1205 d equal righ12050-equal rights unequal opportunities sp dari 2012
- 1. افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
ترکیبی نشریات سلسله
نابرابر فرصتهای اما ،مساوی حقوق
والیتی شوراهای و پارلمانی انتخابات در زنان مشارکت
لو اولیور
همکاری به
بیات احمد فرید ،امینی لقا فرخ ،ایچاویز چونا
کوهستانی مسعوده و حسینی گلثوم ریحانه ،حسین ضیا
1391 میزان
- 3. افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
ترکیبی نشریات سلسله
1391 میزان
اولیورلو
همکاری به
ضیا ،بیات احمد فرید ،امینی لقا فرخ ،ایچاویز چونا
کوهستانی مسعوده و حسینی گلثوم ریحانه ،حسین
نابرابر فرصتهای ،اما مساوی حقوق
والیتی شوراهای و پارلمانی انتخابات در زنان مشارکت
برای متحد دفترملل مالی کمک به پژوهش این
ملل (دفتر زنان سازی توانمند و جندر تساوی
.است یافته انجام )درافغانستان زنان برای متحد
- 4. 1391افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
ایچاویز و کوهستانی ،حسینی ،حسین ،بیات ،امینی با لو اولیور iiب
به یا و ،ذخیره بازیابی قابل های دستگاه در یا و ،گردد تکثیر و مجدد چاپ میتواند نشریه این .است محفوظ حقوق از بعضی .افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد ،1391 ©
تجارتی استفادهء گونه هر .گردد انتقال افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد و نویسنده مشخصات ذکر با وسایل دیگر و ضبطی ،برقی از اعم ،ی وسیله هر توسط و شکل هر
و تحقیق واحد انترنتی سایت به ارتباطی خط باید ،میشود گذاشته دسترس به برقی صورت به یا و شده مجدد چاپ نشریه این هرگاه .نیست مجاز آن فروش و خرید و
باید ،است نگردیده مشخص فوق در که ی استفاده هرگونه برای .شود گذاشته انترنتی صفحهء روی یا و چاپ آن در )www.areu.org.af( افغانستان ارزیابی
.آید بدست + 93)0( 799 608 548 شماره با تماس یا و areu@areu.org.af انترنتی سایت آدرس از )افغانستان ارزیابی و تحقیق (واحد ناشر قبلی تحریری اجازهء
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد برای میلر توبی :ادیتور
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد برای شارق فریدون :ترجمه
الرسن انا توسط ،بلخ والیت ،شریف مزار در 2010 سال جرگه ولسی انتخاباتی کمپاین حال در زن های ا کاندید از یکی پوستر :صفحه روی تصویر
1205D :نشریه کود
گان نویسنده باره در
بعنوان نامبرده اکنون .است نموده وظیفه ایفای )AREU(افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد یعنی اداره این انتخابات در زنان مشارکت پروژه در محقق منحیث لو ااولیور
جانز دانشگاه در میکرد.او کار بیجینگ در ژورنالیست بعنوان بپیوندد اداره این با ازینکه قبل لو اولیور .مینماید کار اداره این دادخواهی و ارتباطات دیپارتمنت در ویراستار
.است نموده تحصیل روستائی انکشاف مسایل روی نانجینگ دانشگاه در امریکا و چین مطالعات مرکز و هاپکنز
و صلح مطالعات مرکز در محقق منحیث ،بپیوندد اداره این با 2010 سال جنوری در اینکه از قبل وی .میباشد افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد ارشد محقق ایچاویز چونا
انستیتیوت در تحقیق ارشد شریک منحیث نامبرده همچنان .نماید خدمت کمبودیایی جوانان صلح آرزوهای به تا کرده تالش طریق آن از وی .میکرد کار کمبودیا در جنگ
خانم .است داشته اداره آن در را جندر و بدیل معیشت و صلح ،صحت های برنامه ،نفوس روی تحقیق پیشبرد مسئولیت و نموده وظیفه میندانوایفای فرهنگ برای تحقیق
کاگیان شهر در ها کارخانه در آنها کار و زنان باره در اشرا تحصیلی نامه پایان و آورده بدست کانبره در استرالیا ملی پوهنتون از گیری آمار زمینه در را خود دوکتورای چونا
.است نوشته فلیپین کشور اورودر دی
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد مورد در
جهت مختلف های عرصه در کیفیت با های پژوهش عرضهء و انجام آن هدف که است کابل شهر در مستقر پژوهشی مستقل موسسهء افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
و تحلیلی های ظرفیت ارتقا و تقویت با افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد .میباشد گوناگون های فعالیت و ها پالیسی روی گذاری تاثیر در آنها از استفاده و ،دهی آگهی
اندیشه بازتاب های زمینه تا مینماید سعی ،همچنان ،اداره این .دهد ترویج بیشتر کشور این در را آموزش و پژوهش فرهنگ تا میکوشد ،بحث و تفکر برای فرصت ایجاد
.میگردد افغانها زندگی در مختلف ابعاد در ذهنی و فکری پیشرفت و بهبود باعث میشود پنداشته که سازد فراهم را های مناظره و ،علمی مباحث ،ها
آنرا مدیرهء هیئت اعضای و گردیده تأسیس دارند فعالیت کشور این در که امدادی های سازمان همکاری با خورشیدی 1381 سال در افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
در ،اداره این .میدهد تشکیل ،اند فعالیت مصروف افغانستان در مختلف امور در که های نهاد دیگر و دولتی غیر ادارات ،متحد ملل سازمان ،کننده تمویل مراجع گان نماینده
انکشاف المللی بین مرکز ،)EC( اروپا کمیسیون ،مثل موسساتی و گردیده مالی تمویل ،سویس و ،فنلند های کشور جانب از عمدتأ هستوی بودیجه اخذ با ،حاضر حال
بین انستیتوت ،)UNWOMEN( زنان سازی توانمند و جندر تساوی برای متحد ملل دفتر ،)ECHO( اروپا کمیسیون بشری های کمک بخش ،)IDRC( تحقیقات
.نمایند می مالی حمایت را اداره این مشخص های پروژه از بعضی نیز )MOWA( افغانستان زنان امور وزارت )وODI(توسعه برای المللی
- 5. iii نابرابر فرصتهای اما ،مساوی حقوق
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد1391
ج
سپاسگذاری
حسینی گلثوم ریحانه ،حسین ضیا ،بیات احمد فرید ،امینی لقا فرخ یک هر تحقیق تیم متعهدانه و ناپذیر گی خسته زحمات از میخواهند نشریه این گان نویسنده اول قدم در
