulture
Culture
 
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
 
Coiol
CoiolCoiol
Coiol
 
Coyol
CoyolCoyol
Coyol
 
николай кузанский золоо
николай кузанский золоониколай кузанский золоо
николай кузанский золоо
 
Ssh identity
Ssh identitySsh identity
Ssh identity
 
Ssh identity
Ssh identitySsh identity
Ssh identity
 
í-ü3 -+
 í-ü3 -+ í-ü3 -+
í-ü3 -+
 
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдолМонголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
 
Sem
SemSem
Sem
 
Culture
CultureCulture
Culture
 
Culture
CultureCulture
Culture
 
цэцгэн эрхт ловон бурханы хөшөө байгуулах тухай
цэцгэн эрхт ловон бурханы хөшөө  байгуулах тухайцэцгэн эрхт ловон бурханы хөшөө  байгуулах тухай
цэцгэн эрхт ловон бурханы хөшөө байгуулах тухай
 

More from ts-tsetsee

цэцэгэээээ
цэцэгэээээцэцэгэээээ
цэцэгэээээ
ts-tsetsee
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
ts-tsetsee
 
хайчилбар
хайчилбархайчилбар
хайчилбар
ts-tsetsee
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
ts-tsetsee
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
ts-tsetsee
 
хэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүнхэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүн
ts-tsetsee
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
ts-tsetsee
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
ts-tsetsee
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
ts-tsetsee
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
ts-tsetsee
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
ts-tsetsee
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
ts-tsetsee
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
ts-tsetsee
 

More from ts-tsetsee (20)

цэцэгэээээ
цэцэгэээээцэцэгэээээ
цэцэгэээээ
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
 
хайчилбар
хайчилбархайчилбар
хайчилбар
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
 
хувцасны дизайн
хувцасны дизайнхувцасны дизайн
хувцасны дизайн
 
хэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүнхэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүн
 
Ungu tseegii
Ungu tseegiiUngu tseegii
Ungu tseegii
 
Ungu tseegii
Ungu tseegiiUngu tseegii
Ungu tseegii
 
Ungu tseegii
Ungu tseegiiUngu tseegii
Ungu tseegii
 
Ungu tseegii
Ungu tseegiiUngu tseegii
Ungu tseegii
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
 
цахим судалгаа
цахим судалгаацахим судалгаа
цахим судалгаа
 
машины оёдол
машины  оёдолмашины  оёдол
машины оёдол
 
шүлэг
шүлэгшүлэг
шүлэг
 
шүлэг
шүлэгшүлэг
шүлэг
 
Tseegii
TseegiiTseegii
Tseegii
 

хээ зурах аргачлал

  • 1. 7­р анги С.Цэцэгсүрэн    
  • 2. Монгол хээ угалз Манай ард түмэн хэзээний уран гартан бөгөөд балар эртнээс нааш, хөдөлмөр, тэмцэлдээ  өөрсдийн оюун санаагаа урлан дүрслэх замаар илэрхийлэх болсон учир ардын урлагийн  баян тансаг өв санг бүтээжээ.  Ардын хээ угалз үеэс үед уламжлагдан хөгжихдөө тухайн нийгмийн амьдрал, нийтлэг үзэл  санаа, зан үйлийн байнгын өсөлттэй уялдан, аажим өөрчлөгдөн хөгжиж, агуулга хэлбэр нь  улам баяжиж иржээ. Монголчууд хээ угалзыг өөрсдийн эдэлж хэрэглэдэг хувцас хунар,  зэвсэг багаж, сав суулга, морь малын тоног хэрэгсэл, ном судар, орон сууц, гоёл чимэглэлийн  зүйл бүгдэд тус тусын өвөрмөц байдалд зохицуулан урлан шингээсний үр дүнд хээ угалзын  зориулалт хэрэгцээ нь ихэсч, хэлбэр хийц нь яруу тод, өнгө дүрслэл баялаг, эвлэг нийцтэй  болж хэрэглэгч хүний сэтгэлд бахдан бахархах өег хангалуун байдал авчирдаг нэгэн тансаг  сурвалж болжээ. Өнгө будаг зураг дүрслэлзүй эдлэл юмс цулгуй хоосон болж, нэг зүйл  үгүйлэгдэн дутсан мэт санагддаг. Зохих байранд нь зөв тохирсон хээ угалз тавихад сая  хэрэгцээний ба гоо сайхны үнэ цэнэ нь тодорхой болдог явдал тохиолдлын зүйл огтхон ч  биш, харин ард түмний цэцэн цэлмэг оюун билэг, хүсэл мөрөөдөл хөдөлмөр тэмцэл  тусгагддагаас тэр юм. Ардын хээ угалз, хүн төрөлхтний соёлын хөгжлийн бүх түүхийн турш  дагалдан ирсэн дүрслэх урлагийн хамгийн түгээмэл хэлбэр, монгол хүний амьдрал ахуйн  зайлшгүй хэрэгцээ нь болсон зүйл гэхэд хэтрүүлэг болохгүй юм. Энэ уламжлал, орчин  үеийн монголын чимэглэлийн урлагт баттай хадгалагдан үлдсэнээр барахгүй, түүнийг  сонирхон судлах явдал улам өсөж, зураач ургууд шинэ агуулга хэлбэрээр баяжуулж байна.  Монгол хээ угалзын өнгө, дүрслэлийн бүтэц санааг илэрхийлэх хэлбэр нь монгол ардын    баатарлаг туульс, уртын дуу, ардын урлагийн эдгээр төрлүүд балар эртний үеэс    хөдөлмөрийн явцад бодит байдлыг тусгасан нийгмийн ухамсрын хэлбэр, ардын философи  сэтгэлгээний илрэл болон гарч ирсэн нэг үндэстэйг харуулж байна.  
  • 3. Монгол хээ угалзын хөгжлийн үе Нэн эртний үе буюу Монгол нутагт хүн буй болсон  цагаас анхны төр улс байгуулагдсан үеийн хээ угалз  Эртний үе буюу Хүннүгээс Монголын эзэнт гүрэн  байгуулагдах хүртэлх үеийн хээ угалз  Монголын эзэнт гүрний үеийн хээ угалз  Монголын эзэнт гүрэн задарч Монголд шарын шашны  нөлөө дэлгэрсэн үеийн хээ угалз  Ардын хувьсгал ялж Социалист үээл санаа дэлгэрсэн  үеийн хээ угалз  Ардчилсан нийгэм үүсч буй болсон үеийн хээ угалз     
  • 6.    
  • 7.