1. 3e
jaargang nummer 2 juni 2013
Pagina 4
Gefascineerd door
cultuurverschillen
Pagina 6
Een nieuwe
Master Predikant
Pagina 2
Schooldag 2013
dit jaar op zaterdag
Pagina 13 Sanne Hooiveld: ‘Sommige ontmoetingen vergeet ik echt nooit meer’
Altijd al een
zwak voor Paulus
Interview met dr. Myriam Klinker-De Klerck
Schooldag 2013
zaterdag 28 september

2. Redactie
Koert van Bekkum, William den Boer,
Maarten Boersema, Bart Dubbink en
Sandra van Tongeren
Eindredactie
William den Boer en Sandra van
Tongeren
Ontwerp en druk
Bredewold, Wezep
Foto’s
Maarten Boersema
Met medewerking van het Ikonenmuseum
Kampen voor de foto’s van Myriam Klinker-De Klerck
(cover en p. 13).
colofon
ISSN2212-7216
Postadres
Theologische Universiteit
Postbus 5026
8260 GA Kampen
Bezoekadres
Broederweg 15
8261 GS Kampen
T (038) 447 17 10
E info@tukampen.nl
www.tukampen.nl
TU Magazine is een uitgave van de Theologische Universiteit Kampen
Het thema sluit aan bij de buitengewone
leerstoel Christelijke Identiteit in Maat-
schappelijke Praktijken, die per 1 januari
2014 aan de TU Kampen wordt ingesteld.
Prof. Jochemsen zal ingaan op de bijdrage
die de gereformeerde theologie kan
leveren aan de reflectie op het morele
leven van christenen. Hij sluit aan bij de
drie niveaus die de Britse filosoof Alasdair
MacIntyre onderscheidt. Volgens MacIn-
tyre krijgt het morele leven van mensen
vorm in een diversiteit van praktijken die
mensen in hun levensgestalte (verhaal)
tot een betekenisvol geheel proberen te
verweven; daarbij is de eigen traditie een
verstaanskader en bron van inspiratie.
Ten aanzien van praktijken biedt de
theologie normatieve overtuigingen
omtrent betekenis van de praktijk voor
leven en samenleven en voor de ontwik-
kelingsrichting daarvan. Voor het verhaal
waarmee mensen hun leven betekenis
geven biedt de theologie een Bijbels
verantwoord, samenhangend en geïnspi-
reerd kader. Ten derde helpt de theologie
gelovigen bij het verstaan van de traditie
waarin zij staan. Daardoor kunnen zij
die traditie vruchtbaar maken voor het
christelijke leven vandaag en, waar nodig,
vernieuwen.
Prof. Jochemsen is sinds 1998 bijzonder
hoogleraar voor de medische ethiek aan
het VU medisch centrum en sinds 2008
bijzonder hoogleraar reformatorische
wijsbegeerte aan de Universiteit van
Wageningen. Daarnaast is hij algemeen
directeur van Prisma (een vereniging van
christelijke ontwikkelingsorganisaties)
en sinds 2007 lid van de beraadsgroep
gezondheidsethiek en gezondheidsrecht
van de gezondheidsraad.
Prof. dr. Henk Jochemsen spreekt rede uit bij
opening academisch jaar TU Kampen
Tijdens de traditionele opening van het academisch jaar op 2 september 2013 zal
prof. dr. Henk Jochemsen een rede uitspreken over de gereformeerd-theologische
bezinning op de maatschappelijke presentie van christenen.
1. Postchristelijke context
2. Praktische vorming
3. Het profiel van de kerk
4. Strijd in het profiel
5. Een missionair profiel
6. Een spiritueel profiel
7. Een vrijmoedig of een
voorzichtig profiel?
8. Inspirerende voorbeelden
9. Geen woorden maar daden
10. Een dienstbaar profiel
11. Psychologische barrières
Zaterdag 28 september – Schooldag 2013
Het profiel van een christen
Nederland is grotendeels postchristelijk ge-
worden. Wat betekent dat voor het profiel van
een christen? Hoe kan het groeien in Christus?
Tijdens de schooldag dit jaar staan deze ac-
tuele vragen centraal. De kern van het profiel
van een christen – wie je bent, wat je bent en
hoe je dat bent – is dat Jezus Christus in hem
zichtbaar wordt. Ook de groei van dat profiel
begint bij Christus.
Wil je weten
■ hoe het profiel van een christen in postchris-
telijk Nederland anno 2013 eruitziet?
■ hoe we zelf concreet handen en voeten
kunnen geven aan dit profiel?
■ wat de bedreigingen en de kansen zijn
voor het profiel van een christen in de
huidige samenleving? Welke krachten en
welke tegenkrachten werken er?
Reserveer dan zaterdag
28 september nu alvast
in je agenda!
Geplande workshops
LET OP: Schooldag dit jaar op zaterdag!
Schooldag 2013
zaterdag 28 september

3. Woord in beeld
‘Zou Jezus, als Hij nu nog op aarde
leefde, ook op Facebook zitten?’,
wil een van mijn catechisanten
weten. Hij is niet de enige. Ik hoor
meer christenen zich afvragen
of de Timmerman uit Nazareth
vandaag gebruik zou maken van
social media. Een enthousiaste
Twitter-theoloog beweert stellig
van wel. Immers: ‘Tijdens zijn
aardse leven zocht Jezus steeds
de mensen op in hun eigen
milieu.’ Toch kan ik me de Heiland
maar moeilijk voorstellen, gebo-
gen over het schermpje van een
smartphone. Wat we in de Bijbel
lezen over het mediagebruik van
Jezus is ook eerder teleurstel-
lend: Hij preekte en schreef af en
toe wat met zijn vingers in het
zand. En toch was dat voldoende.
Want, wonderlijk genoeg, zijn
boodschap klinkt vandaag nog
steeds en op meer manieren dan
ooit tevoren. Het evangelie heeft
de eeuwen door talloze media
versleten, zonder zelf ooit maar
iets aan kracht en actualiteit in
te boeten. En dat maakt dat ik,
naast alle speculatie, toch één
ding met zekerheid kan zeggen:
de Heilige Geest zit in ieder geval
op Facebook.
Tekst: Christian Harwig
Beeld: Maarten Boersema
What a friend we have in Jesus...
3

