More Related Content
Similar to Hypertension last (20)
Hypertension last
- 2. Цусны даралт ихсэлт
• Зүрх судасны өвчин нь дэлхийн болон
Монгол Улсын хүн амын нас баралтын
тэргүүлэх шалтгаан болдог.
• Харвалтаас үүдсэн нас баралтын 51
хувь, зүрхний титэм судасны эмгэгээс
үүдэлтэй нас баралтын 45 хувь нь цусны
даралт ихсэлтийн шалтгаантай байна.
- 3. Цусны даралтаа хэмжихэд
анхаарах зүйлс
• Цусны даралтаа хэмжихээс өмнө 30
минутын хугацаанд дасгал, хөдөлгөөн
хийхгүй тайван сууж амарсан байна.
• Хоол идэх, өтгөн цай, кофе, кола ууснаас
хойш хамгийн багадаа 30 минут болсны
дараа даралтаа хэмжинэ.
• Даралтаа хэмжиж байхдаа хөдөлгөөнгүй,
чимээгүй сууна. Ингэхдээ хөлөө ачихгүй, 2
хөлийн тавхай шалан дээр бүрэн гишгэсэн
байна.
- 4. Цусны даралтаа хэмжихэд
анхаарах зүйлс
• Гарын бугалгыг чөлөөтэй байлгах богино
ханцуйтай, эсвэл дээш шуухад хялбар
хувцас өмссөн байна.
• Цусны даралтаа давсаг сул, бие зассаны
дараа хэмжих нь зүйтэй.
• Хэрэв та даралт бууруулах эм хэрэглэдэг
бол өглөө оройд эм уухаасаа өмнө цусны
даралтаа хэмжих нь хамгийн
тохиромжтой.
- 5. Цусны даралтыг хэмжих
байрлал
• Õóâöàñûã òàéëóóëæ
ãàðûã èë ãàðãàна.
• Áóãàëãàíû
àðòåðèàñ
2 - 3 ñì-èéí äýýø
ò¿âøèíä ìàíæåòèéã
îðîîно.
• Ìàíæåòûã ÿìàð
íýãýí
íóãàëàà,хóíèàñã¿éã
ýýð áàéðëóóëна.
- 6. Цусны даралтыг хэмжих
байрлал
• Цусны даралт хэмжигч
багажийг бугуйны
үенээс 2,5 см зайд
байрлууна.
• Цусны даралт хэмжигч
багажийг зүрхний
түвшинд байрлуулна.
- 7. Цусны даралт ихсэлтийн шинж
Дараах шинжүүд илэрвэл өөрийн харъяа сум,
өрхийн эмчид хандаж цусны даралтаа
хэмжүүлэх шаардлагатай.Үүнд:
• Толгох өвдөх, толгой эргэх
• Нүд эрээлжлэх, бүрэлзэх
• Шилэн хүзүүгээр хөших
• Дотор муухайрах, бөөлжих
• Зүрх дэлсэх, зүрхээр өвдөх
- 8. Цусны даралт ихсэлтийг
тодорхойлох
Ангилал Дээд
даралт
Доод
даралт
Авах арга хэмжээ
Хамгийн
тохиромжтой
хэмжээ
<120 Ба <80 Давтан хэмжилтийг 5 жил тутамд
Хэвийн
хэмжээ
120-129 Ба 80-84 Давтан хэмжилтийг 2 жил тутамд
Хэвийн
хэмжээний
дээд түвшин
130-139 ба/
эсвэл
85-89 Амьдралын эрүүл зан үйлийг
хэвшүүлнэ.
Давтан хэмжилтийг 1 жил
тутамд
- 9. Цусны даралт ихсэлт
Ангилал
Дээд
даралт
Доод
даралт Авах арга хэмжээ
Нэгдүгээр
зэрэг
140-159 ба/
эсвэл
90-99 Амьдралын эрүүл зан үйлийг
хэвшүүлнэ.
Давтан хэмжилтийг 2 сар тутамд
Хоёрдугаар
зэрэг
160-179 ба/
эсвэл
100-109 Амьдралын эрүүл зан үйлийг
хэвшүүлнэ.
Давтан хэмжилтийг 1 сар тутамд
Гуравдугаар
зэрэг
≥180 ба/
эсвэл
≥110 Амьдралын эрүүл зан үйлийг
хэвшүүлнэ.
