1. วินิตย์ ศรีทวี โรงเรียนประภัสสรรังสิต จ.พัทลุง
Company
LOGO

2. เนื้อหา
บทนา
1 ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
2 สาระเกี่ยวกับศาสนาพราหมณ์
3 การแบ่งยุคสมัยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
4 คัมภีร์ทางศาสนา
5 หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
6 นิกายของศาสนาพราหมณ์

3. วิถีชาวพุทธกับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์ต่อสังคมปัจจุบัน
"วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ" เครื่องพึ่งทาง
จิตใจในสังคมไทยกับ ศาสนาพราหมณ์ใน
จังหวัดนครศรีธรรมราชและใกล้เคียงซึ่งเชื่อ
และศรัทธาว่าวิถีชาวพุทธกับพราหมณ์เป็น
ภาพ : ท้าวจตุคามรามเทพ
ของคู่กันที่ต้องปฏิบัตในการดาเนินชีวตใน
ิ ิ
ที่มา : http://www.palungjit.com สังคมปัจจุบัน

4. วิถีชาวพุทธกับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์
ต่อสังคมไทยปัจจุบัน
วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ มีการสร้างรุ่นแรกในปี 2530
กระทั่งปี 2542 มีคนสนใจมากขึ้น เนืองจากผู้มีประสบการณ์
่
อธิบายบอกกันในลักษณะว่า "บูชาแล้วค้าขายดี บูชาแล้วธุรกิจ
ไม่มีปัญหา บูชาแล้วสามารถอธิษฐานขออะไรก็ได้“ ทาให้ทราบ
ว่า วิถีชีวิตสังคมปัจจุบันให้ความสาคัญต่อความเชื่อของศาสนา
พราหมณ์ที่พัฒนาการมาอยู่ในวิถีชาวพุทธ และปฏิบัติสืบต่อกัน
มาช้านาน พบร่องรอยศาสนสถานพราหมณ์อยู่ทั่วไปในประเทศ
ไทยทุกภาค

5. วิถีชาวพุทธกับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์ต่อสังคมปัจจุบัน
ภาพ : ท้าวจตุคามรามเทพ
ที่มา : http://www.palungjit.com
เรื่องราวขององค์ท้าวจตุคามฯ สาหรับผู้ที่นับถือองค์ท่าน
ควรนับถือด้วยจิตศรัทธาอันบริสุทธิ์ ไม่งมงาย และขอให้สร้าง
กุศลกรรมดีเป็นสิ่งตอบแทนกับตนเองในทุกด้าน จึงจะถือได้ว่า
เป็นการนับถือที่ถูกต้องตามหลักพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง.

6. ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
คาว่า พราหมณ์ เป็นชื่อของชาวอารยันกลุ่มหนึ่งที่มีบทบาท
เหนือกว่าคนกลุ่มอื่น ที่อาศัยอยู่ในดินแดนชมพูทวีป(ส่วนที่เป็น
ภาคพื้นทวีปของภูมิภาคเอเชียใต้)แถบ ลุ่มแม่น้าสินธุและคงคา
(ปากีสถานและอินเดียภาคเหนือ )
เนื่องจากชนกลุ่มนี้ มีลัทธิความเชื่อถือที่ สันนิษฐานว่าเป็น
แนวปฏิบัติตนในขณะนั้น เรียกว่า ลัทธิพราหมณ์

7. ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
ศาสนาพราหมณ์ เป็นลัทธิความเชื่อของชาวอารยันที่อาศัย
ในดินแดนชมพูทวีปบริเวณแม่น้า คงคา (อินเดียภาคเหนือ )
สันนิษฐาน ว่าอพยพมาจากแถบยูเรเชีย(ยุโรปกับเอเชีย)
เทือกเขาคอเคซัส แม่น้าอูราล ทะเลสาบแคสเปียน แถบประเทศ
ตุรกี ก่อนกาเนิดพุทธศาสนา 1,000 ปี
ภาพ : พระพิฆเนศ
ที่มา : http://www.rmutphysics.com

8. ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
ชาวอารยัน (อริยกะ) เริ่มอพยพเข้าสู่อินเดียทางทิศตะวันตก
เฉียงเหนือ (ตอนเหนือของลุ่มแม่น้าสินธุ) ปะปนกับคนพื้นเมือง
ถิ่นเดิม คือชาวมิลักขะหรือทราวิท
ชาวอารยันและชาวมิลักขะ มีศาสนาเดิมของตนอยู่ ชาวมิลักขะ
นับถือธรรมชาติ คือ ดิน น้า ลม ไฟ เชือว่า เทพเจ้าประทับอยู่บน
่
สวรรค์(ภูเขาพระสุเมรุ) มีพิธีบวงสรวงเทพเจ้าด้วยไฟ เพราะ
เชื่อว่าควันไฟที่ลอยขึ้นสู่เบื้องบนนั้น เป็นสื่อนาความประสงค์
ของผู้สังเวยไปให้เทพเจ้าทราบ

9. ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
ศาสนาเดิมชาวอารยัน ก่อนอพยพเข้าอินเดีย คือการนับถือ
ธรรมชาติ และวิญญาณบรรพบุรุษ
ธรรมชาติที่ชาวอารยันนับถือว่าเป็นเทพเจ้า ผู้บันดาลสิ่ง
ทั้งหลายทั้งปวงให้เกิดขึ้นในโลก
"อินทร์" เทพผู้ให้ความร้อนและแสงสว่าง
"สาวิตรี" เทพผู้ให้ ความเย็นความชุ่มชื้น "วรุณ ”
"ยม" หรือ "มฤตยู" เทพผู้ทาลายชีวิตมนุษย์และสัตว์

10. ความหมายความเป็นมาของศาสนาพราหมณ์
มีการสืบต่อกันมายาวนาน จากลัทธิพราหมณ์ จนถึงยุค
ศาสนาฮินดู จึงมักเรียกรวมๆ กันว่า ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
ภาพ : สัญลักษณ์ของศาสนาฮินดู
ที่มา : http://www.heritage.thaigov.net
ภาพ : พระศิวะกับพระนางสรัสวดี
ที่มา : http://www.thaigoodview.com

11. สาระเกี่ยวกับพราหมณ์
คาว่า “ฮินดู” เป็นคาที่ใช้เรียกชาวอารยันที่อพยพเข้าไป ตั้ง
ถิ่นฐานในลุ่มแม่น้าสินธุ และ ใช้ เรียกชนเผ่า ลูกผสมระหว่าง
ชาวอารยันกับชาวพื้นเมือง ในชมพูทวีป
ชนพื้นเมืองได้พัฒนา แล้วเรียกศาสนานี้ว่า “ศาสนาฮินดู”
เพราะฉะนั้นศาสนาพราหมณ์ มีอีก ชื่อว่า “ฮินดู”
เมืองพาราณสี (อินเดีย) ริมฝั่งแม่น้าคงคา เป็นศูนย์กลางของ
ศาสนาฮินดู ปัจจุบันนี้มีคนนับถือมากใน อินเดีย เนปาล
บังคลาเทศ ศรีลังกา ฯลฯ

12. สาระเกี่ยวกับพราหมณ์
พระพุทธศาสนา เกิดขึ้นท่ามกลางสังคมพราหมณ์
พระพุทธเจ้าและพุทธสาวกสมัยแรกๆ เคยนับถือลัทธิพราหมณ์
หรือเกี่ยวข้องกับวรรณะพราหมณ์มาก่อน
เจ้าชายสิทธัตถะเกิดในครอบครัวพราหมณ์ ในนิทานชาดก
และเรื่องราวเกี่ยวกับศาสนาพุทธและพระพุทธเจ้าก็มักจะมี
พราหมณ์เข้ามาเกี่ยวข้อง
ศาสนาพุทธและพราหมณ์ จึงมีอทธิพลต่อกันและกัน
ิ

13. สาระเกี่ยวกับพราหมณ์
ศาสนาพราหมณ์ คาว่า พราหมณ์ หมายถึง คนในวรรณะที่
สูงที่สุดของสังคมอินเดีย มีหน้าที่สอนความรู้เกี่ยวกับพระเวท
และทาหน้าที่ติดต่อเทพเจ้า ผู้ที่เป็นพราหมณ์เป็นโดยกาเนิด คือ
บุตรของพราหมณ์ก็จะมีสถานภาพเป็นพราหมณ์ด้วย