4. Wat brengt een Canadese classicus in Kampen?
Een van mijn vakken is neo-Latijn en ik ben enorm
geïnteresseerd in cultuurbreuken. Daarom doe
ik onderzoek naar Erasmus, de Reformatie en het
protestantisme van begin zeventiende eeuw. En ik
werk mee aan de uitgave van een wetenschappelijke
Latijns-Engelse editie van de Leidse Synopsis purioris
theologiae, een gereformeerd dogmatisch handboek
uit de vroege zeventiende eeuw.
Het werkgezelschap Oude Gereformeerde Theologie
en de Theologische Universiteit nodigden me uit om
me hier als Visiting Research Professor een halfjaar
aan dat werk te wijden. Ik doe vertaalwerk, kijk naar de
literaire en culturele achtergrond van het handboek en
coach het team en de leiding daarvan bij het project.
Daarnaast had ik een Scaliger Fellowship (onderzoeks-
beurs) van de Universiteit Leiden om in hun archief de
brieven van de auteurs van de Synopsis te bestuderen.
Wat was de rol van de disputaties in de opleiding van
predikanten? Hoe was destijds de verhouding tussen
de proffen en de studenten? Daarover was nog niet
veel bekend. Ik heb daarover in Leiden een workshop
georganiseerd.
Riemer Faber (1961) emigreerde als
kind naar Canada en promoveerde
begin jaren negentig op een
proefschrift over interculturele
verschuivingen in de klassieke
literatuur. Hij is classicus aan
Waterloo University, Ontario. Het
afgelopen halfjaar bracht hij in
Kampen door.
Tekst: Koert van Bekkum
Wat doet een Visiting Professor nog meer?
Je draait gewoon mee in het universitaire leven.
Ik heb dus ook colleges gegeven, nam deel aan de
proefvisitatie van het onderwijs en gaf advies over
internationale samenwerking. Verder heb ik een
bijdrage geleverd bij een promotie en op een congres
in Apeldoorn.
Hoe hebben jullie als gezin Nederland ervaren?
Het is mooi persoonlijk te ervaren hoe een beschaving
zich over een periode van veertig jaar heeft ontwik-
keld. In Nederland leven mensen letterlijk en figuurlijk
heel dicht op elkaar. Dat valt elke Canadees enorm op.
Tegelijk voelden we ons na een paar weken al hele-
maal thuis en hebben we genoten van de culturele en
historische rijkdom.
Ook geestelijk voelden we ons snel thuis. De variatie
in het kerkelijke leven roept vragen op over motivatie,
inhoud, en vorm van de veranderingen. We vonden
het waardevol daar met mensen over door te praten.
Je hoort dan heel verschillende dingen. Maar het viel
ons op hoe bewust men zich daarvan is. Dat lijkt me
een goed teken. Dat je nadenkt over wat er gebeurt.
Wat zou u de universiteit en kerkleden die zich
daarbij betrokken voelen, willen meegeven?
Als je in het buitenland zit, word je je bewust van je ei-
gen beperkingen. De cultuur is hier postmoderner dan
in Canada. Dat contrast roept een vraag op: waarom
kleuren we daar en hier zo mee met onze cultuur?
Omdat we gewoon meegaan, of omdat we het juiste
antwoord op die cultuur willen vinden? Die vraag stel
ik mezelf. Ik zou Nederlandse gereformeerden ook wil-
len uitnodigen daar bewust bij stil te staan.
Gefascineerd door
cultuurverschillen
TU Magazine juni 2013
Als je in het
buitenland zit,
word je je bewust
van je eigen
beperkingen
4

5. Schenken aan het UOF is bijdragen
aan gereformeerde theologie.
n Nieuwe impulsen aan de ontwik-
keling van vakgebieden die voor
de kerken belangrijk zijn door de
aanstelling van postonderzoekers
praktische en systematische theo-
logie. Deze worden tijdelijk uit het
UOF bekostigd.
n Organisatie van de Internationale
Conferentie (samen met De Verre
Naasten).
n De start van AKZ+, organisatie van
grote conferenties, ontsluiting
Deddens-collectie (bibliotheek),
participatie in Van Ruler-onderzoek
(samenwerkingsproject tussen o.a.
TUA, PThU en TU Kampen).
Benieuwd wat u voor de TU Kampen en
gereformeerde theologie kunt betekenen?
Wilt u meer informatie of een persoonlijk gesprek over de mogelijkheden om gere-
formeerd theologisch onderwijs, onderzoek en kennisuitwisseling te bevorderen?
Neem geheel vrijblijvend contact op met het college van bestuur: drs. Jan de Jong
MCM CMC, jdejong@tukampen.nl, tel. 06 229 946 47 of met prof. dr. Mees te Velde,
mtevelde@tukampen.nl, tel. (038) 447 17 10.
Uw gift is nodig voor
n de opleiding van nieuwe predikanten
n relevant theologisch onderzoek en
interessante publicaties
n kennisuitwisseling met kerk en
maatschappij
n 50% van de financiering van de TU
50% uw bijdrage aan het kerkelijk
quotum (collecte)
40% Rijksbekostiging
10%
collegegelden, bijdrage
bibliotheekfonds, legaten,
schenkingen en overige baten
De financiering
van de TU:
Geven voor de TU Kampen
blijft nodig
Giften, legaten en lijfrenteschenkingen komen terecht in
het Universiteitsontwikkelingsfonds (UOF). Daaruit worden
belangrijke extra projecten gefinancierd. Voorbeelden hiervan
uit de afgelopen jaren:
Broederweg 15 n 8261 GS Kampen
www.tukampen.nl

