SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  26
Télécharger pour lire hors ligne
ZBULIMET E MEDHA GJEOGRAFIKEZBULIMET E MEDHA GJEOGRAFIKE
Lenda:Histori Klasa: XIA Punoi:Daniela MuhajLenda:Histori Klasa: XIA Punoi:Daniela Muhaj
ARSYET :ARSYET :
-Deri në fund të shek.XV evropianët, përveç Evropës dinin edhe për Lindjen e Afërt dhe të
Largët dhe për disa pjesë të Azisë dhe Afrikës.
-Mbanin lidhje të mira tregtare me vendet aziatike Indinë dhe Kinën. Prej andej në Evropë
sillnin erëza dhe mëlmesa me të cilat ushqimet i bënin më të shijshme, pastaj mëndafsh,
gurë të cmueshëm, parfume, ngjyra etj. Megjithatë, me pushtimin e Ballkanit dhe të Azisë
së Vogel nga osmanet dhe me asgjësimin e Perandorisë Biznatine(1453), u ndërprenë
rrugët tregtare tokësore kah vendet lindore. Tani, malli nga vendet lindore që vinte në
Evropë nëpërmjet tregtareve arabë u bë shum i shtrenjtë (8 deri në 10 herë më i
shtrenjtë!). Për këtë arsye, evropianët filluan të kërkojnë rrugë të reja detare kah vendet
lindore, që solli deri te zbulimi i vendeve të reja.
• Për blerjen e mallrave nga
vendet lindore harxhoheshin
shumë para, prandaj në
Evropë filloi të ndjehet
mungesa e metaleve të
çmueshme (ae, argjend) prej
të cilave priteshin monedhat.
Vecanërisht njehej mungesa
e monedhave të arta. Në
Evropë në atë kohë, nuk ishte
e mundur që të shuhet etja e
shtuar për ar, prandaj
evropianët filluan të
kërkojnë ar jasht kufijve të
saj.
PERIUDHA E ZBULIMEVE TE MEDHAPERIUDHA E ZBULIMEVE TE MEDHA
GJEOGRAFIKEGJEOGRAFIKE
• Gjatë shekullit XV horizonti i njohurive
gjeografike mbi planetin tonë zgjerohet mjaft.
Evropianët njihen hollësisht me të gjitha pjesët e
kontinentit të tyre. Me ndërmjetësinë e arabëve
dhe me shkëmbimin tregtar ndërmjet Lindjes
dhe Perëndimit, janë njohur hollësisht vendet e
Afrikës Veriore, Lindjes së Afërt dhe të Mesme.
Misionet diplomatike, fetare dhe tregtare të
shteteve evropiane, të cilat kanë shkuar në Indi,
Mongoli dhe në Kinë, kanë kontribuar në njohjen
gjeografike të vendeve të Azisë Jugore, Qendrore
dhe Lindore
• Fundi i shekullit XV paraqet fillimin e epokës së re në jetën e
popujve të Evropës. Ajo është epoka e paraqitjes së rendit të ri
shoqëroro-politik, përkatësisht të kapitalizmit. Në këtë kohë
diktatura shpirtërore e kishës shkallmohet. Veprat e
filozofëve dhe shkencëtarëve antikë u bënë të afërta njerëzve
të arsimuar. Në këtë kohë janë arritur suksese të mëdha në
shkencë, teknikë dhe në detari. Teknika e lundrimit u përsos.
Anija me vela, me fund të mprehtë (me kil), me kurvertë të
lartë dhe të lëvizshme ishte e aftë për t’iu përballur me sukses
valëve të larta detare. U përsosën edhe instrumentet e
navigacionit (busulla, skafioni dhe kaudranta), të cilat
orientoheshin dhe e caktonin pozitën e anijes në horizont.
Shpejt zhvillohet tregtia dhe rritet rëndësia ekonomike e
politike e qyteteve. Paratë bëhen si mjet i pagesës.
Evropa nuk ka disponuar sa duhet metale të çmueshme (ar dhe argjend), që janë
përdorur si mjete të pagesës. Ngase evropianët më tepër kanë blerë sesa kanë shitur
mallra të ndryshme, solli deri te zvogëlimi i rezervave të arit në Evropë. Evropianët nuk
kanë mundur të importojnë mallra drejtpërdrejt prej prodhuesve aziatikë, por
nëpërmjet të ndërmjetësuesve arabë, persianë dhe grekë. Kjo dukuri shkaktoi rritjen e
çmimeve të mallrave që vinin prej Indisë, Arkipelagut të Malajës dhe Kinës. Prandaj,
evropianët ishin të detyruar të kërkojnë rrugë detare për në Lindje, me motiv që të
lirohen nga ndërmjetësuesit. Përveç kësaj, prania e Turqisë në Lindje të Afërt dhe
luftërat e shpeshta, kanë paraqitur pengesën kryesore për mbajtjen e tregtisë me anë
të rrugëve tokësore, që kalonin nëpër Lindje të Afërt. Të gjitha këto kontribuan që të
intensifikohen hulumtimet për zbulimin e rrugës detare për në Indi dhe vendet e
Lindjes së Largme.
• Në këtë kohë nëpërmjet
arabëve, evropianët u njoftuan
me kuptimet e harruara mbi
formën sferike të Tokes, ku në
pjesën perëndimore të Oqeanit
Atlantik gjenden ujdhesat që i
takojnë Azisë. Prandaj, rruga
për vendet e arit, argjendit,
gurëve të çmueshëm,
mendafshit dhe erëza është
kërkuar kah perëndimi, përmes
Oqeanit Atlantik. Në anën tjetër,
anijet më të përsosura të
pajisura me busulla, kanë
mundur të lundrojnë më lirisht
në oqeanet e gjera
• Që prej kohës së Aristotelit
(shekulli IV p.e.s.), Eratostenit
(shekulli III deri II p.e.s.) e më vonë
të Marin Tiritit (Feniki) dhe
Ptolemeut (shekulli I deri II), ka
mbisunduar mendimi se largësia
ndërmjet buzëdetit të Evropës dhe
të Azisë Lindore nuk është e madhe,
madje edhe më e shkurtër sa që
shpie nëpërmjet Aleksandrisë deri
në Indi.
• Ai gabim e ka sjellë Kolombon deri
në bregdetin e Amerikës, ose siç ka
cekur gjeografi francez i shekullit
XVIII Zhan Batista Anvil, ka qenë
gabimi më i madh i Kolombos, që e
ka sjellë deri në zbulimin më të
madh.
KRISTOFOR KOLOMBIKRISTOFOR KOLOMBI
• Kristofor Kolombo, u lind më 1451
në Gjenovë (Itali). Në moshën e re
ka punuar në punëtorinë e endjes,
pronar i së cilës ishte babai i tij. Si
fëmijë ëndërronte mbi lundrimet në
dete të largëta. Më 1479 erdhi në
Lisbonë dhe u punësua në
shërbimin detar portugez. Pati fatin
të martohet me të bijën e një detari
portugez, me prejardhje italiane,
prej të cilit kishin mbetur shumë