14. สาระเกี่ยวกับพราหมณ์
ศาสนาพราหมณ์หรือฮินดู คือศาสนาเดียวกัน เรียกว่า
“พราหมณ์-ฮินดู” เพราะผู้ให้กาเนิด ศาสนานี้ เรียกตัวเอง
ว่า “พราหมณ์” ต่อมาศาสนาเสื่อมลงระยะหนึ่ง
ฟื้นฟูปรับปรุงเป็นศาสนาฮินดู โดย เพิ่ม บางสิ่งบางอย่าง
เข้าไป มีการปรับปรุงเนื้อหาหลักธรรม คาสอน ให้ดีขึ้น
ศูนย์กลางของศาสนาพราหมณ์ในอินเดียปัจจุบัน
คือ เมืองพาราณสี

15. การแบ่งชนชั้น - วรรณะในศาสนาพราหมณ์
วรรณะพราหมณ์ คือ ผู้ทาพิธีกรรม มีหน้าที่ติดต่อกับเทพเจ้า
สั่งสอนศาสนา และ ประกอบพิธีกรรม
แก่ประชาชนทุกวรรณะ มีหน้าที่ศึกษา
จดจาและสืบต่อคัมภีร์พระเวท
ภาพ : เอกลักษณ์พราหมณ์
ที่มา : http://www.etcband.net

16. การแบ่งชนชั้น - วรรณะในศาสนาพราหมณ์
วรรณะกษัตริย์ คือ กษัตริย์หรือนักรบ
ทาหน้าที่ป้องกันชาติบ้านเมือง
และทาศึกสงคราม
วรรณะแพศย์ คือ ผู้ประกอบพาณิชกรรม
เกษตรกรรม ซึ่งเป็นวรรณะของคน
ส่วนใหญ่ในสังคม

17. การแบ่งชนชั้น - วรรณะในศาสนาพราหมณ์
วรรณะศูทร คือ กรรมกร
การแต่งงานข้ามวรรณะ บุตรที่เกิดมาก็จะกลายเป็น
จัณฑาล (ในภาษาไทยคือ กาลกิณี) เป็นผู้อยู่นอกวรรณะ
เป็นที่รังเกียจของทุกวรรณะ

18. การแบ่งชนชั้น - วรรณะในศาสนาพราหมณ์
ในอินโดนีเซีย ไม่ค่อยเคร่งวรรณะเหมือนกับในอินเดีย
เอกสารบางเล่มกล่าวว่า วรรณะพราหมณ์, กษัตริย์ และ
แพศย์ เป็นวรรณะของคนอารยัน คือชนผิวขาว ผู้ริเริ่ม
ศาสนา ส่วน วรรณะศูทร เป็นของ คนดราวิเดียน ชนผิวดา
ชนพื้นเมืองเก่าของอินเดีย

19. การแบ่งยุคสมัยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
(1) สมัยอริยกะ (ประมาณ 950 ปีก่อนพุทธกาล )
(2) สมัยพระเวท(ประมาณ 957-475 ปีก่อนพุทธกาล)
(3) สมัยพราหมณ์(เวลาประมาณ 257 ปีก่อนพุทธกาล-พ.ศ. 43)
(4) สมัยฮินดูเก่า (ฮินดูแท้) และอุปนิษัท ประมาณ 57 ปี
ก่อนพุทธกาล-ต้นพุทธกาล )
(5) สมัยสูตร ระยะเวลาประมาณ พ.ศ.60-พ.ศ.360 )

20. การแบ่งยุคสมัยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
(6) สมัยอวตาร ( ประมาณ พ.ศ.220-พ.ศ.660 )
(7) สมัยเสื่อม (เวลาประมาณ พ.ศ.861-พ.ศ.1190 )
(8) สมัยฟื้นฟู (เวลาประมาณ พ.ศ.1200-พ.ศ.1740)
(9) สมัยภักติ (เวลาประมาณ พ.ศ.1740-พ.ศ.2300)