6. In de zeventien jaar dat Peter nu in Kampen lesgeeft,
heeft de tijd niet stilgestaan. ‘Als TU vragen we onszelf
altijd af: is wat wij hier doen nog relevant? En sluit het
aan bij wat de kerk van vandaag nodig heeft?’ Vragen
als deze leidden in 2010 tot een drastische herziening
van de bachelor theologie. Omdat de huidige derde-
jaars na de zomer doorstromen, is het nu de beurt aan
de master predikant.
Netwerk van vakken
Om een zo compleet en actueel mogelijk programma
neer te zetten werd niet alleen input verzameld van
studenten en docenten, maar ook van mensen uit de
praktijk. Dit resulteerde in een lijst eisen waaraan de
predikant anno nu moet voldoen. De werkgroep ver-
taalde die naar leerdoelen en stelt nu het uiteindelijke
curriculum samen. Hoe gaat dat er globaal uitzien?
‘De TU gaat het onderwijs meer geïntegreerd aanbie-
TU bouwt aan de toekomst met nieuwe master
Vanaf september dit jaar heeft een
theologiestudent nog meer reden om
voor de master predikant van de TU
Kampen te kiezen. Dit stelt docent dr.
Peter van de Kamp, die zich binnen
een werkgroep sterk maakte voor een
compleet nieuwe opzet. Ook zijn neef
Pieter Kars van de Kamp, student van
de huidige master, dacht mee in de
werkgroep. ‘De nieuwe lichting wordt op
alle fronten meer uitgedaagd.’
Tekst: Sandra van Tongeren
‘Meer uitdaging op alle fronten’
TU Magazine juni 2013
6

7. den,’ noemt Pieter Kars een opvallende verandering.
‘Theologie is een netwerk van vakken – die onderlinge
verbinding zal zichtbaarder worden.’ Heel concreet
kan het gebeuren dat docenten samen college geven,
een ontwikkeling die Peter beschouwt als winst. ‘Als
je mijn eigen vak Pastoraat bijvoorbeeld combineert
met Kerkgeschiedenis kun je onderzoeken welke
vormen van geestelijke begeleiding er in het verleden
zijn geweest en daar lessen uithalen voor de kerk van
nu. Zo zijn docenten creatiever met hun vak bezig en
wordt de stof voor studenten boeiender, omdat die
niet meer op zichzelf staat.’
Gespreide stages
Een andere stap vooruit betreft de verbinding tussen
theorie en praktijk. Op dit punt is er volgens Peter,
die ooit zelf in Kampen studeerde, al veel gewon-
nen. ‘Neem alleen al de predikantstages die in de
jaren negentig werden ingevoerd. Een prima zet.
Alleen waren ze tot nu toe nog losse blokken binnen
de masterstudie, voortaan worden ze gespreid over
de hele master. Als student ben je dus regelmatig
bezig in een kerk, met als voordeel dat begrippen uit
boeken meteen voor je gaan leven.’ Daar kan Pieter
Kars zich wel iets bij voorstellen. ‘Als ik in de herziene
opzet bijvoorbeeld college zou volgen over Nagy en
zijn contextuele therapie, zou ik veel beter opletten,
omdat ik dan zou inzien wat je als predikant aan die
kennis hebt.’
Koppeling woord en wereld
Anders dan nu komt er structurele aandacht voor
de beroepshouding van de aankomend predikant.
‘Kerkelijke gemeenten hebben forse verwachtingen,’
noemt Peter daarvoor als reden. ‘Men wil een man
van het woord, maar ook iemand die weet wat er in de
samenleving speelt. De nieuwe opleiding reikt je nog
meer tools om de koppeling te maken tussen woord en
wereld.’ Een professioneel toelatingsbeleid vormt hier-
voor het startpunt. Zelf had Pieter Kars nog ‘gewoon’
een kennismakingsgesprek met twee docenten. ‘In
plaats daarvan onderga je nu een assessment dat pro-
beert te achterhalen welke vaardigheden je al in huis
Sijtske van Delden, Steunpunt
Kerkenwerk: ‘Als adviseur
kerkelijk personeelsbeleid
merk ik hoe hoog de lat ligt bij
het beroepingswerk. De tijd van het vanzelfsprekende
gezag is voorbij – een predikant moet zich net als ieder
ander bewijzen als vakman. Hoe eerder je weet dat je
voor het ambt geschikt bent, hoe beter. Daarom vind
ik het assessment een schot in de roos. Verder ben ik
blij dat de master praktischer wordt. Van mij mogen
studenten ook buiten de kerk wel wat meer ervaring
opdoen. Een gemeente kent een grote variëteit aan
leden – daar kun je je op voorbereiden door je te ver-
diepen in de hele breedte van de maatschappij. Ik heb
goede hoop dat de nieuwe master hiervoor de juiste
duwtjes geeft.’
Vergelijk op www.
tukampen.nl/trialoog
in de digitale editie
van het zelfevaluatie-
rapport Trialoog het
huidige programma
van de master
predikant op pagina
41-46 met dat van de
nieuwe master op pa-
gina 46-47 en 112-118.
hebt en aan welke je nog moet werken.’ De begeleiding
op maat die dit mogelijk maakt kan volgens Peter een
hoop leed voorkomen. ‘Door iedereen zo goed moge-
lijk klaar te stomen voor het vak hopen we problemen
als burnout en overspannenheid voor te zijn.’
Omslag in denken
In het nieuwe systeem verschuift de rol van docent
meer naar die van geestelijk coach. Die ontwikkeling
vergde bij de docenten een omslag in denken, die
Pieter Kars voor zijn ogen heeft zien gebeuren. ‘In het
overleg dat we als werkgroep organiseerden, kregen
de docenten door dat ze straks meer van zichzelf
kunnen laten zien. In plaats van drie kwartier lang een
boek te bespreken bemoei je je immers heel concreet
met het leven van de student en zijn werk in de kerk.’
Bang dat binnen deze aanpak de theorie in het nauw
komt, is hij niet. ‘Het blijft een wetenschappelijke
opleiding. Bedenk bovendien dat het opdoen van ken-
nis niet stopt zodra je je diploma op zak hebt.’ Dit kan
Peter volmondig beamen. ‘Predikanten die steeds de
verbinding zoeken tussen theorie en praktijk, daar wil-
len we juist naartoe. De nieuwe master legt daarvoor
het fundament.’
Laten we bidden voor wijsheid voor
docenten bij hun rol als geestelijk coach.
Concreet kan het
gebeuren dat docenten
samen college geven
7