harta detare dhe shënime të
rëndësishme për detari. Për ta
mbajtur familjen e vet dhe për ti
ndihmuar prindërit në Gjenovë,
përpilonte harta gjeografike, të
cilat, asokohe, kërkoheshin shumë.
Duke ushtruar profesionin e detarit
u dallua më aftësi të
jashtëzakonshme
• Më 03.08.1492 tri anije me 120 udhëtar të
ndihmuar në mënyrë financiare nga
mbretëresha spanjolle dhe nga detari i
njohur nga Palosi, Martin Pinson, u nisën
për lundrim prej limanit Palos. Drejtimi i
lundrimit ishte perëndimi, ndërsa caku
ishin vendet e pasura të erurinave të Azisë.
Kështu filloi lundrimi më i rëndësishëm në
historinë e njerëzimit. Gjatë lundrimit,
Kolomboja mbajti edhe ditarin (ditari i
parë i shkruar në historinë e detarisë), në
të cilën regjistronte çdo ditë rrugën e
kaluar, drejtimin e lundrimit e gjëra të
tjera që i ka konsideruar të rëndësishme.
Kolomboja së pari lundroi në drejtimin
jugperëndimor, kah ujdhesat e Kanarive, e
pastaj ka marrë drejtimin perëndimor.
Anijet e tij, të shtyera nga erërat e
përshtatshme të pasateve, me shpejtësi
lundruan kah perëndimi.
• Por, më 16 shtator, ekspedita gjendej në “oqeanin e mbuluar me bar”, që e
ngadalësuan mjaft lëvizjen e anijeve dhe tmerroi ekuipazhin. Ky ishte Deti
Sargas që është në përbërjen e Oqeanit Atlantik, i njohur për nga sasia e
madhe e algave. Me 12 tetor 1492 Kolomboja zbarkoi në një ujdhesë të vogël
ranore, të cilën indigjenët (vendësit) e quanin Guanahana. Ajo i takon grupit
të ujdhesave të Bahameve (Bahamas) dhe gjendet në juglindje të Floridës.
Duke e shpallur si pronë të Perandorisë Spanjolle, Kolomboja këtë vend e
pagëzoi San Selvador, që do të thotë “Shpetimtar i Shenjtë”. Duke menduar se
ka arritur në Indi, Kolombi banorët e ketij i quajti indianë. Ky emër ka
mbetur deri me tani për popullsinë autoktone të Botës se Re. Kolombi edhe
pse nuk hasi në sasi të mëdha të arit dhe të argjendit, për herë të parë pa
misrin, pataten dhe duhanin. Më 4 janar të vitit 1493 niset të kthehet në
Spanjë i bindur se e ka zbuluar Indinë, Japoninë dhe Kinën. Si dëshmi të
zbulimeve të tij, solli në Spanjë sasi të vogla të arit, disa bimë interesante,
disa shpezë të egra dhe disa banorë të këtyre ishujve. Më 15 mars të
vitit 1493 arriti në Spanjë ku u prit si triumfues i vërtetë. Më qëllim të
zgjerimit të zbulimeve të veta, Kolombi organizoi ekspeditën e dytë në
shtator të vitit 1493, e cila përbëhej prej 17 anijesh dhe 1500 udhëtar.
• Në këtë ekspeditë morën pjesë edhe disa
oborrtarë, fisnikë, priftërinj dhe murgj. Më anë të
kësaj ekspedite u zbuluan Antilet e Vogla Porto-
Riko dhe Xhamajka. Kolombi dërgoi disa sende të
çmueshme në Spanjë, por këto sende kanë pasur
një vlerë të vogël, në krahasim me shpenzimet që
janë bërë rreth përgaditjes së ekspeditës. Prandaj,
mbreti dhe mbretëresha e Spanjës e prishin
marrëveshjen me Kolombin dhe Kolombit nuk i
mbeti asgjë tjetër, pos të kthehet në Spanjë
(1496). Më 1498 Kolombi me mundime të mëdha
organizoi ekspeditën e tretë për të gjetur vendin e
vërtetë ku kishte ar, argjend, gurë të çmueshëm
dhe mëlmesa. Këtë herë ai prej Spanjës lundroi
kah jugperëndimi dhe arriti në grykëderdhjen e
lumit Orinoko dhe zbuloi Trinidad. Pastaj kthehet
në Haiti dhe në Spanjë. Më 1502 Kolomboja
organizoi ekspeditën e katërt dhe të fundit. Këtë
herë ai zbuloi brigjet prej Hondurasit deri në
Panamë dhe disa ishuj pranë Panamasë
• Më 1506 Kristofor Kolombi vdiq në mjerim të
thellë, i harruar plotësisht, me privilegje të
humbura, me bindje se e ka zbuluar rrugën detare
për në Indi, e duke mos e ditur se kishte zbuluar
"Botën e Re" - Amerikën. Me udhëtimet e
Kolombos janë zbuluar shumë rruge të
Arkipelagut të Bahameve, Antileve të Vogla dhe të
Mëdha, Trinidad dhe pjesët e kontinentit të
Amerikës së Mesme e Jugore.
AMERIKO VESPUCIAMERIKO VESPUCI
• Amerigo Vespuçi
(1451-1512) ka qenë
tregtar i pasur nga
Firenca, por në
shërbim të Spanjës.
Besohet se në Amerikë
udhëtoi katër herë. Ai
supozon se Kolomboja
nuk arriti në Indi, por
zbuloi Botën e Re
(Mundus Novus).
• Në veprën e vet me titull
"Hyrje në Kozmografi", të
botuar më 1507 në gjuhën
latine, kozmografi gjerman
Martin Valdzemiler propozon
që për territorin që tani
përfshin Brazilin, të quhet
Terra Amerika (Toka e
Amerigos).
• Me zgjerimin e mëtejshëm të
horizontit të gjeografisë,
termi Amerikë zgjerohet për
tërë kontinentin, i cili
shtrihej prej Alaskës dhe
Labradorit në veri, deri në
kepin Horn në jug.
KJO ESHTE RRUGA QE AMERIKO VESPUCI NDOQI PER TE
ZBULUAR TOKEN E RE
VASKO DE GAMAVASKO DE GAMA
• Vasko de Gama (1469-1524),
atij iu besua organizimi i
ekspeditës së parë detare
portugeze për zbulimin e
rrugës detare rreth Afrikës
për në Indi. Ekspeditën që ai
e udhëhiqte e përbënin tri
anije me 160 detarë. Anijet
filluan lundrimin prej
Lisbonës, më 8 korrik të
vitit 1497. Pasi lundruan
pranë Ujdhesave të Gjelbra
dhe Kepit të Shpresës së
Mirë, vazhduan të lundrojnë
në ujërat e Oqeanit Indian.
• Në brigjet perëndimore të Indisë, përkatësisht në limanin
Kalikut, atëherë qyteti më i madh dhe më i pasur i Indisë, Vasko
de Gama me ekspeditën e vet hyri më 20 maj të vitit 1498. Mallin
që e sjellë, e këmbeu me gur të çmueshëm, me ar, me pëlhurë të
mëndafshtë dhe me erurina. Vasko de Gama, lë Kalikutën dhe
kthehet në Lisbonë, më 10 qershor të vitit 1599. Me këtë