تحقیق این ،ها تحلیل دور آخرین تا ها سوالنامه اولیه های طرح تهیه هنگام از .نمایند سپاسگزاری اظهار تحقیقی پروژه این جریان در آنها تالش و کوهستانی مسعوده و
قسمت در ویژه آنهابه همکاری از گان نویسنده همچنان .است مستفیدشدهًاقوی ،تحقیق موضوع به رابطه در آنان گسترده فهم و دانش ،مسلکی و گسترده تجارب از عمیقانه
.نمایند می نیزتشکری ،نشریه این تحقیق روش یا میتودولوژی بخش پیشنویس تهیه
پذیر امکان ،یافت انجام آنجا در تحقیق این ایکه ساحه شش مردم همکاری بدون نیز و ،شدند حاضر مصاحبه برای کاندیدانیکه نفر 25 سخاوتمندانه همکاری بدون تحقیق این
.نمایندمیسپاسگزارینیزکردندمهمانوازیشانهایخانهدرروزچندمدتبرایراتحقیقتیمکهیکاولنگمردمسخاوتمندانهمهمانداریازًامخصوصگاننویسنده.استنبوده
.داشت نمی امکان تحقیق این آنهاانجام همکاری بدون
دی تیریسا ،)خان-افغانستان آغا بنیاد (از هینز ربیکا ،)انتخابات مستقل کمیسیون کارمند ًالقب و دیموکراتیک ملی انستیتیوت (از ویرهام راچائیل از گان نویسنده عالوه بر
واحد سابق کارمندان ًا(تمام وینتربیتم ایمیلی و الرسن انا ،لمی جی ،کابورن نوحا ،)افغانستان در زنان برای متحد ملل انکشافی صندوق رئیس معاون گذشته (در لنگیز
همچنان .اند داشته ارایه تحقیق این مختلف مراحل جریان در را الزم های همکاری و ارزش با بسیار آنهانظریات همه .مینمایند قدردانی ابراز )افغانستان ارزیابی و تحقیق
.نمائیم می تشکری تحقیق،اظهار این اولیه معلومات پروسس یا مراحل طی قسمت در پیلونگو ویلفریدا لیه و بگاپورو لین جینیفر ،مونتیجو لو میکایل های همکاری از
ایچاویز چونا و لو اولیور
2012 جنوری ،کابل
- 6. افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
دایچاویز و کوهستانی ،حسینی ،حسین ،بیات ،امینی با لو اولیور
1391
فهرست
ه.................................................................................................................................................................................................................................................... تاصطالحا
ه.................................................................................................................................................................................................................................................... تمخففا
1.................................................................................................................................................................................................................................................... .هخالص
2.....................................................................................................................................................................................................................مقدمه ..1
2............................................................................................................................................................افغانستان در زنان وضعیت :اجمالی نظر .1.1
3...........................................................................................................میالدی 2001 سال از پیش سیاست در زنان اشتراک :تاریخ به نظری .1.2
5....................................................................................................................................... انتخابات در زنان اشتراک برای 2001 از پس حالت .1.3
6......................................................................................................................................................................................2001 از پس انتخابات .1.4
11.............................................................................................................................................................تحقیق ای زمینه و )(روش میتودولوژی ..2
11....................................................................................................................................................................................................تحقیق روش .2.1
13................................................................................................................................................................................مناطق وضعیت و والیات .2.2
17.............................................................................................................................................................................................................کاندیدان ..3
17..........................................................................................................................................................آنان انتخاباتی های کمپاین و کاندیدان .3.1
24.............................................................................................................................................................................................عمومی گرایشات .3.2
29.......................................................................................................................................................................................................دهندگان رای ..4
29.............................................................................................................................انتخابات دهندگان رای و نامزد بعنوان زنان از مردم تصور .4.1