8. TU Magazine juni 2013
Bachelor Theologie
TU Kampen. Verbindt Bijbel en leven.
In de bachelor is naast
de theologische vakken
en de talen een flinke
hoeveelheid meditatieve
Bijbelomgang ingeroosterd.
Dit betekent dat je bidt, de
Bijbel leest, luistert en dan de
boodschap verbindt met
je leven.
Student bachelor
“
”
DE DRIEJARIGE BACHELOR THEOLOGIE GEEFT
JE EEN STEVIGE BASIS VAN THEOLOGISCHE
KENNIS EN VAARDIGHEDEN. MET HET DIPLOMA
HEB JE TOEGANG TOT DE VERDIEPENDE
MASTEROPLEIDING EN KAN JE AAN HET WERK OP
DIVERSE TERREINEN IN KERK EN SAMENLEVING.
Meer info over de
Bachelor Theologie
@TUKampen
DeTUKampendoetjeeenaantrekkelijkvoorstel
Aanhetwerkmet
hetEvangelie?

9. Predikantsmaster
DE DRIEJARIGE PREDIKANTSMASTER LEIDT JE
OP TOT GEREFORMEERD PREDIKANT. DE
VERDIEPING EN PRAKTISCHE VORMING DIE
DEZE MASTER BIEDT, MAAKT HAAR OOK
AANTREKKELIJK VOOR STUDENTEN DIE GEEN
PREDIKANT WILLEN WORDEN.
DE EENJARIGE MASTER GEREFORMEERDE
THEOLOGIE (DEELTIJDVARIANT TWEE JAAR) LEIDT
JE OP TOT ‘MASTER OF THEOLOGY’. DE NEGEN
STUDIEVARIANTEN BIEDEN JE VERDIEPING OP
MAAT IN EEN COMBINATIE VAN GOED ONDERWIJS
EN GEDEGEN ONDERZOEK.
Meer info over de
Master Theologie
TU Kampen. Verbindt Bijbel en leven.
Master Theologie
“
”
Deze master heeft mij
enorm geholpen in het
vormen van ideeën over
kerk-zijn vandaag in de
samenleving. Ik heb zowel
een stevig bijbels-theologisch
fundament als allerlei prak-
tische handreikingen
meegekregen.
Student master
Missionaire Gemeente
De studie doortrekt
heel je leven. De
studie heeft ook aan mijn
persoonlijke vorming als
mens bijgedragen. Ze heeft
mijn wereld verbreed en
mij de ogen geopend.
Student predikantsmaster
“
”
www.facebook.com/TUKampen
Meer info over de
Predikantsmaster
TU Kampen. Verbindt Bijbel en leven.