definitivisht u zbulua rruga detare për në Indi dhe bëhet e
mundshme tregtia e drejtpërdrejtë, ndërmjet shteteve evropiane
me vendet e Lindjes. Vasko de Gama arriti atë që synuan
spanjollët dhe detari i tyre Kristofor Kolombo. Kthimi i Vasko de
Gamës, prej Indisë në Portugali, errësoi mjaft famën e Kolombit.
Atëherë për herë të parë është dëshmuar se Afrika nuk është e
lidhur me Kontinentin Jugor, përkatësisht me Terra Australinë.
Mbreti i Portugalisë Vasko de Gamën e emëroi “admiral i detit
Indian” me një rrogë vjetore prej 300.000 realash. Vasko de
Gama edhe dy herë udhëtoi në Indi
• Deri te hapja e Kanalit të Suezit,
më 1869, tregtia kryesore e
Evropës me vendet që shtrihen në
bregdetin e Oqeanit Indian dhe me
Kinën, bëhet nëpërmjet Oqeanit
Atlantik, pranë Kepit të Shpresës së
Mirë. Më këtë Deti Mesdhe ka
humbur rëndësinë e vet të
dikurshme. Gjithashtu bie rëndësia
e Venedikut dhe Gjenovës, që deri
atëherë gati tërë tregtinë me vendet
e Lindjës e kanë pasur në duart e
tyre. Rolin e tyre e marrin Lisbona
me disa qytete të tjera të
Portogalisë dhe të Spanjës, të cilat
zhvillohen shpejtë, ndërsa
Portogalia dhe Spanja në shekullin
XVI bëhen shtete të fuqishme
detare Rruga qe ndoqi Vasko De Gama per te
zbuluar rruge te reja.
FERDINANT MAGELANIFERDINANT MAGELANI
• Ferdinand Magelani (1470-
1521), pikëpamjet e veta ia
paraqiti mbretit të
Portugalisë, Manuelit, por ai
nuk tregoi kurrfarë
interesimi për përgatitjen e
ekspeditës së lundrimit rreth
e përqark botës. Prandaj,
Magelani ka qenë i detyruar
të lëshoj Portugalinë dhe të
shpërngulet në Spanjë. Të
njëjtin plan (mendim) ia
paraqiti edhe mbretit të
Spanjës. Oborri mbretëror i
Spanjës e pranoi planin e
Magelanit
• Ai me pesë anije dhe 265 anëtarë të ekuipazhit, më 20
shtator 1519 niset prej limanit San Lukar (në grykëderdhjen e lumit
Guadalkivir) kah perëndimi në drejtim të Amerikës Jugore. Flota e
Magelanit më së pari arriti në brigjet të Kanarive, e pastaj u drejtua
kah jugperëndimi dhe arriti në buzëdetin e Brazilit. Në muajin janar,
ekspedita hyri në gjirin e Rio de Zhaneiros dhe duke menduar se kanë
arritur në grykëderdhjen e gjerë të ndonjë lumi, e kanë pagëzuar me
emrin e përmendur - Rio de Zhaneiro, që do të thotë “Lumë i janarit”.
• Anëtarët e ekuipazhit dimri i zuri pranë bregdetit të Patagonisë,
prandaj u detyruan që atje të qëndrojnë prej 31 marsit deri më 18
tetor të vitit 1520. Këtu marinarët e Magelanit u takuan me popullsinë
autoktone, të cilët i quajtën patagonë, që do të thotë “këmbëmëdhenj”,
sepse këmbët i kanë pasur të mbështjella me lëkurë të kafshëve.
Ekspedita, pas shumë peripetsish, gjeti kalimin ndërmjet Amerikës
Jugore dhe Tokës së Zjarrtë dhe kaloi në Oqeanin e Paqësorit
• Për nder të këtij detari të shquar, më vonë kjo ngushticë u quajt ngushtica e
Magelanit. Anëtarët e ekspeditës e kanë pagëzuar edhe bregun e Tokës së
Zjarrtë. Duke lundruar pranë brigjeve së përmendur, në të cilën popullsia
autoktone gjatë natës kishte ndezur zjarre të mëdha. Magelani e pagëzoi
“Toka e Zjarrtë” (Tierra Del Fuego).
• Kur doli prej ngushticës, ekspedita vërejti hapësirën madhështore
oqeanike, në të cilën lundruan pandërprerë 99 ditë. Gjatë tërë kohës së
lundrimit, oqeani ka qenë i qetë, pa valë, prandaj anëtarët e ekspeditës e
quajtën Oqeani i Qetë (Paqësor). Pas shumë përpjekjesh, ekspedita arriti
deri tek Arkipelagu i Marianeve, pastaj deri të brigjet Filipine, ku Magelani
me 27 prill të vitit 1521 ka vdekur në luftë me popullsinë autoktone. Pastaj
ekspedita, nën udhëheqjen e Sebastin del Kanos, vazhdoi lundrimin në
Oqeanin Indian, nëpërmjet Kepit të Shpresës së Mirë dhe prapë hyri në
ujërat e Oqeanit Atlantik. Pas lundrimit të mundimshëm trevjeçar, vetëm
me anijen “Viktoria”, me 18 anëtar të ekuipazhit të mbetur gjallë, me 6
shtator të vitit 1522 hyri në limanin San Lukar. Me këtë përfundoi lundrimi
i parë rreth Tokës, me anë të cilit është dëshmuar se Toka e ka formën
sferike dhe qëndron pezull në gjithësi
• Me këtë lundrim definitivisht bëhet
e qartë se detet dhe oqeanet,
përfshijnë një sipërfaqe shumë të
madhe të Tokës dhe se oqeanet
ndërmjet veti janë të lidhura dhe
formojnë detin botëror të unisuar.
• Të gjitha këto zbulime nga ana e
spanjollëve dhe portugezëve kanë
kontribuar në zhvillimin e
shpejtuar të tregtisë, detarisë dhe të
ekonomisë në përgjithësi, e bashkë
me këtë, edhe në lidhjen e
marrëdhënieve të reja shoqëroro -
politike, përkatësisht në lindjen e
kapitalizmit.
Udhetimi i Magelanit rreth botes.
ZBULIMET GJEOGRAFIKE TE SHEK.ZBULIMET GJEOGRAFIKE TE SHEK.
XVI - XVIIIXVI - XVIII
• Zbulimet e mëdha gjeografike nga fundi i
shekullit XV dhe në fillim te shekullit XVI kanë
pasur rëndësi të madhe për zhvillimin e shkencës
në përgjithësi e në veçanti të gjeografisë. U pa se
mendimet e dhëna deri atëherë mbi formën dhe
madhësinë e Tokës si dhe mbi shpërndarjen e
kontinenteve dhe të deteve në të, nuk i përgjigjen
realitetit. Me zbulimin e rrugëve dhe vendeve të
reja janë krijuar kushte të përshtatshme për
zhvillimin e tregtisë
• Tregtia e zhvilluar ka
kërkuar anije më të
përsosura e më të
shpejta dhe harta e
mjete të tjera
bashkëkohore. Për një
kohë relativisht të
shkurtër, filluan
zbulimet e reja teknike
dhe zhvillimi i shpejt i
hartografisë.
Zbulimet e medha gjeografike

