Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

Baterdene Tserendash
Baterdene TserendashDirector-general à home
••

Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

••
Baterdene Tserendash
Baterdene TserendashDirector-general à home

Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

1  sur  56
Р.ОЧИРОО, О.ТУНГАЛАГ ГАЗАРЗҮЙ-III БИЕ ДААХ АЖЛЫН ДЭВТЭР …………….……………………… аймаг …………………….……….сургуулийн ………………………… ангийн сурагч ………………………..……….. овогтой ……………………………….…………….
Өмнөх үг Ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн шилжилтийн 9-р ангийн Газарзүйн хичээлийн хөтөлбөр,цаг өөрчлөгдөж,сурах бичгийн агуулгын цар хүрээ их,цаг нь багассантай холбоотойгоор багш сурагчдын үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх цаг хэмнэх зорилгоор энэхүү “Бие даах ажлын дэвтэр”-ийг боловсруулан гаргалаа. Өнгөрсөн хичээлийн жилд 8-р ангийн газарзүйн хичээлээр ийм “Бие даах ажлын дэвтэр” гарган хичээлд ашигласан нь зохих үр дүнгээ өгсөн юм. Номын цагаан буян дэлгэрэх болтугай Зохиогч Р.Очироо О.Тунгалаг Редактор Р.Очироо Хэвлэлийн эхийг: О.Тунгалаг Хавтасны дизайнер: Д.Батмөнх Хэвлэлийн хуудас: 176х250/4.5х12 “Хан Хөхийн Залаа” ХХК-д хэвлэв.
I нэгж хичээл Монгол улсын газарзүйн байрлал, засаг захиргааны хуваарь ба байгалийн нөхцөл, нөөц Хичээл №1 Монгол улсын нутаг дэвсгэр, хил хязгаар, эдийн засгийн газарзүйн байрлал, түүний онцлог 1. Нутаг дэвсгэр гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................................................ 2. Гүйцээж бич! Монгол орны нутаг дэвсгэрийн хэмжээ ............... км2 бөгөөд дэлхийд нутаг дэвсгэрийн хэмжээгээрээ ..........-рт, ази тивд .................-рт ордог. 3. Манай улс хөрш улсуудтайгаа хэдэн онд ямар гэрээгээр хилийн шугамаа тогтоосон бэ? a) ОХУ-тай........................................................................................................... b) БНХАУ- тай...................................................................................................... 4. Нөхөж бич! Баруун захын цэг: .................................................................................. Зүүн захын цэг: ....................................................................................... Хойд захын цэг: ...................................................................................... Өмнө захын цэг: ...................................................................................... Хүйс буюу төв цэг: .................................................................................. 5. Монгол улс нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээгээр Ази тивд ямар ямар улсын дараа орох вэ? ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................
6. Гүйцээж бичээрэй! Монгол орны нийт хилийн урт нь .................. км бөгөөд ОХУ-тай ............. км- ээр, БНХАУ-тай ................... км-ээр тус тус хиллэдэг.Гурван улсын хилийн уулзвар цэг нь баруун талдаа ..........................., зүүн талдаа ...................................... нэртэй газрууд байдаг. 7. Газарзүйн байрлал гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ............................................................. 8. Нөхөж бич! Газарзүйн байрлал Эдийн засгийн газарзүйн Физик газарзүйн байрлал Математик газарзүйн байрлал байрлал 9. Эдийн засгийн газарзүйч, эрдэмтэн Н.Н.Баранский эдийн засгийн газарзүйн байрлалыг юу гэж тодорхойлсон бэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ............................................................................................. 10. Схемийг гүйцээ ! Эдийн засгийн газарзүйн байрлал ........................ .......................... ............................ 11. Манай орон нь дэлхийн хоёр том гүрний дунд оршдог.Эдийн засгийн газарзүйн давуу талууд байхаас гадна мөн сул тал ч байдаг. Эдгээрийг тоочин бичнэ үү? a) Эдийн засгийн газарзүйн давуу талууд: I. .............................................................................................................. II. .............................................................................................................. III. .............................................................................................................. IV. ..............................................................................................................
b) Эдийн засгийн газарзүйн гол сул тал нь: .................................................................................................................... .................................................................................................................... Хичээл №2 Монгол улсын төрийн байгууламж, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хуваарь 1. Аливаа улсын төрийн байгууламж нь засаглалын хэлбэрээр ялгагдана.Засаглалын хэлбэрийг юу гэж ангилдаг вэ? Засаглалын Хаант засаг хэлбэр .................. Бүгд ............... найрамда х засаг ..................... 2. Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн байгууламжаар дэлхийн улсуудыг .......................... ба ................... гэж ангилдаг.Тус бүр жишээ улсуудыг нэрлэнэ үү? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 3. Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны хуваарийг тогтооход ямар хүчин зүйлсийг харгалзан үздэг вэ? a) .............................................. c) .................................................... b) .............................................. d) .................................................... 4. Монгол улс 1921 оны Ардын хувьсгалаас өмнө нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны хувьд 4 аймаг, 2 хязгаар нутагтай байжээ. 1923 онд аймгийн нэрүүдийг хэрхэн өөрчилсөн бэ? Богд хаант Монгол улсын үед: 1923 оны үед: 1. Түшээт хан аймаг 1. ...................................................... 2. Сэцэн хан аймаг 2. ...................................................... 3. Сайн ноён хан аймаг 3........................................................ 4. Засагт хан аймаг 4........................................................
5. Гүйцээж бичээрэй! 1931 онд засаг захиргааны томоохон өөрчлөлтийг хийж, шинээр ............... аймагтай болсон ба хошууг татан буулгаж, ............, .............., .................. гэсэн 3 шатны нэгжтэй болгожээ. 1943 он гэхэд тэр үеийн БНМАУ .............аймаг, нийслэл Улаанбаатар хотоос бүрдэж байв. 6. Схемийг гүйцээ ! Засаг захиргааны хуваарь Аймаг /......../ Нийслэл /......../ Сум /........./ Дүүрэг /......../ Баг Хороо / ............../ /.............../ 7. Дасгалын зураг дээр ажиллаж, доорх асуултанд хариулаарай! a) Хамгийн олон аймагтай хиллэдэг аймгуудыг олно уу? .................................................................................................................... b) ОХУ, БНХАУ-тай хиллэдэггүй ямар аймгууд байдаг вэ? .................................................................................................................... c) ОХУ, БНХАУ-тай хиллэдэг аймгуудыг сонго. .................................................................................................................... d) Хамгийн том нутаг дэвсгэртэй аймаг ..................................................... e) Хамгийн бага нутаг дэвсгэртэй аймаг ……............................................. f) Нэг аймгийн нутаг дэвсгэр дотор байршилтай ...................................... g) Нутаг дэвсгэрийн хэмжээгээр эхний 3-т орох аймгийг зурагнаас олоорой! ..................................................................................................................
8. Монгол орны газрын зураг ашиглан хүснэгтийг гүйцээ ! Д/ Нутаг Сумын д Аймгийн нэр Төвийн нэр дэвсгэрийн тоо 2 хэмжээ / км / 1 Архангай 2 Баян-Өлгий 3 Баянхонгор 4 Булган 5 Говь-Алтай 6 Говьсүмбэр 7 Дорноговь 8 Дорнод 9 Дундговь 10 Дархан-Уул 11 Завхан 12 Өвөрхангай 13 Өмнөговь 14 Сүхбаатар 15 Сэлэнгэ 16 Төв 17 Увс 18 Ховд 19 Хөвсгөл 20 Хэнтий 21 Орхон 9. Доорх зурагнаас Улаанбаатар хотын алслагдсан болон төвийн дүүргүүдийг ялгаж бичээрэй! Төвийн дүүрэг : Алслагдсан дүүрэг : 1) .............................. 1) ………….… 2) .............................. 2) ………….... 3) .............................. 3) ………….… 4) ............................... 5) ..............................
10. 1960, 1970-аад оны үед БНМАУ нь хэдэн аймаг, хотоос бүрдэж байсан бэ? Хотуудыг нэрлэнэ үү? ............................................................................................................................... 11. Нөхөж бичээрэй! 1992 оны “Шинэ үндсэн хууль”-иар цаашид БНМАУ-ыг ............. хэмээн нэрлэж, 1 нийслэл хот, ........... аймаг, .......... сум, ................ баг, хорооноос тус тус бүрдэхийг заажээ. Монгол улсын байгалийн нөхцөл, нөөц Хичээл №3 Монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө 1. Байгалийн нөхцөл гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Манай орны нутаг дэвсгэрийн ихэнх нь уулархаг байдаг тул хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх, зам тээврийн салбарын үйл ажиллагаанд зохих нөлөөллийг үзүүлдэг.Иймд нутгийн аль аль хэсгээр ямар аж ахуй эрхлэхэд тохиромжтой вэ? a) Баруун ба хойд хэсгийн уулархаг нутгаар : .................................................................................................................... .................................................................................................................... b) Хангай, Хэнтий уулсын дунд орших Орхон, Сэлэнгийн бэлчир: .................................................................................................................... .................................................................................................................... c) Дорнод Монголын тал нутгаар: .................................................................................................................... .................................................................................................................... d) Нутгийн өмнөд хэсгийн нутгаар: .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3. Нөхөж бич ! Үйлдвэрлэлд тогтмол шууд ашиглагддаг байгалийн элемент, түүхий эд, эрчим хүчний эх үүсвэрийг ....................................................................... гэнэ.Аливаа улс орны аж үйлдвэрийн бүтэц, хөгжил, байршилд ............................................... ихээхэн нөлөөлнө.
4. Байгалийн нөөцийн ангилалын схемийг гүйцээ ! Байгалийн нөөцийн ангилал Гарал үүслээр нь Аж ахуйн зориулалтаар нь Байгалийн хам бүрдлээр нь 5. Схемийг гүйцээж, тус бүрт жишээ гаргаарай! Байгалийн нөөцийн хангамж Шавхагдах нөөц Үл шавхагдах нөөц Нөхөн сэргээгдэх Нөхөн сэргээгдэхгүй нөөц нөөц ................... ...................... ........................
6. Нөхөж бич ! Байгалийн нөөц баялгийн хэмжээ, ашиглаж байгаа хэмжээ хоёрын харьцааг ....................................... гэнэ.Үүнийг томъёолбол: B= B ……………………………………. H ……………………………………. A ……………………………………. 7. Байгалийн нөөцийг үнэлэхдээ ямар нөхцөлүүдийг харгазан үздэг вэ? Үүнд: 1) ............................................................ 2) ...................................................... 3) ..................................................... 4) ...................................................... 5) ...................................................... 8. Дараах хүснэгтийг нөхөж хийгээрэй !?????????????????????????? № Нөөцийн төрөл Нөөцийн тархалт Нөөцийн хэмжээ 1 Эрдсийн нөөц 2 Уур амьсгалын нөөц 3 Усны нөөц 4 Хөрсний нөөц 5 Ургамлын нөөц 6 Амьтны нөөц 7 Газрын нөөц
Хичээл №4 Байгалийн нөөцийн ашиглалт, хамгаалалт 1. Байгалийг ашиглахгүйгээр хүн төрөлхтөн амьдрах боломжгүй.Байгаль ашиглалтаас ямар эерэг, сөрөг үр дагаварууд гарч болох вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 2. Маөнай орны хувьд байгаль ашиглалтын асуудал тулгамдсан асуудал болоод байна. Байгаль ашиглалтын доорх бүдүүвчийг гүйцээ ! Зохисто й Байгаль Байгаль ашиглал Нийгэм Зохисгүй ашиглал 3. Байгалийн нөөцийг ашиглахад ямар зүйлийг анхаарах ёстой вэ?  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  4. Монгол улс байгаль хамгаалалын талаар ямар арга хэмжээ авч байгаа вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... .............................................................................................................................. Хичээл №5 Давтлага хичээл /Бүлэг сэдвийн тест ажилла/
II нэгж хичээл Монгол улсын хүн амын газарзүй Хичээл №6 Хүн амын тоо, өсөлт, нас хүйсийн бүтэц 1. Хүн ам бол .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 2. Хүн амын тооллогыг хэдэн жилд 1 удаа явуулдаг вэ? a) 5 жилд b) 10 жилд c) 15 жилд d) 20 жилд e) 25 жилд 3. Манай улсын хүн амын тооллогыг 1918, 1935, 1944, 1956, 1963, 1969, 1979, 1989, 2000, 2010 онуудад явуулсан.Хүн амын өсөлтийн графикийг сайтар ажиглаарай! Хүн амын тоо 2010 2826205 2000 2595000 1989 2374000 1979 2044000 1969 1595000 1963 1197600 1956 1017010 1944 845500 1935 738200 1918 647500 4. Дээрх графикаас манай улсын хүн амын тоо хэдээс хэдэн оны хооронд хэдэн хүнээр өссөн байгааг бодоод, хүснэгтийг нөхөж, дүгнэлт гаргаарай ! 1918- 1935- 1944- 1956- 1963- 1969- 1979- 1989- 2000- Он 1935 1944 1956 1963 1969 1979 1989 2000 2010 оны оны оны оны оны оны оны оны оны хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд 17 жил 9 жил 12 жил 7 жил 6 жил 10 жил 10 жил 11 жил 10 жил Хүн амын өсөлтийн өөрчлөлт