10. Het onderzoek dat door TU-medewerkers wordt verricht,
heeft ook in de afgelopen maanden weer meerdere artikelen
en boeken opgeleverd. Een aantal daarvan laten we op deze
pagina’s de revue passeren.
Voor u gelezen
TU Magazine juni 2013
Aan de Bijbel ontleende inzichten zijn
van grote waarde om een uitweg te
vinden uit de hedendaagse financi-
ele crisis en een juiste houding te
vinden in materiële zaken. Christenen
kunnen door hun levensstijl een
voorbeeldfunctie vervullen, maar
deze inzichten staan niet haaks op
het gezond verstand en zijn dus niet
exclusief voor hen, aldus Jurn de Vries
in het tijdschrift Ethische Perspec-
tieven. Beroepsmatige omgang met
geld is uit ethisch oogpunt geen
neutrale zaak. Hebzucht en overmoed
hebben de
huidige crisis
veroorzaakt.
De samen-
leving moet
weer oog
krijgen voor
de waarde van spaarzaamheid en
bevrijd worden van haar verslaving
aan schulden.
Jurn de Vries, ‘Schulden hebben is
geen onschuldige zaak’, in: Ethische
Perspectieven 22 (2012), pag. 308-328.
Schulden hebben: geen
onschuldige zaak
Calvijns predestinatieleer gewikt en gewogen
Barend Kamphuis schreef voor de bundel
Calvijn gewikt en gewogen. De relevantie
van Calvijns theologie voor de 21e
eeuw
een bijdrage over de predestinatieleer van
Johannes Calvijn vanuit diens preken over
Esau en Jakob. Tijdens een symposium op
31 oktober 2009, waarvan deze bundel een
late vrucht is, voelden vier koppels gerefor-
meerde theologen zowel Calvijn als elkaar
aan de tand. Aan het einde van ‘500 jaar
Calvijn’ was het zinvol de vraag aan de orde
te stellen wat de betekenis van Calvijn is
geweest voor onze bezinning op diverse
theologische thema’s. Tegelijk wilde het sym-
posium, en zo ook de bundel, een opening
vormen naar de toekomst, door de vraag
te stellen wat Calvijn theologisch gezien te
bieden heeft voor de 21e
eeuw.
Behalve Barend Kamphuis leverden ook
Henk van den Belt, Arnold Huijgen, Arie Baars,
Gijsbert van den Brink, Ad van der Dussen,
Kees van der Kooi en Hans Maris een bijdrage.
Barend Kamphuis, ‘Predestinatie in Genesis.
Calvijns preken over Esau en Jakob’, in:
William den Boer (red.), Calvijn gewikt en
gewogen. De relevantie van Calvijns theolo-
gie voor de 21e eeuw [Apeldoornse Studies
60], Theologische Universiteit Apeldoorn,
Apeldoorn, 2013, pag. 61-68.
Brieven van
Bavinck aan een
stervende student
Herman Bavinck
schreef vier brie-
ven aan Johan van
Haselen, een stu-
dent te Kampen
die ernstig ziek
was en die uitein-
delijk op 21-jarige
leeftijd stierf. Dit
online artikel
bevat de Engelse
vertaling van deze
brieven en een inleiding om de context en
hun theologisch belang te tonen. De mooie
brieven laten zien hoe pastoraal Bavinck
met zijn studenten omging. Bovendien zijn
ze van belang als voorbeeld voor zijn kijk
op de dood, troost en de hemel.
James Eglinton, ‘Letters to a Dying Student:
Herman Bavinck’s Letters to Johan van
Haselen’, in: The Bavinck Review (2013)
(online uitgegeven: www.bavinckinstitute.
org/review).
10

11. Voor u gelezen
Dit artikel, geschreven door de Kamper
onderzoeker James Eglinton en de Duitser
Michael Bräutigam (University of Edinburgh)
vergelijkt de reacties van de Nederlandse theo-
loog Herman Bavinck en zijn Zwitserse tegen-
hanger Adolf Schlatter op de marginalisering
van de theologie in de negentiende-eeuwse
academie. Het artikel roept hedendaagse theo-
logen op om het belang en de relevantie van de
theologie als wetenschap te verdedigen.
James Eglinton & Michael Bräutigam,
‘Scientific Theology? Herman Bavinck and
Adolf Schlatter on the Place of Theology in the
University’, in: Journal of Reformed Theology,
Volume 7, Issue 1 (2013), pag. 27-50.
In het pastoraat spelen verhalen een be-
langrijke rol. Of fragmenten ervan. Achter
situaties en gebeurtenissen in het leven van
mensen zit een verhaal: het verhaal van hun
leven – over wat zij op een bepaald moment
hebben meegemaakt en wat zij daar achteraf
van vinden.
De pastor beluistert zo’n verhaal in het licht
van Gods evangelie. En reageert vanuit het
evangelie. Dat is het andere verhaal – het
verhaal van God. Er zijn in het pastoraat twee
vertellers: de pastorant en de pastor. En twee
verhalen. Het eigen profiel van pastoraat is dat
de verhalen van mensen op de een of andere
manier met God en met zijn evangelie verbon-
den worden.
Peter van de Kamp geeft in dit boek een theo-
logische doordenking van narratief pastoraat
en biedt handreikingen om er in de praktijk
mee aan de slag te gaan. Het geeft ook een
reflectie op de christelijke gemeente als vertel-
gemeenschap.
Peter van de Kamp, Verhalen om te leven.
Levensverhalen in het pastoraat, Kok,
Utrecht, 2013.
Theologie: wetenschappelijk of niet?
Verhalen om te leven:
levensverhalen in het pastoraat
Van representanten van het neocalvinis-
me wordt vaak gezegd dat zij zich te veel
bezighouden met vragen over de cultuur,
maar te weinig met het evangelie. James
Eglinton beschrijft hoe de neocalvinisten
Abraham Kuyper en Herman Bavinck de
verhouding tussen het evangelie en de
cultuur hebben begrepen. Volgens beiden
is de verhouding van het evangelie tot de
cultuur tweeledig: het evangelie transfor-
meert de cultuur, en het evangelie over-
treft de cultuur. Het cultuurovertreffende
karakter van het evangelie gaat daarbij
altijd vooraf aan de cultuurtransforme-
rende kracht ervan.
James Eglinton, ‘To Transform and to
Transcend: The neo-Calvinist relationship
of church and cultural transformation,’
in: The Kuyper Center Review, Volume 3:
Calvinism and Culture, Eerdmans, Grand
Rapids, 2013, pag. 163-184.
Cultuur en evangelie
volgens Kuyper en Bavinck
11