21. ศาสนาพราหมณ์ศรัทธาต่อพระเจ้า
เป็นศาสนาที่นับถือเทพเจ้าหลายองค์ "พหุเทวนิยม"
เทพเจ้าแต่ละองค์ มีบทบาท และตานานต่างกันไป
โดยทั่วไปเชื่อว่ามีเทพเจ้าสูงสุด 3 องค์
1. พระพรหม เป็น ผู้สร้างโลก
2. พระศิวะ เป็น ผู้ทาลาย
3. พระวิษณุ(หรือ พระนารายณ์ ) เป็น
ผู้ปกป้อง และรักษาโลก
ภาพ : จิตรกรรมพระนารายณ์
ที่มา : http://www.etcband.net

22. ศาสนาพราหมณ์ศรัทธาต่อพระเจ้า
ภาพ : รูปปั้นพระนารายณ์กับพระลักษมี ภาพ : พระกฤษณะ บุตรพระนารายณ์กับพระลักษมี
ที่มา : http://www.etcband.net ที่มา : http://www.etcband.net
พระนารายณ์ พระลักษมี พระกฤษณะ เทพเจ้าสาคัญของ ฮินดู

23. ศาสนาพราหมณ์ศรัทธาต่อพระเจ้า
ภาพ : จิตรกรรมพระศิวะ
ที่มา : http://www.etcband.net ภาพ : จิตรกรรมพระนารายณ์กับพระลักษมีทรงครุฑ
ที่มา : http://www.etcband.net
พระอิศวร พระวิษณุ(นารายณ์)เทพเจ้าของศาสนาพราหมณ์ ฮินดู

24. ศาสนาพราหมณ์ศรัทธาต่อพระเจ้า
ภาพ : เทพเจ้าต่าง ๆของศาสนาฮินดู
ที่มา : http://www.etcband.net
เทพเจ้าต่าง ๆ (พหุเทวนิยม)ของศาสนาพราหมณ์ ฮินดู

25. คัมภีร์ทางศาสนา
คัมภีร์พระเวท (ภาษาสันสกฤต: वेद) โดยทั่วไปถือว่าเป็น
คัมภีร์ในศาสนาพราหมณ์ฮินดู หมายถึง บทสวดต่างๆ ที่เกี่ยวกับ
ความเชื่อของชาวอินโดอารยัน หรืออาจเรียกได้ว่าศาสนา
พราหมณ์ฮินดู
ภาพ : คัมภีร์พระเวทและศาสนสถานพราหมณ์
ที่มา : http://www.punsanid.com

26. คัมภีร์ทางศาสนา
คัมภีร์พระเวทของศาสนาพราหมณ์
1. ฤคเวท ใช้สวดสรรเสริญเทพเจ้า
2. สามเวท ใช้สาหรับสวดในพิธีกรรมถวายน้าโสมแก่พระ
อินทร์และขับกล่อมเทพเจ้า
3. ยชุรเวท ว่าด้วยวิธีการในการประกอบพิธีบูชายัญและ
บวงสรวงต่าง ๆ
4. อาถรรพเวท ใช้เป็นที่รวบรวมคาถาอาคมหรือเวทมนต์

27. คัมภีร์ทางศาสนา
คัมภีร์พระเวทของศาสนาพราหมณ์
นักประวัติศาสตร์ ถือว่า พระเวท ส่วนที่เก่าที่สุด มีอายุ
ราว 1,000 ปีก่อนพุทธกาล ส่วนที่ใหม่สุดของพระเวท น่าจะมี
อายุราวพุทธกาล
นักภารตวิทยาเชื่อว่า เนื้อหาของคัมภีร์เหล่านี้น่าจะได้มีการ
ท่องจากันมา ก่อนการบันทึกเป็นเวลานาน ซึ่งมีหลักฐานจาก
ลักษณะทางภาษา และปริบททางสังคมต่างๆ

28. การประกอบพิธีกรรมในศาสนาพราหมณ์
ภาพ : การบูชาศิวลึงค์/พิธีกรรมในอินเดียปัจจุบน
ั
ที่มา : http://www.punsanid.com
ชาวฮินดู ในอินเดียปัจจุบันยังคงเคร่งครัดในพิธีกรรมอันเป็น
วิถีชีวิตของตนเอง แถบลุ่มแม่น้าคงคา - ยมุนา

29. ร่องรอยโบราณสถานของศาสนาพราหมณ์
ภาพ : ปราสาทนครวัดสถาปัตยกรรมศาสนาพราหมณ์
ที่มา : http://www.oknation.net