30.....................................................................................................................................................................................دادن رای برای انگیزه .4.2
31..................................................................................................................................................................................دهی رای برای تصمیم .4.3
33.......................................................................................................................................................................................معلومات به دسترسی .4.4
34...................................................................................................................................................................................................آگاهی سطح .4.5
37..............................................................................................................................................................دهی رای های صندوق به دسترسی .4.6
39.................................................................................................................................................................................................انتخابات تاثیر .4.7
40...........................................................................................................................................................................پیشنهادات و کلیدی های یافته ..5
40............................................................................................................................................................ )انتخابات کلیدی(کاندیدان های یافته .5.1
41...............................................................................................................................................................)گان دهنده (رای کلیدی های یافته .5.2
42......................................................................................................................................................................................................پیشنهادات .5.3
46.......................................................................................................................................................................................................................................مأخذ
48......................................................................................................................................................................................................................شما پیشنهادات
49........................................................................................................................................................................افغانستان ارزیابی و تحقیق اخیرواحد نشریات
چوکاتها و ها جدول
6.................................................................................................................................................افغانستان در انتخابات کلیدی های دینامیک/نیرو :1 چوکات
7.......................................................................................افغانستان در میالدی 2001 سال از پس انتخابات در زن دهندگان رای و نامزدان تعداد :1 جدول
12..................................................................................................................................................................................................والیات مشخصات :2 جدول
12...........................................................................................................................................انتخابات در ولسوالی و والیات مردم اشتراک فیصدی :3 جدول
12................................................................................................................................والیت هر از فقر سطح و زنان تعلیمات میزان ،آموزی سواد :4 جدول
17..........................................................................................................................................وانتخابات سال ،والیت تفکیک به زن و مرد کاندیدان :5 جدول
18....................................................................................................................... 2010-2009 ,والیات تفکیک به زن کاندیدان میان رقابت سطح :6 جدول
32.........................................................................................................................................شده زده حاشیه در و مخالف :بامیان ولسوالی در زنان :2 چوکات
35....................................................................................................................................................................................................یافته تعلیم نسل :3 چوکات
45......................................................................................ساحه اساس بر ها مصاحبه انواع و درین تحقیق این گان کننده اشتراک توزیع :1 ضمیمه جدول
45..............................................................................................................سـاحه و سال و سن اساس بر تحقیق این کننده اشتراک توزیع :2 ضمیمه جدول