Contenu connexe

Tendances

Rajoni perendimor i Shqiperise
Rajoni perendimor i ShqiperiseRajoni perendimor i Shqiperise
Rajoni perendimor i Shqiperiseinescela
 
Natyra shqiptare
Natyra shqiptareNatyra shqiptare
Natyra shqiptareMegi Braka
 
Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareOlsi Sita
 
Ndikimi i kultures osmane ne Shqiperi
Ndikimi i kultures osmane ne ShqiperiNdikimi i kultures osmane ne Shqiperi
Ndikimi i kultures osmane ne ShqiperiFlavioHabilaj
 
Projekt gjeografie klasa 9
Projekt gjeografie klasa 9Projekt gjeografie klasa 9
Projekt gjeografie klasa 9S Gashi
 
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareTrashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareKe Keiss
 
Kimia ne jeten e perditshme
Kimia ne jeten e perditshme Kimia ne jeten e perditshme
Kimia ne jeten e perditshme Orven Bregu
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi manomano46
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiDenis Lezo
 
Hidrokarburet dhe vetite e tyre
Hidrokarburet dhe vetite e tyreHidrokarburet dhe vetite e tyre
Hidrokarburet dhe vetite e tyreirida_2000
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareolinuhi
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeutenis vladi
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriDonikaLici
 
ndarjet administrative te shqiperise ne vite
ndarjet administrative te shqiperise ne vitendarjet administrative te shqiperise ne vite
ndarjet administrative te shqiperise ne viteelvakastrati
 
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boteroreKontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boteroreXheni Marku
 

Tendances (20)

Berati
BeratiBerati
Berati
 
Rajoni perendimor i Shqiperise
Rajoni perendimor i ShqiperiseRajoni perendimor i Shqiperise
Rajoni perendimor i Shqiperise
 
Natyra shqiptare
Natyra shqiptareNatyra shqiptare
Natyra shqiptare
 
Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare Shqiptare
 
Ndikimi i kultures osmane ne Shqiperi
Ndikimi i kultures osmane ne ShqiperiNdikimi i kultures osmane ne Shqiperi
Ndikimi i kultures osmane ne Shqiperi
 
Projekt gjeografie klasa 9
Projekt gjeografie klasa 9Projekt gjeografie klasa 9
Projekt gjeografie klasa 9
 
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareTrashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
 
Kimia ne jeten e perditshme
Kimia ne jeten e perditshme Kimia ne jeten e perditshme
Kimia ne jeten e perditshme
 
Iluminizmi
IluminizmiIluminizmi
Iluminizmi
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne Shqiperi
 
Hidrokarburet dhe vetite e tyre
Hidrokarburet dhe vetite e tyreHidrokarburet dhe vetite e tyre
Hidrokarburet dhe vetite e tyre
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
 
Europa Jugore
Europa JugoreEuropa Jugore
Europa Jugore
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeut
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në Shqipëri
 
ndarjet administrative te shqiperise ne vite
ndarjet administrative te shqiperise ne vitendarjet administrative te shqiperise ne vite
ndarjet administrative te shqiperise ne vite
 
Shqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKBShqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKB
 
BESIMET FETARE NE SHQIPERI !!!
BESIMET FETARE NE SHQIPERI !!!BESIMET FETARE NE SHQIPERI !!!
BESIMET FETARE NE SHQIPERI !!!
 
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boteroreKontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boterore
 

En vedette

Zbulimet gjeografike
Zbulimet gjeografikeZbulimet gjeografike
Zbulimet gjeografikeKlarisa Klara
 
Udhetimi i Bartolomeo Diaz
Udhetimi i Bartolomeo DiazUdhetimi i Bartolomeo Diaz
Udhetimi i Bartolomeo Diazkoralda
 
The first project histori
The first project historiThe first project histori
The first project historiJonaSeferasi
 
Arjola Mullai Napoleon Bonaparti
Arjola Mullai Napoleon BonapartiArjola Mullai Napoleon Bonaparti
Arjola Mullai Napoleon Bonapartilira kuca
 
Krijimi i SHBA Erlisa Kulla
Krijimi i SHBA Erlisa  KullaKrijimi i SHBA Erlisa  Kulla
Krijimi i SHBA Erlisa Kullalira kuca
 
sistemi diellor
sistemi diellorsistemi diellor
sistemi diellorlondonada
 
Revolucioni i II industrial
Revolucioni i II industrial Revolucioni i II industrial
Revolucioni i II industrial Klarisa Klara
 
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01Chuck Is
 
Gruaja shqiptare
Gruaja shqiptareGruaja shqiptare
Gruaja shqiptareArlinda
 
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotme
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotmeNdikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotme
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotmeAlejandro Ferit Shehu
 
Humanistet shqiptar
Humanistet shqiptarHumanistet shqiptar
Humanistet shqiptarMarjan DODAJ
 
Lufta e 1 dhe 2 Boterore
Lufta e 1 dhe 2 BoteroreLufta e 1 dhe 2 Boterore
Lufta e 1 dhe 2 BoteroreAltea Reci
 
Projekt ne Gjeografi
Projekt ne GjeografiProjekt ne Gjeografi
Projekt ne GjeografiEnxhu Ng
 
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashta
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashtaHistori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashta
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashtaEriona Mustafa
 
perendoria romake.
perendoria romake.perendoria romake.
perendoria romake.Er Is
 
Lufta II boterore
Lufta II boteroreLufta II boterore
Lufta II boteroreEGLI TAFA
 

En vedette (20)

Zbulimet gjeografike
Zbulimet gjeografikeZbulimet gjeografike
Zbulimet gjeografike
 