12. van tentamens en leesdossiers
Onderzoek: Het Hebreeuwse woord
(jaloezie, naijver, afgunst, ijver). Wat bete-
kent het dat onze God een ‘naijverig’ God
is? Wat zegt deze notie over de (mogelijke)
relatie tussen monotheïsme en intoleran-
tie?
Prof. dr. P.H.R. (Rob) van
Houwelingen
Hoogleraar Nieuwe
Testament
In dienst: 2002
Colleges: Nieuwtestamen-
tische tekstkritiek (bachelor-1 en -2),
de apostolische kerk (master-1), nieuw-
testamentische theologie (master-2)
Onderzoek: Apostelen als evangelie-
verkondigers
Publicatie: ‘The Epistle to the Hebrews’
(WUNT 11; Tübingen, Mohr Siebeck, 2013);
Ongemakkelijke teksten van Jezus (2011);
van Paulus (2012); van de apostelen (2014);
Onschatbare teksten uit het Nieuwe Testa-
ment (2014)
Dr. M.G.P. (Myriam) Klinker-
De Klerck
Docent Nieuwe Testament en
nieuwtestamentisch Grieks;
interne vertrouwenspersoon
In dienst: 2004
Colleges: Paulus, Evangeliën, hermeneutiek,
Luisteren naar het Woord, Grieks
Onderzoek: Geen
Publicaties: proefschrift Herderlijke regel of
inburgeringscursus? Een bijdrage aan het
onderzoek naar de ethische richtlijnen in 1
Timoteüs en Titus
Prof. dr. G. (Gert) Kwakkel
Hoogleraar Oude Testament
In dienst: 1987
Colleges: Inleiding, exegese
en theologie van het Oude
Testament
Onderzoek: Exegese Hosea en Joël; het ver-
bond in het OT
Publicatie: Als geen ander (opstellen over
het Godsbeeld in het Oude Testament, de
verhouding van Oude en Nieuwe Testa-
ment en enkele thema’s uit de profeten)
Dr. W.H. (Wolter) Rose
Universitair hoofddocent
Semitische Talen en Culturen;
coördinator Internationalise-
ring
In dienst: 1995
Colleges: Bijbels Hebreeuws en Aramees;
Akkadisch; wereld van het Oude Testament
Onderzoek: Geen
Publicatie: ‘Zechariah and the Ambiguity of
Kingship in Postexilic Israel’ (Supplements
to Vetus Testamentum, 153. Leiden, Brill,
2012), 219–231
TU Magazine juni 2013
De bibliologen van de TU Kampen
Het onderwijzend en wetenschappelijk personeel van
de TU Kampen is ingedeeld in vier vakgroepen.
In de serie Vakgenoten maakt u kennis met ze.
SERIE VAKGENOTEN
1. Kerkgeschiedenis & kerkrecht
2. Bibliologie
3. Praktische theologie
4. Systematische theologie
Dr. K. (Koert) van Bekkum
Universitair docent Oude
Testament
In dienst: 2012
Colleges: inhoud, geschiedenis
en boodschap van de Bijbelboeken Exodus
tot en met Koningen, Kronieken, Ezra,
Nehemia; Geschiedenis van Israël
Onderzoek: ‘Concepts of the Promised Land’.
Hoe dragen geografische omschrijvingen
bij aan de boodschap, en welke theologi-
sche beweging is er zichtbaar in de ont-
wikkeling van de beschrijvingen van het
beloofde land?
Publicatie: ‘Remembering and Claiming Ra-
messide Canaan. Historical-topographical
Problems and the Ideology of Geography
in Joshua 13:1-7’ (BETL, 250, Louvain, 2012),
347-360
Dr. E. (Egbert) Brink
Docent Oude Testament
In dienst: 2012
Colleges: Luisteren naar het
Woord, inleiding OT Wijsheid,
exegese Kerkelijke Route en pre-master,
Vertolken vanuit de Bron
Onderzoek: Geen
Publicatie: Coping with trauma, connecting
horizons with Job (WC University)
B. (Bart) Dubbink MA
Promovendus Oude Testa-
ment
In dienst: 2012
Colleges: Geen; wel beoordelen
12

13. Al tijdens haar studie godgeleerdheid in
Leuven had Myriam Klinker-De Klerck een
zwak voor de apostel Paulus. Nu promoveert
ze aan de TU op zijn Pastorale Brieven. Of zijn
ze toch niet van zijn hand?
Tekst: Sandra van Tongeren
Toen professor Rob van Houwelingen assistentie zocht bij
zijn onderzoek naar de brieven aan Timoteüs en Titus, voel-
de Klinker zich meteen aangesproken. In deze Bijbelboeken
had ze zich namelijk nooit echt verdiept. ‘Het gros van de
Bijbelwetenschappers gaat er vanuit dat zes van de dertien
brieven die Paulus als afzender noemen niet echt door hem
geschreven zijn. In Kampen bleek tot mijn verrassing dat dit
nog helemaal geen uitgemaakte zaak was, wat mij de kans
bood om mijn eigen plek te zoeken in de discussie.’
Herderlijke regel of inburgeringscursus?
Binnen het debat over Paulus’ auteurschap richt Klinker
zich op één specifiek twistpunt: de vraag of de Pastorale
Brieven zijn bedoeld als ‘herderlijke instructie’ van Paulus
aan zijn medewerkers Timoteüs en Titus, of als documenten
uit een latere tijd die een soort ‘burgerlijke’ levens-
stijl voor christenen promoten. In de huidige discus-
sie telt het eerste standpunt, dat tot de negentiende
eeuw gangbaar was, nauwelijks meer mee. ‘Toch
heeft juist dit standpunt veel in zich om de verschil-
len tussen de “burgerlijke” adviezen in de Pastorale
Brieven en adviezen in onbetwiste Paulusbrieven te
verklaren. Dit probeer ik aan te tonen door de voor-
schriften over de man-vrouwverhouding in 1 Timo-
teüs en Titus te vergelijken met die in 1 Korintiërs.’
Actuele kwesties
Om te weten hoe je de Pastorale Brieven moet inter-
preteren, maakt het volgens de promovenda veel uit
wie ze heeft geschreven. ‘Bekijk je al Paulus’ brieven met
dezelfde bril of beschouw je sommige als van na zijn tijd, en
geschreven met een andere – verborgen – bedoeling? Die
vraag heeft ook gevolgen voor actuele kwesties, zoals die
van de vrouw in het ambt. Als je wilt weten wat Paulus daar-
over zegt, negeer je deze brieven dan of neem je ze mee in
je onderzoek?’ Op de vraag of de teksten nu wel of niet van
hem zijn, geeft het proefschrift echter geen resoluut ant-
woord. ‘Ik heb slechts één aspect onderzocht en waar het
mij vooral om gaat, is het goed recht van de minderheidspo-
sitie binnen het onderzoek aan te tonen. Maar persoonlijk
zeg ik: ja. Ik hoor hier duidelijk een Paulus aan het woord
die heel goed weet waar hij het over heeft.’
Myriam Klinker-De Klerck promoveerde op 7 juni
in Kampen op haar proefschrift Herderlijke regel of
inburgeringscursus? Een bijdrage aan het onderzoek
naar de ethische richtlijnen in 1 Timoteüs en Titus
(Zoetermeer: Boekencentrum Academic 2013; eerste
promotor prof.dr. P.H.R. van Houwelingen (TUK);
tweede promotor prof.dr. J.W. van Henten (UvA)).
Lees een uitgebreide versie van dit interview op de website:
www.tukampen.nl/Klinker
Altijd al een
zwak voor
Paulus
Kamper Bijbelwetenschapper
promoveert op Pastorale Brieven
Vakgenoten
13