- 7. v نابرابر فرصتهای اما ،مساوی حقوق
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد1391
ه
اصطالحات
تابستانی های علفچر ایالق
میپوشاند را زن پای تا سر که حجاب چادری
میشود برده پیش ،مهم کار یک آغاز از قبل که مذهبی دعای و تشریفات نذر
وابسته که خصوصیات دیگر یا و محل ،قوم و نژاد ، خانواده ،قبیله برای ًالمث .میشود استفاده متعدد موارد در اصطالح این .همبسته های گروه قوم
.میباشد گروپ یک به
محل های شورای شورا
افغانستان پارلمان گان نماینده مجلس جرگه ولسی
مخففات
افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد AREU
افغان زنان شبکه AWN
مدنی جامعه موسسات CSO
گروپی های بحث FGD
تمرکزی های مصاحبه IDI
انتخابات مستقل کمیسیون IEC
انتخابات تنظیم مشترک دفتر JEMB
داخله وزارت MoI
زنان امور وزارت MoWA
پارلمان عضو MP
دیموکراتیک ملی انستیتیوت NDI
دولتی غیر موسسه NGO
ملی همبستگی برنامه NSP
والیتی شورای PC
افغانستان خلق دیموکراتیک حزب PDPA
انتقال قابل غیر واحد دهی رای سیستم SNTV
- 9. خالصه1391
نابرابر فرصتهای اما ،مساوی حقوق11
خالصه
سالهای در .است شده کشور درین زنان سیاسی اشتراک ای سابقه بی گسترش سبب افغانستان 2004 اساسی قانون اساس بر دیموکراتیک نظام یک تاسیس شک بدون
های کرسی کسب برای انتخابات کاندیدای دیگر زن هزاران .دادند رای و کرده اشتراک والیتی های شورا و پارلمانی ،جمهوری ریاست انتخابات در زن ملیونها آن از پس
در زنان اشتراک است.این شده تضمین قانونی بطور آنها برای متذکره مجالس از یک هر در ها کرسی از چهارم یک اقل حد کسب و شدند والیتی های شورا و پارلمان
سرنوشت تعیین قسمت در را خود های خواست یعنی صدا و نمایند دفاع شهروند یک بعنوان خود مساوی حقوق از بتوانند زنان تا است چشمگیری فرصت یک انتخابات
این .نمایند مبارزه نیز ،است متفاوت عوامل از ناشی که زیادی چالشهای با باید زنان کاری چنین انجام برای ولی .برسانند مسئولین سمع به شان کشور سرنوشت و شان
.میباشند کنونی های گذاری سیاست شکل و ها امنی نا ادامه ،اجتماعی های رواج و رسم و عنعنات شامل چالشها
هایشوراوپارلمانیانتخاباتدردهندگانراییاوکاندیدابعنوانچیزناناشتراکپویاییبارهدراستشدهتمویلزنانبرایمتحدمللانکشافیصندوقتوسطکهتحقیقاین
چگونهباهمراگذشتهانتخاباتاینکه،انتخاباتدراشتراکهنگامدرزنانشخصیتجاربرویتحقیقدرین.استگرفتهصورتافغانستان2010-2009،2005سالهایوالیتی
شخصی گی زنده باالی تاثیراتی نوع چی انتخابات در آنها اشتراک اینکه بالخره و ،دارند انتخابات پروسه و اهمیت قسمت در خاص نظریات کدام همچنان ،نمایند می مقایسه
های مصاحبه آنجا در و داشته تمرکز کابل و بامیان ،بلخ یعنی کار محافظه کمتر و امن با ًانسبت والیت سه روی تحقیق این .است شده بررسی ،است داشته آنها محالت و شان
یک تحقیق این .است گرفته صورت والیات آن شهری و روستائی ساحات از زن و مرد نفر 100 همچنان و ناکام و کامیاب کاندیدان از زن نفر 25 با گروهی های بحث و ،کیفی
موردکلرادرانتخاباتدرزناناشتراککنونیسیستمتحقیقاینًابناستشدهبردهبکارآندرتحقیقکیفیروشعالوهبرودادهقرارپوششتحتراجغرافیاییمحدودساحه
نگرفتهصورتچندانیتوجهآنبهکنونتاکهرامهمینکاتآنتحقیقاینتااستبرینامیدواری،عوضدر.نمایدپیشنهادراآنتغییرتانداردتالشنیزونمیدهدقرارچالش
.سازد برجسته بیشتر است
آندراشتراکبرایکاریواحدایبرنامهکدامانتخاباتدرکامیابکاندیدانازیکهرکهاستدریافتهتحقیقاینوالیتیشورایوپارلمانیانتخاباتنامزدانتجاربقسمتدر
مصاحبهکهنامزدانیهرچند.استبودهپیچیدهومغلقآنهاگیزندهسیاسیماحولومحیطهمانندواندداشتهانتخاباتدراشتراکازمتفاوتیافرادتجارب.اندنداشتهانتخابات
زنانکهکردندمیفرضچنینمردمًاغالبولی،شدندمواجهکارانهمحافظهومذهبیجدیهایخصومتیاوامنیتیتهدیداتبهندرتبهخودانتخاباتیکمپاینهنگامشدنددر
.نمیرفتندزنانآراءدنبالبهانتخاباتیکمپاینهنگامدرزننامزدانکهاستتعجبجای.نمیتوانندکردهگینمایندهموثرانه،خدماتکنندهارایهوموفقوموثرکاندیدانبعنوان
کسانی موفق نامزدان موارد تمام در ًاتقریب .نمایند بسیج آنها از حمایت برای را دیگر زنان موثرانه توانستند نمی زنان چراکه میشد آنها منابع شدن ضایع سبب کار آنهااین نظر به
.اندداشتهدهیرایهایحوزهدیگروخودبامحالتقویارتباطًاغالبهمهازداشتندومهمتردسترسیمندقدرتهایفامیلیاوسیاسیاحزابباوخوبمالیمنابعبهکهبودند
شان رای چگونه که میدانستند بخوبی و اند نداشته دهی مراکزرای به دسترسی قسمت در ممانعتی هیچ کلی بطور شده انجام تحقیق این که محالت در زن دهندگان رای
زنان حالیکه در .است داستان از نیم فقط این ولی میباشد انتخابات روندبرگزاری موفقیت یک این تخنیکی نگاه از ًالاحتما که هرچند .بیندازند دهی رای های صندوق به را
افغانستان سیاسی کنونی محیط در ها پروسه این .است مانده خاموش محل سطح در ها بحث و ها تصمیمگیری روند در شان صدای اما بدهند رای میتوانستند آزادانه بطور
در ازینکه خانواده مردان ودیگر آنها شوهران خودداری ولی ،نمیشدند خاصی کاندید به دادن رای به وادار خود شوهران طرف از که چند هر و .میشود تلقی مهم بسیار
تخنیک زنان آنکه حال .نمایند اتخاذ تصمیم آگاهانه بدهند رای کسی چی برای اینکه به رابطه در نتوانند آنان تا شده سبب ،نمایند بحث سیاسی مسایل روی زنان مقابل
سیستم آن چگونه اینکه مینمایدو کار چگونه کل در کشور سیاسی سیستم اینکه مورد تادر شده سبب رسمی های آموزش به آنها ناکافی دسترسی ،میدانستند را دادن رای
تاثیرات گسترده بطور انتخابات در اشتراک که نماید پوشی چشم واقعیت ازین نباید موضوع این اما .اند نداشته کامل آگاهی ،میتوانند بوده پاسخده آنان های نیازمندی برای
آنان خواستهای به تا نشده سبب انتخابات در زنان اشتراک که هرچند .است داشته ،شدند مصاحبه تحقیق درین که زنان از زیادی تعداد شخصیت باالی عمیق و مثبت