30. ร่องรอยโบราณสถานของศาสนาพราหมณ์
ภาพ : ปราสาทหินบายน/ศาสนาพราหมณ์
ที่มา : http://www.etcband.net

31. ร่องรอยโบราณสถานของศาสนาพราหมณ์
ภาพ : โบราณสถานศาสนาพราหมณ์
ที่มา : http://www.etcband.net

32. ร่องรอยโบราณสถานของศาสนาพราหมณ์
ภาพ : โบราณสถานศาสนาพราหมณ์
ภาพ : เอกลักษณ์วฒนธรรมพราหมณ์
ั ที่มา : http://www.etcband.net
ที่มา : http://www.etcband.net

33. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
อาศรม 4 หลักอาศรม 4 หมายถึง ขั้นตอนของชีวิตหรือ
ทางปฏิบัติเพื่อยกระดับชีวิตให้สูงขึ้นจนกระทั่งหลุดพ้นจาก
สังสารวัฏ มี 4 ขั้นตอน

34. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
1. พรหมจารี เป็นวัยศึกษาเล่าเรียนและประพฤติพรหมจรรย์
ผู้เข้าศึกษาจะต้องประประกอบพิธีอุปนยสังสการ ( พิธีรับศิษย์เข้า
ศึกษาในสานัก ) ศึกษาอยู่จนอายุ 25 ปี (แต่งงานไม่ได้)
2. คฤหัสถ์ เป็นวัยที่จบการศึกษาต้องไปช่วยบิดามารดา
ทางานเพื่อรักษาวงศ์ตระกูล และสร้างฐานะให้มั่นคง

35. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
3. วานปรัสถ์ หรือ สังคมกาล เป็นช่วงเวลาที่บิดามารดามอบ
ทรัพย์สมบัติให้บุตรธิดา แล้วตนเองออกไปสู่อาศรมในป่าเพื่อ
ฝึกจิตให้บริสุทธิ์
4. สันยาสี หรือ วิศวกาล เป็นระยะสุดท้ายของชีวิตของ
คฤหัสถ์ออกแสวงหาความสงบในป่า เพื่อความหลุดพ้น เพื่อไป
อยู่ที่ ปรมาตมัน

36. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
หลักปุรุษารถะ หรือจุดมุ่งหมายแห่งชีวิต(ประโยชน์ 4) ดังนี้
อรรถะ หมายถึง การแสวงหาทรัพย์หรือสร้างฐานะทาง
เศรษฐกิจ
กามะ หมายถึง การแสวงหาความสุขทางโลกตามควร
ธรรมะ หมายถึง การถึงพร้อมด้วยคุณธรรมเป็นประโยชน์ที่
ต่อเนื่อง จากอรรถะและกามะ
โมกษะ หมายถึง ความเป็นอิสระทางวิญญาณพ้นจากการ
เวียนว่าย ตายเกิด เพื่อเข้าสู่ความสุขอันนิรันดร

37. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
ปรัชญาภควัทคีตา
ภควัทคีตา มาจากคาว่า “ ภควัต”แปลว่า ผู้เป็นที่เคารพ
อย่างสูงกับคาว่า “คีตา” แปลว่า เพลง ดังนั้น คาว่า ภควัทคีตา
มีความสาคัญเพราะเป็นคัมภีร์ว่าด้วยศาสนาวิทยาและปรัชญา
ถือเป็นยอดวรรณคดีที่เป็นหัวใจปรัชญาอินดู
โดยเน้นว่าการไปสู่โมกษะนั้นมีหลายทางแต่ทางที่สาคัญ
ที่สุดคือ ความจงรักภักดีต่อพระผู้เป็นเจ้า

38. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
หลักธรรม 10 ประการของศาสนาพราหมณ์
– 1. ธฤติ แปลว่า ความมั่นคง ความกล้า ความพากเพียร
– 2. กษมา แปลว่า ความอดกลั้น หรือความอดทน
– 3. ทมะ แปลว่า การรู้จักข่มใจ
– 4. อัสเตยะ แปลว่า การไม่ลักขโมย
– 5. เศาจะ แปลว่า การทาตนให้บริสุทธิ์ทั้งร่างกายและจิตใจ