.......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .. 5. Хүн амын өсөлтөд нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг нэрлэж бичээрэй ! .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .. 6. Схемийг гүйцээ ! Хүн амын өсөлт Ердийн өсөлт Механик өсөлт .............. ................. 7. Хүн амын чанарын үзүүлэлт гэдэг ойлголтыг дэлхийн улсууд өргөн ашиглах болжээ.Үүнд: 1) ............................................................................................................ 2) ............................................................................................................ 3) ............................................................................................................ 4) ............................................................................................................ 8. Хүн амын чанарын нэг чухал үзүүлэлт бол ................................ юм. МУ- ын хүн амын дундаж наслалт 2009-2010 онд .................. болж, эмэгтэйчүүд ......................., эрэгтэйчүүд ................... болсон байна. 9. Бүдүүвчийг гүйцээ ! Хүн амын .................................. шилжих ............................................ .................................. хөдөлгөөн ...........................................
10. Хүн амын нас, хүйсийн бүтэц бол нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд нөлөөлдөг чухал үзүүлэлт. 2010 оны байдлаар: 1) 0-15 нас 28% 2) 15-30 нас 31% 3) 30-50 нас 29% 4) 50-60 нас 7% 5) 60-аас дээш 5% дараах тоог ашиглан дугуй диаграмм байгуулаарай ! 11. Монгол улсын иргэн “улсынхаа нутаг дэвсгэрт чөлөөтэй зорчих, түр буюу байнга оршин суух газраа сонгох эрхтэй” гэж хэдэн оны хуулинд заасан бэ? a) 1992 оны Шинэ үндсэн хууль b) 1994 оны Шинэ үндсэн хууль c) 1996 оны Шинэ үндсэн хууль d) 1998 оны Шинэ үндсэн хууль 12. 0-4 нас, 30-34 насныхан дотор эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн аль нь олон бэ?Шалтгааныг нь нэрлээрэй ! .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... Хичээл №7 Хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт, Хүмүүн капитал 1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Тодорхойлтыг гүйцээ ! Ажиллагсад болон хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тооны нийлбэрийг ажиллах хүч буюу ......................................................................... гэнэ. Ажиллагсад + ............................................................= Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам
3. Ямар хүмүүсийг ажиллах хүчинд тооцдоггүй вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 4. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төвшинг томъёолбол: ………………………………………………………………………………. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төвшин = …………………………………………………………………………… x 100% 5. Хүн амын цонх гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 6. “ Үндэстнүүдийн баялаг түүний эх сурвалж ” гэсэн бүтээлдээ Human capital- ын ач холбогдлыг онцлон тэмдэглэсэн эрдэмтэн хэн бэ? a) Исак Ньютон b) Адам Смит c) Жорж Буш d) Н.Баранский 7. Хүмүүн капитал гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 8. Ажилгүйдэл гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 9. Ажилгүй иргэдийн тоог эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын тоонд харьцуулсныг ......................................................... гэнэ.2010 оны байдлаар Орхон аймгийн хэмжээнд ажилгүй иргэдийн тоо 25 601 байсан ба эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам нь 74 359 бол ажилгүйдлийн түвшинг ол! 10. Дараах тоон үзүүлэлтийг ашиглан дугуй диаграмм байгуул ! 2010 оны байдлаар аж ахйн салбарт ажиллагсдаас: 1) Хөдөө аж ахуйд- 35% 2) Худалдаа үйлчилгээнд-16% 3) Тээвэр холбоонд-8% 4) Аж үйлдвэрт-11% 5) Барилгын салбарт-5%
6) Боловсрол, эрүүл мэнд болон бусад салбарт-25% тус тус ажиллаж байна. Хичээл №8 Хүн амын байршил, нутагшилтын хэлбэрүүд 1. Нөхөж бич. Нутаг дэвсгэрээр хүн ам тархан суурьшсан байдлыг ..................................... гэнэ. Хүн амын тоо нутаг дэвсгэрт харьцуулсан үзүүлэлтийг. ………………. ……………..… .гэнэ. Байршлыг харуулах гол үзүүлэлт нь хүн амын нягтшилт юм. Хүн амын нягтшилтын томъёог тайлж бичээрэй. H = M/S 1. H-............................................................. 2. M-............................................................. 3. S-............................................................. 2. Дээрх томъёог ашиглаж бодоод, хүснэгтийг гүйцээгээрэй ! Хүн ам Газар нутаг Хүн амын Аймаг нягтшилm -2004 (кмІ) (кмІ) Архангай 94,900 55,300 Баян-Өлгий 101,200 45,700 Баянхонгор 83,800 116,000 Булган 60,800 48,700 Говь-Алтай 60,900 141,400 Говьсүмбэр 12,300 5,540 Дархан-Уул 87,800 3,280 Дорноговь 52,500 109,500 Дорнод 73,700 123,600 Дундговь 49,900 74,700 Завхан 80,700 82,500 Орхон 78,400 840 Өвөрхангай 113,200 62,900 Өмнөговь 46,800 165,400 Сүхбаатар 56,600 82,300 Сэлэнгэ 100,800 41,200 Төв 88,900 74,000 Увс 81,000 69,600 Ховд 87,800 76,100 Хөвсгөл 121,400 100,600 Хэнтий 71,200 80,300 Улаанбаатар 1,044,500 4,704
a) Хамгийн их нягтшилттай эхний 5 аймаг 1) ................................ 2) ................................ 3) ................................ 4) ................................ 5) ................................ b) Хамгийн бага нягтшилттай 3 аймаг 1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... c) Яагаад эдгээр газруудад хүн ам олноор төвлөрөн суурьшсан бэ? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. 3. Нөхөж бич ! Байшин барилга, гэр, майхан зэрэг янз бүрийн хэлбэрийн орон байранд суурингийн хэлбэрээр хүн ам бөөгнөрөн суурьших нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалтыг ................................................................................... гэнэ. 4. Схемийг гүйцээ 5. Хүснэгтийг гүйцээгээрэй. Суурин Хот Тосгон 6. Монгол улсад өнөөгийн байдлаар 26 хот байдаг. Үүнд : 21 аймгийн төвөөс гадна ямар ямар хотууд багтдаг вэ? 1) ........................................................................ 2) ........................................................................ 3) ........................................................................ 4) ........................................................................ 5) ........................................................................
7. Схемийг гүйцээ. /Хотын ангилал/ 8. Зөв тохируул ! 1) 80-90 мянган хүн амтай хот a) Зүүнхараа, Улаангом, Арвайхээр, Баянхонгор гм 2) 50-иад мянган хүн амтай хот b) Эрдэнэт, Дархан 3) 20-40 мянган хүн амтай хот c) Чойбалсан 4) 10-20 мянган хүн амтай хот d) Алтай, Баруун- Урт, Мандалговь гм 9. Ирээдүйд хот болон хөгжих ямар ямар суурин газрууд байна вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Монгол Улсад хот суурингийн хөгжилтэй холбоотой хотжих үзэгдэл хурдацтай явагдаж байна. 1) ............................................................................................................... 2) ............................................................................................................... 3) ............................................................................................................... 11. Сүхбаатараас Замын- Үүд хүртэлх төмөр замын дагуу бие биедээ харьцангуй ойрхон байршилтай хот, тосгон, суурин газрууд олон байдаг. Эдгээр суурингууд ямар хэлбэртэй бүрэлдэн тогтсон бэ? a) Тойрог хэлбэртэй c) Гурвалжин хэлбэртэй b) Гинжин хэлбэртэй d) Дөрвөлжин хэлбэртэй 12. Манай улсын хүн амын хэдэн хувь нь хөдөөгийн хүн ам бэ? a) 47 % b) 57 % c) 67% d) 37% e) 27% 13. Хөдөөгийн суурины хүн амын эрхэлж буй ажил төрлөөс хамаарч: 1) ............................................................................ 2) ............................................................................ гэж ангилан үзэж болно.
Хичээл №9 Хүн амын угсаатны ба нийгмийн бүтэц, нийгмийн ялгаа 1. Түүх, хэл, соёл, сэтгэлгээ, амьдрал ахуйн хувьд бие биетэйгээ ойр төрөл, нэгэн угсаа гаралтай хүмүүсийг ...................................................................... гэнэ. Энэ нь урт удаан хугацааны түүхэн хөгжлийн явцад тодорхой нутаг дэвсгэр дээр бүрэлдэн тогтдог. 2. Бүдүүвчийг гүйцээ ! .......................... ............................ ............................ .......................... ............................ ............................ ...... ...... ... ............................ Үндэстний ...................... ............................ хэв шинж ...................... .. ................ 3. Схемийг гүйцээ ! Угсаатан Омог Ястан Үндэстэн 4. Нөхөж бич. Манай улсын нутаг дэвсгэр дээр оршин байгаа бүх ард түмнийг гарал үүслийн хувьд: 1) ................................... 2) ................................... гэж ангилдаг.
5. Хүснэгтийг нөх ! № Ястан, Үндэстэн Угсаатны голлон суурьших аймгууд 1. Монгол хэлтэн: a) Халх b) Дөрвөд c) Баяд d) Буриад e) Дарьганга f) Захчин g) Урианхай h) Дархад 2. Түрэг хэлтэн: a) Казак b) Хотон c) Тува d) Цаатан e) Чантуу 6. Нийгмийн бүтэц гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 7. Нөхөж бич ! Хөрөнгө чинээний байдал, нэр хүнд, эрх мэдлийн ялгаатай байдлаас нийгмийн .......................... үүснэ. 8. Монгол Улсын хүн амын нийгмийн бүтцийг хүснэгтээр тодорхойл ! № МУ-ын хүн амын нийгмийн бүтэц Монгол Улсын хүн амын нийгмийн давхраажилт Хувьсгалаас өмнөх 1 үе /1921 оноос өмнө/ Төвлөрсөн 2 төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921- 1990 он/ 3 Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 оноос өнөөг хүрэл үе/
9. 1990-ээд оноос хойш МУ-д давхраажилтын дээд, дунд, доод гэсэн гурван төвшний ангилал бүрэлдэн тогтоод байна. Үүнд: 1) Дээд ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 2) Дунд ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3) Доод ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... Хичээл №10 Сэдвийн шалгалт III нэгж хичээл Монгол улсын эдийн засгийн бүтэц Хичээл №11 Эдийн засгийн тухай үндсэн ойлголт 1. Эдийн засаг гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..
2. Схемийг гүйцээ! Эдийн засгийн тогтолцоо Төвлөрсөн Зах зээлийн Холимог төлөвлөгөөт эдийн засаг эдийн засаг эдийн засаг ............................... ......................... .................................... 3. Улс орны эдийн засаг, түүний бүтцийн талаар ярихын тулд үйлдвэрлэл, үйлдвэрлэлийн нөөц түүний зохион байгуулалт, эрэлт б нийлүүлэлт,үнэ, мөнгө, санхүү, улсын төсөв, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн зэрэг ойлголтуудыг мэдэх хэрэгтэй.Үйлдвэрлэл гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 4. Үйлдвэрлэлийг зохион байгуулж, явуулахад шаардагдах нөөцийг нэрлэнэ үү? 1) .......................................... 2) .......................................... 3) .......................................... 4) .......................................... 5. Эдийн засгийн үйл ажиллагаа буюу үйлдвэрлэлийн үйл явцыг 4 ангилдаг. ¯éëäâýðëýëèéí ¿éë ÿâö Àíõäàã÷ Õî¸ðäîã÷ Ãóðàâäàã÷ ĺðºâäºã÷ ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë
6. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанд нөлөөлж буй хүчин зүйлүүд нь байгалийн нөхцөл, нөөц, үйлдвэрлэлийн түүхий эд, ажиллах хүч, түүний мэргэжлийн ур чадвар, менежментийн үйл ажиллагааны төлөвлөлт зэрэг олон хүчин зүйлээс хамаарна. ¯éëäâýðëýëèéí õýëáýð Áººãíºðºë Òºðºëæèëò Õîðøèëò Êîìáèíàò 7. Зөв тохируул! 1) Худалдан авах төлбөрийн чадвар буюу a) Хэрэгцээ мөнгөөр баталгаажсан хэрэгцээ 2) Хэрэглэгчдийн худалдан авах төвшин, b) Эрэлт чадварын хэмжээгээр зах зээлд нийлүүлэгдэж болох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нийт тоо хэмжээ 3) Хүний хангагдаагүй хүсэл c) Нийлүүлэлт 8. Ямар үед тэнцвэрт үнэ бүрэлдэх вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 9. Мөнгөний ханш унах үзэгдэлийг .................................................. гэнэ. 10. Схемийг гүйцээ! Ìàêðî Ýäèéí çàñàã Ìèêðî
11. Газарзүйн шинжлэх ухаанд байгаль, нийгмийн аливаа юмс үзэгдэл, орон зай, цаг хугацаагаар хувьсан өөрчлөгдөж, нэг шинж чанараас нөгөөд, нэг тоо хэмжээнээс нөгөө тоо хэмжээнд шилжин, өгсөн дэвших үйл явцыг ......................................... гэнэ. 12. Эдийн засгийн хөгжлийг тодорхойлохын тулд 3 зорилт хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.Үүнд: 1) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 2) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 3) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 13. Хөгжил гэсэн өргөн ойлголтын хүрээнд эдийн засгийн хөгжлийн үзүүлэлтэнд тооны үзүүлэлтээс чанарын үзүүэлтийг илүү авч үздэг. Эдийн засгийн өсөлтөнд дараах хүчин зүйлс нөлөөлж байдаг. Үүнд: 1) ........................................................................................................... 2) ........................................................................................................... 3) ........................................................................................................... 14. Хөгжлийн нэг гол асуудал бол тогтвортой хөгжил юм.Тогтвортой хөгжлийн 3 гол тулгуур бол ......................................., ...........................................,...................................... юм. Хичээл №12 Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн өнөөгийн байдал, эдийн засгийн бүтэц 1. Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийг хүснэгтээр тодорхойл. № Аж үйлдвэрийн Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн хөгжлийн үе шат үе шатуудын онцлог 1 Хувьсгалаас өмнөх үе /1921 оноос өмнө/ 2 Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921-1990 он/ 3 Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 оноос өнөөг хүрэл үе/