14. Tem de draak
In april organiseerde Permanente
Educatie Predikanten (PEP) een
studiedag met als thema ‘Spelen
met Leviathan’. Naast drie hoofd-
lezingen waren er verschillende
workshops. Op de foto toont
Reinier Sonneveld een scène uit
de film ‘Shawshank Redemption’.
Sonneveld legde in zijn workshop
hoe Leviathan in deze film wordt
verbeeld.
Lees het uitgebreide verslag op
www.tukampen.nl/leviathan.
Karl Barth
Colleges door prof. dr. Kees van
der Kooi, prof. dr. Gerard den Her-
tog, prof. dr. Barend Kamphuis
woensdagavond | oktober /
november | Zwolle
Geen gladde praatjes
de theologie van
prof. dr. A. van de Beek
Met dr. Hans Burger, dr. Arnold
Huijgen, dr. Henk Vreekamp en
dr. Wim Dekker
Dinsdagavond | september | Apeldoorn
Eenmaal in de zes of zeven jaar be-
oordeelt de Nederlandse en Vlaamse
Accreditatie Organisatie (NVAO) de
kwaliteit van de opleiding van uni-
versiteiten en hogescholen. In 2013
zijn alle academische opleidingen
theologie en religiewetenschappen
aan de beurt. Op 6 en 7 mei bezocht
de visitatiecommissie de TU Kampen.
Ten behoeve daarvan is afgelopen
winter een zelfevaluatierapport ge-
schreven – Trialoog; zie www.tukam-
pen.nl/trialoog – dat het bezoek van
de commissie stevig voorbereidde.
Er staat veel op het spel: alleen een
geaccrediteerde opleiding mag
graden verlenen (bachelor, master,
doctorstitel) en alleen studenten
aan een geaccrediteerde opleiding
ontvangen studiefinanciering. Ook
andere subsidies zijn afhankelijk van
accreditatie. De TU kijkt terug op een
heel geslaagde visitatie met goede
gesprekken. Aan het einde van de
tweede dag resulteerde dit in stimu-
lerende aanbevelingen. Ook werd de
TU onder meer geprezen vanwege de
band met de kerken, de thematische
structuur van de bacheloropleiding
en de natuurlijke manier waarop
praktijkopleiding en academische
vorming met elkaar zijn verweven.
Het definitieve beoordelingsrapport
wordt in september verwacht.
Dank en bid God voor de
prachtige opleiding die
we mogen hebben, voor
de competenties en grote
inzet van de docenten, en
voor de giften en subsidies
die dit mogelijk maken.
Visitatiecommissie
beoordeelt TU Kampen
TU Magazine juni 2013
‘De Bijbel in het Grieks lezen
geeft zoveel diepgang!’
Start 2-jarige cursus Nieuwtestamentisch Grieks o.l.v.
drs. Mieke Brink-Blijdorp
Woensdagavond, Zwolle
Andere cursussen dit najaar
■ Gods toorn
■ Het vertalen van de bijbel, in samenwerking
met Wycliffe en NBG
Informatie en aanmelding: www.akzplus.nl
14