39. หลักคาสอนของศาสนาพราหมณ์
หลักธรรม 10 ประการของศาสนาพราหมณ์
– 6. อินทรียนิครหะ แปลว่า การระงับอินทรีย์ 10
– 7. ธี แปลว่า การมีปัญญา
– 8. วิทยา แปลว่า ความรู้ทางปรัชญา
– 9. สัตยะ แปลว่า การแสดงความซื่อสัตย์ต่อกัน
– 10. อโกธะ แปลว่า การรู้จักข่มใจให้สงบ ความไม่โกรธ

40. นิกายของศาสนาพราหมณ์
วิถีชีวิตของชาวฮินดูในปัจจุบันนั้น จะนับถือและปฏิบัติกัน
ในแนวทางของ ๓ นิกายใหญ่ ๆ คือ ไศวะนิกาย ไวษณพนิกาย
และศักตินิกาย ลัทธินิกายที่เกิดมาในตอนปลายของยุค มี ๔
ลัทธิด้วยกัน คือ
๑. ลัทธิไศวะนิกาย
๒. ลัทธิไวษณพนิกาย
๓. ลัทธิบูชามเหสีของพระผู้เป็นเจ้า ( ลัทธิศักติ )
๔. ลัทธิตันตระ

41. นิกายของศาสนาพราหมณ์
หลักปรัชญาทางศาสนา ของอินเดียยังได้มีวิวัฒนาการ
เปลี่ยนแปลงจากจุดกาเนิด จนเกิดแนวความคิดหรือลัทธิที่
แตกต่างกันออกไปอีกหลายลัทธิ เช่น นยายะ, ไวเศษิกะ,
สางขยะ, โยคะ, มีมางสา และ เวทานตะ
เป็นส่วนหนึ่งในรูปความคิดและจิตใจ ซึ่งส่งผลต่อพฤติกรรม
ของชาวอินเดียและสังคมที่มีอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

42. ภาพ : พิธีกรรมศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
พิธีกรรมของศาสนาพราหมณ์
ที่มา : http://www.palungjit.com
พิธีกรรมทางศาสนาพราหมณ์ในประเทศไทย
ปรากฏอยู่ทั่วไป ทั้งในสถาบันครอบ ศาสนา
และสถาบันการเมืองการปกครองและ
พิธีกรรมสาคัญของประเทศชาติ
Company
LOGO

43. พิธีกรรมของศาสนาพราหมณ์
การสร้างอาคารขนาดใหญ่ในประเทศไทยมักมีรูปเคารพเทพ
เจ้าของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ประดิษฐานอยู่ทุกอาคาร ที่เรียกว่า
ศาลพระภูมิเจ้าที่
ภาพ : เทพเจ้าศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
ที่มา : http://www.palungjit.com Company
LOGO

44. ในสังคมไทยปัจจุบันทั่วไป มีพื้นฐานทางศาสนาพราหมณ์อยู่
ทุกภูมิภาค เช่น มีการสร้างศาลพระภูมิไว้บูชาหน้าอาคาร ที่อยู่
อาศัย สานักงาน
ภาพ : ศาสนสถานของศาสนาพราหมณ์
ที่มา : http://www.palungjit.com
Company
LOGO

45. • หนังสืออ้างอิง
Dissanayake, Wimal. 1987. in Kincaid, D. Lawrence. (ed). Communication
theory: Eastern and western perspective. NY: Academic Press, INC., pp. 151-160
มนต์ ทองชัย. 2530. 4 ศาสนาสาคัญของโลกปัจจุบัน พราหมณ์-ฮินดู พุทธ คริสต์
และ อิสลาม. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
วนิดา ขาเขียว. 2541. ศาสนาเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: เจนเดอร์เพรส.
อารี วิชาชัย. 2543. ปรัชญาธรรมของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู. กรุงเทพฯ:
มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ.
Company
LOGO

46. จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
http://th.wikipedia.org
http://www.okanation.net
http://www.saimganesh.com
http://www.nigtsiam.com
http://www.palungdham.com
http://www.thaigoodview.com
http://arunsawat.com
http://www.amulet1.com
http://www.rmutphysics.com
http://www.srinagathurka.com
คลิกเพื่อทาแบบฝึกหัด
Company
วินิตย์ ศรีทวี โรงเรียนประภัสสรรังสิต จ.พัทลุง
LOGO