1. Ц.Төртогтох (morz.shiper@gmail.com)
Магадлан итгэмжлэгдсэн “ Идэр ” Дээд Сургууль
Мэдээллийн Технологийн тэнхим

2. Програмчлалын аль ч хэлэнд нэг үйлдэлийг хэд
хэдэн удаа давтан гүйцэтгэх боломж нилээд их
тохиолддог. Үүнийг давталтын операторын
тусламжтай гүйцэтгэнэ Давталтын операторыг
нөхцөлт ба праметрт гэж хоѐр хувааж үзэж болох
ба. Нөхцөлт давталтыг эхэндээ
нөхцөлтэй, төгсгөлдөө нөхцөлтэй гэж хуваан үздэг

3. Өөрөөр хэлбэл бидний өмнө нь алгоритм дээр үзэж байсан
давталт бүтцийг си хэлэнд давталтын оператор хэмээн
нэрийддэг.
Дээр дурьдсан гурван төрлийн операторыг тус бүрд нь
for,
while,
do-while
гэсэн албаны үгүүдээр илэрхийлэгдэнэ.
Давталтын операторууд нь ямагт функцын бие дотор бичигдэнэ.
Одоо оператор тус бүртэй танилцъя.

4. For давталт нь нэг буюу хэд хэдэн оператор хэдэн удаа
давтах нь тодорхой байх үед хэрэглэнэ. Давталтыг
зохиоход ашиглаж байгаа хувьсагчийг давталтын
параметр гэнэ.
Ямар нэг параметрыг ашиглан давталтыг зохиоход
түүнийг авах эхний утга , эцсийн утга ба утгыг нь
өөрчилөх алхам гэсэн гурван утгыг шаардах бөгөөд
эдгээр утгууд нь тодорхой мэдэгдэж байгаа давталтыг
параметрт давталт гэж нэрлэгдэх давталтаар хийх
зохимжтой байна.

5. Параметрт давталтыг зохиож бичихдээ:
◦ 1.Параметрт эхний утгыг тогтоож олгоно.
◦ 2.Параметрын тухайн үеийн утга нь эцсийн утгаас хэтэрсэн (их болсон
эсвэл бага болсон) эсэхийг шалгасан нөхцөлтэй эхэндээ нөхцөлтэй
давталтыг зохиож бичнэ.
◦ 3.Давталтын биеийн төгсгөлд параметрын утгыг алхамтай тэнцүү утгаар
өөрчилж утга олгосон байна.
Бичигдэх ерөнхий хэлбэр:
◦ for([<эхний утга>];[<нөхцөл илэрхийлэл>];[<илэрхийлэл алхам>]){
<үйлдэл1><үйлдэл2>…<үйлдэлN>
}

6. Эхэндээ нөхцөлтэй давталт нь шалгаж байгаа логик нөхцөл биелэж
байх үед давтагдах үйлдлийг гүйцэтгэх бөгөөд харин логик нөхцөл
биелэгдэхдээ больмогц давталт төгсдөг. Энэ давталтын операторыг
давтагдах үйлдлийн хэдэн удаа биелэгдэх нөхцөлгүй үед хэрэглэх нь
тохиромжтой.
Бичигдэх нь:
while (<Нөхцөл>) do <үйлдэл>;
Давтагдах үйлдэл нь 2 ба түүнээс дээш үед блок оператор болж ИХ
хаалтанд хийнэ.
while (<Нөхцөл>) do {<үйлдэл1>; <үйлдэл2>; …
<үйлдэлN>;}

7. while – “Байхад” гэсэн утгатай албаны үг
нөхцөл – давталтыг цааш үргэлжлүүлэх буюу дуусгах эсэхийг шийдэх нөхцөл.
Бичих нь if операторынхтай адилхан. Арифметик илэрхийлэл, эсвэл нөхцөлт
илэрхийлэл, эсвэл логик илэрхийлэл байж болно. Үнэн буюу худал гэсэн утгын
аль нэгийг гаргана. Эдгээр нь тоогоор илэрхийлэгддэг: 0-ээс ялгаатай байвал
үнэн, 0 байвал худал.
үйлдэл– өгөгдсөн нөхцөл үнэн байвал хийгдэх үйлдэл (үйлдлүүд) өөрөөр
давталтын бие гэж нэрэлнэ.
Дээрх бичигдэх хэлбэрийг үгээр тайлбарлах юм бол:
“Нөхцөл үнэн байгаад (биелж) байвал операторуудийг гүйцэтгээд бай”
гэсэн өгүүлбэр болж байна.

9. Энэ оператор нь:
do
<давталтын бие;>
while (нөхцөл);
гэсэн загварын дагуу бичигдэнэ.
 do – “Гүйцэтгэ” гэсэн утгатай албаны үг
<давталтын бие> - өмнө үзсэн while операторынх шиг давталтын бие
(нөхцөл) – өмнө үзсэн while операторынх шиг нөхцөл.

11. 1. N тоо гарнаас өгөхд n хүртлэх бүх тоонуудыг хэвэл

12. 1. N тоо гарнаас өгөхд n хүртлэх бүх тоонуудыг хэвэл
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
main(){
int n,i;
printf("n toog oruul:");
scanf("%d",&n);
for(i=1; i<=n;i++){
printf("%d ",i);
}
printf("n");
system("pause");
}

13. Алгоритмд давхар Давталт бүтэц орсон байж болдог шиг програмд
мөн Давталтын операторууд давхар орсон байж болно. Ө.х. нэг
давталтын операторын давталтын биед дахиад нэг давталтын
оператор байрлана гэсэн үг.
Үүнийг давхар давталт гэнэ. Давхар давталтын үед хамгийн сүүлийн
давталтын операторын их хаалт ( блок ) хамгийн эхэнд хаагдаж байх
ѐстой гэсэн дүрмийг баримтална. Энэ нь бүтцийн програмчлал ба
давталтын блокууд хоорондоо огтлолцохгүй харин нэг нэгэндээ
багтаж байх ѐстой байдаг

14. while (<Нөхцөл>){
…
for(<нөхцөл>){
…
while(<нөхцөл>){
….
}
}
}

15. Д.Цэдэвсүрэн “C++ програмчлал” 2010он
С.Ууганбаяр “Си хэл” 2011 он
Н.Соронзонболд “Програмчлалын хэл” 1996 он
http://spe.num.edu.mn/altankhuu/lesson/