Udhetimi i Bartolomeo Diaz
Udhetimi i Bartolomeo DiazUdhetimi i Bartolomeo Diaz
Udhetimi i Bartolomeo Diaz
 
The first project histori
The first project historiThe first project histori
The first project histori
 
Napoleon Bonaparti
Napoleon BonapartiNapoleon Bonaparti
Napoleon Bonaparti
 
Arjola Mullai Napoleon Bonaparti
Arjola Mullai Napoleon BonapartiArjola Mullai Napoleon Bonaparti
Arjola Mullai Napoleon Bonaparti
 
Krijimi i SHBA Erlisa Kulla
Krijimi i SHBA Erlisa  KullaKrijimi i SHBA Erlisa  Kulla
Krijimi i SHBA Erlisa Kulla
 
Gjeografi
GjeografiGjeografi
Gjeografi
 
sistemi diellor
sistemi diellorsistemi diellor
sistemi diellor
 
Revolucioni i II industrial
Revolucioni i II industrial Revolucioni i II industrial
Revolucioni i II industrial
 
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01
Zbulimetgjeografike 130619064824-phpapp01
 
Napoleon Bonaparte
Napoleon BonaparteNapoleon Bonaparte
Napoleon Bonaparte
 
Gruaja shqiptare
Gruaja shqiptareGruaja shqiptare
Gruaja shqiptare
 
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotme
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotmeNdikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotme
Ndikimi i qyteterimit greko-romak ne ditet e sotme
 
Humanistet shqiptar
Humanistet shqiptarHumanistet shqiptar
Humanistet shqiptar
 
Lufta e 1 dhe 2 Boterore
Lufta e 1 dhe 2 BoteroreLufta e 1 dhe 2 Boterore
Lufta e 1 dhe 2 Boterore
 
Projekt ne Gjeografi
Projekt ne GjeografiProjekt ne Gjeografi
Projekt ne Gjeografi
 
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashta
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashtaHistori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashta
Histori 10 - vecorite e qyteterimeve te lashta
 
perendoria romake.
perendoria romake.perendoria romake.
perendoria romake.
 
Lufta II boterore
Lufta II boteroreLufta II boterore
Lufta II boterore
 
dep2
dep2dep2
dep2
 

Similaire à Zbulimet e medha gjeografike

PROJEKTI
PROJEKTIPROJEKTI
PROJEKTIS Gashi
 
rrugetimi i shqiperise ne be
rrugetimi i shqiperise  ne berrugetimi i shqiperise  ne be
rrugetimi i shqiperise ne beklerina
 
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...UNESCO Venice Office
 
vendlindja ne kohet me te hershme
vendlindja ne kohet me te hershmevendlindja ne kohet me te hershme
vendlindja ne kohet me te hershmekoralda
 
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)Eris Todri
 
Shqiperia e mesme
Shqiperia e mesmeShqiperia e mesme
Shqiperia e mesmeArlinda
 
Guida turistike e vlores letersi
Guida turistike e vlores letersiGuida turistike e vlores letersi
Guida turistike e vlores letersiXhesika Merko
 
Projekt histori
Projekt historiProjekt histori
Projekt historiAdi Hoxha
 
Levizjet nacionaliste ne ballkan
Levizjet nacionaliste ne ballkanLevizjet nacionaliste ne ballkan
Levizjet nacionaliste ne ballkanArlinda
 
Kalaja e Krujes
Kalaja e KrujesKalaja e Krujes
Kalaja e KrujesKe Keiss
 

Similaire à Zbulimet e medha gjeografike (20)

PROJEKTI
PROJEKTIPROJEKTI
PROJEKTI
 
Ekskursion mesimor
Ekskursion mesimorEkskursion mesimor
Ekskursion mesimor
 
Greqia
GreqiaGreqia
Greqia
 
rrugetimi i shqiperise ne be
rrugetimi i shqiperise  ne berrugetimi i shqiperise  ne be
rrugetimi i shqiperise ne be
 
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...
Trashegimia shqiptare iris pojani final - State of the Art of World Heritage ...
 
Projekt Histori boterore
Projekt Histori boteroreProjekt Histori boterore
Projekt Histori boterore
 
vendlindja ne kohet me te hershme
vendlindja ne kohet me te hershmevendlindja ne kohet me te hershme
vendlindja ne kohet me te hershme
 
Miti i romes se trete
Miti i romes se treteMiti i romes se trete
Miti i romes se trete
 
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)
I ♥ SHQIPËRIA (ALBANIA)
 
Shqiperia e mesme
Shqiperia e mesmeShqiperia e mesme
Shqiperia e mesme
 
Iliret Ardit Rexhmataj
Iliret  Ardit RexhmatajIliret  Ardit Rexhmataj
Iliret Ardit Rexhmataj
 
Humanizmi
HumanizmiHumanizmi
Humanizmi
 
Histori
HistoriHistori
Histori
 
MUSLIMANËT NË BOTË
MUSLIMANËT NË BOTËMUSLIMANËT NË BOTË
MUSLIMANËT NË BOTË
 
Guida turistike e vlores letersi
Guida turistike e vlores letersiGuida turistike e vlores letersi
Guida turistike e vlores letersi
 
Projekt histori
Projekt historiProjekt histori
Projekt histori
 
Letersi
LetersiLetersi
Letersi
 
Projekt histori
Projekt historiProjekt histori
Projekt histori
 
Levizjet nacionaliste ne ballkan
Levizjet nacionaliste ne ballkanLevizjet nacionaliste ne ballkan
Levizjet nacionaliste ne ballkan
 