2. Олон улсын хэмжээнд улс орныг хөгжлийн төвшингээр нь юу гэж 3 ангилдаг вэ? 1) ........................................................................................ 2) ........................................................................................ 3) ........................................................................................ 3. Схемийг гүйцээ. Óëñ îðíóóäûí õºãæëèéí òºâøíèé ¿ç¿¿ëýëò 4. Манай орон нь хөгжлийн төвшингээрээ аль ангилалд нь багтдаг вэ? Яагаад? .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ................................................................................................................... Монгол улсын дэд бүтэц Хичээл №13 Дэд бүтэц түүний төрлүүд 1. Улс үндэстний эдийн засгийн үйл ажиллагаа тогтвортой хэвийн явагдах нөхцлийг хангадаг цогц салбаруудыг ....................................................... гэнэ.
2. Схемийг гүйцээ! Äýä á¿òýö ¯éëäâýðëýëèéí äýä Íèéãìèéí äýä á¿òýö Èíæåíåðèéí äýä á¿òýö á¿òýö 3. Схемийг гүйцээ ! Дэд бүтцийн салбарын үйлчилгээний шинж байдал ба төрөл Материаллаг Материаллаг бус ................................................................................................................... .................................................................................................................... ............................................................................................... .............................................................................................. 4. Дэд бүтцийн салбар нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд ямар үүрэг гүйцэтгэж байгааг жишээгээр тайлбарлан бичээрэй! ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... Хичээл №14 Зам тээвэр 1. Биет бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэггүй, харин ч аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэсэн бүтэгдэхүүнийг зөөж тээвэрлэдэг онцлогтой салбар бол .................................. гэнэ.
2. Схемийг гүйцээ! Зам тээврийн бүтэц Агаарын Усан замын тээвэр Хуурай замын тээвэр тээвэр ....................... ....................... ....................... . . ... ................. ........... ........... ............ ............ ............ 3. Зам тээвэрт эдийн засгийн газарзүйн хувьд өргөн хэрэглэгддэг хэд хэдэн үзүүлэлтүүд бий.Хүснэгтийг гүйцээж, бодлогыг бод! № Үзүүлэлтүүд Тодорхойлт Бодлого А, В хоёр хотын хооронд 954 км зайтай. Хоёр хотын хооронд 5 тн даацтай машинаар гурил ачиж, 20 удаа тээвэр хийсэн бол ачаа 1 Ачаа эргэлт эргэлтийг тооцож олоорой! Дархан Улаанбаатарын хооронд 222 км зайтай.Энэ хоёрын хооронд 60 хүний суудалтай автобусаар суудал дүүрэн 2 Зорчигч эргэлт хүнтэй 4 удаа тээвэр хийсэн автобусны зорчигч тээврийн эргэлтийг олоорой! № Үзүүлэлтүүд Тодорхойлт 1 Ачаа тээвэр 2 Зорчигч тээвэр 4. Манай орны тээврийн төрлүүдийг хүснэгтээр тодорхойл!
№ Тээврийн Түүхэн хөгжил Голлох Давуу ба сул төрөл замууд тал 1 Автозамын тээвэр 2 Төмөр замын тээвэр 3 Агаарын тээвэр
5. Доорх хүснэгтийг ашиглан Монгол орны тээврийн ачаа тээвэр, зорчигч тээврийн диаграмм байгуулж, дүгнэлт хийгээрэй! Зорчигч Зорчигч № Тээврийн Ачаа эргэлт Ачаа эргэлт тээвэр төрөл ( тн.км) тээвэр ( хүн.км) ( хүн) ( тн) 1 Төмөр зам 95 86 55 4,9 2 Авто тээвэр 4,6 13 19 95 3 Агаарын 0,4 0,9 26 0,1 тээвэр Нийт 100% 100% 100% 100% ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 6. Дараах дасгалын зураг дээр төмөр замын сүлжээг тэмдэглэ!
Хичээл №15 Үйлчилгээний салбар 1. Үйлчилгээ гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Схемийг гүйцээ! Үйлчилгээ Аж ахуйн Нийгмийн Ажил хэргийн Хувь хүнд үзүүлэх үйлчилгээ үйлчилгээ үйлчилгээ үйлчилгээ .................. .................... .......................... ................. ................... .................... .................... .................. ....................... .................... .................. .................... .................... ................... ....................... ...................... ............................ 3. 1990-ээд оноос хойш Монголын ДНБ-ний 40 гаруй хувийг үйлчилгээний салбар эзлэхэд нөлөөлсөн хүчин зүйл нь юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................................................ 4. МУ-ын “Аялал жуулчлалын тухай” хуулинд жуулчинг юу гэж тодорхойлсон байдаг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................
5. Схемийг гүйцээ! 6. Дүгнэлтийг гүйцээж бич! Аялал жуулчлалыг гадаад валют олох эдийн засгийн шинж чанараар нь үл үзэгдэх ...................... гэж нэрлэдэг.Мөн жуулчинд зориулсан төрөл бүрийн үйлчилгээг ................................................. гэж томъёолдог. 7. Манай оронд жил ирэх тусам зорин ирэх гадаадын жуулчдын тоо нэмэгдэж байгаа. Энэ ямар учиртай вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 8. Аялал жуулчлалын салбарын ач хобогдолыг хүснэгтээр тодорхойл. Аялал жуулчлалын нөлөөлөх хэлбэрүүд, түүний ач холбогдол  ........................................................................................................  ........................................................................................................ Эдийн  ........................................................................................................ засгийн ........................................................................................................ хувьд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Хүрээлэн  ........................................................................................................ буй орчны  ........................................................................................................ хувьд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Нийгэм-  ........................................................................................................ соёлын ........................................................................................................ хүрээнд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................
 ........................................................................................................  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Улс төр-  ........................................................................................................ гадаад ........................................................................................................ харилцаан  ........................................................................................................ ы хувьд: ........................................................................................................ ........................................................................................................ 9. Монголд хамгийн анх ямар аялал жуулчлалын байгууллага байсан бэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Аялал жуулчлалын салбартай зэрэгцэн хөгждөг үйлчилгээний салбаруудыг бичнэ үү? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................ 11. Холбоо, мэдээлэл, технологийн үйлчилгээний салбар гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . Хичээл №16 Давтлага хичээл IV Нэгж хичээл Аж үйлдвэрийн газарзүй Хичээл № 17 Аж үйлдвэрийн түүхэн хөгжил,байршил ба аж үйдвэрийн цэг,төв, зангилаа ба байршил 1. Зөв хариуг сонго Аж үйлдвэр нь ХАА, зам тээврийн хамт материаллаг үйлдвэрлэлийн салбарт багтдаг ............................................салбар юм. a) Онцгой b) Тэргүүлэгч c) Голлох d) Гаанцаарчилсан
2. Монгол орны аж үйлдвэрийн хөгжлийн онцлогийг хүснэгтээр тодорхойл ! № Аж үйлдвэрийн Аж үйлдвэрийн хөгжлийн үе шатны онцлог хөгжлийн үе шат Хувьсгалаас өмнөх 1 үе /1921 оноос өмнө/ Төвлөрсөн 2 төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921- 1990 он/ Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 3 оноос өнөөг хүрэл үе/ 3. Дараах тодорхойлолтуудыг нөхөн гүйцээж хариуг зөв харгалзуул ! a) Ганц нэг үйлдвэрийн салбартай бие даан орших үйлдвэрийн газрыг ..................................гэнэ.Жишээ нь: ............................................................................... b) Өөр хоорондоо хэлхээ холбоо багатай боловч нэг дор төвлөрсөн үйлдвэрийн газруудыг ..................................гэнэ. Жишээ нь: .......................................................................................... c) Түүхэн явцад бүрэлдэн тогтсон бөгөөд өөр хоорондоо үйлдвэрлэл, түүхий эд,технологийн хувьд харилцан уялдаа холбоотой үйлдвэрлэл- нутаг дэвсгэрийн цогцсыг ............................................гэнэ. 1.Үйлдвэрийн цэг 2. Аж үйлдвэрийн төв 3. Аж үйлдвэрийн зангилаа а.А1,B2,C3 б.А2,B3,C1 в.А3,B1,C2
4. Монгол улсын аж үйлдвэрийн зангилаануудын онцлогийг харьцуулан тодорхойл № Аж үйлдэрийн Аж үйлдэрийн зангилаануудын эдийн засагт гүйцэтгэх зангилааны нэр үүрэг,онцлог Улаанбаатарын аж үйлдвэрийн 1. зангилаа Эрдэнэтийн аж үйлдвэрийн 2. зангилаа Дарханы аж үйлдвэрийн 3. зангилаа Чойбалсангийн 4. аж үйлдвэрийн зангилаа 5. Сүүлийн жилүүдэд аж үйлдвэрийн салбарт ямар ямар шинэ бүтээн байгуулалт хийх гэж байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Хичээл № 18 Аж үйлдэрийн салбарын бүтэц 1. Хаалтан дахь үгийг зөв тохируулж тодорхойлолтыг гүйцээ ! Аж үйлдвэрийн салбар нэг бүр нь тодорхой үйдвэрлэл-техникийн .........................байдлыг хадгалж байдаг. ..........................................түлш түүхий эд,үйлдвэрлэлийн техник технологи,ажиллах хүчний мэргэжлийн бүтэц, ажлын нөхцөл,тэрчлэн байршлын хүчин зүйл,үйлдвэрлэн гаргаж буй бүтээгдэхүүний зориулалтаар өөр хоорондоо ижил төстэй үйдлвэрийн газруудын нийлбэр цогцос юм. /нэгдмэл ,Аж үйлдвэрийн салбар нь/
2. Схемийг гүйцээ ! 3. Ерөнхийд нь авч үзвэл уул уурхайн үйлдвэр 70%,боловсруулах үйлдвэр 20 гаруй хувийг,цахилгаан ба дулааны эрчим хүч, усан хангамж 9%-ийг эзэлдэг бол аж үйдвэрийн салбарын бүтцийн секторийн диаграммыг гүйцээн хийж,дүгнэлт бич ! ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 4. Ирээдүйд манай орон аж үйлдвэрийн ямар салбарыг хөгжүүлэх шаардлагатай байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 5. Одоо манай улс олборлох үйлдвэрээс жилд хичнээн хэмжээний бүтээгдэхүүн зах зээлд нийлүүлж байна вэ? ............................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 6. Одоо аж үйлдвэрийн салбарт ямар дутагдалтай тал байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Монгол улсын аж үйлдвэрийн салбарт ямар ирээдүй харагдаж байна вэ? ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
Хичээл № 19. Түлшний аж үйлдвэр 1. Дүгнэлтийг гүйцээ ! Техникийн хөгжлийн өнөөгийн түвшинд аж үйлдвэрийни аргаар авч ашиглаж буй түлшний чухал нөөц бол ..................., ................................, ................................, ................................, ...........................юм. Эдгээрийн аль аль нь манай улсын нутагт бий. 2. Дараах схемийг гүйцээ ! 3. Нүүрс газрын гүнд хэрхэн үүсдэг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 4. Манай оронд нүүрсний нөөц хэрхэн тархаж,хэрхэн олборлож байна вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 5. Улсын шинж чанартай уурхайнуудыг байрлал,хүчин чадлыг харьцуулсан хүснэгтээр тодорхойл ! Нүүрсний № уурхайннудын Уурхайн байрлал ба Олборлолт ба эдийн засагт гүйцэтгэх нэр нөөц үүрэг 1. Таван толгой 2. Багануур 3. Шивээ-Овоо 6. Орон нутгтйн шиж чанартай ямар ямар уурхайнууд байдаг вэ?......................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Газрын тос гэж юу вэ? Тэр ямар бүтэцтэй вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................... 8. Газрын тосыг нэрж ямар ямар бүтээгдэхүүн гарган авдаг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 9. Хэзээнээс Монгол улс газрын тос олборлон хэрэглэж ирсэн бэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Монгол орныгазрын тосны сав газруудыг нэрлэн бич ! a) …………………………… d) …………………………………….. b) …………………………… e) ……………………………………… c) …………………………… 11. 2005, 2010 онд хичнээн хэмжээний газрын тос экспортлосон бэ? …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 12. Уран гэж юу вэ? Түүний нөөц ба ашиглалтын тухай ойлгосноо бич ! …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Хичээл № 20 Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэр 1. Дүгнэлтийг гүйцээ ! Орчин үед үйлдвэрлэл зөвхөн ......................................баз суурь дээр тулгуурлан хөгжинө. Хүн төрөлхтөн XVIII зууны эцсээс түлшинд агуулагдах химийн эрчим хүч, голмөрөн, нар, салхи, газрын гүний эрчим хүчийг...........................................хүч болгон хувиргадаг машин техникийг зохион бүтээсэн байна. 2. Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрийн давуу тал ач холбогдлыг бич ! a) ................................................................ b) ................................................................ c) ................................................................ 3. Дэлхийн улс орнуудын хөгжлийн түвшинг ямар үзүүлэлтээр тодорхойлдог вэ? ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