Давтан хэмжилтийг 1-2 долоо
хоног тутамд
- 10. Таны цусны даралт ихэсдэг бол
• Эмчийн зөвлөсөн эмийг “тогтмол” хэрэглэх
• Эмчийн зөвлөсөн хугацаанд эрүүл мэндийн
үзлэгт тогтмол хамрагдах
• Давс ихтэй хоол хүнс хэрэглэхээс
татгалзах, давсгүй цай ууж хэвших,
• Архи, согтууруулах ундаа хэрэглэхээс
татгалзах,
• Тамхи татахгүй байх, дам тамхидалтаас
өөрийгөө хамгаалах,
• Идэвхтэй хөдөлгөөнтэй байх: Явган явах,
чөлөөт цагаараа идэвхтэй амрах
- 12. Илүүдэл жин ба таргалалт
• Биед агуулагдах өөхөн эд их хэмжээгээр
нэмэгдсэний улмаас биеийн жин ихсэх
эмгэг
• Таргалалтын 80 гаруй хувь нь хоол,
хүнсний хэт их хэрэглээтэй холбоотой
• Маш бага хувь нь дотоод шүүрлийн
эмгэийн шалтгаантай
- 13. Таргалалтад хýí èë¿¿ ºðòдөг вэ?
Эхийн сүү орлуулагч
бүтээгдэхүүнээр
хооллож байсан
хүүхэд, хувь хүн
Таргалалттай эцэг,
эхийн хүүхэд
Хөдөлгөөний
хомсдолтой, суудлын
ажил эрхэлдэг хүмүүс
- 14. Òàðãàëàëòûí õîð óðøèã
• Чихрийн шижингийн 44 хувь, зүрхний
цус хомсдох эмгэгийн 23 хувь, төрөл
бүрийн хавдарын 7–41 хувь нь илүүдэл
жин, таргалалтаас үүдэлтэй байдаг.
• Манай улсын 15–64 насны
эрэгтэйчүүдийн 49.0 хувь,
эмэгтэйчүүдийн 59.9 хувь нь илүүдэл
жин ба таргалалттай байна.
- 15. Òàðãàëàëòûí õîð óðøèã
– Тарган хүнд дараах өвчнөөр өвчлөх эрсдэл
их байна.Үүнд:
– Чихрийн шижин
– Артерийн даралт ихсэх
– Зүрхний цус хомсрох
– Остеоартрит /яс хугарах/
– Амьсгалын замын эмгэг
– Цөсний хүүдийн үрэвсэл, Цөсний хүүдийд
чулуу үүсэх
- 17. Áèåèéí æèíãèéí èíäåêñ
• Áèåèéí Æèíãèéí Èíäåêñ (БЖИ)
ÁÆÈ = Æèí : ªíäºð = Êã : Ì2
• Биеийн жингийн индекс нь 25 м/кг2 ба
түүнээс их байвал “илүүдэл жинтэй”,
30 м/кг2 ба түүнээс их байвал
“таргалалт”-тай гэж үнэлнэ.
- 18. Илүүдэл жин таргалалтыг
үнэлэх
Áèåèéí Æèíãèéí Èíäåêñ (ДЭМБ, 1997)
18.5 Òóðàíõàé
18,5-24,9 Õýâèéí æèí
25,0 – 29,9 Èë¿¿äýë æèíòýé
30,0 – 34,9 Òàðãàëàëò I
35,0 – 39,9 Òàðãàëàëò II
>40.0 Òàðãàëàëò III
- 20. Төвийн таргалалт
Хэрэв бүсэлхий тойргийн хэмжээ нь:
• Эрэгтэй – 90 см ба түүнээс их
• Эмэгтэй – 80 см ба түүнээс их
байвал “төвийн таргалалт”-тай
гэж үнэлнэ.
- 22. Хэрэв та илүүдэл жинтэй бол
• Та өөрийн харъяа сум, өрхийн эмчид
хандаж илүүдэл жин, таргалалтын зэргээ
тодорхойлуулна.
• Сум, өрхийн эмчээсээ зөв, зохистой
хооллолт, идэвхтэй хөдөлгөөний талаар
зөвлөгөө авна.
- 23. үргэлжлэл...
• Өөрийн эмчтэйгээ харилцан зөвшилцөж,
жингээ хасах үечилсэн төлөвлөгөө
гаргана.
• Тодорхой хугацааны үелэлтэйгээр хоногт
хоол, хүнсээр авах илчлэгийг аажим
бууруулах ба дасгал хөдөлгөөн хийж
эрүүл аргаар биеийн жингээ хасах нь
хамгийн зөв шийдвэр болно.
- 25. Цусан дахь холестерин
• Хоол хүнсээр авсан өөх тос нь ходоод
гэдэсний замд боловсорч, шимэгдэн
улмаар уурагтай нэгдэн цусанд ордог.
• Цусан дахь өөх тосыг
• Холестрин
• Триглицерид
• Липопротейн буюу уурагтай нэгдсэн өөх
тос гэж нэрлэдэг.