Kalaja e Krujes
Kalaja e KrujesKalaja e Krujes
Kalaja e Krujes
 

Zbulimet e medha gjeografike

  • 1. ZBULIMET E MEDHA GJEOGRAFIKEZBULIMET E MEDHA GJEOGRAFIKE Lenda:Histori Klasa: XIA Punoi:Daniela MuhajLenda:Histori Klasa: XIA Punoi:Daniela Muhaj
  • 2. ARSYET :ARSYET : -Deri në fund të shek.XV evropianët, përveç Evropës dinin edhe për Lindjen e Afërt dhe të Largët dhe për disa pjesë të Azisë dhe Afrikës. -Mbanin lidhje të mira tregtare me vendet aziatike Indinë dhe Kinën. Prej andej në Evropë sillnin erëza dhe mëlmesa me të cilat ushqimet i bënin më të shijshme, pastaj mëndafsh, gurë të cmueshëm, parfume, ngjyra etj. Megjithatë, me pushtimin e Ballkanit dhe të Azisë së Vogel nga osmanet dhe me asgjësimin e Perandorisë Biznatine(1453), u ndërprenë rrugët tregtare tokësore kah vendet lindore. Tani, malli nga vendet lindore që vinte në Evropë nëpërmjet tregtareve arabë u bë shum i shtrenjtë (8 deri në 10 herë më i shtrenjtë!). Për këtë arsye, evropianët filluan të kërkojnë rrugë të reja detare kah vendet lindore, që solli deri te zbulimi i vendeve të reja.
  • 3. • Për blerjen e mallrave nga vendet lindore harxhoheshin shumë para, prandaj në Evropë filloi të ndjehet mungesa e metaleve të çmueshme (ae, argjend) prej të cilave priteshin monedhat. Vecanërisht njehej mungesa e monedhave të arta. Në Evropë në atë kohë, nuk ishte e mundur që të shuhet etja e shtuar për ar, prandaj evropianët filluan të kërkojnë ar jasht kufijve të saj.
  • 4. PERIUDHA E ZBULIMEVE TE MEDHAPERIUDHA E ZBULIMEVE TE MEDHA GJEOGRAFIKEGJEOGRAFIKE • Gjatë shekullit XV horizonti i njohurive gjeografike mbi planetin tonë zgjerohet mjaft. Evropianët njihen hollësisht me të gjitha pjesët e kontinentit të tyre. Me ndërmjetësinë e arabëve dhe me shkëmbimin tregtar ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit, janë njohur hollësisht vendet e Afrikës Veriore, Lindjes së Afërt dhe të Mesme. Misionet diplomatike, fetare dhe tregtare të shteteve evropiane, të cilat kanë shkuar në Indi, Mongoli dhe në Kinë, kanë kontribuar në njohjen gjeografike të vendeve të Azisë Jugore, Qendrore dhe Lindore
  • 5. • Fundi i shekullit XV paraqet fillimin e epokës së re në jetën e popujve të Evropës. Ajo është epoka e paraqitjes së rendit të ri shoqëroro-politik, përkatësisht të kapitalizmit. Në këtë kohë diktatura shpirtërore e kishës shkallmohet. Veprat e filozofëve dhe shkencëtarëve antikë u bënë të afërta njerëzve të arsimuar. Në këtë kohë janë arritur suksese të mëdha në shkencë, teknikë dhe në detari. Teknika e lundrimit u përsos. Anija me vela, me fund të mprehtë (me kil), me kurvertë të lartë dhe të lëvizshme ishte e aftë për t’iu përballur me sukses valëve të larta detare. U përsosën edhe instrumentet e navigacionit (busulla, skafioni dhe kaudranta), të cilat orientoheshin dhe e caktonin pozitën e anijes në horizont. Shpejt zhvillohet tregtia dhe rritet rëndësia ekonomike e politike e qyteteve. Paratë bëhen si mjet i pagesës.
  • 6. Evropa nuk ka disponuar sa duhet metale të çmueshme (ar dhe argjend), që janë përdorur si mjete të pagesës. Ngase evropianët më tepër kanë blerë sesa kanë shitur mallra të ndryshme, solli deri te zvogëlimi i rezervave të arit në Evropë. Evropianët nuk kanë mundur të importojnë mallra drejtpërdrejt prej prodhuesve aziatikë, por nëpërmjet të ndërmjetësuesve arabë, persianë dhe grekë. Kjo dukuri shkaktoi rritjen e çmimeve të mallrave që vinin prej Indisë, Arkipelagut të Malajës dhe Kinës. Prandaj, evropianët ishin të detyruar të kërkojnë rrugë detare për në Lindje, me motiv që të lirohen nga ndërmjetësuesit. Përveç kësaj, prania e Turqisë në Lindje të Afërt dhe luftërat e shpeshta, kanë paraqitur pengesën kryesore për mbajtjen e tregtisë me anë të rrugëve tokësore, që kalonin nëpër Lindje të Afërt. Të gjitha këto kontribuan që të intensifikohen hulumtimet për zbulimin e rrugës detare për në Indi dhe vendet e Lindjes së Largme.
  • 7. • Në këtë kohë nëpërmjet arabëve, evropianët u njoftuan me kuptimet e harruara mbi formën sferike të Tokes, ku në pjesën perëndimore të Oqeanit Atlantik gjenden ujdhesat që i takojnë Azisë. Prandaj, rruga për vendet e arit, argjendit, gurëve të çmueshëm, mendafshit dhe erëza është kërkuar kah perëndimi, përmes Oqeanit Atlantik. Në anën tjetër, anijet më të përsosura të pajisura me busulla, kanë mundur të lundrojnë më lirisht në oqeanet e gjera
  • 8. • Që prej kohës së Aristotelit (shekulli IV p.e.s.), Eratostenit (shekulli III deri II p.e.s.) e më vonë të Marin Tiritit (Feniki) dhe Ptolemeut (shekulli I deri II), ka mbisunduar mendimi se largësia ndërmjet buzëdetit të Evropës dhe të Azisë Lindore nuk është e madhe, madje edhe më e shkurtër sa që shpie nëpërmjet Aleksandrisë deri në Indi. • Ai gabim e ka sjellë Kolombon deri në bregdetin e Amerikës, ose siç ka cekur gjeografi francez i shekullit XVIII Zhan Batista Anvil, ka qenë gabimi më i madh i Kolombos, që e ka sjellë deri në zbulimin më të madh.
  • 9. KRISTOFOR KOLOMBIKRISTOFOR KOLOMBI • Kristofor Kolombo, u lind më 1451 në Gjenovë (Itali). Në moshën e re ka punuar në punëtorinë e endjes, pronar i së cilës ishte babai i tij. Si fëmijë ëndërronte mbi lundrimet në dete të largëta. Më 1479 erdhi në Lisbonë dhe u punësua në shërbimin detar portugez. Pati fatin të martohet me të bijën e një detari portugez, me prejardhje italiane, prej të cilit kishin mbetur shumë harta detare dhe shënime të rëndësishme për detari. Për ta mbajtur familjen e vet dhe për ti ndihmuar prindërit në Gjenovë, përpilonte harta gjeografike, të cilat, asokohe, kërkoheshin shumë. Duke ushtruar profesionin e detarit u dallua më aftësi të jashtëzakonshme