Recommandé

дэлхий ба сардэлхий ба сар
дэлхий ба сарGantuya_Enhbat
16.5K vues•25 diapositives
8-р ангийн Газарзүйн хичээлийн шалгалтын материал8-р ангийн Газарзүйн хичээлийн шалгалтын материал
8-р ангийн Газарзүйн хичээлийн шалгалтын материалХөвсгөл аймаг Боловсролын газар
10.2K vues•4 diapositives
8-р анги газар зүйн зураг8-р анги газар зүйн зураг
8-р анги газар зүйн зурагshine shine
12K vues•13 diapositives
газарзүйн зураггазарзүйн зураг
газарзүйн зурагshine shine
7K vues•13 diapositives
хийн мандал 10 р анги жишиг тестхийн мандал 10 р анги жишиг тест
хийн мандал 10 р анги жишиг тестGanbat Narantsetseg
3.7K vues•1 diapositive
аян замын тэмдэглэлаян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэлCh Moonoo
15.8K vues•16 diapositives

Contenu connexe

Tendances

Газар хөдлөлт Газар хөдлөлт
Газар хөдлөлт enkhee lkhagwae
12.5K vues•31 diapositives

Tendances(20)

чулуун мандлын бүтэц бүрэлдэхүүнчулуун мандлын бүтэц бүрэлдэхүүн
чулуун мандлын бүтэц бүрэлдэхүүн
Baterdene Tserendash•9.1K vues
9 r angi-nar_sar_delkhiin_khodolgoon9 r angi-nar_sar_delkhiin_khodolgoon
9 r angi-nar_sar_delkhiin_khodolgoon
enkhsaruulsukhochir•778 vues
дэлхийн дотоод бүтэц 1дэлхийн дотоод бүтэц 1
дэлхийн дотоод бүтэц 1
Baterdene Solongo•19.2K vues
аж үйлдвэрийн газарзүй аж үйлдвэрийн газарзүй
аж үйлдвэрийн газарзүй
saruul1980•5.7K vues
Газар хөдлөлт Газар хөдлөлт
Газар хөдлөлт
enkhee lkhagwae•12.5K vues
газар зүйн зураг газар зүйн зураг
газар зүйн зураг
Tsekeel Tsekee•28.9K vues
Lecture 8Lecture 8
Lecture 8
munkhuu_a•3.6K vues
дэлхийн хэлбэр,хэмжээдэлхийн хэлбэр,хэмжээ
дэлхийн хэлбэр,хэмжээ
Baterdene Tserendash•20.5K vues
Байрзүйн зурагБайрзүйн зураг
Байрзүйн зураг
Gantulga Batmunkh•11.6K vues
Дэлхийн хөдөлгөөн түүний үр дагаварДэлхийн хөдөлгөөн түүний үр дагавар
Дэлхийн хөдөлгөөн түүний үр дагавар
Baterdene Tserendash•32.6K vues
нарны аймагнарны аймаг
нарны аймаг
Baterdene Tserendash•22.2K vues
Монголын аж үйлдвэр Монголын аж үйлдвэр
Монголын аж үйлдвэр
CEO ZOL•12.8K vues
өргөмжлөлөргөмжлөл
өргөмжлөл
Bama740517•30.2K vues
Газарзүй 7 Усан мандал, Дэлхийн далай.pptxГазарзүй 7 Усан мандал, Дэлхийн далай.pptx
Газарзүй 7 Усан мандал, Дэлхийн далай.pptx
Enkh Tseba•1.6K vues
Tsahim hicheelTsahim hicheel
Tsahim hicheel
urnaa79•33.3K vues
дэлхийн гадаргадэлхийн гадарга
дэлхийн гадарга
Batdelger Oyungerel•5.1K vues
лекц 4 гаот уул газар хөдлөлтлекц 4 гаот уул газар хөдлөлт
лекц 4 гаот уул газар хөдлөлт
Davaa-Ochir Azzaya•3.8K vues
дэлхийн дотоод бүтэцдэлхийн дотоод бүтэц
дэлхийн дотоод бүтэц
Baterdene Tserendash•8.9K vues
Эдийн засгийн Бүс нутаг, түүний ангилал онцлогЭдийн засгийн Бүс нутаг, түүний ангилал онцлог
Эдийн засгийн Бүс нутаг, түүний ангилал онцлог
Naraa Naranhvv•30.6K vues
Gazarzuin zuragGazarzuin zurag
Gazarzuin zurag
shand1_ch.tungaa•22.1K vues

En vedette

Aj uildver ix angiAj uildver ix angi
Aj uildver ix angiNTsets
3.1K vues•10 diapositives
Аж үйлдвэрАж үйлдвэр
Аж үйлдвэрsurenee
12.3K vues•38 diapositives

En vedette(6)

Similaire à Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

Gz iii bie daah ajil 1Gz iii bie daah ajil 1
Gz iii bie daah ajil 1soyoltod_od
1.8K vues•19 diapositives
тест булгаатест булгаа
тест булгааsaraiberh
1.2K vues•21 diapositives
тест тест
тест oyunbatbarha
271 vues•21 diapositives
тест булгаатест булгаа
тест булгааandatar
295 vues•21 diapositives

Similaire à Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5(20)

Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5
Baterdene Tserendash•776 vues
Gz iii bie daah ajil 1Gz iii bie daah ajil 1
Gz iii bie daah ajil 1
soyoltod_od•1.8K vues
тест булгаатест булгаа
тест булгаа
saraiberh•1.2K vues
б.баяясгалан цахим1 тестб.баяясгалан цахим1 тест
б.баяясгалан цахим1 тест
bborbaavai•2.4K vues
тест тест
тест
oyunbatbarha•271 vues
тест булгаатест булгаа
тест булгаа
andatar•295 vues
Bulgaa Bulgaa
Bulgaa
saraiberh•2K vues
тест булгаатест булгаа
тест булгаа
saraiberh•1.4K vues
тест булгаатест булгаа
тест булгаа
saraiberh•1.1K vues
S.erdene last lastТа бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч...S.erdene last lastТа бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч...
S.erdene last lastТа бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч...
Nomin Nemo•1.6K vues
S.erdene last lastS.erdene last last
S.erdene last last
Nomin Nemo•8.6K vues
Та бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч гэсэн хэрэг болох...Та бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч гэсэн хэрэг болох...
Та бүхний ажил, албан хэрэгцээ, хичээл сурлагат тань бага ч гэсэн хэрэг болох...
Nomin Nemo•2K vues
Bie daaltBie daalt
Bie daalt
Ihoo•152 vues
Bie daaltBie daalt
Bie daalt
Ihoo•244 vues
Банкны нягтлан бодох бүртгэлийн багц материалБанкны нягтлан бодох бүртгэлийн багц материал
Банкны нягтлан бодох бүртгэлийн багц материал
DOtgontsetseg•4.7K vues
бие даалт2бие даалт2
бие даалт2
bachimeg0101•240 vues
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdfБакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
nick114381•51 vues
авилгын судалгаа (азийн сан 2015 оны 4 сар)авилгын судалгаа (азийн сан 2015 оны 4 сар)
авилгын судалгаа (азийн сан 2015 оны 4 сар)
Serod Ichinkhorloo•2.3K vues
Baigali orchind nolooloh baidliin unelgeenii argachilsan zaabarBaigali orchind nolooloh baidliin unelgeenii argachilsan zaabar
Baigali orchind nolooloh baidliin unelgeenii argachilsan zaabar
Тэнгис Эрдэнэбаяр•11.1K vues
монгол хэл 4монгол хэл 4
монгол хэл 4
byambaa79•598 vues

Plus de Baterdene Tserendash

BagaBaga
BagaBaterdene Tserendash
1.4K vues•52 diapositives
ErgonomicsErgonomics
ErgonomicsBaterdene Tserendash
7.1K vues•17 diapositives
Win7Win7
Win7Baterdene Tserendash
406 vues•1 diapositive

Plus de Baterdene Tserendash(20)

BagaBaga
Baga
Baterdene Tserendash•1.4K vues
Oyutan elsuuleh juramOyutan elsuuleh juram
Oyutan elsuuleh juram
Baterdene Tserendash•7.2K vues
ErgonomicsErgonomics
Ergonomics
Baterdene Tserendash•7.1K vues
Win7Win7
Win7
Baterdene Tserendash•406 vues
Dadlaga presenterDadlaga presenter
Dadlaga presenter
Baterdene Tserendash•405 vues
Khicheeliin jiliin butets taniltsuulgaKhicheeliin jiliin butets taniltsuulga
Khicheeliin jiliin butets taniltsuulga
Baterdene Tserendash•7K vues
Daanaa1Daanaa1
Daanaa1
Baterdene Tserendash•5.8K vues
Oits tsatsaaOits tsatsaa
Oits tsatsaa
Baterdene Tserendash•478 vues
атом массатом масс
атом масс
Baterdene Tserendash•437 vues
химийн элементхимийн элемент
химийн элемент
Baterdene Tserendash•9.6K vues
химийн урвал, түүний төрөлхимийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөл
Baterdene Tserendash•31.7K vues
химийн тэмдэгхимийн тэмдэг
химийн тэмдэг
Baterdene Tserendash•1.6K vues
Uusax chanarUusax chanar
Uusax chanar
Baterdene Tserendash•890 vues
атом массатом масс
атом масс
Baterdene Tserendash•385 vues
бмххуульбмххууль
бмххууль
Baterdene Tserendash•568 vues
валент чанарвалент чанар
валент чанар
Baterdene Tserendash•2.2K vues
валентвалент
валент
Baterdene Tserendash•18.4K vues
уусмал бэлтгэхуусмал бэлтгэх
уусмал бэлтгэх
Baterdene Tserendash•1.7K vues
химийн тэмдэгхимийн тэмдэг
химийн тэмдэг
Baterdene Tserendash•19.6K vues
атом массатом масс
атом масс
Baterdene Tserendash•431 vues