- 26. Цусан дахь холестерин,
триглицеридын хэмжээг үнэлэх
Үзүүлэлт Хэвийн Ихэссэн
ХОЛЕСТЕРИН < 5.0 ММОЛ/Л ≥5.0 ММОЛ/Л
ТРИГЛИЦЕРИД <1.7 ММОЛЬ/Л ≥1.7 ММОЛЬ/Л
- 27. Цусан дахь липопротейны хэмжээг
үнэлэх
Үзүүлэлт ХЭВИЙН ХАРЬЦАНГУЙ
ИХЭССЭН
БАГАССАН /
ИХЭССЭН
ИХ НЯГТТАЙ
ЛИПОПРОТЕИН
(САЙН
ХОЛЕСТЕРИН)
ЭР: ≥1.03 ММОЛ/Л,
ЭМ: ≥1.29 ММОЛ/Л -
ЭР: <1.03 ММОЛ/Л,
ЭМ: <1.29 ММОЛ/Л
( БАГАСВАЛ ЭРСДЭЛТЭЙ)
БАГА НЯГТТАЙ
ЛИПОПРОТЕИН
(МУУ
ХОЛЕСТЕРИН)
< 3.3 ММОЛЬ/Л 3.3–4.1
ММОЛЬ/Л
≥ 4.1 ММОЛЬ/Л
( ИХЭСВЭЛ ЭРСДЭЛТЭЙ)
- 28. Цусан дахь холестерин
Судасны хатуурал гэж юу вэ?
• Судасны хананд өөх тос
хуримтлагдан уянаараа
алдагдсаны улмаас үүснэ.
• Судасны хатуурал нь
ихэвчлэн дунд болон том
хэмжээний судыг, ялангуяа
“гол судас”, “титэм судас”,
тархийг цусаар хангадаг
“гүрээний судас”-ыг
гэмтээдэг.
- 29. Цусан дахь холестерин
Ñóäàñíû õàòóóðàë ãýæ þó âý?
• Ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ “гэнэт” ýñâýë
“óäààí õóãàöàà”-ààð äóòàãäàõàä “ зүрхний
“ зүрхний øèãäýýñ” áîëäîã áîë òàðõèíû
ñóäàñ áºãëºðч “õàðâàëò” ¿¿ñíý.
• Ñóäàñíû õàòóóðàë íü ÷èõðèéí øèæèíòýé
õàâñàðâàë “ зүрхний òèòýì ñóäàñíû
ºâ ÷èí”, “øèãäýýñ”, “õàðâàëò” -ûí òîõèîëäîë
èõýñäýã.
- 31. Цусан дахь сахар
• Сахарок буюу “сахар” нь байгалийн
гаралтай бүтээгдэхүүн /чихрийн нишинг,
чихрийн манжин/-ийг цэвэршүүлэх
замаар, үйлдвэрийн аргаар гарган авсан
“ЭНГИЙН НҮҮРС УС” юм.
• Сахар нь бидний өдөр тутмын
хэрэглэдэг “ЁОТОН”, “ЭЛСЭН ЧИХЭР”
юм.
- 32. Цусан дахь сахар
• Сахар нь зайлшгүй шаардлагатай хүнс
биш.
• Талх будаа, гоймон, бүх төрлийн
буурцагт ургамлууд /вандуй, шош/ төмс
зэрэг бүтээгдэхүн нь таны нүүрс усны
хэрэгцээг бүрэн хангаж чадна.
• Иймд ЭЛСЭН ЧИХРЩЭР, ЁОТОН-г
хэрэглэх шаардлаггүй.
- 33. Цусан дахь сахарын хэмжээг үнэлэх
Үнэлгээ
Өлөн үеийн цусан
дахь сахарын хэмжээ
мг/дл ммол/л
Хэвийн 109 6.1
Сахарын өөрчлөлттэй 110-125 6.1-6.9
Чихрийн шижинтэй
≥126 7.0
байж болзошгүй
- 34. Цусан дахь сахар, холестерины
хэмжээ ихэссэн байвал
• Өөрийн харъяа сум, өрхийн эмчид цаг
алдалгүй хандаж оношоо тодруулах,
• Цусан дахь сахар, холестерины түвшинг
бууруулах зорилгоор ЭМА-ны зөвлөсний
дагуу зөв хооллох,
• ЭМА-ны зөвлөсний дагуу идэвхтэй
хөдөлгөөн, дасгал хийх
• Хэрэв шаардлагатай бол эмчийн заасан
цусан дахь өөх тос, сахарын хэмжээг
бууруулах “эмийн бэлдмэл” хэрэглэнэ.