همچنان و است برابر مردان با شان حقوق که اینست مصداق دادن ورای انتخابات در اشتراک باشد،اما داشته پی در آنان برای را لمس قابل امتیازات و شود گی رسیده
.نمایند تالش ،کنونی تغییروضعیت برای تا است داده امیدواری آنها به و گردد زیاد آنها نفس به اعتماد شده سبب
چالشهای با کماکان است.زنان رشد و تغییر حال در هم هنوز و شده پنداشته افغانستان در نو ای پدیده یک ًانسبت آن در زنان اشتراک بخصوص و انتخابات مجموع در
در بتوانند مردان اندازه به ًاواقع زنان تا گیرد صورت باید زیادی های میباشند.کار مواجه ،شود شنیده محلی و ملی سطح در شان های خواست و صدا اینکه قسمت در زیادی
فضای یک گسترش و طالبان با صلح مذاکرات هرچند .میباشد العاده فوق ،است شکننده آنکه با گذشته سال ده های آورد دست ولی .گردند دخیل افغانستان سیاسی روند
در یکدیگر با المللی بین جامعه و افغانها تا است بسیارمهم ولی ،است آورده وجود به افغانستان آینده در زنان نقش قسمت در را های تردید ،کشور درین کارانه محافظه
.نمایند تالش ًامشترک ،آن بیشتر چه هر گسترش و ها آورده دست این نگهداشت و حفظ قسمت
- 10. 1391افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
ایچاویز و کوهستانی ،حسینی ،حسین ،بیات ،امینی با لو اولیور 2
11 .مقدمه
برای متحد ملل انکشافی صندوق توسط که که تحقیق این .میشود ارایه ،است یافته انجام افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد توسط که تحقیق این های یافته نشریه درین
و پارلمانی انتخابات در دهنده رای بعنوان چی و کاندیدا بعنوان چی زنان اشتراک .است یافته انجام بلخ و بامیان ،کابل والیت سه در آن ساحوی مطالعات شده تمویل زنان
های شورا انتخابات ناکام و کامیاب کاندیدان از زن نفر 25 با تحقیق درین .است گرفته قرار تدقیق و تحقیق مورد 2010-2009 و 2005 سالهای والیتی شورای انتخابات
شده مصاحبه ،متذکره )ساحه دو والیت هر (از والیات روستائی و شهری ای ساحه شش از )مرد و (زن گان دهنده رای نفر 100 با همچنان و پارلمانی انتخابات و والیتی
نیزتغییرات و .گردند شناسائی ،بود متذکره ساحات در سیاسی های فعالیت در زنان اشتراک راه سر اکنون هایکه فرصت و چالشها تا بوده این تحقیق اساسی هدف .است
)(مقدمه بخش همین متباقی :است شده ارایه نشریه این در ترتیب این به موضوعات شود.این ارزیابی ممکنه های حل وراه گیرد قرار بررسی مورد زمینه درین آمده بوجود
ارایه تحقیق میتودولوژی دوم بخش در .میشود ارایه انتخابات در افغانستان زنان اشتراک برای سیاسی آنفضای از وپس بوده تحقیق این تیوریک چارچوب و جزئیات روی
تجارب های تفاوت و ها شباهت سوم بخش .میگیرد گیریقرار نتیجه مورد انتخابات در عمومی گرایش سپس ،میگردند معرفی تحقیق این مطالعه تحت ساحات نیز و شده
یافته ،بخش آخرین در و .میشود بررسی دهندگان رای بعنوان انتخابات در زنان اشتراک پویایی چهارم بخش در .میشود بررسی انتخابات در ناکام و کامیاب کاندیدان
.میشوند ارایه پیشنهادات و تحقیق این کلیدی های
1.11افغانستان در زنان وضعیت :اجمالی نظر
کشوردر این ،متحد ملل سازمان انکشاف اداره طرف از .باشد داشته را بخصوص های سرگذشت از یکی جهان در شاید جندر یا جنسیت نابرابری قسمت در کنونی افغانستان
تربیه و تعلیم به زنان دسترسی کماکان ،وجودپیشرفتها با .)کشور 145 میان گرفت(از قرار جهان کشور ام 139 ردیف در جندر نابرابری شاخص نظر از میالدی 2011 سال
گرفته قرار ،است )مرد بر (زن نسبت ترین پائین دارای که های کشور میان در ثانوی تعلیمات داشتن نظر از میالدی 2010 سال در افغانستان .است مانده باقی محدود
قرار نقدی پاداش مورد ندرت آنهابه نقش این ولی اند دارا ،است روستائی اقتصاد برجسته بطور مره،که روز اقتصادی گی زنده در را مهمی نقش زنان که هرچند و .است
زنان ،2008-2007 سال در )NRVA( ملی پذیری آسیب و خطر ارزیابی گزارش اساس بر .باشند داشته مالی مستقل خودمنابع زنان تا شده سبب کار همین .است گرفته
.است داده تشکیل درصدآنرا 8 تنها )(مزدگیر کار نیروی مجموع از
نموده توصیف کاندیوتی طوریکه و .میگیرد معرفی به »کالسیک «پدرساالر کشور یک تربعنوان رازیاد افغانستان وضعیت ها نابرابری این های ریشه روی بابحث کبیر
آن بزرگتر زنان و مردها تمام فرمانبردار و تابع میکنند؛ ازدواج وقت از قبل ًاغالب )دارند تسلط شوهر پدران آن در (که هستند اجتماعی سیستم چنین بند در زنانیکه ،است
محدودیت زنان آن آمد و رفت روی میگیرند.و قرار انزوا به یافته سازمان بطور گاهی گاه یا و پدرندارند؛ های دارائی دیگر یا و میراث در حق نوع هیچ میباشند؛ ها خانواده
به مربوط خانه داخل فضای و کار و گرفته مردان به متعلق خانه از بیرون فضای و کار قسمیکه میباشد دشوار نیز آنها برای کاری تقسیمات و شده گذاشته سخت های
مردان آن موجب به که ،است شده طرح طرفین وجایب و حقوق اساس بر اجتماعی کنترول سیستم این که بدانیم تیوری نظر از اقل حد تا است مهم اما .میباشد زنان
.باشند میداشته مسئولیت ،خانواده داخلی محیط در زنان و داشته دوش به را خانواده تمام مصارف و خرچ مسئولیت افغان
همچنان .پندارند می اجتماعی کنترول سیستم نوع این ایدیولوژیک توجیه بعنوان کماکان را اسالمی معتقدات ،بیرونی ناظرین و تحقیق درین گان کننده اشتراک تمام ًاتقریب
جهت حکومت تاریخی تالشهای زمینه در .اند سنتی ًااساس و ،میباشد شریف قرآن و اسالمی شریعت اساس بر کمتر الذکر فوق های عملکرد که میکنند استدالل ها بعضی
:است گفته زمینه در دوپری .میباشد ناموس موضوع ،دیگر مهم زنان،مطلب حقوق گسترش
انحراف نوع هر .میگردند تلقی ملت حتی و خانواده افتخار سمبول زنان افغانستان در که میگردد بر واقعیت این به اجتماعی کنترول سیستم نوع این روی پافشاری ًاقسم
بوده تحمل قابل ،شود اند قدرت سر بر کسانیکه افتخار شدن دار لکه سبب و شود تلقی ننگین رفتاری بعنوان گروهی یا و خانواده اعضای توسط که زنان طرف از رفتاری