Gz iii bie daah ajil etssiin huvilbar â5

  • 1. Р.ОЧИРОО, О.ТУНГАЛАГ ГАЗАРЗҮЙ-III БИЕ ДААХ АЖЛЫН ДЭВТЭР …………….……………………… аймаг …………………….……….сургуулийн ………………………… ангийн сурагч ………………………..……….. овогтой ……………………………….…………….
  • 2. Өмнөх үг Ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн шилжилтийн 9-р ангийн Газарзүйн хичээлийн хөтөлбөр,цаг өөрчлөгдөж,сурах бичгийн агуулгын цар хүрээ их,цаг нь багассантай холбоотойгоор багш сурагчдын үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх цаг хэмнэх зорилгоор энэхүү “Бие даах ажлын дэвтэр”-ийг боловсруулан гаргалаа. Өнгөрсөн хичээлийн жилд 8-р ангийн газарзүйн хичээлээр ийм “Бие даах ажлын дэвтэр” гарган хичээлд ашигласан нь зохих үр дүнгээ өгсөн юм. Номын цагаан буян дэлгэрэх болтугай Зохиогч Р.Очироо О.Тунгалаг Редактор Р.Очироо Хэвлэлийн эхийг: О.Тунгалаг Хавтасны дизайнер: Д.Батмөнх Хэвлэлийн хуудас: 176х250/4.5х12 “Хан Хөхийн Залаа” ХХК-д хэвлэв.
  • 3. I нэгж хичээл Монгол улсын газарзүйн байрлал, засаг захиргааны хуваарь ба байгалийн нөхцөл, нөөц Хичээл №1 Монгол улсын нутаг дэвсгэр, хил хязгаар, эдийн засгийн газарзүйн байрлал, түүний онцлог 1. Нутаг дэвсгэр гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................................................ 2. Гүйцээж бич! Монгол орны нутаг дэвсгэрийн хэмжээ ............... км2 бөгөөд дэлхийд нутаг дэвсгэрийн хэмжээгээрээ ..........-рт, ази тивд .................-рт ордог. 3. Манай улс хөрш улсуудтайгаа хэдэн онд ямар гэрээгээр хилийн шугамаа тогтоосон бэ? a) ОХУ-тай........................................................................................................... b) БНХАУ- тай...................................................................................................... 4. Нөхөж бич! Баруун захын цэг: .................................................................................. Зүүн захын цэг: ....................................................................................... Хойд захын цэг: ...................................................................................... Өмнө захын цэг: ...................................................................................... Хүйс буюу төв цэг: .................................................................................. 5. Монгол улс нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээгээр Ази тивд ямар ямар улсын дараа орох вэ? ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................
  • 4. 6. Гүйцээж бичээрэй! Монгол орны нийт хилийн урт нь .................. км бөгөөд ОХУ-тай ............. км- ээр, БНХАУ-тай ................... км-ээр тус тус хиллэдэг.Гурван улсын хилийн уулзвар цэг нь баруун талдаа ..........................., зүүн талдаа ...................................... нэртэй газрууд байдаг. 7. Газарзүйн байрлал гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ............................................................. 8. Нөхөж бич! Газарзүйн байрлал Эдийн засгийн газарзүйн Физик газарзүйн байрлал Математик газарзүйн байрлал байрлал 9. Эдийн засгийн газарзүйч, эрдэмтэн Н.Н.Баранский эдийн засгийн газарзүйн байрлалыг юу гэж тодорхойлсон бэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ............................................................................................. 10. Схемийг гүйцээ ! Эдийн засгийн газарзүйн байрлал ........................ .......................... ............................ 11. Манай орон нь дэлхийн хоёр том гүрний дунд оршдог.Эдийн засгийн газарзүйн давуу талууд байхаас гадна мөн сул тал ч байдаг. Эдгээрийг тоочин бичнэ үү? a) Эдийн засгийн газарзүйн давуу талууд: I. .............................................................................................................. II. .............................................................................................................. III. .............................................................................................................. IV. ..............................................................................................................
  • 5. b) Эдийн засгийн газарзүйн гол сул тал нь: .................................................................................................................... .................................................................................................................... Хичээл №2 Монгол улсын төрийн байгууламж, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хуваарь 1. Аливаа улсын төрийн байгууламж нь засаглалын хэлбэрээр ялгагдана.Засаглалын хэлбэрийг юу гэж ангилдаг вэ? Засаглалын Хаант засаг хэлбэр .................. Бүгд ............... найрамда х засаг ..................... 2. Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн байгууламжаар дэлхийн улсуудыг .......................... ба ................... гэж ангилдаг.Тус бүр жишээ улсуудыг нэрлэнэ үү? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 3. Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны хуваарийг тогтооход ямар хүчин зүйлсийг харгалзан үздэг вэ? a) .............................................. c) .................................................... b) .............................................. d) .................................................... 4. Монгол улс 1921 оны Ардын хувьсгалаас өмнө нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны хувьд 4 аймаг, 2 хязгаар нутагтай байжээ. 1923 онд аймгийн нэрүүдийг хэрхэн өөрчилсөн бэ? Богд хаант Монгол улсын үед: 1923 оны үед: 1. Түшээт хан аймаг 1. ...................................................... 2. Сэцэн хан аймаг 2. ...................................................... 3. Сайн ноён хан аймаг 3........................................................ 4. Засагт хан аймаг 4........................................................
  • 6. 5. Гүйцээж бичээрэй! 1931 онд засаг захиргааны томоохон өөрчлөлтийг хийж, шинээр ............... аймагтай болсон ба хошууг татан буулгаж, ............, .............., .................. гэсэн 3 шатны нэгжтэй болгожээ. 1943 он гэхэд тэр үеийн БНМАУ .............аймаг, нийслэл Улаанбаатар хотоос бүрдэж байв. 6. Схемийг гүйцээ ! Засаг захиргааны хуваарь Аймаг /......../ Нийслэл /......../ Сум /........./ Дүүрэг /......../ Баг Хороо / ............../ /.............../ 7. Дасгалын зураг дээр ажиллаж, доорх асуултанд хариулаарай! a) Хамгийн олон аймагтай хиллэдэг аймгуудыг олно уу? .................................................................................................................... b) ОХУ, БНХАУ-тай хиллэдэггүй ямар аймгууд байдаг вэ? .................................................................................................................... c) ОХУ, БНХАУ-тай хиллэдэг аймгуудыг сонго. .................................................................................................................... d) Хамгийн том нутаг дэвсгэртэй аймаг ..................................................... e) Хамгийн бага нутаг дэвсгэртэй аймаг ……............................................. f) Нэг аймгийн нутаг дэвсгэр дотор байршилтай ...................................... g) Нутаг дэвсгэрийн хэмжээгээр эхний 3-т орох аймгийг зурагнаас олоорой! ..................................................................................................................
  • 7. 8. Монгол орны газрын зураг ашиглан хүснэгтийг гүйцээ ! Д/ Нутаг Сумын д Аймгийн нэр Төвийн нэр дэвсгэрийн тоо 2 хэмжээ / км / 1 Архангай 2 Баян-Өлгий 3 Баянхонгор 4 Булган 5 Говь-Алтай 6 Говьсүмбэр 7 Дорноговь 8 Дорнод 9 Дундговь 10 Дархан-Уул 11 Завхан 12 Өвөрхангай 13 Өмнөговь 14 Сүхбаатар 15 Сэлэнгэ 16 Төв 17 Увс 18 Ховд 19 Хөвсгөл 20 Хэнтий 21 Орхон 9. Доорх зурагнаас Улаанбаатар хотын алслагдсан болон төвийн дүүргүүдийг ялгаж бичээрэй! Төвийн дүүрэг : Алслагдсан дүүрэг : 1) .............................. 1) ………….… 2) .............................. 2) ………….... 3) .............................. 3) ………….… 4) ............................... 5) ..............................
  • 8. 10. 1960, 1970-аад оны үед БНМАУ нь хэдэн аймаг, хотоос бүрдэж байсан бэ? Хотуудыг нэрлэнэ үү? ............................................................................................................................... 11. Нөхөж бичээрэй! 1992 оны “Шинэ үндсэн хууль”-иар цаашид БНМАУ-ыг ............. хэмээн нэрлэж, 1 нийслэл хот, ........... аймаг, .......... сум, ................ баг, хорооноос тус тус бүрдэхийг заажээ. Монгол улсын байгалийн нөхцөл, нөөц Хичээл №3 Монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө 1. Байгалийн нөхцөл гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Манай орны нутаг дэвсгэрийн ихэнх нь уулархаг байдаг тул хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх, зам тээврийн салбарын үйл ажиллагаанд зохих нөлөөллийг үзүүлдэг.Иймд нутгийн аль аль хэсгээр ямар аж ахуй эрхлэхэд тохиромжтой вэ? a) Баруун ба хойд хэсгийн уулархаг нутгаар : .................................................................................................................... .................................................................................................................... b) Хангай, Хэнтий уулсын дунд орших Орхон, Сэлэнгийн бэлчир: .................................................................................................................... .................................................................................................................... c) Дорнод Монголын тал нутгаар: .................................................................................................................... .................................................................................................................... d) Нутгийн өмнөд хэсгийн нутгаар: .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3. Нөхөж бич ! Үйлдвэрлэлд тогтмол шууд ашиглагддаг байгалийн элемент, түүхий эд, эрчим хүчний эх үүсвэрийг ....................................................................... гэнэ.Аливаа улс орны аж үйлдвэрийн бүтэц, хөгжил, байршилд ............................................... ихээхэн нөлөөлнө.
  • 9. 4. Байгалийн нөөцийн ангилалын схемийг гүйцээ ! Байгалийн нөөцийн ангилал Гарал үүслээр нь Аж ахуйн зориулалтаар нь Байгалийн хам бүрдлээр нь 5. Схемийг гүйцээж, тус бүрт жишээ гаргаарай! Байгалийн нөөцийн хангамж Шавхагдах нөөц Үл шавхагдах нөөц Нөхөн сэргээгдэх Нөхөн сэргээгдэхгүй нөөц нөөц ................... ...................... ........................
  • 10. 6. Нөхөж бич ! Байгалийн нөөц баялгийн хэмжээ, ашиглаж байгаа хэмжээ хоёрын харьцааг ....................................... гэнэ.Үүнийг томъёолбол: B= B ……………………………………. H ……………………………………. A ……………………………………. 7. Байгалийн нөөцийг үнэлэхдээ ямар нөхцөлүүдийг харгазан үздэг вэ? Үүнд: 1) ............................................................ 2) ...................................................... 3) ..................................................... 4) ...................................................... 5) ...................................................... 8. Дараах хүснэгтийг нөхөж хийгээрэй !?????????????????????????? № Нөөцийн төрөл Нөөцийн тархалт Нөөцийн хэмжээ 1 Эрдсийн нөөц 2 Уур амьсгалын нөөц 3 Усны нөөц 4 Хөрсний нөөц 5 Ургамлын нөөц 6 Амьтны нөөц 7 Газрын нөөц
  • 11. Хичээл №4 Байгалийн нөөцийн ашиглалт, хамгаалалт 1. Байгалийг ашиглахгүйгээр хүн төрөлхтөн амьдрах боломжгүй.Байгаль ашиглалтаас ямар эерэг, сөрөг үр дагаварууд гарч болох вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 2. Маөнай орны хувьд байгаль ашиглалтын асуудал тулгамдсан асуудал болоод байна. Байгаль ашиглалтын доорх бүдүүвчийг гүйцээ ! Зохисто й Байгаль Байгаль ашиглал Нийгэм Зохисгүй ашиглал 3. Байгалийн нөөцийг ашиглахад ямар зүйлийг анхаарах ёстой вэ?  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  .................................................................................................................  4. Монгол улс байгаль хамгаалалын талаар ямар арга хэмжээ авч байгаа вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... .............................................................................................................................. Хичээл №5 Давтлага хичээл /Бүлэг сэдвийн тест ажилла/
  • 12. II нэгж хичээл Монгол улсын хүн амын газарзүй Хичээл №6 Хүн амын тоо, өсөлт, нас хүйсийн бүтэц 1. Хүн ам бол .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 2. Хүн амын тооллогыг хэдэн жилд 1 удаа явуулдаг вэ? a) 5 жилд b) 10 жилд c) 15 жилд d) 20 жилд e) 25 жилд 3. Манай улсын хүн амын тооллогыг 1918, 1935, 1944, 1956, 1963, 1969, 1979, 1989, 2000, 2010 онуудад явуулсан.Хүн амын өсөлтийн графикийг сайтар ажиглаарай! Хүн амын тоо 2010 2826205 2000 2595000 1989 2374000 1979 2044000 1969 1595000 1963 1197600 1956 1017010 1944 845500 1935 738200 1918 647500 4. Дээрх графикаас манай улсын хүн амын тоо хэдээс хэдэн оны хооронд хэдэн хүнээр өссөн байгааг бодоод, хүснэгтийг нөхөж, дүгнэлт гаргаарай ! 1918- 1935- 1944- 1956- 1963- 1969- 1979- 1989- 2000- Он 1935 1944 1956 1963 1969 1979 1989 2000 2010 оны оны оны оны оны оны оны оны оны хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд хооронд 17 жил 9 жил 12 жил 7 жил 6 жил 10 жил 10 жил 11 жил 10 жил Хүн амын өсөлтийн өөрчлөлт