15. Klaas Rozema, student bachelor
3, studeert een halfjaar aan
Covenant Theological Seminary
te Saint Louis in de Verenigde
Staten en geeft een impressie
van zijn ervaringen.
‘Ik wilde graag in het buitenland studeren
om mijn blik te verbreden. Hier kom ik
dagelijks in aanraking met christenen
uit een andere cultuur en maak ik kennis
met de theologie van een instelling in een
ander land. Op het moment van schrijven
ben ik hier nu dik drie maanden en tot
dusver is het een zeer leerzame ervaring
geweest. Ik wil graag predikant worden
en de vakken die ik hier volg, bieden mij
veel inzichten die ik straks goed kan
gebruiken om Christus’ kerk te dienen.
Covenant legt veel nadruk op genade en
de noodzaak om de wereld het goede
nieuws bekend te maken. Dat heeft op
mij veel indruk gemaakt, en het is mijn
verlangen om dat in Nederland in de prak-
tijk te brengen. ’s Zondags ga ik naar een
Presbyterian Church met veel gekleurde
en blanke christenen, iets wat vrij uniek is
voor de Verenigde Staten. Het is prachtig
om met zoveel verschillende broers en
zussen samen God te mogen eren. Ik ben
God dankbaar dat Hij mij voor een tijd op
deze plek van zijn aarde heeft geplaatst,
want het is enorm opbouwend.’
Neem contact op met Sanne via
sanneboven@gmail.com
Lees het uitgebreide interview met
Sanne op www.tukampen.nl/sanne
‘Het is prachtig om samen God te mogen eren’
Bekijk vanaf half augustus op www.tukampen.
nl/klaasrozema de serie video’s over Klaas’
ervaringen in St. Louis die momenteel in
productie zijn!
Neem contact op met Sanne via
sanneboven@gmail.com
productie zijn!
‘Door mijn thuiszorgadresjes merkte ik dat
ik begaan ben met ouderen. Een stage bij
een zorginstelling heeft die passie verder
versterkt. Het is een uitdaging om steeds de
verbinding te zoeken tussen hun belevings-
wereld en het geloof. Zelfs voor mensen die
bijna niets van hun omgeving meekrijgen,
kun je als pastor nog iets betekenen.’ Ter
afronding van haar master werkt Sanne nu
aan haar scriptie, die ook aansluit bij haar
belangstelling voor deze leeftijdsgroep.
Naar verwachting ontvangt ze nog deze
zomer haar diploma. Daarna wil ze aan de
slag als pastoraal/kerkelijk werker of gees-
telijk verzorger. ‘Omdat mijn man nog zo’n
vier jaar aan de TU zal studeren, zoek ik een
baan in de (wijde) omgeving van Kampen.
Dat kan bij een instelling zijn, maar ook
binnen een kerk.’ Hoewel haar voorkeur uit-
gaat naar werken met ouderen, staat Sanne
ook open voor andere doelgroepen. ‘Overal
waar ik de kans krijg om met mensen con-
tact te maken en met ze na te denken over
het geloof, ben ik in mijn element.’
Als kersvers student aan de TU ging Sanne Hooiveld (22) er min of
meer vanuit dat ze later in het onderwijs zou belanden. Maar toen ze
in contact kwam met ouderen, ging er een wereld voor haar open. Met
haar buluitreiking in zicht zoekt ze nu een fulltime baan in die sector.
‘Sommige ontmoetingen
vergeet ik echt nooit meer’
15

16. Decennialang was Joop Hartman de onderhoudsfunctionaris van de TU. Gids, dakdekker, timmerman,
cateraar, pedel, tuinman. Vanaf oktober 1976 werkte Hartman met hart en ziel in en aan ‘zijn’ gebouw.
Generaties predikanten heeft hij geherbergd. Altijd aanwezig, niets ontging hem. Nu mag – of beter gezegd:
moet – deze ‘echte doener’ met pensioen. We nemen afscheid van de ongeëvenaarde gastheer van de TU.
Tekst: Bart Dubbink
Joop Hartman
Gastheer van de Theologische Universiteit
Hoe heeft u toegeleefd naar dit moment?
‘Ik ben mijn hemelse Vader dankbaar dat
ik mijn pensioen heb gehaald. De laatste
maanden moest ik veel denken aan
jong overleden collega’s die dit moment
niet hebben meegemaakt. Wel kijk ik er
stiekem tegenop dat ik straks thuiszit.
Ten diepste ben ik een echte doener en
kan ik niet stilzitten. Misschien dat ik wat
vrijwilligerswerk ga doen. Maar de eerste
maanden neem ik even totale rust en ga
ik met mijn vrouw en de caravan op reis.’
Wat vond u zo mooi aan uw werk?
‘Ik vind het heerlijk dingen te organi-
seren, regelen en onderhouden. Maar
vooral: geen dag hetzelfde! Zo kwam er
ooit onverwachts een bus met bejaarden
voorgereden die de universiteit wilden
bezichtigen. Prof. J. Kamphuis heeft een
verhaal geïmproviseerd bij het glas-
in-loodraam van de aula. Ondertussen
slopen de andere hoogleraren weg en kon
ik mooi de koffie en koeken klaarzetten.
Ook de contacten met personeel en stu-
denten vond ik fijn. Op de PEP-studieda-
gen zie ik sommige studenten weer terug
als predikant, geen steek veranderd.
Degenen die vroeger twee koeken pakten
doen dat nu nog steeds.’
Hoe zou u het verschil tussen ‘toen’ en
‘nu’ typeren?
‘Op mijn eerste werkdag rookte ik een
sigaar met de toenmalige rector prof.
C. Trimp. Dat zou nu echt niet meer
kunnen. Verder is het allemaal wat vrijer
geworden. De omgang tussen docenten
en studenten is minder stijf, studenten
worden niet meer met ‘meneer’ aange-
sproken. Daarnaast weet ik nog goed dat
de eerste dames kwamen studeren aan
de universiteit. De jongens vertoonden
opeens haantjesgedrag. De studiezaal zat
opeens vol als er een nieuw meisje in de
bibliotheek kwam werken. De verdrietig-
ste ontwikkeling vind ik het afnemende
aantal bezoekers van de Schooldag. Op
het hoogtepunt maar liefst 15.000 men-
sen waar ik verantwoordelijk voor was.
Maar er zijn ook heel mooie ontwikkelin-
gen, zoals de ontmoetingen met groepen
buitenlanders. Ik heb ze mogen verzor-
gen, prachtig! Het was ontroerend hoe
dankbaar ze waren. Christenen van
over de hele wereld die samen zingen in
lokaal 4 – de tranen stonden in mijn ogen.’
TU Magazine juni 2013
16