.است شده زن و مرد محیط جدائی و حجاب قبیل از حفاظتی های تشکل و عنعنات شدن دایمی سبب دیدگاه چنین این واقع در .نمیتواند
تعبیر به طوریکه .میشود مردان قوی بسیار های العمل عکس سبب زنان گی زنده روی گذاری تاثیر راستای در دولت های تالش حالت چنین در که مینماید توضیح ادوارد
.میگردد ،آنها گی مردانه افتخار نقض و تضعیف سبب مداخالت چنین مردان
،سال و سن ،قومی ،شهری و روستائی موقعیت ،منطقوی های ساختار قالب در ها تفاوت این .دارد وجود نیز های تفاوت ،کشور این پدرساالری ساختار از کلی تصویر این در
ها پشتون محالت )نیست طور این همیشه (بلکه ًاعموم ،نمونه دارد.بطور وجود ،خاص های خانواده و محالت عملکرد طرز و تربیه و تعلیم ،اجتماعی و اقتصادی وضعیت
زیاد ،آمد و رفت در شهری زنان مقایسه به روستائی و دهاتی جوامع در زنان حالیکه در .میباشد کار محافظه و سنتی زیاد اندازه تا افغانستان اقوام مناطق دیگر مقایسه به
.دارد وجود جندر ارتباطات چگونگی به رابطه در جوامع میان زیاد اختالفات عملی و تیوری نظر ازًالاحتما ،مشاهدات اساس بر .نمیباشند محدود و مقید
در چشمگیری تغییرات باعث منازعه و جنگ سالیان و اجتماعی تغییر ،انکشاف ،اصالحات است شده توضیح ذیل در طوریکه ،نیستند سان یک جندر ارتباطات افغانستان در
باالی چشمگیر بطور مسئولیت بار ،کشور درین جنگ متمادی سالهای و اخیر های دهه در ،کاندیوتی اساس بر .است شده گذشته سال صد جریان در افغان زنان وضعیت
برابر در شان معیینه های مسئولیت انجام برای مردان عالقه و توانائی از طوریکه ،گرفته صورت ساالری پدر یعنی اجتماعی کنترول قالب در اینکار .است گردیده زیاد زنان
:میالدی 2001 سال از پس حتی ،میگوید نامبرده طوریکه .است ساخته مساعد را زنان از استفاده سوء از جدید نوع ای زمینه و کاسته زنان
احتمالی کاهش همچنان و گی خانواده روابط فرسایش با دارد وجود افغانستان در قومی مختلف جوامع عملکردهای در ذاتی بطور که جندر/جنسیت مسایل روی تعصبات
به ناامنی و اقتصادی مافیای موجودیت ،محل مردم معیشت رفتن بین از .است شده تر وخیم و بدتر ،مخدر مواد اقتصاد و شدن جاه بی ،بنابرفقر فردی های مسوولیت
.است گردیده زنان پذیری آسیب سبب یکپارچه بطور ًامشترک همه محلی های دسته و ها گروه دست
- 11. مقدمه .11391
نابرابر فرصتهای اما ،مساوی حقوق3
زنان ًالفع باوجودیکه .اند داشته نیز های پیشرفت ،کشور درین المللی بین جامعه باهمکاری و میالدی 2001 سال از پس گذشته دهه طی زنان ،مشکالت این تمام وجود
سالهای مقایسه به صحی خدمات و تربیه و تعلیم قبیل از خدمات به دسترسی قسمت در مشخصی های پیشرفت آنها ولی ندارند قرار مساعدی وضع در مردان مقایسه به
کمتر متفاوت اشکال با مردم تا شده سبب جنگ سالهای جریان در پاکستان و ایران چون همسایه های کشور در دوامدار و گسترده های مهاجرت .اند داشته 2001 از قبل
اینکار .باشند مواجه اجتماعی های محدودیت به کمتر متفاوت اشکال با مردم تا شده سبب جنگ سالهای جریان در پاکستان و ایران چون همسایه های محدودیت به
جامعه توسط که فعلی رژیم .آید وجود به جوانان میان در بخصوص مردم عملکرد و فکر طرز قسمت در ،کندتر هرچند ،ای مالحظه قابل تغییراتی ای اندازه تا شده باعث
دیموکراتیک نظام در بتوانند زنان اینکه و آنها مساوی حقوق و زنان از کشور قوانین دیگر و اساسی قانون در را الزم حمایتی های برنامه ،میگردد پشتیبانی المللی بین
زنان تقویت های برنامه گسترش جهت کاری چارچوب یک میالدی 2008 سال در افغان زنان برای ملی کاری پالن در است.طوریکه داده ترتیب ،بگیرند سهم افغانستان
.است یافته تدوین افغانستان ملی انکشاف استراتیژی تحت جندر برابری و
برای کشور قوانین دیگر و 2004 اساسی قانون در که حقوقی از بسیاری به زنان .است شده دیده زنان وضعیت بهبود روند مخالف های واکنش حدی تا سالها درین آنهم با
قانون در 2010 سال تغییرات ،تشییع اهل شخصیه احوال قانون جمله از اخیر های گذاری قانون حتی .اند نشده نایل هم هنوز کشور سراسر در ،بود شده داده وعده آنها
جامع اجندای از تا المللی بین جامعه و حکومت جانب از سیاسی ای اراده نبود و ،افغانستان حکومت کارانه محافظت و سیاسی های کشمکش و طالبان انتخابات،حمالت
محدود عامه امور در زنان سهمگیری و اشتراک فضای که است برین تصور .است شده زنان های آورد دست از بعضی شدن واژگون سبب ،نمایند حمایت زنان حقوق
ادارات در ناشناس مردان با زنان ازینکه ای اعالمیه پخش با افغانستان علمای شورای تاریخ آن در طوریکه ،گردید واضح 2012 مارچ 2 تاریخ به موضوع این .میگردد تر
اشتراک از که گذشته در طالبان فرامین با ًااینکارقوی .نشوند بیرون محرم و همراه بدون شان های خانه از زنان تا خواست ونیز کرد حمایت نگردند مختلط کاری و تحصیلی
ممکن هرچند .بود دهنده تکان خیلی ،شد تائید نیز کرزی جمهور رئیس توسط فرمان این هنگامیکه است.و داشته مطابقت ،میکردند جلوگیری سیاسی مسایل در زنان
.باشد گرفته صورت ،طالبان اهداف با همسوئی ابراز بخاطر و صلح پیشنهادی مذاکرات جریان در اینکار
اشتراک فعلی سیاسی وضعیت و تاریخی های زمینه پیش روی ،نشریه این بعدی های قسمت .است یافته تغییرانجام حال در حالت این داشت نظر با تحقیق این بنابرین
بررسی مورد ،کشور این سیاسی روند به اشتراک در را زنان فعلی و تاریخی وضعیت بخش این مانده باقی قسمت در و .مینماید بحث ،افغانستان دیموکراسی روند در زنان
.میگیرد قرار تدقیق و
1.21میالدی 2001 سال از پیش سیاست در زنان اشتراک :تاریخ به نظری
دسترسی گسترش برای ها تالش ،میالدی 2001 سال از قبل .است مشابه پس قدم دو و پیش قدم یک پالیسی به زیادتر افغانستان در سیاست در زنان اشتراک تاریخ
گذار تاثیر شهری مراکز در بیشتر ها کرده تحصیل و ها نخبه و کوچک گروه یک بر زیادتر تالشها این که ،میگرفت صورت دولت توسط بیشتر سیاسی محیط به زنان