  • 13. .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .. 5. Хүн амын өсөлтөд нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг нэрлэж бичээрэй ! .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .. 6. Схемийг гүйцээ ! Хүн амын өсөлт Ердийн өсөлт Механик өсөлт .............. ................. 7. Хүн амын чанарын үзүүлэлт гэдэг ойлголтыг дэлхийн улсууд өргөн ашиглах болжээ.Үүнд: 1) ............................................................................................................ 2) ............................................................................................................ 3) ............................................................................................................ 4) ............................................................................................................ 8. Хүн амын чанарын нэг чухал үзүүлэлт бол ................................ юм. МУ- ын хүн амын дундаж наслалт 2009-2010 онд .................. болж, эмэгтэйчүүд ......................., эрэгтэйчүүд ................... болсон байна. 9. Бүдүүвчийг гүйцээ ! Хүн амын .................................. шилжих ............................................ .................................. хөдөлгөөн ...........................................
  • 14. 10. Хүн амын нас, хүйсийн бүтэц бол нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд нөлөөлдөг чухал үзүүлэлт. 2010 оны байдлаар: 1) 0-15 нас 28% 2) 15-30 нас 31% 3) 30-50 нас 29% 4) 50-60 нас 7% 5) 60-аас дээш 5% дараах тоог ашиглан дугуй диаграмм байгуулаарай ! 11. Монгол улсын иргэн “улсынхаа нутаг дэвсгэрт чөлөөтэй зорчих, түр буюу байнга оршин суух газраа сонгох эрхтэй” гэж хэдэн оны хуулинд заасан бэ? a) 1992 оны Шинэ үндсэн хууль b) 1994 оны Шинэ үндсэн хууль c) 1996 оны Шинэ үндсэн хууль d) 1998 оны Шинэ үндсэн хууль 12. 0-4 нас, 30-34 насныхан дотор эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн аль нь олон бэ?Шалтгааныг нь нэрлээрэй ! .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... Хичээл №7 Хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт, Хүмүүн капитал 1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Тодорхойлтыг гүйцээ ! Ажиллагсад болон хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тооны нийлбэрийг ажиллах хүч буюу ......................................................................... гэнэ. Ажиллагсад + ............................................................= Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам
  • 15. 3. Ямар хүмүүсийг ажиллах хүчинд тооцдоггүй вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 4. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төвшинг томъёолбол: ………………………………………………………………………………. Хөдөлмөр эрхлэлтийн төвшин = …………………………………………………………………………… x 100% 5. Хүн амын цонх гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 6. “ Үндэстнүүдийн баялаг түүний эх сурвалж ” гэсэн бүтээлдээ Human capital- ын ач холбогдлыг онцлон тэмдэглэсэн эрдэмтэн хэн бэ? a) Исак Ньютон b) Адам Смит c) Жорж Буш d) Н.Баранский 7. Хүмүүн капитал гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 8. Ажилгүйдэл гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 9. Ажилгүй иргэдийн тоог эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын тоонд харьцуулсныг ......................................................... гэнэ.2010 оны байдлаар Орхон аймгийн хэмжээнд ажилгүй иргэдийн тоо 25 601 байсан ба эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам нь 74 359 бол ажилгүйдлийн түвшинг ол! 10. Дараах тоон үзүүлэлтийг ашиглан дугуй диаграмм байгуул ! 2010 оны байдлаар аж ахйн салбарт ажиллагсдаас: 1) Хөдөө аж ахуйд- 35% 2) Худалдаа үйлчилгээнд-16% 3) Тээвэр холбоонд-8% 4) Аж үйлдвэрт-11% 5) Барилгын салбарт-5%
  • 16. 6) Боловсрол, эрүүл мэнд болон бусад салбарт-25% тус тус ажиллаж байна. Хичээл №8 Хүн амын байршил, нутагшилтын хэлбэрүүд 1. Нөхөж бич. Нутаг дэвсгэрээр хүн ам тархан суурьшсан байдлыг ..................................... гэнэ. Хүн амын тоо нутаг дэвсгэрт харьцуулсан үзүүлэлтийг. ………………. ……………..… .гэнэ. Байршлыг харуулах гол үзүүлэлт нь хүн амын нягтшилт юм. Хүн амын нягтшилтын томъёог тайлж бичээрэй. H = M/S 1. H-............................................................. 2. M-............................................................. 3. S-............................................................. 2. Дээрх томъёог ашиглаж бодоод, хүснэгтийг гүйцээгээрэй ! Хүн ам Газар нутаг Хүн амын Аймаг нягтшилm -2004 (кмІ) (кмІ) Архангай 94,900 55,300 Баян-Өлгий 101,200 45,700 Баянхонгор 83,800 116,000 Булган 60,800 48,700 Говь-Алтай 60,900 141,400 Говьсүмбэр 12,300 5,540 Дархан-Уул 87,800 3,280 Дорноговь 52,500 109,500 Дорнод 73,700 123,600 Дундговь 49,900 74,700 Завхан 80,700 82,500 Орхон 78,400 840 Өвөрхангай 113,200 62,900 Өмнөговь 46,800 165,400 Сүхбаатар 56,600 82,300 Сэлэнгэ 100,800 41,200 Төв 88,900 74,000 Увс 81,000 69,600 Ховд 87,800 76,100 Хөвсгөл 121,400 100,600 Хэнтий 71,200 80,300 Улаанбаатар 1,044,500 4,704
  • 17. a) Хамгийн их нягтшилттай эхний 5 аймаг 1) ................................ 2) ................................ 3) ................................ 4) ................................ 5) ................................ b) Хамгийн бага нягтшилттай 3 аймаг 1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... c) Яагаад эдгээр газруудад хүн ам олноор төвлөрөн суурьшсан бэ? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. 3. Нөхөж бич ! Байшин барилга, гэр, майхан зэрэг янз бүрийн хэлбэрийн орон байранд суурингийн хэлбэрээр хүн ам бөөгнөрөн суурьших нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалтыг ................................................................................... гэнэ. 4. Схемийг гүйцээ 5. Хүснэгтийг гүйцээгээрэй. Суурин Хот Тосгон 6. Монгол улсад өнөөгийн байдлаар 26 хот байдаг. Үүнд : 21 аймгийн төвөөс гадна ямар ямар хотууд багтдаг вэ? 1) ........................................................................ 2) ........................................................................ 3) ........................................................................ 4) ........................................................................ 5) ........................................................................
  • 18. 7. Схемийг гүйцээ. /Хотын ангилал/ 8. Зөв тохируул ! 1) 80-90 мянган хүн амтай хот a) Зүүнхараа, Улаангом, Арвайхээр, Баянхонгор гм 2) 50-иад мянган хүн амтай хот b) Эрдэнэт, Дархан 3) 20-40 мянган хүн амтай хот c) Чойбалсан 4) 10-20 мянган хүн амтай хот d) Алтай, Баруун- Урт, Мандалговь гм 9. Ирээдүйд хот болон хөгжих ямар ямар суурин газрууд байна вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Монгол Улсад хот суурингийн хөгжилтэй холбоотой хотжих үзэгдэл хурдацтай явагдаж байна. 1) ............................................................................................................... 2) ............................................................................................................... 3) ............................................................................................................... 11. Сүхбаатараас Замын- Үүд хүртэлх төмөр замын дагуу бие биедээ харьцангуй ойрхон байршилтай хот, тосгон, суурин газрууд олон байдаг. Эдгээр суурингууд ямар хэлбэртэй бүрэлдэн тогтсон бэ? a) Тойрог хэлбэртэй c) Гурвалжин хэлбэртэй b) Гинжин хэлбэртэй d) Дөрвөлжин хэлбэртэй 12. Манай улсын хүн амын хэдэн хувь нь хөдөөгийн хүн ам бэ? a) 47 % b) 57 % c) 67% d) 37% e) 27% 13. Хөдөөгийн суурины хүн амын эрхэлж буй ажил төрлөөс хамаарч: 1) ............................................................................ 2) ............................................................................ гэж ангилан үзэж болно.
  • 19. Хичээл №9 Хүн амын угсаатны ба нийгмийн бүтэц, нийгмийн ялгаа 1. Түүх, хэл, соёл, сэтгэлгээ, амьдрал ахуйн хувьд бие биетэйгээ ойр төрөл, нэгэн угсаа гаралтай хүмүүсийг ...................................................................... гэнэ. Энэ нь урт удаан хугацааны түүхэн хөгжлийн явцад тодорхой нутаг дэвсгэр дээр бүрэлдэн тогтдог. 2. Бүдүүвчийг гүйцээ ! .......................... ............................ ............................ .......................... ............................ ............................ ...... ...... ... ............................ Үндэстний ...................... ............................ хэв шинж ...................... .. ................ 3. Схемийг гүйцээ ! Угсаатан Омог Ястан Үндэстэн 4. Нөхөж бич. Манай улсын нутаг дэвсгэр дээр оршин байгаа бүх ард түмнийг гарал үүслийн хувьд: 1) ................................... 2) ................................... гэж ангилдаг.
  • 20. 5. Хүснэгтийг нөх ! № Ястан, Үндэстэн Угсаатны голлон суурьших аймгууд 1. Монгол хэлтэн: a) Халх b) Дөрвөд c) Баяд d) Буриад e) Дарьганга f) Захчин g) Урианхай h) Дархад 2. Түрэг хэлтэн: a) Казак b) Хотон c) Тува d) Цаатан e) Чантуу 6. Нийгмийн бүтэц гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 7. Нөхөж бич ! Хөрөнгө чинээний байдал, нэр хүнд, эрх мэдлийн ялгаатай байдлаас нийгмийн .......................... үүснэ. 8. Монгол Улсын хүн амын нийгмийн бүтцийг хүснэгтээр тодорхойл ! № МУ-ын хүн амын нийгмийн бүтэц Монгол Улсын хүн амын нийгмийн давхраажилт Хувьсгалаас өмнөх 1 үе /1921 оноос өмнө/ Төвлөрсөн 2 төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921- 1990 он/ 3 Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 оноос өнөөг хүрэл үе/
  • 21. 9. 1990-ээд оноос хойш МУ-д давхраажилтын дээд, дунд, доод гэсэн гурван төвшний ангилал бүрэлдэн тогтоод байна. Үүнд: 1) Дээд ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 2) Дунд ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3) Доод ангид: .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... Хичээл №10 Сэдвийн шалгалт III нэгж хичээл Монгол улсын эдийн засгийн бүтэц Хичээл №11 Эдийн засгийн тухай үндсэн ойлголт 1. Эдийн засаг гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..
  • 22. 2. Схемийг гүйцээ! Эдийн засгийн тогтолцоо Төвлөрсөн Зах зээлийн Холимог төлөвлөгөөт эдийн засаг эдийн засаг эдийн засаг ............................... ......................... .................................... 3. Улс орны эдийн засаг, түүний бүтцийн талаар ярихын тулд үйлдвэрлэл, үйлдвэрлэлийн нөөц түүний зохион байгуулалт, эрэлт б нийлүүлэлт,үнэ, мөнгө, санхүү, улсын төсөв, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн зэрэг ойлголтуудыг мэдэх хэрэгтэй.Үйлдвэрлэл гэж юу вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 4. Үйлдвэрлэлийг зохион байгуулж, явуулахад шаардагдах нөөцийг нэрлэнэ үү? 1) .......................................... 2) .......................................... 3) .......................................... 4) .......................................... 5. Эдийн засгийн үйл ажиллагаа буюу үйлдвэрлэлийн үйл явцыг 4 ангилдаг. ¯éëäâýðëýëèéí ¿éë ÿâö Àíõäàã÷ Õî¸ðäîã÷ Ãóðàâäàã÷ ĺðºâäºã÷ ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë ¿éëäâýðëýë
  • 23. 6. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанд нөлөөлж буй хүчин зүйлүүд нь байгалийн нөхцөл, нөөц, үйлдвэрлэлийн түүхий эд, ажиллах хүч, түүний мэргэжлийн ур чадвар, менежментийн үйл ажиллагааны төлөвлөлт зэрэг олон хүчин зүйлээс хамаарна. ¯éëäâýðëýëèéí õýëáýð Áººãíºðºë Òºðºëæèëò Õîðøèëò Êîìáèíàò 7. Зөв тохируул! 1) Худалдан авах төлбөрийн чадвар буюу a) Хэрэгцээ мөнгөөр баталгаажсан хэрэгцээ 2) Хэрэглэгчдийн худалдан авах төвшин, b) Эрэлт чадварын хэмжээгээр зах зээлд нийлүүлэгдэж болох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нийт тоо хэмжээ 3) Хүний хангагдаагүй хүсэл c) Нийлүүлэлт 8. Ямар үед тэнцвэрт үнэ бүрэлдэх вэ? .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 9. Мөнгөний ханш унах үзэгдэлийг .................................................. гэнэ. 10. Схемийг гүйцээ! Ìàêðî Ýäèéí çàñàã Ìèêðî
  • 24. 11. Газарзүйн шинжлэх ухаанд байгаль, нийгмийн аливаа юмс үзэгдэл, орон зай, цаг хугацаагаар хувьсан өөрчлөгдөж, нэг шинж чанараас нөгөөд, нэг тоо хэмжээнээс нөгөө тоо хэмжээнд шилжин, өгсөн дэвших үйл явцыг ......................................... гэнэ. 12. Эдийн засгийн хөгжлийг тодорхойлохын тулд 3 зорилт хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.Үүнд: 1) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 2) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 3) ...................................................................................................... ...................................................................................................... 13. Хөгжил гэсэн өргөн ойлголтын хүрээнд эдийн засгийн хөгжлийн үзүүлэлтэнд тооны үзүүлэлтээс чанарын үзүүэлтийг илүү авч үздэг. Эдийн засгийн өсөлтөнд дараах хүчин зүйлс нөлөөлж байдаг. Үүнд: 1) ........................................................................................................... 2) ........................................................................................................... 3) ........................................................................................................... 14. Хөгжлийн нэг гол асуудал бол тогтвортой хөгжил юм.Тогтвортой хөгжлийн 3 гол тулгуур бол ......................................., ...........................................,...................................... юм. Хичээл №12 Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн өнөөгийн байдал, эдийн засгийн бүтэц 1. Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийг хүснэгтээр тодорхойл. № Аж үйлдвэрийн Монголын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн хөгжлийн үе шат үе шатуудын онцлог 1 Хувьсгалаас өмнөх үе /1921 оноос өмнө/ 2 Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921-1990 он/ 3 Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 оноос өнөөг хүрэл үе/