  • 10. • Më 03.08.1492 tri anije me 120 udhëtar të ndihmuar në mënyrë financiare nga mbretëresha spanjolle dhe nga detari i njohur nga Palosi, Martin Pinson, u nisën për lundrim prej limanit Palos. Drejtimi i lundrimit ishte perëndimi, ndërsa caku ishin vendet e pasura të erurinave të Azisë. Kështu filloi lundrimi më i rëndësishëm në historinë e njerëzimit. Gjatë lundrimit, Kolomboja mbajti edhe ditarin (ditari i parë i shkruar në historinë e detarisë), në të cilën regjistronte çdo ditë rrugën e kaluar, drejtimin e lundrimit e gjëra të tjera që i ka konsideruar të rëndësishme. Kolomboja së pari lundroi në drejtimin jugperëndimor, kah ujdhesat e Kanarive, e pastaj ka marrë drejtimin perëndimor. Anijet e tij, të shtyera nga erërat e përshtatshme të pasateve, me shpejtësi lundruan kah perëndimi.
  • 11. • Por, më 16 shtator, ekspedita gjendej në “oqeanin e mbuluar me bar”, që e ngadalësuan mjaft lëvizjen e anijeve dhe tmerroi ekuipazhin. Ky ishte Deti Sargas që është në përbërjen e Oqeanit Atlantik, i njohur për nga sasia e madhe e algave. Me 12 tetor 1492 Kolomboja zbarkoi në një ujdhesë të vogël ranore, të cilën indigjenët (vendësit) e quanin Guanahana. Ajo i takon grupit të ujdhesave të Bahameve (Bahamas) dhe gjendet në juglindje të Floridës. Duke e shpallur si pronë të Perandorisë Spanjolle, Kolomboja këtë vend e pagëzoi San Selvador, që do të thotë “Shpetimtar i Shenjtë”. Duke menduar se ka arritur në Indi, Kolombi banorët e ketij i quajti indianë. Ky emër ka mbetur deri me tani për popullsinë autoktone të Botës se Re. Kolombi edhe pse nuk hasi në sasi të mëdha të arit dhe të argjendit, për herë të parë pa misrin, pataten dhe duhanin. Më 4 janar të vitit 1493 niset të kthehet në Spanjë i bindur se e ka zbuluar Indinë, Japoninë dhe Kinën. Si dëshmi të zbulimeve të tij, solli në Spanjë sasi të vogla të arit, disa bimë interesante, disa shpezë të egra dhe disa banorë të këtyre ishujve. Më 15 mars të vitit 1493 arriti në Spanjë ku u prit si triumfues i vërtetë. Më qëllim të zgjerimit të zbulimeve të veta, Kolombi organizoi ekspeditën e dytë në shtator të vitit 1493, e cila përbëhej prej 17 anijesh dhe 1500 udhëtar.
  • 12. • Në këtë ekspeditë morën pjesë edhe disa oborrtarë, fisnikë, priftërinj dhe murgj. Më anë të kësaj ekspedite u zbuluan Antilet e Vogla Porto- Riko dhe Xhamajka. Kolombi dërgoi disa sende të çmueshme në Spanjë, por këto sende kanë pasur një vlerë të vogël, në krahasim me shpenzimet që janë bërë rreth përgaditjes së ekspeditës. Prandaj, mbreti dhe mbretëresha e Spanjës e prishin marrëveshjen me Kolombin dhe Kolombit nuk i mbeti asgjë tjetër, pos të kthehet në Spanjë (1496). Më 1498 Kolombi me mundime të mëdha organizoi ekspeditën e tretë për të gjetur vendin e vërtetë ku kishte ar, argjend, gurë të çmueshëm dhe mëlmesa. Këtë herë ai prej Spanjës lundroi kah jugperëndimi dhe arriti në grykëderdhjen e lumit Orinoko dhe zbuloi Trinidad. Pastaj kthehet në Haiti dhe në Spanjë. Më 1502 Kolomboja organizoi ekspeditën e katërt dhe të fundit. Këtë herë ai zbuloi brigjet prej Hondurasit deri në Panamë dhe disa ishuj pranë Panamasë
  • 13. • Më 1506 Kristofor Kolombi vdiq në mjerim të thellë, i harruar plotësisht, me privilegje të humbura, me bindje se e ka zbuluar rrugën detare për në Indi, e duke mos e ditur se kishte zbuluar "Botën e Re" - Amerikën. Me udhëtimet e Kolombos janë zbuluar shumë rruge të Arkipelagut të Bahameve, Antileve të Vogla dhe të Mëdha, Trinidad dhe pjesët e kontinentit të Amerikës së Mesme e Jugore.
  • 14. AMERIKO VESPUCIAMERIKO VESPUCI • Amerigo Vespuçi (1451-1512) ka qenë tregtar i pasur nga Firenca, por në shërbim të Spanjës. Besohet se në Amerikë udhëtoi katër herë. Ai supozon se Kolomboja nuk arriti në Indi, por zbuloi Botën e Re (Mundus Novus).
  • 15. • Në veprën e vet me titull "Hyrje në Kozmografi", të botuar më 1507 në gjuhën latine, kozmografi gjerman Martin Valdzemiler propozon që për territorin që tani përfshin Brazilin, të quhet Terra Amerika (Toka e Amerigos). • Me zgjerimin e mëtejshëm të horizontit të gjeografisë, termi Amerikë zgjerohet për tërë kontinentin, i cili shtrihej prej Alaskës dhe Labradorit në veri, deri në kepin Horn në jug.
  • 16. KJO ESHTE RRUGA QE AMERIKO VESPUCI NDOQI PER TE ZBULUAR TOKEN E RE
  • 17. VASKO DE GAMAVASKO DE GAMA • Vasko de Gama (1469-1524), atij iu besua organizimi i ekspeditës së parë detare portugeze për zbulimin e rrugës detare rreth Afrikës për në Indi. Ekspeditën që ai e udhëhiqte e përbënin tri anije me 160 detarë. Anijet filluan lundrimin prej Lisbonës, më 8 korrik të vitit 1497. Pasi lundruan pranë Ujdhesave të Gjelbra dhe Kepit të Shpresës së Mirë, vazhduan të lundrojnë në ujërat e Oqeanit Indian.
  • 18. • Në brigjet perëndimore të Indisë, përkatësisht në limanin Kalikut, atëherë qyteti më i madh dhe më i pasur i Indisë, Vasko de Gama me ekspeditën e vet hyri më 20 maj të vitit 1498. Mallin që e sjellë, e këmbeu me gur të çmueshëm, me ar, me pëlhurë të mëndafshtë dhe me erurina. Vasko de Gama, lë Kalikutën dhe kthehet në Lisbonë, më 10 qershor të vitit 1599. Me këtë definitivisht u zbulua rruga detare për në Indi dhe bëhet e mundshme tregtia e drejtpërdrejtë, ndërmjet shteteve evropiane me vendet e Lindjes. Vasko de Gama arriti atë që synuan spanjollët dhe detari i tyre Kristofor Kolombo. Kthimi i Vasko de Gamës, prej Indisë në Portugali, errësoi mjaft famën e Kolombit. Atëherë për herë të parë është dëshmuar se Afrika nuk është e lidhur me Kontinentin Jugor, përkatësisht me Terra Australinë. Mbreti i Portugalisë Vasko de Gamën e emëroi “admiral i detit Indian” me një rrogë vjetore prej 300.000 realash. Vasko de Gama edhe dy herë udhëtoi në Indi