دولت های تالش این ،1979-1978 سالهای در خلق دیموکراتیک حزب حکومت دوران در سپس و میالدی 1920 سالهای در خان اهلل امان دوره اصالحات با .است بوده
گسترش که کرد تاکید تا است مهم ،حال هر به .گردید روستائی جوامع و مذهبی روحانیون،بزرگان جانب از سخت مخالفتهای به منجر زنان حقوق گسترش خصوص در
دولت میان تاریخی های کشمکش نمایانگر همه و همه که ،است بوده کشور درین جنگ عامل چندین از یکی و گریها شورش تحریک در مهم عوامل از یکی زنان حقوق
حقوق به زنان ًاتدریج که پالیسی این اتخاذ تابا کرد تالش مرکزی دولت زمانیکه ولی .است بوده قدرت سر بر دیگر طرف از محلی های حاکمیت و طرف یک از مرکزی
را دولت قوانین تا نکرد وادار را مردم داخلی محیط و اجتماعی عنعنات داشت نظر با و نمایند کسب داوطلبانه رابطور شان حقوق زنان تا گذاشت و کنند پیدا دسترسی خود
.است شده نگهداشته خاموشًاقسم مردم منفی العملهای عکس ،بپذیرند زمینه درین
«آزادی قانون آن در .گرفت قرار گی رسیده مورد رسمی بطور ،گردید نافذ خان اهلل امان فرمان توسط که میالدی 1923 سال اساسی قانون در زنان برابری موضوع آغاز در
ترکیه(هم از اتاترک کمال مصطفی اصالحات از که آور نو یک بعنوان خان اهلل امان .شد داده )میکند گی زنده کشور درین که (هرکسی افغانستان »«اتباع تمام برای »فردی
جوامع از کمی تعداد باالی فقط مقررات این نمود.ولی اعالن اجباری دختران برای را پرورش و آموزش و .کرد ممنوع نیز را حجاب پوشیدن ،گرفت می الهام )خود عصر
پشتیبانی اما .گردید مشهور بسیار 1919 سال در بریتانیا علیه جنگ برابر در موفقیتش بخاطر خان اهلل امان ابتدا در که هرچند .گردید تطبیق ًالعم کشور این نشین شهر
.شد زده کنار قدرت از نامبرده و رفت بین از قبیلوی شورشهای سلسه یک توسط 1929-1928 سال در سلطنتش جریان در خان اهلل امان سیاسی
و پلودا ،حال هر به .شد زده کنار قدرت از ،زنان قسمت در اصالحات ًااومخصوص اصالحات برابر در کاران محافظه مخالفت بنابر خان اهلل امان که دارد وجود اساسی روایت
اثر به آنها اقتصادی و سیاسی قدرت که مذهبی رهبران توسط ،دیگر عوامل شمول به بودو سیاسی ًااساس میالدی 1928 سال های شورش که اند کرده استدالل دیگران
واپس دولت از را خود رفته دست از آزادی میخواستند که وی قبیله طلب فرصت های نیرو توسط نیز و بود گرفته قرار تهدید مورد خان اهلل امان دوره اصالحات تالشهای
اهلل امان اصالحات مخالف که مذهبی رهبران طرف از ور شعله لفظ شکل به سیاسی مهم وسیله یک بعنوان زنان وضعیت تغییردر واقع در .بود شده انداخته راه به گیرند
در حالیکه بود»در اقتصادی و سیاسی های خواست از ناشی بلکه نی دین از شان تعصب و فکری کوته «این ،میگوید پلودا طوریکه ،حال هر به .میشد استفاده ،بودند خان
بر .)بودند خشن زنان گی زنده خصوص در دولت مداخالت برابر در ًایقین اینکه (با بودند عملگرا بیشتر شان اهداف به رسیدن برای اول درجه به قبایل ،شان خود قسمت
.»قبایل بزرگان برای مادی امتیازات بیشترین گرفتن و قبایل موقف «گسترش :از بود عبارت اهداف این پلودا اساس
و «محدود راهکرد یک عوض در و گردید فسخ خان اهلل امان اجتماعی اصالحات )1933-1929( شاه نادر توسط میالدی 1929 سال در مجدد نظم شدن برقرار با ،اما
وضعیت ،هرچند .ماند خاموش زنان حقوق برابر در ًاوسیع دولت ،سال 30 مدت برای آن از پس .شد گرفته دست روی »اقتصادی انکشاف با همراه تغییر برای تدریجی
سالح بعنوان زنان از که را مذهبی افراد از یک هر خاموشانه و موفقانه بطور دولت بعدی های سال جریان در ،نماند باقی تحرک بدون و ساکت مدت درین کل در زنان
بسیار های حرکت )1973-1933 حکمروائی (دوره شاه ظاهر میالدی 1960 تا 1940 های سال اواخر از .راند حاشیه به ،بودند کرده استفاده ،خان اهلل امان برابر در سیاسی
مراکز در دختران برای مکاتب از زیادی تعدادی بازگشائی شامل گرفت صورت دوره آن در که های کار داد؛ انجام عامه گی زند در زنان نقش گسترش جهت ای محتاطانه
کابل پوهنتون های دروازه بازگشائی و ،متحد ملل سازمان در اشتراک برای افغان زنان از هیات یک اعزام ،دولتی خاص های تصدی برای زن کارمندان استخدام ،شهر
.بودند دختر محصلین روی به
- 12. 1391افغانستان ارزیابی و تحقیق واحد
ایچاویز و کوهستانی ،حسینی ،حسین ،بیات ،امینی با لو اولیور 4
1959 سال در .گرفت صورت هیاهو بدون و خاموشی به بسیار زنان حقوق برای دولت های عملکرد تمام دیگر ،خان اهلل امان دوره ای معتصبانه موقف و رفتار مقایسه به
پیش تهیه زمان در اما .شدند ظاهر صورت حجاب بدون دولتی محافل در شاهی خانواده زن اعضای طوریکه ،کرد اعالن را حجاب انفاذ ختم ضمنی بطور شاه ،میالدی
.گرفت صورت ،حکومتداری روند در افغانستان زنان اشتراک برای واقعی های تالش ،میشود محسوب تاریخی تحول نقطه یک که میالدی 1964 اساسی قانون نویس
جرگه لویه ،کند پیاده عمل در را اساسی قانون بتواند چشمگیر بطور و نماید تبدیل مشروطه شاهی و دیموکراتیک کشور یک به را افغانستان اینکه برای شاه ظاهر
برای را )قوی چندان نه (هرچند تائید مهر که بود مشورتی جرگه لویه یک آن ولی ،بودند کرده اشتراک شاه نزدیکان جرگه لویه در که چند هر .داد تشکیل را عنعنوی
.بودند نموده اشتراک جرگه لویه آن در زن نفر شش ،کشور این تاریخ در بار اولین برای .زد شاه حکمروائی تائید
پارلمانی سیستم یک اساسی قانون آن در .است شده تهیه قانون آن اساس بر نیز افغانستان فعلی اساسی قانون .گردید نهائی اساسی قانون جرگه لویه آن در نتیجه در
کاندید انتخابات در هم و بدهند رای هم تا داشتند حق افغان شهروندان بعنوان زنان ،جدید سیستم درین .رسید تصویب به ،باشد می مقننه قوه مجلس دو دارای که
عضو منحیث زن نفر چهار ،نداشت وجود ًالاص شهری ساحات از خارج در حتی و بود کم بسیار ها شهر در زنان اشتراک ولی ،یافت تدویر 1965 سال در انتخابات .گردند
وجود انتخابات آن در زن کاندید نفر دو تنها شدند؛ انتخاب پارلمان در مردان ان تمام ،یافت تدویر 1969 سال در که انتخابات دیگر دور در مگر .گردیدند انتخاب پارلمان