  • 25. 2. Олон улсын хэмжээнд улс орныг хөгжлийн төвшингээр нь юу гэж 3 ангилдаг вэ? 1) ........................................................................................ 2) ........................................................................................ 3) ........................................................................................ 3. Схемийг гүйцээ. Óëñ îðíóóäûí õºãæëèéí òºâøíèé ¿ç¿¿ëýëò 4. Манай орон нь хөгжлийн төвшингээрээ аль ангилалд нь багтдаг вэ? Яагаад? .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ................................................................................................................... Монгол улсын дэд бүтэц Хичээл №13 Дэд бүтэц түүний төрлүүд 1. Улс үндэстний эдийн засгийн үйл ажиллагаа тогтвортой хэвийн явагдах нөхцлийг хангадаг цогц салбаруудыг ....................................................... гэнэ.
  • 26. 2. Схемийг гүйцээ! Äýä á¿òýö ¯éëäâýðëýëèéí äýä Íèéãìèéí äýä á¿òýö Èíæåíåðèéí äýä á¿òýö á¿òýö 3. Схемийг гүйцээ ! Дэд бүтцийн салбарын үйлчилгээний шинж байдал ба төрөл Материаллаг Материаллаг бус ................................................................................................................... .................................................................................................................... ............................................................................................... .............................................................................................. 4. Дэд бүтцийн салбар нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд ямар үүрэг гүйцэтгэж байгааг жишээгээр тайлбарлан бичээрэй! ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... Хичээл №14 Зам тээвэр 1. Биет бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэггүй, харин ч аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэсэн бүтэгдэхүүнийг зөөж тээвэрлэдэг онцлогтой салбар бол .................................. гэнэ.
  • 27. 2. Схемийг гүйцээ! Зам тээврийн бүтэц Агаарын Усан замын тээвэр Хуурай замын тээвэр тээвэр ....................... ....................... ....................... . . ... ................. ........... ........... ............ ............ ............ 3. Зам тээвэрт эдийн засгийн газарзүйн хувьд өргөн хэрэглэгддэг хэд хэдэн үзүүлэлтүүд бий.Хүснэгтийг гүйцээж, бодлогыг бод! № Үзүүлэлтүүд Тодорхойлт Бодлого А, В хоёр хотын хооронд 954 км зайтай. Хоёр хотын хооронд 5 тн даацтай машинаар гурил ачиж, 20 удаа тээвэр хийсэн бол ачаа 1 Ачаа эргэлт эргэлтийг тооцож олоорой! Дархан Улаанбаатарын хооронд 222 км зайтай.Энэ хоёрын хооронд 60 хүний суудалтай автобусаар суудал дүүрэн 2 Зорчигч эргэлт хүнтэй 4 удаа тээвэр хийсэн автобусны зорчигч тээврийн эргэлтийг олоорой! № Үзүүлэлтүүд Тодорхойлт 1 Ачаа тээвэр 2 Зорчигч тээвэр 4. Манай орны тээврийн төрлүүдийг хүснэгтээр тодорхойл!
  • 28. № Тээврийн Түүхэн хөгжил Голлох Давуу ба сул төрөл замууд тал 1 Автозамын тээвэр 2 Төмөр замын тээвэр 3 Агаарын тээвэр
  • 29. 5. Доорх хүснэгтийг ашиглан Монгол орны тээврийн ачаа тээвэр, зорчигч тээврийн диаграмм байгуулж, дүгнэлт хийгээрэй! Зорчигч Зорчигч № Тээврийн Ачаа эргэлт Ачаа эргэлт тээвэр төрөл ( тн.км) тээвэр ( хүн.км) ( хүн) ( тн) 1 Төмөр зам 95 86 55 4,9 2 Авто тээвэр 4,6 13 19 95 3 Агаарын 0,4 0,9 26 0,1 тээвэр Нийт 100% 100% 100% 100% ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 6. Дараах дасгалын зураг дээр төмөр замын сүлжээг тэмдэглэ!
  • 30. Хичээл №15 Үйлчилгээний салбар 1. Үйлчилгээ гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 2. Схемийг гүйцээ! Үйлчилгээ Аж ахуйн Нийгмийн Ажил хэргийн Хувь хүнд үзүүлэх үйлчилгээ үйлчилгээ үйлчилгээ үйлчилгээ .................. .................... .......................... ................. ................... .................... .................... .................. ....................... .................... .................. .................... .................... ................... ....................... ...................... ............................ 3. 1990-ээд оноос хойш Монголын ДНБ-ний 40 гаруй хувийг үйлчилгээний салбар эзлэхэд нөлөөлсөн хүчин зүйл нь юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................................................ 4. МУ-ын “Аялал жуулчлалын тухай” хуулинд жуулчинг юу гэж тодорхойлсон байдаг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................
  • 31. 5. Схемийг гүйцээ! 6. Дүгнэлтийг гүйцээж бич! Аялал жуулчлалыг гадаад валют олох эдийн засгийн шинж чанараар нь үл үзэгдэх ...................... гэж нэрлэдэг.Мөн жуулчинд зориулсан төрөл бүрийн үйлчилгээг ................................................. гэж томъёолдог. 7. Манай оронд жил ирэх тусам зорин ирэх гадаадын жуулчдын тоо нэмэгдэж байгаа. Энэ ямар учиртай вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . 8. Аялал жуулчлалын салбарын ач хобогдолыг хүснэгтээр тодорхойл. Аялал жуулчлалын нөлөөлөх хэлбэрүүд, түүний ач холбогдол  ........................................................................................................  ........................................................................................................ Эдийн  ........................................................................................................ засгийн ........................................................................................................ хувьд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Хүрээлэн  ........................................................................................................ буй орчны  ........................................................................................................ хувьд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Нийгэм-  ........................................................................................................ соёлын ........................................................................................................ хүрээнд:  ........................................................................................................ ........................................................................................................
  • 32.  ........................................................................................................  ........................................................................................................ ........................................................................................................ Улс төр-  ........................................................................................................ гадаад ........................................................................................................ харилцаан  ........................................................................................................ ы хувьд: ........................................................................................................ ........................................................................................................ 9. Монголд хамгийн анх ямар аялал жуулчлалын байгууллага байсан бэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Аялал жуулчлалын салбартай зэрэгцэн хөгждөг үйлчилгээний салбаруудыг бичнэ үү? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................ 11. Холбоо, мэдээлэл, технологийн үйлчилгээний салбар гэж юу вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... . Хичээл №16 Давтлага хичээл IV Нэгж хичээл Аж үйлдвэрийн газарзүй Хичээл № 17 Аж үйлдвэрийн түүхэн хөгжил,байршил ба аж үйдвэрийн цэг,төв, зангилаа ба байршил 1. Зөв хариуг сонго Аж үйлдвэр нь ХАА, зам тээврийн хамт материаллаг үйлдвэрлэлийн салбарт багтдаг ............................................салбар юм. a) Онцгой b) Тэргүүлэгч c) Голлох d) Гаанцаарчилсан
  • 33. 2. Монгол орны аж үйлдвэрийн хөгжлийн онцлогийг хүснэгтээр тодорхойл ! № Аж үйлдвэрийн Аж үйлдвэрийн хөгжлийн үе шатны онцлог хөгжлийн үе шат Хувьсгалаас өмнөх 1 үе /1921 оноос өмнө/ Төвлөрсөн 2 төлөвлөгөөт эдийн засгийн үе /1921- 1990 он/ Зах зээлийн эдийн засгийн үе /1990 3 оноос өнөөг хүрэл үе/ 3. Дараах тодорхойлолтуудыг нөхөн гүйцээж хариуг зөв харгалзуул ! a) Ганц нэг үйлдвэрийн салбартай бие даан орших үйлдвэрийн газрыг ..................................гэнэ.Жишээ нь: ............................................................................... b) Өөр хоорондоо хэлхээ холбоо багатай боловч нэг дор төвлөрсөн үйлдвэрийн газруудыг ..................................гэнэ. Жишээ нь: .......................................................................................... c) Түүхэн явцад бүрэлдэн тогтсон бөгөөд өөр хоорондоо үйлдвэрлэл, түүхий эд,технологийн хувьд харилцан уялдаа холбоотой үйлдвэрлэл- нутаг дэвсгэрийн цогцсыг ............................................гэнэ. 1.Үйлдвэрийн цэг 2. Аж үйлдвэрийн төв 3. Аж үйлдвэрийн зангилаа а.А1,B2,C3 б.А2,B3,C1 в.А3,B1,C2
  • 34. 4. Монгол улсын аж үйлдвэрийн зангилаануудын онцлогийг харьцуулан тодорхойл № Аж үйлдэрийн Аж үйлдэрийн зангилаануудын эдийн засагт гүйцэтгэх зангилааны нэр үүрэг,онцлог Улаанбаатарын аж үйлдвэрийн 1. зангилаа Эрдэнэтийн аж үйлдвэрийн 2. зангилаа Дарханы аж үйлдвэрийн 3. зангилаа Чойбалсангийн 4. аж үйлдвэрийн зангилаа 5. Сүүлийн жилүүдэд аж үйлдвэрийн салбарт ямар ямар шинэ бүтээн байгуулалт хийх гэж байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Хичээл № 18 Аж үйлдэрийн салбарын бүтэц 1. Хаалтан дахь үгийг зөв тохируулж тодорхойлолтыг гүйцээ ! Аж үйлдвэрийн салбар нэг бүр нь тодорхой үйдвэрлэл-техникийн .........................байдлыг хадгалж байдаг. ..........................................түлш түүхий эд,үйлдвэрлэлийн техник технологи,ажиллах хүчний мэргэжлийн бүтэц, ажлын нөхцөл,тэрчлэн байршлын хүчин зүйл,үйлдвэрлэн гаргаж буй бүтээгдэхүүний зориулалтаар өөр хоорондоо ижил төстэй үйдлвэрийн газруудын нийлбэр цогцос юм. /нэгдмэл ,Аж үйлдвэрийн салбар нь/
  • 35. 2. Схемийг гүйцээ ! 3. Ерөнхийд нь авч үзвэл уул уурхайн үйлдвэр 70%,боловсруулах үйлдвэр 20 гаруй хувийг,цахилгаан ба дулааны эрчим хүч, усан хангамж 9%-ийг эзэлдэг бол аж үйдвэрийн салбарын бүтцийн секторийн диаграммыг гүйцээн хийж,дүгнэлт бич ! ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 4. Ирээдүйд манай орон аж үйлдвэрийн ямар салбарыг хөгжүүлэх шаардлагатай байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 5. Одоо манай улс олборлох үйлдвэрээс жилд хичнээн хэмжээний бүтээгдэхүүн зах зээлд нийлүүлж байна вэ? ............................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 6. Одоо аж үйлдвэрийн салбарт ямар дутагдалтай тал байна вэ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Монгол улсын аж үйлдвэрийн салбарт ямар ирээдүй харагдаж байна вэ? ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
  • 36. Хичээл № 19. Түлшний аж үйлдвэр 1. Дүгнэлтийг гүйцээ ! Техникийн хөгжлийн өнөөгийн түвшинд аж үйлдвэрийни аргаар авч ашиглаж буй түлшний чухал нөөц бол ..................., ................................, ................................, ................................, ...........................юм. Эдгээрийн аль аль нь манай улсын нутагт бий. 2. Дараах схемийг гүйцээ ! 3. Нүүрс газрын гүнд хэрхэн үүсдэг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 4. Манай оронд нүүрсний нөөц хэрхэн тархаж,хэрхэн олборлож байна вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 5. Улсын шинж чанартай уурхайнуудыг байрлал,хүчин чадлыг харьцуулсан хүснэгтээр тодорхойл ! Нүүрсний № уурхайннудын Уурхайн байрлал ба Олборлолт ба эдийн засагт гүйцэтгэх нэр нөөц үүрэг 1. Таван толгой 2. Багануур 3. Шивээ-Овоо 6. Орон нутгтйн шиж чанартай ямар ямар уурхайнууд байдаг вэ?......................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................
  • 37. ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. Газрын тос гэж юу вэ? Тэр ямар бүтэцтэй вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................... 8. Газрын тосыг нэрж ямар ямар бүтээгдэхүүн гарган авдаг вэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 9. Хэзээнээс Монгол улс газрын тос олборлон хэрэглэж ирсэн бэ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... 10. Монгол орныгазрын тосны сав газруудыг нэрлэн бич ! a) …………………………… d) …………………………………….. b) …………………………… e) ……………………………………… c) …………………………… 11. 2005, 2010 онд хичнээн хэмжээний газрын тос экспортлосон бэ? …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 12. Уран гэж юу вэ? Түүний нөөц ба ашиглалтын тухай ойлгосноо бич ! …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Хичээл № 20 Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэр 1. Дүгнэлтийг гүйцээ ! Орчин үед үйлдвэрлэл зөвхөн ......................................баз суурь дээр тулгуурлан хөгжинө. Хүн төрөлхтөн XVIII зууны эцсээс түлшинд агуулагдах химийн эрчим хүч, голмөрөн, нар, салхи, газрын гүний эрчим хүчийг...........................................хүч болгон хувиргадаг машин техникийг зохион бүтээсэн байна. 2. Цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрийн давуу тал ач холбогдлыг бич ! a) ................................................................ b) ................................................................ c) ................................................................ 3. Дэлхийн улс орнуудын хөгжлийн түвшинг ямар үзүүлэлтээр тодорхойлдог вэ? ............................................................................................................................... ...............................................................................................................................