  • 19. • Deri te hapja e Kanalit të Suezit, më 1869, tregtia kryesore e Evropës me vendet që shtrihen në bregdetin e Oqeanit Indian dhe me Kinën, bëhet nëpërmjet Oqeanit Atlantik, pranë Kepit të Shpresës së Mirë. Më këtë Deti Mesdhe ka humbur rëndësinë e vet të dikurshme. Gjithashtu bie rëndësia e Venedikut dhe Gjenovës, që deri atëherë gati tërë tregtinë me vendet e Lindjës e kanë pasur në duart e tyre. Rolin e tyre e marrin Lisbona me disa qytete të tjera të Portogalisë dhe të Spanjës, të cilat zhvillohen shpejtë, ndërsa Portogalia dhe Spanja në shekullin XVI bëhen shtete të fuqishme detare Rruga qe ndoqi Vasko De Gama per te zbuluar rruge te reja.
  • 20. FERDINANT MAGELANIFERDINANT MAGELANI • Ferdinand Magelani (1470- 1521), pikëpamjet e veta ia paraqiti mbretit të Portugalisë, Manuelit, por ai nuk tregoi kurrfarë interesimi për përgatitjen e ekspeditës së lundrimit rreth e përqark botës. Prandaj, Magelani ka qenë i detyruar të lëshoj Portugalinë dhe të shpërngulet në Spanjë. Të njëjtin plan (mendim) ia paraqiti edhe mbretit të Spanjës. Oborri mbretëror i Spanjës e pranoi planin e Magelanit
  • 21. • Ai me pesë anije dhe 265 anëtarë të ekuipazhit, më 20 shtator 1519 niset prej limanit San Lukar (në grykëderdhjen e lumit Guadalkivir) kah perëndimi në drejtim të Amerikës Jugore. Flota e Magelanit më së pari arriti në brigjet të Kanarive, e pastaj u drejtua kah jugperëndimi dhe arriti në buzëdetin e Brazilit. Në muajin janar, ekspedita hyri në gjirin e Rio de Zhaneiros dhe duke menduar se kanë arritur në grykëderdhjen e gjerë të ndonjë lumi, e kanë pagëzuar me emrin e përmendur - Rio de Zhaneiro, që do të thotë “Lumë i janarit”. • Anëtarët e ekuipazhit dimri i zuri pranë bregdetit të Patagonisë, prandaj u detyruan që atje të qëndrojnë prej 31 marsit deri më 18 tetor të vitit 1520. Këtu marinarët e Magelanit u takuan me popullsinë autoktone, të cilët i quajtën patagonë, që do të thotë “këmbëmëdhenj”, sepse këmbët i kanë pasur të mbështjella me lëkurë të kafshëve. Ekspedita, pas shumë peripetsish, gjeti kalimin ndërmjet Amerikës Jugore dhe Tokës së Zjarrtë dhe kaloi në Oqeanin e Paqësorit
  • 22. • Për nder të këtij detari të shquar, më vonë kjo ngushticë u quajt ngushtica e Magelanit. Anëtarët e ekspeditës e kanë pagëzuar edhe bregun e Tokës së Zjarrtë. Duke lundruar pranë brigjeve së përmendur, në të cilën popullsia autoktone gjatë natës kishte ndezur zjarre të mëdha. Magelani e pagëzoi “Toka e Zjarrtë” (Tierra Del Fuego). • Kur doli prej ngushticës, ekspedita vërejti hapësirën madhështore oqeanike, në të cilën lundruan pandërprerë 99 ditë. Gjatë tërë kohës së lundrimit, oqeani ka qenë i qetë, pa valë, prandaj anëtarët e ekspeditës e quajtën Oqeani i Qetë (Paqësor). Pas shumë përpjekjesh, ekspedita arriti deri tek Arkipelagu i Marianeve, pastaj deri të brigjet Filipine, ku Magelani me 27 prill të vitit 1521 ka vdekur në luftë me popullsinë autoktone. Pastaj ekspedita, nën udhëheqjen e Sebastin del Kanos, vazhdoi lundrimin në Oqeanin Indian, nëpërmjet Kepit të Shpresës së Mirë dhe prapë hyri në ujërat e Oqeanit Atlantik. Pas lundrimit të mundimshëm trevjeçar, vetëm me anijen “Viktoria”, me 18 anëtar të ekuipazhit të mbetur gjallë, me 6 shtator të vitit 1522 hyri në limanin San Lukar. Me këtë përfundoi lundrimi i parë rreth Tokës, me anë të cilit është dëshmuar se Toka e ka formën sferike dhe qëndron pezull në gjithësi
  • 23. • Me këtë lundrim definitivisht bëhet e qartë se detet dhe oqeanet, përfshijnë një sipërfaqe shumë të madhe të Tokës dhe se oqeanet ndërmjet veti janë të lidhura dhe formojnë detin botëror të unisuar. • Të gjitha këto zbulime nga ana e spanjollëve dhe portugezëve kanë kontribuar në zhvillimin e shpejtuar të tregtisë, detarisë dhe të ekonomisë në përgjithësi, e bashkë me këtë, edhe në lidhjen e marrëdhënieve të reja shoqëroro - politike, përkatësisht në lindjen e kapitalizmit. Udhetimi i Magelanit rreth botes.
  • 24. ZBULIMET GJEOGRAFIKE TE SHEK.ZBULIMET GJEOGRAFIKE TE SHEK. XVI - XVIIIXVI - XVIII • Zbulimet e mëdha gjeografike nga fundi i shekullit XV dhe në fillim te shekullit XVI kanë pasur rëndësi të madhe për zhvillimin e shkencës në përgjithësi e në veçanti të gjeografisë. U pa se mendimet e dhëna deri atëherë mbi formën dhe madhësinë e Tokës si dhe mbi shpërndarjen e kontinenteve dhe të deteve në të, nuk i përgjigjen realitetit. Me zbulimin e rrugëve dhe vendeve të reja janë krijuar kushte të përshtatshme për zhvillimin e tregtisë
  • 25. • Tregtia e zhvilluar ka kërkuar anije më të përsosura e më të shpejta dhe harta e mjete të tjera bashkëkohore. Për një kohë relativisht të shkurtër, filluan zbulimet e reja teknike dhe zhvillimi i shpejt i hartografisë.

Notes de l'éditeur

  1. Insert a map of your country.
  2. Insert a picture illustrating a season in your country.
  3. Insert a picture of an animal and/or plant found in your country.
  4. Add key points in the history of your country to the timeline.
  5. Insert a picture illustrating a custom or tradition.
  6. Insert a picture of the head leader of your country.
  7. Insert a picture that illustrates some part of your country’s economy.
  8. Insert a picture of one of the points of interest for your country.