.نشدند پارلمان در کرسی کسب به موفق تن دو هر و داشت
اجندای مقایسه به .آمد در تعلیق حالت به نیز افغانستان پارلمان و .یافت خاتمه ،داد رخ 1973 در که پیشین اعظم صدر خان داود محمد کودتای با تجارب آن زودی به
لویه گان کننده اشتراک از صد در 15 که داشت توجه باید مگر .میکرد فکر دولت اجباری قدرت و خود موقف توحید روی بیشتر خان داود ،شاه ظاهر محتاطانه پیشرفت
را مساوی وجایب و حقوق واضح بطور که بود اساسی قانون اولین این .بودند زنان ،شد حزبی تک حکومت یک سبب و شد آماده آن در جدید اساسی قانون که جرگه
سریع بطور جدید حکومت .شد کشته ،شد اندازی راه افغانستان خلق دیموکراتیک حزب توسط که 1978 کودتای جریان در خود داود محمد .ساخت مطرح زنان برای
اراضی توزیع و اصالحات ،روستائی قروض فسخ شامل اقدامات این ،داد انجام مارکسیزم اصول بر مبتنی را اجتماعی اصالحات و طلبانه جاه اقدامات سلسله یک به دست
.بود عروسی محافل عنعنات فسخ برای تالش و
قرن نیم در زنان نقش به رابطه در خصوص به اهلل امان دوره اصالحی تالشهای با را مقایسه برای مهم نقطه یک افغانستان خلق دیموکراتیک حزب رژیم سالهای اولین
زنان از زیاد تعداد یک ًالعم خلق دیموکراتیک حزب زمان در ولی بود تیوری اساس بر بیشتر خان اهلل امان دوره در زنان حقوق اجندای حالیکه در .میدارد ارایه ،آن از پیش
که جوانان های برنامه در متوسط طبقه و جوان زنان از چشمگیری تعداد سراسرکشور و کابل در .گرفتند قرار استخدام مورد حزبی اهداف به رسیدن برای مستقیم طور
یک حالیکه در ،)میشد تشویق فرصت یک بعنوان و ایدیولوژیک عالقمندی توسط ًاظاهر ها سهمگیری این (هرچند شدند شامل میافت تنظیم دیموکراتیک حزب توسط
شده تماس به نزدیک از خلق دیموکراتیک حزب مسئولین و کادر با زنان کشور اطراف در .گرفتند قرار رژیم بلنددر سطح در راتبزاد اناهیتا داکتر ًالمث آنان از اندکی تعداد
.نمایند اشتراک آموزشی های برنامه درین تا میشدند مجبور زنان حاالت بعضی در ،میگردید تدریس اجتماعی سوسیالیزم اصول با آموزی سواد درسی صنوف زنان برای و
از تا سازد وادار را مردم بتواند اسالمی اصول از استفاده با تا بود کرده تالش کلی بطور خان اهلل امان حالیکه در :میدارد ارایه را مهم تفاوت یک نیز دیگر نقطه یک
روش این که ،بقبوالند مردم باالی جبر و زور طریق از را اصالحات تا ورزید تالش خلق دیموکراتیک حزب برخالف ،کنند پشتیبانی او مدرن و اصالحی های برنامه
دیموکراتیک حزب های گیری انتقام ،جدید رژیم برابر در ها مقاومت میزان گسترش با .گردید ،نمایند کمک حزب با خواستند می که مردم از زیادی تعداد مخالفت سبب
شدند.در اعدام منطقه یک اعضای تمام موارد بعضی در و گردیدند »«ناپدید و شده زندانی مرتجعین بعنوان نفوذ با رهبران از تن ها شد.صد رحمانه بی ًاوسیع نیز خلق
،شد کشانده وقت شوروی در بحرانها این نهایت بود.در مقاومت اساسی عنصر بلکه ،نشد پنداشته الزمی و اتفاقی ای پدیده بعنوان تنها نه دولت اصالحات روند ،نتیجه
.گردید اشغال شوروی اتحاد توسط سال یک از بعد ،ثبات آوردن منظور به افغانستان بالخره تا
توسط که ساحاتی و ،میشد تنظیم دولت توسط کابل در بیشتر که اجتماعی و سیاسی گی زنده در زنان اشتراک برای بسیار های فرصت موجودیت بین جدی تفاوت
:میکند تعریف چنین مغدم طوریکه ،است داشته میشد،وجود کنترول پاکستان در مهاجرین های کمپ و افغانستان داخل در مجاهدین
در زنان گان نماینده هیات .داشتند حضور دولت و خلق دیموکراتیک حزب کلیدی های ستُپ در وزیران شورای استثنای به میالدی،زنان 1980 سالهای جریان «در
خلق دیموکراتیک حزب مرکزی کمیته عضویت زنان از تن چندین و داشت عضویت زن نفرنماینده هفت میالدی 1989 سال در پارلمان در و ،بودند شامل جرگه لویه
».داشتند را
گروه توسط بخصوص ،افغانستان کار محافظه و سنتی جامعه در مذهبی رهبران توسط آسانی به افغانستان خلق دیموکراتیک رژیم فمینیستی های آرمان ،بدبختانه
حقوق ارتباط که مینماید استدالل ،نوشت می 1980 سالهای جریان در افغانستان مورد در که دوپری خانم .شد برداشته میان بودند،از مردان ًالک که مجاهدین های
العمل عکس که ساخت افراطی کاران محافظه و ها گرا نو زیاد حد کارتا آن و .ساخت مواجه خطر به را «زنان جدی ،بطور آن شوروی حامیان و وقت آن رژیم با زنان
مساوی حقوق از لفظ در تنها مجاهدین رهبران از بعضی زمان درین حالیکه در ».میکرد تهدید نابودی حد به را زنان گذشته های آورد دست ،آنان گرایانه بنیاد های
حقوق که است شده فراموش ًاغالب ،وضعیتی چنین در .نمودند اتخاذ زنان برابر در را کارانه محافظه بسیار اجندای آنان ،رسیدن قدرت به با ولی ،میگفتند سخن زنان
چند حکومت زمان در بلکه ،نی طالبان رژیم هنگام در اینکار .بود گردیده بیرون مجاهدین رژیم حکومتداری اجندای از سیستماتیک بطور 1990 سالهای جریان در زنان
اسالمی جمعیت حزب رهبر ربانی الدین برهان توسط که جدید دولت ،1992 سال در خلق دیموکراتیک حزب رژیم فروپاشی از پس .بود گرفته صورت مجاهدین پارچه
:گردید صادر را فرمان این ،میشد اداره افغانستان
انجام عاجل بطور ،میشود زنان حجاب به مربوط که آنچه بخصوص خداوند از اطاعت تا میکنیم اصرار ،است آزاد ملحدین حکومت بند از ما اسالمی کشور که اکنون
.گردند مسدود ًاحتم ،است زنا و عیاشی مرکز که دخترانه مکاتب و شوند منع تلویزیون و رادیو ،دفاتر در کردن کار از باید زنان .گیرد
محرم یک بدون حتی »«خواهران که دادند فرمان سرعت به و کرده حرکت مسیر عین در نیز آنان ،زدند تکیه قدرت اریکه بر میالدی 1996 سال در طالبان زمانیکه
الی .میشد زنانه های شفاخانه در داکتران شامل که گردد محدود خدمات از بعضی به باید فقط زنان مسلکی های فعالیت و ،نمیتوانند شده بیرون نیز خود های خانه از
.بودند ناپدید عامه و سیاسی گانی زنده عرصه از افغانستان در زنان ،2001 سپتمبر